Οι θρησκείες και τα μωρά

Ο Χανς Ρόσλινγκ θέτει ένα ερώτημα: Έχουν κάποιες θρησκείες υψηλότερα ποσοστά γεννήσεων, από κάποιες άλλες και πώς επηρεάζει αυτό την παγκόσμια αύξηση του πληθυσμού; Μιλώντας στο TEDxSummit στη Ντόχα του Κατάρ, παρουσιάζει σχηματικά τα δεδομένα του μέσα στο χρόνο και τις θρησκείες. Με σήμα κατατεθέν το χιούμορ του και την κοφτερή διορατικότητά του, ο Χανς καταλήγει σε ένα εκπληκτικό συμπέρασμα σχετικά με τα παγκόσμια ποσοστά γονιμότητας.

Θα σας μιλήσω για τη θρησκεία.

Είναι ένα ευρύ και ευαίσθητο θέμα,

γι' αυτό θα πρέπει ν' αυτοπεριοριστώ.

Έτσι λοιπόν θα περιοριστώ

στο να μιλήσω μόνο για τη σχέση μεταξύ
της θρησκείας και της σεξουαλικότητας.

(Γέλια)

Είναι μια πολύ σοβαρή ομιλία.

Θα μιλήσω λοιπόν γι' αυτό
που θυμάμαι ως το πιο υπέροχο.

Είναι όταν το νεαρό ζευγάρι ψιθυρίζει,

«Απόψε θα κάνουμε ένα μωρό».

Η ομιλία μου αφορά
την επίδραση των θρησκειών

στον αριθμό των βρεφών ανά γυναίκα.

Αυτό είναι πράγματι σημαντικό,

επειδή ο καθένας καταλαβαίνει

πως υπάρχει κάποιο όριο

στον αριθμό των ανθρώπων
που μπορούν να κατοικούν στον πλανήτη.

Κάποιοι λένε πως

ο παγκόσμιος πληθυσμός,
αυξάνεται ως εξής --

τρία δισεκατομμύρια το 1960,

επτά δισεκατομμύρια μόνο τον περασμένο χρόνο --

και θα συνεχίσει να αυξάνεται

επειδή υπάρχουν θρησκείες που αποτρέπουν
τις γυναίκες από το να έχουν λίγα παιδιά,

και μπορεί να συνεχίσει έτσι.

Σε ποιο βαθμό έχουν δίκιο αυτοί οι άνθρωποι;

Όταν γεννήθηκα υπήρχαν λιγότερα
από ένα δισεκατομμύριο παιδιά στον κόσμο,

και σήμερα, το 2000, υπάρχουν σχεδόν δύο δις.

Τι συνέβη από τότε,

και τι προβλέπουν οι ειδικοί ότι θα γίνει

με τον αριθμό των παιδιών σ' αυτόν τον αιώνα;

Αυτό είναι ένα κουίζ. Τι λέτε λοιπόν;

Θα ελαττωθεί στο ένα δισεκατομμύριο;

Θα παραμείνει στα ίδια επίπεδα και θα γίνει δύο δις μέχρι το τέλος του αιώνα;

Θ' αυξάνεται ο αριθμός των παιδιών κάθε χρόνο επί 15 χρόνια,

ή θα συνεχίσει στον ίδιο γοργό ρυθμό

και θα φτάσει τα τέσσερα δις εκεί πάνω;

Θα σας πω μέχρι το τέλος της ομιλίας μου.

Τώρα όμως, τι σχέση έχει η θρησκεία με όλα αυτά;

Αν θέλετε να κατατάξετε τις θρησκείες

είναι πιο δύσκολο απ' όσο νομίζετε.

Πηγαίνετε στη Βικιπαίδεια και ο πρώτος χάρτης που βρίσκετε είναι αυτός.

Χωρίζει τον κόσμο σε Αβρααμικές και Ανατολικές θρησκείες,

αλλά αυτό δεν είναι αρκετά λεπτομερές.

Προχωρήσαμε λοιπόν και βρήκαμε στη Βίκιπαίδεια αυτόν το χάρτη.

