Mysteries en wonderen van de diepzee - David Gallo
-
0:14 - 0:17Weet je, mijn ADD maakte
mijn schooltijd niet gemakkelijk, -
0:17 - 0:19en ik heb een doctoraat.
-
0:19 - 0:21Ik kan mijn aandacht
moeilijk houden -
0:21 - 0:24bij vakken als biologie, aardrijkskunde,
natuurkunde, scheikunde. -
0:24 - 0:27Slechts één ding
trok mijn aandacht, -
0:27 - 0:30en dat is die planeet
die aarde heet. -
0:30 - 0:32Maar op deze foto zie je
-
0:32 - 0:34dat het vooral water is
-- dat is de Stille Oceaan. -
0:34 - 0:3770 procent is bedekt met water.
Je zou denken: -
0:37 - 0:39"Hee, ik ken de aarde. Ik woon daar."
-
0:39 - 0:40Je kent de aarde niet,
-
0:40 - 0:43omdat het grootste deel
bedekt is met dàt -- -
0:43 - 0:45gemiddeld ruim
3 kilometer diep. -
0:45 - 0:47Als je buiten omhoog kijkt
naar de Empire State Building -
0:47 - 0:49of de Chrysler Building,
-
0:49 - 0:51dan is de gemiddelde diepte
van de oceaan -
0:51 - 0:5215 van die gebouwen op elkaar.
-
0:52 - 0:55Van dat water hebben we
ongeveer 5 procent verkend. -
0:55 - 0:59'Verkend' wil zeggen: voor de eerste keer
gaan kijken wat er te vinden is. -
0:59 - 1:01Vandaag wil ik
-
1:01 - 1:04je iets laten zien over deze planeet,
over de oceanen. -
1:04 - 1:06Ik neem je mee van ondiep water
naar de diepzee. -
1:06 - 1:09Hopelijk zie je,
net als ik, wat dingen -
1:09 - 1:12die je verslaafd maken
aan het verkennen van de aarde. -
1:12 - 1:15Je kent koraalriffen,
je hebt al veel koraal gezien -
1:15 - 1:17op het strand,
tijdens het snorkelen. -
1:17 - 1:19Je weet dat koralen
wonderlijke plaatsen zijn, -
1:19 - 1:23vol leven, grote dieren,
kleine dieren, sommige vriendelijk, -
1:23 - 1:25sommige gevaarlijk,
haaien, walvissen en zo, -
1:25 - 1:27die tegen de mens
beschermd moeten worden. -
1:27 - 1:29Geweldige plekken,
maar je weet vast niet -
1:29 - 1:32dat in het heel diepe deel
van de oceaan -
1:32 - 1:34vulkaanuitbarstingen voorkomen.
-
1:34 - 1:36De meeste vulkanen
staan op de zeebodem -
1:36 - 1:39meer dan 80 procent.
Er is zelfs vuur, -
1:39 - 1:42vuur diep in de oceaan,
op dit ogenblik. -
1:42 - 1:45Overal, in de Stille, Atlantische
en Indische oceaan -
1:45 - 1:47daar, op de oceaanbodem,
worden rotsen vloeibaar. -
1:47 - 1:50Dus je hebt eigenlijk golven
op de oceaanbodem. -
1:50 - 1:53Je denkt dat er niks kan leven,
maar als we beter kijken, -
1:53 - 1:56vinden we leven op zelfs de diepste,
donkerste plaatsen op aarde, -
1:56 - 1:59waaruit blijkt
dat het leven er echt graag wil zijn. -
1:59 - 2:01Wonderbaarlijk dus.
-
2:01 - 2:03Telkens als we
naar de zeebodem gaan -
2:03 - 2:05met onderzeeërs en robots,
-
2:05 - 2:08zien we meestal
verrassende dingen, -
2:08 - 2:10soms overdonderend
en soms revolutionair. -
2:10 - 2:12Je ziet die plas water daar
-
2:12 - 2:14rond het water zie je
een kleine klif -
2:14 - 2:16er is een klein,
wit zandstrand. -
2:16 - 2:19We komen dichterbij.
