Qısamüddətli məcmu təklif | Məcmu tələb və məcmu təklif | Makroiqtisadiyyat | Xan Akademiyası

Son iki videoda yavaş-yavaş məcmu tələb-

məcmu təklif modelimizi qurduq, bunu

etməyimizin yeganə məqsədi bu qısa

müddətli iqtisadi dövrlərə

sahib olduğumuza, əhalinin artması və

məhsuldarlığın artması səbəbi ilə

bu sabit iqtisadi böyüməyə

niyə sahib olduğumuzu izah edə bilməkdir.

Bunun həqiqətən mikro və

makro iqtisadiyyatda oxuduğumuz

hər şey üçün sadəcə bir model olduğunu,

yəqin ki, dərk etmək vacibdir.

Bu modellərdən istifadə etmək üçün

çox böyük sadələşdirmələr aparmalıyıq

və həqiqətən bu modellərə həmişə tənqidi

gözlə baxmalısınız.

Bu prosesi görmək üçün yeganə bir yoldur.

Bununla razılaşmaya bilərsiniz.

Bunun həddindən artıq sadələşdirmə olduğunu düşünə bilərsiniz.

Bunu bir şəkildə dəyişdirmək istəyə bilərsiniz.

Bunu yalnız bir model olaraq qəbul

etməyinizin çox vacibdir və bunu etdiyimiz

səbəb biz iqtisadiyyat kimi mürəkkəb bir

şey anlaya bilmək üçün çox mürəkkəb şeyləri

olduqca sadə qrafik və riyaziyyat

vasitəsilə təsvir etməyə başlaya bilməyimizdir.

Hər birinin beynində on milyardlarla

neyron olan və hər cür dəli şeylər edən

yüz milyonlarla aktyorun olduğu bir şey.

Biz onu sadə xətlərə, əyrilərə

və tənliklərə apara bilərik.

Sonuncu videoda biz uzunmüddətli

məcmu təklifə bir az nəzər yetirdik.

Uzunmüddətli perspektivdə məcmu təklif.

ADAS modelində uzunmüddətli dövrdə

iqtisadiyyatın real məhsuldarlığının əslində

qiymətdən asılı olmadığını, qiymətin sadəcə ədədi

bir şey olduğunu və uzun müddətdə

insanların və ya iqtisadiyyatın yalnız

rahat şəkildə istehsal edə biləcəyi şeyləri

istehsalına uyğunlaşacağını düşündük.

Burada vurğulamaq istədiyim bir şey var.

Bu iqtisadiyyatın maksimum məhsuldarlığı deyil.

Buna normal olaraq görə bilərsiniz;

icazə verin bu şəkildə deyim.

Buna buradakı kimi baxa bilərsiniz,

təbii məhsuldarlıq kimi baxa bilərsiniz.

Təbii, iqtisadiyyatın təbii real məhsuldarlığı.

Mən "təbii" deyəndə, bu o deməkdir ki,

iqtisadiyyatda hər zaman hansısa

səmərəsizlik olacaq; insanlar işi dəyişdirəcəklər.

Bəlkə onlar yenidən öyrənməlidirlər.

İşlərdə həmişə kadr dəyişikliyi olacaq.

Bəzi insanlar işdən çıxırlar, sonra isə

başqalarını işə götürməli olurlar.

İşsizliyin müəyyən normal

və ya təbii səviyyəsi var.

Əksər ölkələrdə insanlar gecə-

gündüz işləmirlər.

Tətilə getmək istəyirlər.

İstirahət etmək istəyirlər.

Edilən digər müdaxilələr səbəbindən bütövlükdə

iqtisadiyyatda ideal bir səmərəlilik yoxdur.

Bu, sadəcə təbii sağlam bir məhsuldarlıq səviyyəsidir.

Məhsuldarlığın bəzi nəzəri səviyyəsi var.

Onu burada çəkəcəyəm.

Bəlkə də bu, maksimum məhsuldarlıq hesab edə

biləcəyiniz nəzəri bir məhsuldarlıq səviyyəsidir.

Bəlkə onu burada çəkim.

Bu maksimum məhsuldarlıq ola bilər.

Maksimum, əhalini və əhalinin sahib

olduğu texnologiyanı nəzərə alsaq,

bu bir növ nəzəri bir şeydir və

onu ölçmək çox çətin olardı.