Αυτός όμως χωρίζει τον Χριστιανισμό, το Ισλάμ και το Βουδισμό

σε πολλές μικρότερες ομάδες,

με υπερβολικές λεπτομέρειες.

Γι' αυτό στο Γκαπμάιντερ, φτιάξαμε το δικό μας χάρτη,

και έχει ως εξής.

Κάθε χώρα είναι μια φούσκα.

Το μέγεθος είναι ο πληθυσμός -- μεγάλη Κίνα, μεγάλη Ινδία εδώ.

Το χρώμα είναι η επικρατούσα θρησκεία.

Είναι η θρησκεία όπου πάνω από το 50% των ανθρώπων

λένε πως ανήκουν.

Είναι η Ανατολική θρησκεία στην Ινδία και στην Κίνα και στις γειτονικές χώρες.

Το Ισλάμ είναι η επικρατούσα θρησκεία

από τον Ατλαντικό Ωκεανό, ως τη Μέση Ανατολή,

από τη Νότια Ευρώπη ως την Ασία

μέχρι και την Ινδονησία.

Εδώ είναι που βρίσκουμε την Ισλαμική πλειοψηφία.

Χριστιανική πλειοψηφία βλέπουμε σε αυτές τις χώρες. Είναι με μπλε.

Είναι η πλειοψηφία των χωρών στην Αμερική και την Ευρώπη,

πολλές χώρες της Αφρικής και μερικές της Ασίας.

Το λευκό εδώ, είναι χώρες που δεν μπορούν να προσδιοριστούν,

επειδή καμία θρησκεία δεν αγγίζει το 50%

ή υπάρχει αμφιβολία για τα δεδομένα, ή συντρέχει κάποιος άλλος λόγος.

Ήμασταν προσεκτικοί μ' αυτό.

Ανεχτείτε την απλοποίησή μας, τώρα που θα σας δείξω την επόμενη εικόνα.

Αυτό είναι το 1960.

Και τώρα σας δείχνω τον αριθμό των βρεφών ανά γυναίκα, εδώ:

δύο, τέσσερα ή έξι --

πολλά βρέφη, λίγα βρέφη.

Κι εδώ το κατά κεφαλήν εισόδημα σε συγκρίσιμα δολάρια.

Επειδή πολλοί λένε πως πρέπει να πλουτίσεις πρώτα

για ν' αποκτήσεις λίγα παιδιά.

Έτσι, εδώ είναι το χαμηλό εισόδημα κι εδώ το υψηλό.

Πράγματι το 1960,

έπρεπε να είσαι ένας πλούσιος Χριστιανός για να κάνεις λίγα παιδιά.

Η εξαίρεση ήταν η Ιαπωνία.

Η Ιαπωνία εδώ αντιμετωπίζεται ως εξαίρεση.

Διαφορετικά, ήταν μόνο οι Χριστιανικές χώρες.

Υπήρχαν όμως και πολλές Χριστιανικές χώρες

που είχαν έξι με επτά παιδιά ανά γυναίκα.

Αυτές όμως ήταν στη Λατινική Αμερική ή στην Αφρική.

Οι χώρες με επικρατούσα την Ισλαμική θρησκεία,

όλες σχεδόν είχαν έξι με επτά παιδιά ανά γυναίκα,

ασχέτως του επιπέδου του εισοδήματος.

Και όλες οι Ανατολικές θρησκείες, εκτός της Ιαπωνίας, είχαν το ίδιο επίπεδο.

Ας δούμε τώρα τι συνέβη στον κόσμο.

Βάζω εμπρός τον κόσμο και ξεκινάμε.

Τώρα το 1962 -- βλέπετε που γίνονται λίγο πλουσιότεροι,

αλλά ο αριθμός των βρεφών ελαττώνεται;

Δείτε την Κίνα. Πέφτει με γοργούς ρυθμούς.

Και όλες οι πλειοψηφικά Μουσουλμανικές χώρες, σε όλα τα εισοδήματα, κατεβαίνουν

όπως και οι πλειοψηφικά Χριστιανικές χώρες, στη μεσαία κλίμακα εισοδήματος.