Je ziet dat strand iets beter, -
2:19 - 2:21wat golven op dat water,
daar beneden. -
2:21 - 2:23Wat zo speciaal is aan dit water, is
-
2:23 - 2:25dat het op de bodem van
de Golf van Mexico is. -
2:25 - 2:29Je zit dus in een onderzeeër,
kijkt uit het raam en -
2:29 - 2:32je ziet een kleine vijver in de zee.
-
2:32 - 2:35We zien vijvers, meren, rivieren --
-
2:35 - 2:38hier is een rivier op
de bodem van de oceaan -
2:38 - 2:40die loopt van linksonder
naar rechtsboven. -
2:40 - 2:42Daar stroomt dus water door.
-
2:42 - 2:45Dit verbaasde ons enorm:
hoe kan dit op de bodem? -
2:45 - 2:47Je bent in de oceaan,
je kijkt naar meer water. -
2:47 - 2:50En sommige dieren leven
enkel in dat water. -
2:50 - 2:53Dus de bodem van de oceaan --
-
2:53 - 2:56ik houd van deze kaart,
met de bergketen midden in de oceaan. -
2:56 - 2:58Die bergketen is de grootste ter wereld,
-
2:58 - 3:00Hij heet de mid-oceanische rug --
-
3:00 - 3:0480.000 km lang, en we hebben er
amper naar gekeken. -
3:04 - 3:07We vinden er duizenden valleien,
-
3:07 - 3:10groter, breder, dieper
dan de Grand Canyon. -
3:10 - 3:13We vinden er onderwatermeren,
rivieren en watervallen. -
3:13 - 3:15De grootste waterval op aarde
-
3:15 - 3:17zit in de oceaan vlakbij IJsland.
-
3:17 - 3:21Allemaal in de 5 procent
die we verkend hebben. -
3:21 - 3:23Het probleem met de oceaan is
-
3:23 - 3:26dat je technologie nodig hebt
om ze te kunnen verkennen. -
3:26 - 3:28Niet alleen technologie,
want het is niet alleen ik, -
3:28 - 3:30niet één persoon,
maar een team. -
3:30 - 3:32Je moet het talent hebben
én het team. -
3:32 - 3:36Je hebt de technologie nodig,
in dit geval ons schip, Atlantis, -
3:36 - 3:37en de onderzeeër, Alvin.
-
3:37 - 3:40Binnen die onderzeeër
-- Alvins lancering -- -
3:40 - 3:43zijn er drie mensen.
Zij worden het dek op gereden. -
3:43 - 3:48Er zijn 47 anderen, die zorgen
dat iedereen veilig is. -
3:48 - 3:50Iedereen op die onderzeeër
denkt nu hetzelfde: -
3:50 - 3:53had ik toch nog
naar de wc moeten gaan? -
3:53 - 3:55Want je zit er tien uur in --
-
3:55 - 3:57tien uur in die kleine bol.
-
3:57 - 4:00Met zijn drieën samen
en verder niemand in de buurt. -
4:00 - 4:03Je gaat het water in en
eenmaal daar is het fantastisch. -
4:03 - 4:06Er is een mooie blauwe kleur
die je binnendringt. -
4:06 - 4:08Je hoort niets meer
van het schip boven, -
4:08 - 4:10alleen de ping van een sonar.
-
4:10 - 4:12Er zit een sonar op de iPhone --
-
4:12 - 4:15diezelfde ping gaat
naar de bodem en terug. -
4:15 - 4:18Duikers controleren de onderzeeër
of de buitenkant goed is -
4:18 - 4:20en zeggen: "Gaan".
-
4:20 - 4:23Je gaat naar de zeebodem.
Het is een fantastische reis. -
4:23 - 4:26Twee en een half uur lang
daal je af naar de bodem. -
4:26 - 4:29en twee uur daarvan
is het stikdonker. -
4:29 - 4:33En wij maar denken dat er geen leven
mogelijk was in die wereld. -
4:33 - 4:35Maar kijk: we vinden fantastische dingen.
-
4:35 - 4:38Helamaal beneden --
we noemen dit "mid-water" -- -
4:38 - 4:40van onder tot boven in de zee
vinden we leven. -
4:40 - 4:42Waar we ook stoppen
en naar leven zoeken. -
4:42 - 4:44Ik zal wat kwallen laten zien,
-
4:44 - 4:46omdat ze echt
de meest coole wezens op aarde zijn. -
4:46 - 4:49Kijk naar dat ding dat gewoon
zijn armen laat zwaaien. -
4:49 - 4:51Die lijkt op een kleine kreeft.