İnsanlar sadəcə çox çalışdılar.

Onlar məzuniyyət almadılar.

Düzgün yatmırdılar.

Hər bir insan ən məhsuldar olduğu

yerdə işləsəydi, o zaman bəlkə

də əldə edilə bilməyəcək

bir nəticəyə sahib olardınız.

Bu daha aşağıda bir şeydir, iqtisadiyyat üçün

yaxşı bir sağlam məhsuldarlıq səviyyəsi kimi bir şeydir.

İndi bu videoda danışacağımız

qısa müddətdə məcmu təklifidir və

biz görürük ki, bu modelin ümumi

tələb-məcmu təklifin modeli kimi işləməsi

üçün biz qısamüddətli perspektivdə məcmu

təklifin artan əyrisini düşünməliyik .

Buna bənzər bir şey görünə bilər.

Buna bənzər bir şey və açıq-aydın görünə

bilər; əslində icazə verin bunu belə edim.

Gəlin indiki qiymətlərimizin

burada yerləşdiyini düşünək.

Bu, uzunmüddətli məcmu tədarükümüzdür.

Bu, qiymətlərdən asılı deyil; bu, sadəcə

təbii bir məhsuldarlıq səviyyəsidir, lakin

qısa dövrdə buna bənzər bir şey görünə bilər.

Mən bunu çəhrayı edəcəyəm.

Qısa dövrdə buna bənzər bir şey görünə bilər.

Açıq-aşkar bu optimaldan heç vaxt keçə

bilməyəcəyimiz, bu əyridə nə baş

verdiyini anlamayacağımız üçün nöqtəli

xətti çəkərək yekunlaşdırdım, çünki düz

əyri çəkdiyim zaman nöqtəli bir xəttlə bir

şey çəkməyim daha asandır. Əlim həmişə

çox əsir-bu qısa müddətdə

olan məcmu təklifdir.

Bu modelin iqtisadi dövrlər üçün izahının əsasını təmin

etməsi üçün yuxarıya meylli olmağımızın

lazım olduğunu və niyə yuxarı məcmu təklif əyrisini

əsaslandıra bilməyimiz üçün bir neçə açıqlama

və ya bir neçə nəzəriyyə (bunları həqiqətən

nəzəriyyə kimi nəzərdən keçirə bilərsiniz) olduğunu görəcəyik.

Bu barədə düşünməyin bir yolu və bunun

niyə yuxarıya doğru meylli ola biləcəyini əsaslandırmazdan əvvəl,

yuxarıya doğru meylli bir döngənin nə dediyinə baxaq,

insanlar tam olaraq yaxşı olduqda... Təbii

nisbətdə istehsal edirlər.

İqtisadiyyatda bu səviyyədə

bir qədər işsizlik olacaq.

Nədənsə bu yuxarı əyri,

qiymətlər qalxarsa, iqtisadiyyat

bütövlükdə bu təbii səviyyədən çox məhsul

istehsalı olacağını söyləyir.

Bəlkə də başqa yerlərdən insanları

cəlb edəcək və ya düşünə bilərsiniz ki,

iş gücündə olmaya biləcək

insanları bir az daha çox

işləmək üçün çəkəcəkdir.

Bəlkə də indi bir az yaxşılaşacaqlarını hiss edirlər.

Bu, fabrikləri bir az daha

işləməyə inandıra bilər.

Bu, insanları daha az tətilə getməyə inandıra bilər.

Qiymətlər enərsə, əksi ola bilər.

Artan əyri təklif edir ki, əgər qiymətlər,

məcmu qiymətləri- indi yalnız bir malın

və ya xidmətin qiymətləri deyilsə-aşağı

düşərsə, deməli bütövlükdə iqtisadiyyatda

insanlar bir az daha az işləməyə başlaya bilərlər.

İnsanlar işçi qüvvəsini tərk edə bilər.

Bunların hamısının qısa müddətdə olduğunu

unutmayın, onlar işçi qüvvəsini tərk edə bilərlər.

Fabriklərini tam işə sala bilmədilər.

Başqa bir tətil və ya başqa bir şey edə bilərlər.

İndi artan məcmu təklif əyrisi üçün

inandırıcı bəraətlərimizin

nə olduğunu düşünək.

Birincisi yanlış qavrayış nəzəriyyəsi

olaraq adlandırılır; qoyun bunu ağ rənglə yazım.