Όταν μπούμε σ' αυτόν τον αιώνα,

θα βρείτε περισσότερη από τη μισή ανθρωπότητα εδώ κάτω.

Μέχρι το 2010, το 80% των ανθρώπων

ζουν σε χώρες με δύο παιδιά ανά γυναίκα.

(Χειροκρότημα)

Είναι εκπληκτική η εξέλιξη που συνέβη.

(Χειροκρότημα)

Αυτές εδώ είναι χώρες από τις Ηνωμένες Πολιτείες,

με 40.000 δολάρια κατά κεφαλήν εισόδημα,

Γαλλία, Ρωσία, Ιράν,

Μεξικό, Τουρκία, Αλγερία,

Ινδονησία, Ινδία

και μέχρι το Μπανγκλαντές και το Βιετνάμ,

που έχει λιγότερο από 5% του εισοδήματος των ΗΠΑ ανά άτομο

και τον ίδιο αριθμό βρεφών ανά γυναίκα.

Μπορώ να σας πω πως τα δεδομένα για τον αριθμό των βρεφών ανά γυναίκα

είναι αναπάντεχα καλός σε όλες τις χώρες.

Το συμπέρασμα βγαίνει από τα στοιχεία της απογραφής.

Δεν είναι μια απ' αυτές τις στατιστικές που είναι αμφίβολες.

Αυτό που μπορούμε λοιπόν να συμπεράνουμε

είναι πως δεν χρειάζεται να πλουτίσεις για να κάνεις λίγα παιδιά.

Συμβαίνει σε όλον τον κόσμο.

Έπειτα, όταν κοιτάμε τις θρησκείες,

βλέπουμε πως στις Ανατολικές θρησκείες,

δεν υπάρχει ούτε μια χώρα με επικρατούσα τη θρησκεία αυτή

που να έχει περισσότερα από τρία παιδιά.

Ενώ όπου επικρατεί το Ισλάμ και ο Χριστιανισμός

βλέπουμε χώρες παντού.

Δεν υπάρχει μεγάλη διαφορά.

Δεν υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ αυτών των θρησκειών.

Υπάρχει διαφορά στο εισόδημα.

Οι χώρες που έχουν πολλά βρέφη ανά γυναίκα εδώ,

έχουν αρκετά χαμηλό εισόδημα.

Οι περισσότερες βρίσκονται στην υποσαχάρια Αφρική.

Υπάρχουν όμως επίσης χώρες εδώ

όπως η Γουατεμάλα, η Παπούα Νέα Γουινέα,

όπως η Υεμένη και το Αφγανιστάν.

Πολλοί πιστεύουν πως το Αφγανιστάν εδώ και το Κονγκό,

που έχουν υποστεί σοβαρές συγκρούσεις,

δεν έχουν γρήγορη αύξηση του πληθυσμού.

Είναι ακριβώς το αντίθετο.

Στον κόσμο σήμερα, οι χώρες με τα υψηλότερα ποσοστά θνησιμότητας

έχουν τη γρηγορότερη αύξηση του πληθυσμού.

Επειδή ο θάνατος ενός παιδιού αντισταθμίζεται από ένα ακόμη παιδί.

Αυτές οι χώρες έχουν έξι παιδιά ανά γυναίκα.

Έχουν το θλιβερό ποσοστό θνησιμότητας ενός έως δύο παιδιών για κάθε γυναίκα.

Σε 30 χρόνια από σήμερα, το Αφγανιστάν θα πάει από τα 30 στα 60 εκατομμύρια.

Το Κονγκό από τα 60 στα 120.

Εκεί είναι που έχουμε γρήγορη αύξηση του πληθυσμού.

Πολλοί πιστεύουν ότι οι χώρες αυτές είναι στάσιμες, αλλά δεν είναι.

Επιτρέψτε μου να συγκρίνω τη Σενεγάλη, μια Μουσουλμανική χώρα,

με τη Χριστιανική Γκάνα.

Πηγαίνω ανάποδα προς την ανεξαρτησία τους,

όταν βρίσκονταν εδώ ψηλά κατά το '60.

Δείτε τι έχουν κάνει.

