< Return to Video

Hans Rosling: Dinler ve bebekler

  • 0:00 - 0:04
    Konuşmam din hakkında.
  • 0:04 - 0:09
    Ama bu oldukça geniş ve hassas bir konu,
  • 0:09 - 0:11
    bu yüzden kendimi sınırlamalıyım.
  • 0:11 - 0:14
    Ve kendimi sadece din ve cinsellik
  • 0:14 - 0:18
    arasındaki bağlantı konusuna sınırlayacağım.
  • 0:18 - 0:20
    (Gülüşmeler)
  • 0:20 - 0:22
    Bu son derece ciddi bir konuşma.
  • 0:22 - 0:26
    Bu yüzden aklımda kalan en muhteşem şeyi anlatacağım,
  • 0:26 - 0:29
    Genç çiftlerin birbirine
  • 0:29 - 0:32
    "Bu gece bebek yapacağız" diye fısıldamasıdır.
  • 0:32 - 0:37
    Konuşmam dinlerin kadın başına bebek
  • 0:37 - 0:41
    oranı üzerinde etkisiyle ilgili olacak.
  • 0:41 - 0:43
    Bu oldukça önemli
  • 0:43 - 0:44
    çünkü herkes dünya üzerinde
  • 0:44 - 0:47
    ne kadar insan yaşayabileceğinin
  • 0:47 - 0:50
    bir sınırı olduğunu biliyor.
  • 0:50 - 0:52
    Ve bazı kimseler
  • 0:52 - 0:55
    insan nüfusunun şu şekilde büyüdüğünü söylüyor --
  • 0:55 - 0:57
    1960'ta üç milyar,
  • 0:57 - 1:00
    geçen yıl ise yedi milyar...
  • 1:00 - 1:01
    ve büyümeye devam ediyor
  • 1:01 - 1:05
    çünkü kadınların az çocuk yapmasını engelleyen dinler var,
  • 1:05 - 1:08
    ve bu böyle devam ediyor.
  • 1:08 - 1:11
    Bu insanların söylediği ne kadar doğru?
  • 1:11 - 1:16
    Ben doğduğumda dünyada bir milyardan az çocuk vardı,
  • 1:16 - 1:20
    günümüze gelirsek, 2000 yılında, bu sayı neredeyse iki milyar.
  • 1:20 - 1:22
    O zamandan beri ne oldu,
  • 1:22 - 1:25
    ve uzmanlar önümüzdeki yüzyıl içinde çocuk sayısının
  • 1:25 - 1:27
    ne olacağını tahmin ediyorlar?
  • 1:27 - 1:30
    Bu küçük bir test. Siz ne düşünüyorsunuz?
  • 1:30 - 1:34
    Bir milyara geri mi düşecek?
  • 1:34 - 1:38
    Yüzyılın sonunda aynı seviyede, iki milyar olarak mı kalacak?
  • 1:38 - 1:41
    15 yaşına kadar olan çocukların sayısı artacak mı,
  • 1:41 - 1:44
    ya da aynı artış hızı devam ederek
  • 1:44 - 1:46
    dört milyar çocuk mu olacak?
  • 1:46 - 1:50
    Cevabı konuşmamın sonunda vereceğim.
  • 1:50 - 1:55
    Şimdi, dinin bu konuyla ne ilgisi var?
  • 1:55 - 1:57
    Dinleri sınıflandırmak istediğinizde bunun
  • 1:57 - 1:59
    düşündüğünüzden daha zor bir iş olduğunu görüyorsunuz.
  • 1:59 - 2:02
    Wikipedia'ya baktığınızda karşınıza çıkan ilk harita bu.
  • 2:02 - 2:07
    Dünyadaki dinleri semavi dinler ve doğu dinleri olarak ayırıyor,
  • 2:07 - 2:09
    ancak bu yeterince ayrıntılı değil.
  • 2:09 - 2:13
    Bu yüzden Wikipedia'da biraz daha arama yaptık ve bu haritayı bulduk.
  • 2:13 - 2:18
    Ancak bu da Hıristiyanlığı, İslamiyeti ve Budizmi
  • 2:18 - 2:19
    pek çok alt kategorilere ayırıyor
  • 2:19 - 2:21
    yani çok ayrıntılı.