Bu, yanlış qavrayış nəzəriyyəsidir və

mənə elə gəlir ki, məcmu qiymətlər

artdığı vəziyyət barədə

düşünək.

Məcmu qiymətlər yüksəlir.

Orada ayrı-ayrılıqda işləyirəmsə, bəlkə

də şirkət rəhbəriyəm,məcmu qiymətlərin

artdığını dərhal hiss edə bilmərəm.

Sadəcə mallarımın və ya xidmətlərimin

qiymətlərinin qalxdığını düşünə bilərəm.

Bunun əslində mikroiqtisadi bir fenomen

olduğunu düşünə bilərəm.

Bunu bir mikro fenomen kimi səhv başa düşürəm.

Bu mənim bazarımda baş verənlərdir.

Mən hesab edirəm ki, əgər bu mikroiqtisadiyyata qayıdırsa,

mallar və xidmətlərimin qiymətlərinin başqaları

ilə müqayisədə artdığını düşünürəmsə

və bunun səhv düşüncə olduğunu

olduğunu xatırlayıramsa, bütün qiymətlər

qalxır,amma bunun qısa meddətdə baş verdiyini

düşünürəmsə təchizat qanunu qüvvəyə minir.

Bu mikroiqtisadi konsepsiyanı özündə cəmləşdirən

təklif qanunu qüvvəyə minir, hansı ki qiymətlərin

real olduğuna düşünürəm-Bunlar real qiymətlər deyil.

Bunlar əslində nominal qiymətlərdir,amma nisbi

qiymətlərimin qalxdığını düşünürəmsə,bu məni daha çox məhsul

istehsal etməyə təşviq edir.

Düşünürəm ki, daha sərfəli olacaq.

Bütün xərclərimin artdığını,

qazancımla ala biləcəyim hər şeyin

artdığını anlamağım

çox az vaxt aparır.

Əslində, mənə o qədər də yaxşı

deyil , sonra yəqin ki, normal

məhsuldarlıq səviyyəmə qayıdacağam.

İnsanlar Salın dişlilərindən və ya gördüyüm

hər hansı bir şeydən daha çox tələb etdiyini

düşünsəm də, zamanla işə başlayacağam.

Daha çox insanı işə götürmək,fabriklərin

baxımını təxirə sala biləcəyim bir səviyyədən də

irəli aparıb, fabrikləri daha uzun müddət idarə

edib qalanlarını da etmək istəyə bilərəm,

amma zaman keçdikcə səhv olduğumu başa düşdüm.

Hər şey daha bahalı oldu.

Hal-hazırda əslində böyük bir qazanc

əldə etmirəm.

O zaman məhsuldarlıq səviyyəm həqiqətən geri qayıda bilər.

Özüm haqqımda danışanda bütün

iqtisadiyyatı idarə edən tək mən deyiləm.

Yadınızdadı, mən bir aktyordan bəhs

edirdim,amma bu, birgə fəaliyyət göstərən

bir çox aktyora aid ola bilər, buna görə

ümumiyyətlə daha məhsuldar olmaq istəyə bilərlər,

bundan sonra onlar əslində daha çox pul

qazanmayacaqlarını və bu davamlı

olmadığını anladıqlarında ,öz əvvəlki istehsal

səviyyələrinə qayıdacaqlar.

İqtisadiyyat kitablarında oxuyacağınız başqa

bir nəzəriyyə, qısa müddətdə nəyə görə yuxarı

məcmu təklif əyrisinə sahib olacağımızın izahı və

ya nəzəriyyəsi yaxud da əsaslandırması

bəzən sərt əmək nəzəriyyəsi adlanır.

Sərt əmək haqqı.

Bunu sərt xərclər nəzəriyyəsinə genişləndirməyi istəyərəm.

Bəzən çətin qiymətlər deyilən ayrı bir

mövzu hazırlayırlar, amma fikrimcə

hamısı-sərt əmək haqqı, sərt xərclər və sərt

qiymətlər bir-birinə çox bənzəyir.

Sərt qiymətlər.

Ümumilikdə qiymətlər artsa da,

bütün iqtisadiyyatda qiymətlər artsa da,

iqtisadiyyatın bütün hissələrində

hamısı eyni nisbətdə artmayacaqdır.