Είναι μια απίστευτη βελτίωση,

από επτά παιδιά ανά γυναίκα,

έπεσαν μεταξύ τεσσάρων και πέντε παιδιών.

Είναι τεράστια βελτίωση.

Τι χρειάζεται λοιπόν;

Ξέρουμε πολύ καλά τι χρειάζονται σ' αυτές οι χώρες.

Χρειάζονται παιδιά για να επιβιώσουν.

Χρειάζεται να φύγουν από τη βαθιά φτώχεια

ώστε τα παιδιά να μην είναι απαραίτητα για την εργασία στην οικογένεια.

Χρειάζεται πρόσβαση στον οικογενειακό προγραμματισμό.

Και χρειάζεται και ο τέταρτος παράγοντας που είναι ίσως ο σημαντικότερος.

Επιτρέψτε μου να παρουσιάσω αυτόν τον τέταρτο παράγοντα

αναλύοντας το Κατάρ.

Εδώ έχουμε το σημερινό Κατάρ κι εκεί το σημερινό Μπανγκλαντές.

Αν πάω αυτές τις χώρες πίσω στα χρόνια της ανεξαρτησίας τους,

που είναι περίπου η ίδια χρονιά -- 1971, 1972 --

έχει συντελεστεί μια εκπληκτική ανάπτυξη.

Δείτε το Μπανγκλαντές και το Κατάρ.

Με τόσο διαφορετικά εισοδήματα, είχαν σχεδόν την ίδια πτώση

στον αριθμό των βρεφών ανά γυναίκα.

Ποιος είναι ο λόγος στο Κατάρ;

Έκανα αυτό που κάνω πάντα.

Πήγα στην ιστοσελίδα της στατιστικής αρχής του Κατάρ,

είναι μια πολύ καλή σελίδα. Τη συνιστώ --

και κοίταξα εκεί -- είναι πολύ διασκεδαστική

και παρέχεται δωρεάν -- και βρήκα τις κοινωνικές τάσεις του Κατάρ.

Πολύ ενδιαφέρον. Έχει πολλά να διαβάσεις.

Βρήκα τα ποσοστά γονιμότητας και γεννήσεων και κοίταξα το γενικό δείκτη γονιμότητας ανά γυναίκα.

Αυτοί είναι οι μελετητές και ειδικοί στην κυβερνητική υπηρεσία του Κατάρ,

και λένε πως οι σημαντικότεροι παράγοντες είναι:

«Μεγαλύτερη ηλικία κατά τον πρώτο γάμο,

βελτίωση του μορφωτικού επιπέδου των γυναικών του Κατάρ

και ένταξη περισσότερων γυναικών στο εργασιακό δυναμικό».

Δεν θα μπορούσα να συμφωνώ περισσότερο, το ίδιο και η επιστήμη.

Είναι μια χώρα που γνώρισε

έναν πολύ ενδιαφέροντα εκσυγχρονισμό.

Είναι λοιπόν αυτά τα τέσσερα:

Τα παιδιά πρέπει να επιβιώνουν, να μην χρειάζονται για δουλειά,

οι γυναίκες πρέπει να μορφώνονται και να εντάσσονται στο εργατικό δυναμικό

και να υπάρχει πρόσβαση στον οικογενειακό προγραμματισμό.

Ας ξαναδούμε λοιπόν αυτό.

Ο μέσος αριθμός παιδιών στον κόσμο

είναι όπως στην Κολομβία -- 2,4 σήμερα.

Υπάρχουν χώρες εδώ ψηλά που είναι πολύ φτωχές.

Εδώ χρειάζεται ο οικογενειακός προγραμματισμός και η χαμηλότερη παιδική θνησιμότητα.

Συστήνω την τελευταία ομιλία της Μελίντα Γκέιτς στο TED.

Και εδώ, χαμηλά, υπάρχουν πολλές χώρες με λιγότερα από δύο παιδιά ανά γυναίκα.

Εάν επιστρέψω τώρα, να σας δώσω την απάντηση του κουίζ,

είναι το δύο.

Φτάσαμε στο αποκορύφωμα των παιδιών.

Ο αριθμός των παιδιών δεν αυξάνεται πλέον στον κόσμο.