-
4:51 - 4:54Die is alsof al die dieren
met hun monden aan elkaar zitten. -
4:54 - 4:55Het zijn koloniedieren.
-
4:55 - 4:58Sommige dieren zijn piepklein,
sommige groter dan dit podium. -
4:58 - 5:01Fantastische dieren
en je kan ze niet vangen met een net. -
5:01 - 5:04We moeten daar heen met onze camera's
en naar ze kijken. -
5:04 - 5:06Dus elke keer dat we gaan,
vinden we nieuwe soorten. -
5:06 - 5:08De oceaan zit vol met leven.
-
5:08 - 5:10Maar in het diepste deel
van de oceaan, -
5:10 - 5:12bij die bergketen,
vinden we hete bronnen -
5:12 - 5:15en wisten zeker,
want dit is giftig water, -
5:15 - 5:18het is diep genoeg
om de Titanic te verpletteren, -
5:18 - 5:20als een leeg bekertje in je hand.
-
5:20 - 5:22We wisten zeker dat er
geen leven kan zijn, -
5:22 - 5:26maar toch vinden we het
met een grotere variatie en dichtheid -
5:26 - 5:27dan in het tropisch regenwoud.
-
5:27 - 5:31Dus met één blik uit het raam
ontdekken we iets -
5:31 - 5:33dat alles op de proef stelt van
wat we denken te weten -
5:33 - 5:35over het leven op aarde.
-
5:35 - 5:38En dat is dat zonlicht
geen noodzaak is voor leven. -
5:38 - 5:41Er zijn daar ook grote dieren
-- sommige lijken bekend. -
5:41 - 5:44Die daar heet Dombo. Hij is leuk.
Dombo is fantastisch. -
5:44 - 5:47En deze, o man, ik wilde dat ik hier
meer beelden van had. -
5:47 - 5:50We willen een expeditie ondernemen
om dit te bekijken -
5:50 - 5:52en over een jaar
lukt dat misschien. -
5:52 - 5:54Ga online en kijk het na.
-
5:54 - 5:56Vampyroteuthis infernalis.
de Vampierinktvis. -
5:56 - 5:58Ongelooflijk gaaf.
-
5:58 - 6:00In de duistere diepzee heeft hij
gloeiende tentakels, -
6:00 - 6:04dus als ik doe als hij,
steek ik mijn armen uit in het donker -
6:04 - 6:06je ziet die
kleine gloeiende dingen daar. -
6:06 - 6:08Ondertussen kom ik je halen.
-
6:08 - 6:10Wil hij ontsnappen,
heeft hij gloeiende bollen -
6:10 - 6:12op zijn kont die lijken op ogen.
-
6:12 - 6:14Gloeiende ogen op zijn kont.
Hoe gaaf is dat? -
6:14 - 6:16Het is een fantastisch dier.
(Gelach) -
6:16 - 6:19Vampierinktvis, want als hij
zich wil beschermen, -
6:19 - 6:21trekt hij een zwarte cape
over zich, -
6:21 - 6:24en rolt zich in een bal.
Te gek dier. -
6:24 - 6:28Dit schip, "het droomschip"
-- in april honderd jaar geleden, -
6:28 - 6:31had dit schip in New York
moeten aankomen: de Titanic. -
6:31 - 6:34Ik deelde de leiding
over een expeditie daar naartoe. -
6:34 - 6:36We leren zo veel over dat schip.
-
6:36 - 6:39Titanic is een interessante plek
voor biologie, -
6:39 - 6:42want dieren
komen wonen in de Titanic. -
6:42 - 6:44Microben eten zelfs
de scheepsromp op. -
6:44 - 6:47Dat is waar Jack de koning
van de wereld was, op de boeg. -
6:47 - 6:51Dus we doen het goed en
wat echt opwindend is, -
6:51 - 6:54is dat we op een dag
een virtuele Titanic maken, zodat je thuis -
6:54 - 6:57met je joystick en hoofdtelefoon
-
6:57 - 6:59zelf de Titanic kan verkennen.
