< Return to Video

De geschiedenis vs. Che Guevara - Alex Gendler

  • 0:06 - 0:09
    Zijn gezicht wordt wereldwijd herkend.
  • 0:09 - 0:13
    Een jonge medische student
    die een revolutionair icoon werd.
  • 0:13 - 0:17
    Maar was Che Guevara
    een heroïsche kampioen van de armen
  • 0:17 - 0:21
    of een genadeloze krijgsheer
    die enkel onderdrukking naliet?
  • 0:22 - 0:23
    Orde, orde.
  • 0:23 - 0:25
    Hey, waar heb ik die gast eerder gezien?
  • 0:25 - 0:29
    Ahum, edelachtbare,
    dit is Ernesto Che Guevara.
  • 0:29 - 0:31
    In de vroege jaren 1950
  • 0:31 - 0:35
    liet hij een geprivilegieerd leven achter
    als medische student in Argentinië
  • 0:35 - 0:38
    om te reizen door ruraal Latijns-Amerika.
  • 0:38 - 0:40
    De armoede en ellende die hij zag
  • 0:40 - 0:44
    overtuigden hem dat je meer nodig hebt
    dan medicijnen om levens te redden.
  • 0:44 - 0:45
    Dus werd hij een terrorist
  • 0:45 - 0:49
    die op een gewelddadig manier
    de overheden van de regio wou afzetten.
  • 0:49 - 0:50
    Wat?
  • 0:50 - 0:53
    De overheden van die regio
    waren meedogenloze oligarchieën.
  • 0:53 - 0:55
    Het kolonialisme was misschien
    formeel beëindigd,
  • 0:55 - 0:57
    maar de elite beheerde
    nog steeds alle rijkdommen.
  • 0:57 - 1:02
    Amerikaanse corporaties kochten land op
    dat afgenomen was van inheemse volkeren
  • 1:02 - 1:05
    en gebruikte het voor winst en export.
  • 1:05 - 1:09
    Ze lieten het leeuwendeel zelfs onbewerkt,
    terwijl de bevolking verhongerde.
  • 1:09 - 1:11
    Konden ze niet stemmen voor verandering?
  • 1:11 - 1:13
    Dat probeerden ze, edelachtbare.
  • 1:13 - 1:15
    In 1953 kwam Che naar Guatemala
  • 1:15 - 1:19
    onder de democratisch verkozen overheid
    van president Árbenz.
  • 1:19 - 1:21
    Árbenz liet hervormingen toe
  • 1:21 - 1:25
    om een deel van de ongecultiveerde grond
    te herverdelen onder de bevolking
  • 1:25 - 1:27
    en tegelijk de landeigenaars
    te compenseren.
  • 1:27 - 1:31
    Maar hij werd afgezet na een
    door de CIA gesponsorde staatsgreep.
  • 1:31 - 1:34
    Het leger bood bescherming
    tegen de inbeslagname van privé-eigendom
  • 1:34 - 1:36
    en communistische overnames.
  • 1:36 - 1:38
    Ze beschermden corporatieve winsten
  • 1:38 - 1:41
    en Che zag dat ze de angst
    voor het communisme zouden gebruiken
  • 1:41 - 1:45
    om elke overheid af te zetten
    die deze winsten bedreigde.
  • 1:45 - 1:48
    Dus nam hij de lessen van Guatamala
    met zich mee naar Mexico.
  • 1:48 - 1:51
    Hij ontmoette er verbannen
    Cubaanse revolutionairen
  • 1:51 - 1:54
    en besloot ze te helpen
    hun land te bevrijden.
  • 1:54 - 1:58
    Je bedoelt Fidel Castro helpen
    een levendig Cuba tot dictatuur te maken.
  • 1:58 - 2:01
    Cuba had een dictatuur vóór de revolutie.
  • 2:01 - 2:06
    Fulgencio Barista was een tiran
    die de macht greep met een militaire coup.
  • 2:06 - 2:09