İqtisadiyyatda elə hissələr var ki

orada qiymətlər digər yerlərdən

daha sərt olur və qiymətlərin

sərt olmasının bir neçə səbəbi var.

Əmək haqqı müqavilələriniz ola bilər və ya insanlar

qiymətlərin qalxdığını daha yavaş anlayıb

müqavilələrini yenidən müzakirə edə bilərlər.

Təchizatçılarla müəyyən müddət ərzində

müəyyən bir qiymət ödəməli olduğunuz uzun

müddətli müqavilələriniz ola bilər.

Artıq növbəti il üçün ödəniş etməyə razılaşmısız,

buna görə də məcmu qiymətlər artsa da,

iqtisadiyyatın müxtəlif hissələrində,

iqtisadiyyatın bu hissələrindəki müqavilələr və ya

əməliyyatlar üçün bunları həqiqətən

əks etdirmək bir az vaxt aparır.

İqtisadiyyatın bəzi sahələrində hər şeyin tandemdə

olmamasına və ya hər şeyin gözlədiyiniz qədər

sürətli hərəkət etməməyinizə səbəb olan bir

başqa səbəb də menyu qiymətləri deyilən şeydir.

Menyu xərcləri.

Menyu xərcləri sadəcə ideyadır ,qiymətlər

dəyişərsə, növbəti saat ərzində qiymətlər

5% artarsa, qiymətləri 5% qaldırmaq

əslində əhəmiyyətsiz deyil.

Məsələn, bir restoran işlədirsinizsə,

menyuları yenidən yazmalısınız,yəni ad

buradan irəli gəlir, lakin bu yalnız

restoran üçün keçərli deyil;bu hər şey üçün doğrudur.

Hər hansı bir təchizatçı olsanız doğru ola bilər.

Broşuralarınızı dəyişdirməlisiniz.

Kompüter sistemlərinizi dəyişdirməlisiniz.

Bunları həqiqətən yaratmaq üçün bir çox

şey etməlisiz; satıcınıza qiymətin necə

dəyişə biləcəyini söyləməlisiniz.

Maliyyətləri həqiqətən dəyişdirmək

üçün bir şey etməlisiniz.

Bu menyu xərcləri əslində bütün qiymətlərin tandemdə

hərəkət etmə qabiliyyətini ləngidə bilər.

Bəziləri başqalarına nisbətən daha sərt

olacaq və bunun səbəbi qısa müddətdə

yüksələn məcmu təklif əyrisinin izahı ola

bilər ki,bu sahələrdən birində işləsəm,

satışlarımı qiymətləri artıra bilərəm amma

tutaq ki,amma deyək ki maaşım və

xərclərim sərtdir.

Artıq uzunmüddətli əmək haqqı müqaviləsi bağlamışam

və bütün tədarükçülərim qiymətləri belə sürətlə

artıra bilmirlər, buna görə də qısamüddətli

perspektivdə böyük mənfəət əldə edəcəyəm.

Hətta real mənada xərclərim nisbətən

sərt olduğundan, qapıdan gələn

qiymətləri artıra bilərəm ki,

daha çox istehsal edim.

Fabrikləri daha uzun müddət idarə edəcəyəm.

Bəlkə daha çox məhsul istehsal etmək üçün

texniki baxışı təxirə salacağam.

Bəlkə bu müqavilələrə əsasən daha çox

insan işə götürməyə çalışacağam.

Bəlkə bu uzunmüddətli xərclərlə daha

çox mal və xidmət almağa çalışacağam.

Bunların həqiqətən madalyonun eyni

tərəfi olduğunu söyləməyimin səbəbi budur ki,

qiymətlərini qaldıra bilən,gəliri artmağa

başlayan və tədarükçüsü B şirkəti

olan A firması olduğunuzu təsəvvür edə bilərsiniz.

Bu B şirkətidir və buradakı xoşagəlməzdir.

Bu xoşagəlməzdir.

Bəlkə A B-dən limon alır və sonra

O limonadın qiymətini

qaldıra bilər,amma qısa müddətlik

limon üçün sabit bir qiymət

müqaviləsi var.

Nəhayət o sona çatacaq və B

onu yuxarıya qaldıra biləcək.

A-nın xərcləri amma B-nin

qiymətləri xoşagəlməzdir.

Həqiqətən də birinin xərcləri

digərinin qiymətləri ilə eynidir.