  • 2:21 - 2:24
    Sonuç olarka Gapminder olarak biz kendi haritamızı yaptık,
  • 2:24 - 2:27
    o da bu.
  • 2:27 - 2:30
    Burada her bir ülke bir baloncukla gösterilmiş.
  • 2:30 - 2:33
    Büyüklük nüfusu gösteriyor -- büyük Çin, büyük Hindistan gibi.
  • 2:33 - 2:38
    Renkler ise dinleri gösteriyor.
  • 2:38 - 2:41
    Burada nüfusun yüzde 50'sinden fazlasının mensup olduğu
  • 2:41 - 2:42
    din gösteriliyor.
  • 2:42 - 2:47
    Hindistan, Çin ve komşu Asya ülkelerinin çoğunda Doğu dinleri görülüyor.
  • 2:47 - 2:49
    İslam, Orta Doğu ve Atlantik Okyanusu,
  • 2:49 - 2:52
    Güney Avrupa ve Endonezya'ya kadar
  • 2:52 - 2:55
    Asya'nın içlerine
  • 2:55 - 2:57
    doğru yayılmış.
  • 2:57 - 3:00
    Buralarda nüfusun büyük kısmı İslam dinine mensup.
  • 3:00 - 3:05
    Ve çoğunluğun Hıristiyan dinine mensup olduğu ülkeler mavi olarak gösteriliyor.
  • 3:05 - 3:09
    Amerika ve Avrupa'daki ülkelerin büyük kısmı,
  • 3:09 - 3:12
    Afrika'dakilerin bir kısmı ve Asya'dakilerin küçük bir kısmı.
  • 3:12 - 3:15
    Beyazlar ise herhangi bir sınıflandırmaya girmeyen ülkeler,
  • 3:15 - 3:18
    buralarda hiçbir din nüfusun yüzde 50'si seviyesine ulaşamıyor
  • 3:18 - 3:21
    ya da buralardaki veriler güvenilir değil.
  • 3:21 - 3:23
    Bu konuda oldukça dikkatli davrandık.
  • 3:23 - 3:27
    Şimdi sıradaki slayta geçtiğimde aynı basit gösterimin devam ettiğini göreceksiniz.
  • 3:27 - 3:29
    Bu 1960'ın verileri.
  • 3:29 - 3:32
    Burada kadın başına düşen bebek sayısını gösteriyorum:
  • 3:32 - 3:35
    iki, dört veya altı--
  • 3:35 - 3:38
    çok bebek, az bebek.
  • 3:38 - 3:41
    Buradaysa kişi başına düşen geliri dolar cinsinden görebilirsiniz.
  • 3:41 - 3:44
    Bunun nedeni pek çok insanın az çocuk sahibi olmak için
  • 3:44 - 3:46
    önce zengin olmanız gerekli gibi bir söyleminin olması.
  • 3:46 - 3:50
    Düşük gelir burada, yüksek gelir burada.
  • 3:50 - 3:51
    Sonuç olarak 1960'ta
  • 3:51 - 3:54
    az bebek için Hıristiyan ve zengin olmanız gerekiyor.
  • 3:54 - 3:56
    Sadece Japonya bunun dışında.
  • 3:56 - 3:59
    Japonya'yı burada istisna olarak düşünebiliriz.
  • 3:59 - 4:02
    Bunun dışında sadece Hıristiyan ülkeler var.
  • 4:02 - 4:04
    Ancak kadın başına altı yedi çocuk sahibi olan
  • 4:04 - 4:06
    pek çok Hıristiyan ülkesi de var.
  • 4:06 - 4:12
    Tabi bunlar Latin Amerika veya Afrika ülkeleri.
  • 4:12 - 4:16
    İslamiyet'in yaygın din olduğu ülkelerin neredeyse hepsi
  • 4:16 - 4:21
    kişi başına düşen gelirden bağımsız olarak
  • 4:21 - 4:23
    kadın başına altı yedi çocuk oranına sahipler.
  • 4:23 - 4:27
    Ve Japonya hariç doğu dinlerinin hepsi aynı seviyelerde.