    Hij vormde Havana om tot een luxueuze
    speelplaats voor buitenlanders,
  • 2:09 - 2:15
    terwijl hij Cubanen achterliet in armoede
    en duizenden doodde met politierepressies.
  • 2:15 - 2:18
    Zelfs president Kennedy noemde het
    het slechtste voorbeeld
  • 2:18 - 2:24
    van "economische kolonisatie,
    vernedering en uitbuiting in de wereld."
  • 2:24 - 2:25
    Wat Batista's fouten ook waren,
  • 2:25 - 2:30
    het verbleekt bij de totalitaire hel
    die Castro zou creëren.
  • 2:30 - 2:32
    Verplichte werkkampen, martelingen,
  • 2:32 - 2:35
    geen vrije meningsuiting
    of bewegingsvrijheid.
  • 2:35 - 2:38
    Maar het is niet Fidel Castro
    die hier nu terechtstaat, toch?
  • 2:38 - 2:42
    Che Guevara was cruciaal
    om Castro aan de macht te helpen.
  • 2:42 - 2:44
    Als een commandant in het guerrillaleger
  • 2:44 - 2:48
    liet hij een terreurbewind los
    over het hele landelijke gebied
  • 2:48 - 2:52
    en vermoordde alle vermeende spionnen
    en andersdenkenden.
  • 2:52 - 2:55
    Hij hielp ook boeren met de bouw
    van ziekenhuizen en scholen,
  • 2:55 - 2:56
    leerde ze om te lezen
  • 2:56 - 2:58
    en droeg zelfs poëzie aan ze voor.
  • 2:58 - 3:02
    Zijn harde discipline was nodig
    tegen een nog sterkere vijand
  • 3:02 - 3:07
    die niet aarzelde om steden af te branden
    die verdacht werden rebellen te helpen.
  • 3:07 - 3:10
    Laten we ook niet vergeten dat
    dit nieuwe regime massa-executies hield
  • 3:10 - 3:13
    en honderden mensen vermoordde
    zonder dat ze een proces kregen,
  • 3:13 - 3:16
    van zodra ze aan de macht kwamen in 1959.
  • 3:16 - 3:19
    De geëxecuteerden waren
    ambtenaren en collaborateurs
  • 3:19 - 3:21
    die het volk gemarteld hadden
    onder Batista.
  • 3:21 - 3:24
    De mensen steunden
    deze revolutionaire gerechtigheid.
  • 3:24 - 3:25
    Welke mensen?
  • 3:25 - 3:30
    Een boze meute die bloed wil zien
    maakt geen democratie.
  • 3:30 - 3:33
    Om nog maar te zwijgen
    over de verplichte werkkampen,
  • 3:33 - 3:34
    willekeurige arrestaties
  • 3:34 - 3:39
    en de repressie van LGBT mensen
    die tot lang na de revolutie doorging.
  • 3:39 - 3:43
    Er is een reden dat mensen
    hun leven riskeerden om te vluchten,
  • 3:43 - 3:45
    vaak met niks anders dan de kleren
    die ze aanhadden.
  • 3:45 - 3:47
    Was dit alles dat Che naar Cuba bracht?
  • 3:47 - 3:49
    Gewoon een andere gewelddadige dictatuur?
  • 3:49 - 3:51
    Helemaal niet.
  • 3:51 - 3:52
    Hij begeleidde de landherverdeling,
  • 3:52 - 3:55
    hielp universeel onderwijs te vestigen
  • 3:55 - 4:01
    en stichtte vrijwillige literaire brigades
    die Cuba's alfabetisering tot 96% bracht,
  • 4:01 - 4:03
    nog steeds één van de hoogste
    percentages ter wereld.
  • 4:03 - 4:07
    Zo kon de overheid controleren
    welke info iedereen kreeg.
  • 4:07 - 4:11
    Guevara's idealistische incompetentie
    als Minister van Financiën
  • 4:11 - 4:13