-
6:59 - 7:01Dat is wat we willen maken --
-
7:01 - 7:03een virtuele wereld,
zodat niet ik -
7:03 - 7:05of een ander de wereld verkent,
maar jijzelf. -
7:05 - 7:07Jij verkent de wereld zelf.
-
7:07 - 7:08Dit is waar het op neerkomt.
-
7:08 - 7:11De oceanen zijn onderkend.
-
7:11 - 7:14Ik kan niet genoeg benadrukken
hoe belangrijk dat is, -
7:14 - 7:16omdat ze belangrijk zijn
voor ons. -
7:16 - 7:18Zeven miljard mensen leven
op deze planeet -
7:18 - 7:21en wij hebben allen te maken
met de zee, omdat het -
7:21 - 7:25de lucht bepaald die je ademt,
het water dat je drinkt, -
7:25 - 7:26het voedsel dat je eet.
-
7:26 - 7:28Dit alles komt terug
bij de oceaan -
7:28 - 7:31en dit is iets dat we
nog niet eens hebben verkend -- -
7:31 - 7:32vijf procent.
-
7:32 - 7:34Wat ik je wil meegeven, is
-
7:34 - 7:36dat in die 5 procent die ik liet zien,
veel cools was, -
7:36 - 7:38maar dat we bij elke duik
meer cools vinden. -
7:38 - 7:42We ontdekken steeds
wat nieuws over de zee. -
7:42 - 7:44Dus wat zit in
de andere 95 procent? -
7:44 - 7:46Hebben we alles gevonden
of zit er nog meer spannends? -
7:46 - 7:50En ik kan je vertellen dat
de oceaan vol verrassingen zit. -
7:50 - 7:52Er is een mooi citaat van Marcel Proust:
-
7:52 - 7:56"De echte ontdekkingsreis bestaat niet
uit nieuwe landschappen te zoeken, -
7:56 - 7:58maar ze met
nieuwe ogen te zien." -
7:58 - 8:00Dus ik hoop dat
door dit te laten zien -
8:00 - 8:03je met andere ogen
naar deze planeet kijkt -
8:03 - 8:05en dat je er anders
over zult denken. -
8:05 - 8:07Dankjewel.
-
8:07 - 8:09(Applaus)
- Title:
- Mysteries en wonderen van de diepzee - David Gallo
- Speaker:
- David Gallo
- Description:
-
In de diepste, donkerste delen van de oceaan zijn ecosystemen met meer variatie dan een tropisch regenwoud. Mariene bioloog David Gallo verkend de wonderen en schoonheid van het zeeleven en neemt ons mee op een reis door de oceaan -- van de diepste troggen tot het wrak van de Titanic.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TED-Ed
- Duration:
- 08:28
Els De Keyser approved Dutch subtitles for Deep ocean mysteries and wonders | ||
Els De Keyser accepted Dutch subtitles for Deep ocean mysteries and wonders | ||
Els De Keyser commented on Dutch subtitles for Deep ocean mysteries and wonders | ||
Els De Keyser edited Dutch subtitles for Deep ocean mysteries and wonders | ||
Els De Keyser edited Dutch subtitles for Deep ocean mysteries and wonders | ||
Els De Keyser edited Dutch subtitles for Deep ocean mysteries and wonders | ||
Els De Keyser edited Dutch subtitles for Deep ocean mysteries and wonders | ||
Els De Keyser edited Dutch subtitles for Deep ocean mysteries and wonders |
Els De Keyser
In deze vertaling zitten nogal wat slordigheden (o.m. veel zinnen niet afgesloten met een punt).
Ik heb de eerste twee minuten nagelezen.Kan je de rest eerst zelf nog eens checken?
Tot later,
Els
F Laffeber
Vier zinnen afgesloten met een punt. Dubbele hoofletter IJsland hersteld.
Els De Keyser
Ik vond nog enkele zinnen zonder afsluiting, plus enkele spellingsakkefietjes. Was geen makkelijke vertaling omdat de spreker zijn zinnen vaak halverwege onderbreekt.
Voor Aarde en aarde staat hier de uitleg: https://onzetaal.nl/taaladvies/advies/aarde-aarde
Nog een aandachtspuntje: je mag de regel niet afbreken na een voorzetsel of voegwoord.
Als er aanpassingen zijn waar je het niet mee eens bent, hoor ik het graag.
Tot later,
Els