  • 4:27 - 4:29
    Şimdi dünyaya ne olduğunu görelim.
  • 4:29 - 4:31
    Dünyayı başlatıyorum ve işte gidiyoruz.
  • 4:31 - 4:34
    1962'deyiz -- biraz daha zenginleştiklerini ancak kadın başına
  • 4:34 - 4:37
    bebek sayısının düştüğünü görebiliyor musunuz?
  • 4:37 - 4:39
    Çin'e bakın oldukça hızlı düşüyorlar.
  • 4:39 - 4:44
    Her gelir grubundan tüm Müslüman ülkeler ve orta gelir seviyesindeki
  • 4:44 - 4:49
    Hıristiyan ülkeler benzer şekilde aşağı düşüyor.
  • 4:49 - 4:51
    Ve son yüzyıla girdiğimizde,
  • 4:51 - 4:55
    insanlığın yarısından fazlasının aşağılarda olduğunu görüyoruz.
  • 4:55 - 5:00
    2010'daysa insanların yüzde 80'inin kadın başına iki çocuk
  • 5:00 - 5:04
    olan ülkelerde yaşadığını görüyoruz.
  • 5:04 - 5:08
    (Alkışlar)
  • 5:08 - 5:11
    Burada oldukça şaşırtıcı bir gelişmeden söz ediyoruz.
  • 5:11 - 5:13
    (Alkışlar)
  • 5:13 - 5:16
    Burada 40,000 $ kişi başına geliri olan
  • 5:16 - 5:18
    Amerika Birleşik Devletleri,
  • 5:18 - 5:21
    Fransa, Rusya, İran,
  • 5:21 - 5:25
    Meksika, Türkiye, Cezayir
  • 5:25 - 5:27
    Endonezya, Hindistan
  • 5:27 - 5:30
    ve Amerika'nın yüzde beşinden az kişi başına düşen gelire sahip
  • 5:30 - 5:34
    Bangladeş ve Vietnam'ın
  • 5:34 - 5:37
    kadın başına aynı bebek sayısına sahip olduğunu görüyoruz.
  • 5:37 - 5:40
    Ayrıca kadın başına bebek verisinin tüm ülkelerde
  • 5:40 - 5:42
    şaşırtıcı bir şekilde güvenilir olduğunu söyleyebilirim.
  • 5:42 - 5:44
    Bunları nüfus sayımı verilerinden elde ediyoruz.
  • 5:44 - 5:48
    Bu istatistiklerin hiçbirisi şüpheye yer bırakmıyor.
  • 5:48 - 5:49
    Buradan daha az çocuk sahibi olmak için
  • 5:49 - 5:52
    daha zengin olmanız gerekmediği sonucunu çıkarabiliriz.
  • 5:52 - 5:54
    Bu tüm dünyada yaşanan bir şey.
  • 5:54 - 5:57
    Dinlere baktığımızda,
  • 5:57 - 5:59
    Doğu dinlerinin,
  • 5:59 - 6:02
    aslına bakarsanız bu dinlerden birisinin tek başına çoğunluk olduğu bir ülke yok,
  • 6:02 - 6:04
    hepsinin üçten fazla çocuk sahibi olduğunu görebilirsiniz.
  • 6:04 - 6:08
    Bunun tersine Müslüman ve Hıristiyan olan ülkelerde bu dinlerin
  • 6:08 - 6:10
    çoğunluk nüfus tarafından kabul edildiğini görüyoruz.
  • 6:10 - 6:12
    Ancak arada önemli bir fark yok.
  • 6:12 - 6:15
    Dinler arasında büyük bir farktan bahsetmek mümkün değil.
  • 6:15 - 6:18
    Gelir seviyesiyle ilgili farktan söz edilebilir.
  • 6:18 - 6:22
    Burada kadın başına çok bebek sayısına sahip ülkeler
  • 6:22 - 6:24
    oldukça düşük gelire sahipler.
  • 6:24 - 6:27
    Bunların çoğu Afrika'nın güneyinde yer alan ülkeler.
  • 6:27 - 6:30
    Ancak burada Guatemala gibi, Papua Yeni Gine gibi
  • 6:30 - 6:34
    Yemen gibi, Afganistan gibi
  • 6:34 - 6:37
    ülkeler de var.