    zorgde voor een een enorme daling
    in productiviteit
  • 4:13 - 4:18
    toen hij een loonsverhoging verving
    met morele certificaten.
  • 4:18 - 4:20
    Hij onderdrukte de persvrijheid,
  • 4:20 - 4:23
    bewerend dat kranten
    instrumenten van de oligarchie waren.
  • 4:23 - 4:28
    En hij was het die Castro aanspoorde
    om Russische nucleaire wapens te bewaren,
  • 4:28 - 4:30
    wat leidde tot de Cubaanse Raketcrisis
  • 4:30 - 4:33
    die de wereld aan de rand
    van de vernietiging bracht.
  • 4:33 - 4:36
    Hij was een leider, geen bureaucraat.
  • 4:36 - 4:39
    Daarom ging hij weg, om de revolutie
    in het buitenland te verspreiden.
  • 4:39 - 4:40
    Dat ging niet zo goed.
  • 4:40 - 4:43
    Hij kon de rebellen
    in Congo niet verenigen
  • 4:43 - 4:46
    en ging naar Bolivia
    ook al hadden de Sovjets dat afgekeurd.
  • 4:46 - 4:48
    De Boliviaanse overheid kon,
    met de hulp van de CIA,
  • 4:48 - 4:53
    deze terrorist in 1967
    vangen en neutraliseren,
  • 4:53 - 4:55
    voor hij teveel schade kon aanrichten --
  • 4:55 - 4:58
    ook al bracht de overheid
    zelf ook genoeg schade aan.
  • 4:58 - 5:00
    Dus dat was dat?
  • 5:00 - 5:03
    Helemaal niet. Zoals Che zei:
    "De revolutie is onsterfelijk."
  • 5:03 - 5:06
    Er werd publiek om hem gerouwd
    in steden overal ter wereld.
  • 5:06 - 5:08
    Niet door de Cubanen
    die konden ontsnappen.
  • 5:08 - 5:13
    Zijn verhaal zou jonge activisten
    blijven inspireren, generaties lang.
  • 5:13 - 5:18
    Ha. Een trendy symbool van rebellie
    voor wie nooit onder zijn regime leefde.
  • 5:18 - 5:21
    Symbolen van de revolutie
    worden misschien gecommodificeerd,
  • 5:21 - 5:24
    maar het idee van een
    rechtvaardigere wereld blijft.
  • 5:24 - 5:27
    Misschien, maar ik hou
    mijn koffie voor mezelf.
  • 5:27 - 5:32
    Che Guevara werd gevangengenomen
    en geëxecuteerd door Boliviaanse troepen.
  • 5:32 - 5:35
    Zijn lijk zou pas na 30 jaar
    gevonden worden.
  • 5:35 - 5:40
    Maar stierf hij als een held
    of was hij al een schurk geworden?
  • 5:40 - 5:44
    En moeten revoluties beoordeeld worden
    op hun idealen of hun afloop?
  • 5:45 - 5:47
    Met die vragen krijgen we te kampen
  • 5:47 - 5:49
    als we de geschiedenis
    naar de rechtbank brengen.
Title:
De geschiedenis vs. Che Guevara - Alex Gendler
Description:

Bekijk hier de hele les: https://ed.ted.com/lessons/history-vs-che-guevara-alex-gendler

Zijn gezicht wordt wereldwijd herkend - de jonge medische student die een revolutionair icoon werd. Maar was Che Guevara een heroïsche kampioen van de armen of een meedogenloze krijgsheer die enkel onderdrukking naliet? Alex Gednler brengt deze controversiele figuur naar de rechtbank in De geschiedenis vs. Che Guevara.

Les door Alex Gendler, geregisseerd door Brett Underhill.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
06:08

Dutch subtitles

Revisions Compare revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.