Το αποκορύφωμα του πετρελαίου συζητείται ακόμη,

αλλά σίγουρα έχουμε φτάσει στο αποκορύφωμα των παιδιών.

Ο πληθυσμός της γης θα σταματήσει να αυξάνεται.

Το τμήμα πληθυσμού των Ηνωμένων Εθνών είπε

πως θα σταματήσει ν' αυξάνεται
στα 10 δισεκατομμύρια.

Γιατί όμως αυξάνεται, εάν δεν αυξάνεται
ο αριθμός των παιδιών;

Θα σας δείξω εδώ.

Θα χρησιμοποιήσω τα κουτιά
των σημειωματάριών σας.

Είναι πολύ χρήσιμα για εκπαιδευτικούς σκοπούς.

Κάθε κουτί είναι ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι.

Υπάρχουν δύο δισεκατομμύρια παιδιά στον κόσμο.

Υπάρχουν δύο δισεκατομμύρια
νέοι άνθρωποι μεταξύ 15 και 30 ετών.

Αυτοί οι αριθμοί είναι στρογγυλεμένοι.

Έπειτα, υπάρχει ένα δισεκατομμύριο μεταξύ 30 και 45 ετών,

και σχεδόν ένα δις μεταξύ 45 και 60 ετών.

Μετά είναι και το δικό μου κουτί.

Αυτό είναι για μένα: 60-συν.

Βρισκόμαστε εδώ στην κορυφή.

Αυτό που πρόκειται να συμβεί είναι
αυτό που ονομάζουμε «το μεγάλο γέμισμα».

Βλέπετε πως είναι σαν 3 δισεκατομμύρια
να λείπουν από εδώ.

Δεν λείπουν, επειδή έχουν πεθάνει· δεν γεννήθηκαν ποτέ.

Επειδή πριν από το 1980, γεννιόντουσαν
πολύ λιγότεροι άνθρωποι

απ' ό,τι τα τελευταία 30 χρόνια.

Αυτό που θα συμβεί τώρα είναι ξεκάθαρο.

Οι ηλικιωμένοι, δυστυχώς, θα πεθάνουμε.

Οι υπόλοιποι, θα μεγαλώσετε και
θ' αποκτήσετε δύο δισεκατομμύρια παιδιά.

Έπειτα οι ηλικιωμένοι θα πεθάνουν.

Οι υπόλοιποι, θα μεγαλώσουν και
θ' αποκτήσουν δύο δισεκατομμύρια παιδιά.

Μετά οι ηλικιωμένοι θα πεθάνουν ξανά και οι
υπόλοιποι θα κάνουν δύο δισεκατομμύρια παιδιά.

(Χειροκρότημα)

Αυτό είναι το μεγάλο γέμισμα.

Είναι αναπόφευκτο.

Μπορείτε να δείτε πως
αυτή η αύξηση σημειώθηκε

χωρίς επιμήκυνση της ζωής
και χωρίς προσθήκη παιδιών;

Η θρησκεία έχει πολύ μικρή σχέση
με τον αριθμό των βρεφών ανά γυναίκα.

Όλες οι θρησκείες του κόσμου είναι ικανές

να διατηρήσουν τις αξίες τους
και να προσαρμοστούν στον νέο κόσμο.

Και θα είμαστε μόνο 10 δισεκατομμύρια
στον κόσμο,

εάν οι φτωχότεροι γλυτώσουν από τη φτώχεια,

τα παιδιά τους επιβιώσουν και αποκτήσουν
πρόσβαση στον οικογενειακό προγραμματισμό.

Αυτό χρειάζεται.

Είναι όμως αναπόφευκτο ότι θα γίνουμε
δύο με τρία δισεκατομμύρια περισσότεροι.

Έτσι, όταν συζητάτε και προγραμματίζετε

για τους πόρους και την ενέργεια
που απαιτείται στο μέλλον,

για τους ανθρώπους στον πλανήτη,

πρέπει να προγραμματίσετε
για 10 δισεκατομμύρια.

Σας ευχαριστώ πολύ.

(Χειροκρότημα)