  • 6:37 - 6:40
    Çoğu kişi Afganistan ve Kongo gibi
  • 6:40 - 6:44
    ciddi çatışmaların yaşandığı ülkelerde
  • 6:44 - 6:47
    yüksek bir nüfus artışı oranı olmadığını düşünür.
  • 6:47 - 6:48
    Ama aslında tam tersi geçerli.
  • 6:48 - 6:52
    Günümüzde en yüksek ölüm oranının görüldüğü ülkelerde
  • 6:52 - 6:55
    en hızlı nüfus artışının yaşandığını görüyoruz.
  • 6:55 - 6:59
    Çünkü bir çocuğun ölümü bir başka çocukla kapatılıyor.
  • 6:59 - 7:01
    Bu ülkeler kadın başına altı çocuk oranına sahipler.
  • 7:01 - 7:06
    Ne yazık ki kadın başına ölü çocuk sayısı da birle iki arasında.
  • 7:06 - 7:09
    Ancak 30 yıl sonra Afganistan nüfusu 30 milyondan 60 milyona çıkacak.
  • 7:09 - 7:13
    Kongo ise 60'tan 120'ye.
  • 7:13 - 7:16
    İşte buna hızlı nüfus artışı diyebiliriz.
  • 7:16 - 7:20
    Çoğu kişinin düşündüğünün tersine bu ülkeler durağan değiller.
  • 7:20 - 7:24
    Müslüman çoğunluklu bir ülke olan Senegal'le
  • 7:24 - 7:26
    Hıristiyan çoğunluğa sahip Gana'yı karşılaştıralım.
  • 7:26 - 7:30
    Bu iki ülkenin bağımsızlıklarını kazandıkları yıla
  • 7:30 - 7:33
    1960'lara geri dönelim.
  • 7:33 - 7:35
    Bakın ne yapmışlar.
  • 7:35 - 7:37
    Bu inanılmaz bir gelişme,
  • 7:37 - 7:39
    kadın başına yedi çocuk sayısından,
  • 7:39 - 7:42
    dört ve beş çocuk seviyesine kadar düşmüşler.
  • 7:42 - 7:44
    Bu çok büyük bir gelişme.
  • 7:44 - 7:45
    Bunun için ne olması gerekiyor?
  • 7:45 - 7:49
    Aslında bu ülkeler için neyin gerekli olduğunu biliyoruz.
  • 7:49 - 7:51
    Çocukların hayatta kalması gerekiyor.
  • 7:51 - 7:54
    Yoksulluğun en derininden kurtulmanız
  • 7:54 - 7:58
    böylece çocukların aile için önemli bir işgücü olmaktan çıkması gerekiyor.
  • 7:58 - 8:00
    Aile planlaması hizmetlerine erişim olması gerekiyor.
  • 8:00 - 8:05
    Ve dördüncü bir etken olarak ki bu belki de en önemli etken.
  • 8:05 - 8:08
    Ama dördüncü etkeni size örnekle açıklama izin verin,
  • 8:08 - 8:10
    Katar'a bakalım.
  • 8:10 - 8:14
    Burada günümüzde Katar'ı ve günümüzde Bangladeş'i görüyoruz.
  • 8:14 - 8:17
    Bu ülkeleri bağımsızlıklarını kazandıkları yıllara döndürelim.
  • 8:17 - 8:20
    ki bunlar yaklaşık olarak -- 71, 72 --
  • 8:20 - 8:24
    Yaşanan gelişme oldukça hayret verici.
  • 8:24 - 8:26
    Bangladeş ve Katar'a bakın.
  • 8:26 - 8:29
    Son derece farklı gelir seviyelerine sahip olmalarına rağmen
  • 8:29 - 8:31
    kadın başına bebek sayısında neredeyse aynı düşüş.
  • 8:31 - 8:33
    Peki, Katar için bu gelişmenin nedeni ne?
  • 8:33 - 8:35
    Her zaman olduğu gibi.
  • 8:35 - 8:39
    Katar'ın istatistik kurumunun internet sayfasına girdim --
  • 8:39 - 8:41
    Oldukça iyi bir internet sayfası. Tavsiye ediyorum --
  • 8:41 - 8:47
    ve Katar'ın sosyal trendlerini aradım. -- evet burada oldukça eğlenceli içerik var --
  • 8:47 - 8:51
    hem de ücretsiz olarak.
  • 8:51 - 8:54
    Oldukça ilginç, okunacak bir sürü şey.
  • 8:54 - 8:58
    Doğurganlık ve kadın başına doğurganlık sayılarını buldum.
  • 8:58 - 9:02
    Bunlar Katar istatistik kurumunun uzmanları,
  • 9:02 - 9:05
    ve en önemli etkenlerin şunlar olduğunu söylüyorlar:
  • 9:05 - 9:06
    "İlk evlenme yaşının yükselmesi,
  • 9:06 - 9:10
    Katarlı kadınların eğitim seviyelerinin artması
  • 9:10 - 9:13
    ve daha fazla kadının iş hayatına katılması."
  • 9:13 - 9:17
    Tamamen aynı fikirdeyim. Bilim tamamen aynı fikirde.
  • 9:17 - 9:19
    Aslına bakarsanız bu ülke oldukça ilgi çekici bir
  • 9:19 - 9:23
    modernleşme sürecinden geçmiş.
  • 9:23 - 9:25
    Peki bu dört etken neydi:
  • 9:25 - 9:28
    Çocukların hayatta kalması gerekli, çocuklar iş gücü olarak kullanılmamalı,
  • 9:28 - 9:31
    kadınlar eğitilmeli ve iş hayatına katılmalı
  • 9:31 - 9:33
    ve aile planlaması hizmetlerinin erişilebilir olması.
  • 9:33 - 9:37
    Şimdi buna tekrar bakın.
  • 9:37 - 9:39
    Dünyadaki ortalama çocuk sayısı günümüzde
  • 9:39 - 9:43
    Kolombiya'da olduğu gibi -- 2.4.
  • 9:43 - 9:46
    Burada oldukça fakir ülkeler var.
  • 9:46 - 9:50
    Buralarda daha iyi aile planlaması, çocukların hayatta kalması için daha iyi şartlar gerekli.
  • 9:50 - 9:53
    Melinda Gates'in son TED konuşmasını şiddetle öneriyorum.
  • 9:53 - 9:59
    Buradaysa kadın başına iki çocuktan az pek çok ülke var.
  • 9:59 - 10:02
    Başta sorduğum sorunun cevabına dönecek olursam,
  • 10:02 - 10:04
    ikinci şık doğru cevaptı.
  • 10:04 - 10:07
    En yüksek çocuk seviyesine ulaştık.
  • 10:07 - 10:09
    Dünya üzerindeki çocuk sayısı artık artmıyor.
  • 10:09 - 10:11
    Petrol fiyatlarının tavan yapmasını hala tartışıyoruz
  • 10:11 - 10:14
    ancak çocuk sayısı konusunda şüphe yok.
  • 10:14 - 10:17
    Dünya nüfusunun büyümesi duracak.
  • 10:17 - 10:19
    Birleşmiş Milletler Nüfus Bölümü dünya nüfusunun
  • 10:19 - 10:22
    10 milyar civarında duracağını söylüyor.
  • 10:22 - 10:26
    Peki, çocuk sayısı artmadığı halde neden nüfus büyümeye devam ediyor?
  • 10:26 - 10:28
    Bunu size şurada göstereceğim.
  • 10:28 - 10:32
    Dizüstü bilgisayarlarınızın geldiği karton kutuları kullanacağım.
  • 10:32 - 10:36
    Eğitimsel amaçlar için oldukça faydalılar.
  • 10:36 - 10:39
    Her bir kartın kutu bir milyar insanı gösteriyor.
  • 10:39 - 10:41
    Ve dünyada iki milyar çocuk yer alıyor.
  • 10:41 - 10:48
    Yaşı 15 ile 30 arasında olan iki milyar genç insan var.
  • 10:48 - 10:50
    Bunlar yuvarlak sayılar.
  • 10:50 - 10:55
    Sonra yaşı 30 ile 45 arasında olan bir milyar insan,
  • 10:55 - 10:58
    45 ile 60 arasında bir.
  • 10:58 - 11:00
    Ve benim kutum.
  • 11:00 - 11:02
    Yaşı 60 ve üstü olanlar.
  • 11:02 - 11:04
    Biz en üstteyiz.
  • 11:04 - 11:10
    Burada gerçekleşen şey bizim "büyük dolum" olarak adlandırdığımız durum.
  • 11:10 - 11:13
    Burada üç milyar insanın kayıp olduğunu görüyorsunuz.
  • 11:13 - 11:17
    Bunlar kayıp değil çünkü bunlar daha doğmadılar.
  • 11:17 - 11:21
    1980'lerden önce son otuz yılda olduğundan
  • 11:21 - 11:24
    çok daha az doğum gerçekleşiyordu.
  • 11:24 - 11:27
    İleride neler olacağı aslında oldukça basit.
  • 11:27 - 11:30
    Yaşlılar ne yazık ki, öleceğiz.
  • 11:30 - 11:34
    Diğerleri yaşlanacak ve yeni iki milyar çocuk daha eklenecek.
  • 11:34 - 11:37
    Sonra yaşlılar ölecek.
  • 11:37 - 11:41
    Diğerleri biraz daha yaşlanacak ve iki milyar daha çocuk doğacak.
  • 11:41 - 11:47
    Sonra yine yaşlılar ölecek ve iki milyar daha çocuk doğacak.
  • 11:47 - 11:49
    (Alkışlar)
  • 11:49 - 11:53
    Büyük dolum işte bu.
  • 11:53 - 11:55
    Bu kaçınılmaz.
  • 11:55 - 11:58
    Bu artışın ortalama insan ömrünün uzamasıyla ya da
  • 11:58 - 12:03
    daha fazla çocuk sayısıyla bir ilgisi yok.
  • 12:03 - 12:08
    Kadın başına düşen çocuk sayısıyla dinler arasında neredeyse hiç bağlantı yok.
  • 12:08 - 12:11
    Dünya üzerinde dinlerin hepsi değerlerini koruma
  • 12:11 - 12:16
    ve yeni şartlara uyum sağlama kapasitesine sahipler.
  • 12:16 - 12:21
    Eğer en fakir ülkeler fakirlikten kurtulursa ve
  • 12:21 - 12:25
    çocuklar hayatta kalırsa, aile planlama hizmetlerine kolay ulaşabilirlerse
  • 12:25 - 12:28
    dünya nüfusu 10 milyar seviyesinde kalacak.
  • 12:28 - 12:30
    Bu gerekli.
  • 12:30 - 12:36
    Ancak nüfusumuzun iki ya da üç milyar daha artması kaçınılmaz.
  • 12:36 - 12:39
    Sonuç olarak dünya insanları için gelecekte gereken
  • 12:39 - 12:42
    kaynak ve enerji miktarını planlamak üzere
  • 12:42 - 12:45
    tartışırken planlarınızı
  • 12:45 - 12:47
    10 milyara göre yapmalısınız.
  • 12:47 - 12:49
    Teşekkür ederim.
  • 12:49 - 12:55
    (Alkışlar)
Title:
Hans Rosling: Dinler ve bebekler
Speaker:
Hans Rosling
Description:

Hans Rosling'in bir sorusu var: Bazı dinler diğerlerine göre daha yüksek doğum oranına mı sahip ve bu dünya nüfusunu nasıl etkiliyor? TEDxSummit Doha, Katar'da grafiklerle dinler arası değişimleri gösteriyor. Kendine özgü esprili dili ve keskin öngörüsüyle Hans, dünya nüfusu hakkında şaşırtıcı bir sonuca varıyor.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
13:20
Meric Aydonat approved Turkish subtitles for Religions and babies
Meric Aydonat accepted Turkish subtitles for Religions and babies
Meric Aydonat commented on Turkish subtitles for Religions and babies
Meric Aydonat edited Turkish subtitles for Religions and babies
Hamdi Kellecioglu edited Turkish subtitles for Religions and babies
Hamdi Kellecioglu added a translation

Turkish subtitles

Revisions