Return to Video

ئایا دەتوانین یادگەکانمان دەستکاری بکەین؟

  • 0:01 - 0:05
    یادگە شتێکی ڕۆژانەیە
    و خەریکە قەدری لەدەستدەدەین.
  • 0:06 - 0:08
    هەموومان لەبیرمانە کە
    چیمان خوارد
  • 0:08 - 0:10
    یان لە کۆتایی ئەم
    حەفتەیە چیمانکرد.
  • 0:10 - 0:12
    بەڵام تەنها کاتێک یادگە بە هەڵە دادەبەین
  • 0:12 - 0:15
    ئەو کاتە گرنگیەکەیمان بۆ دەردەکەوێت
  • 0:15 - 0:18
    و تاچەند ڕێگە بە ئەزموونە
    کۆنەکانمان دەدەین پێناسی ئێمە بن.
  • 0:20 - 0:22
    بەڵام یادگە هەموو کاتێک شتێکی باش نییە.
  • 0:23 - 0:27
    هەروەک هۆزانڤان و قەشەی ئەمریکی
    جۆن لانکستەر سپاڵدینگ جارێکیان وتی،
  • 0:27 - 0:30
    "ئەگەر یادگە بەهەشتێک بێت
    کە ناتوانین پێی بگەین،
  • 0:30 - 0:33
    دەکرێ دۆزەخێکیش بێت
    کە نەتوانین دەربازبین لێی."
  • 0:35 - 0:37
    زۆرێک لە ئێمە شتانێک
    لە ژیانماندا دەچێژین
  • 0:38 - 0:40
    کە ئاواتە خوازین هەرگیز
    ڕوویان نەدابا.
  • 0:40 - 0:43
    خەمڵێنراوە بەنزیکەیی سەدا ۹۰ی ئێمە
  • 0:43 - 0:47
    هەندێک جۆر ڕووداوی زۆر
    ناخۆش دەچێژین لە ماوەی ژیانماندا.
  • 0:48 - 0:53
    زۆرێک لە ئێمە ئازار دەچێژین
    بە هاتنی ئەو ڕووداوانە و دواتر چاکدەبنەوە،
  • 0:53 - 0:56
    لەوانەیە ببین بە کەسانی باشتریش
    بە هۆی ئەو ئەزموونانەوە.
  • 0:57 - 1:01
    بەڵام هەندێک لە ڕووداوەکان
    زۆر نائاسایین کە زۆربەیان --
  • 1:01 - 1:05
    بۆنموونە، نیوە لەوانەی کە ڕزگاریان دەبێ
    لە تونددووتیژی ڕەگەزی --
  • 1:05 - 1:08
    بەرەو گوشاری دەروونی
    دوای شۆکبوون هەنگاو دەنێین،
  • 1:08 - 1:09
    یان PTSD.
  • 1:11 - 1:14
    PTSD باری درووستی دەروونی لاواز دەکات
  • 1:14 - 1:18
    دەناسرێتەوە بە نیشانەی نەخۆشی
    وەک ترسی زۆر و دڵەڕاوکێ
  • 1:18 - 1:21
    و پاشڕوانەکان لە ڕووداوە ڕاتەکاندنە
    دەروونییەکان،
  • 1:22 - 1:26
    ئەم نیشانە نەخۆشیانە کاریگەری زۆر گەورەیان
    هەیە لەسەر چۆنییەتی ژیانی کەسەکە
  • 1:26 - 1:29
    و بەزۆری لە بارودۆخێکی
    تایبەتدا هاندەدرێن
  • 1:29 - 1:32
    یان بارودۆخی هاوشێوەی ڕوداوەکە
    لە ژیانی نەخۆشەکەدا.
  • 1:33 - 1:38
    دەکرێ وەڵامەکانی ئەو بارودۆخانە بگۆڕدرێن
    بە بەراورد بە ڕوودانیان بۆ یەکەم جار --
  • 1:38 - 1:41
    بۆ نموونە، ترس و جوڵانی
    خێرا لە ناوچەیەکی شەڕدا --
  • 1:41 - 1:42
    بەڵام لە PTSD یدا،
  • 1:42 - 1:46
    بەردەوام دەبن لە دەست بەسەرداگرتنی ڕەفتاری
    نەخۆشەکە کاتێک چیتر شیاونین.
  • 1:47 - 1:50
    ئەگەر جەنگاوەرێکی شەڕ بگەڕێتەوە
    ماڵەوە و بەخێرایی بجوڵێت
  • 1:50 - 1:52
    کاتێک گوێبیستی کشانەوەی
    ئۆتۆمبێل دەبێت
  • 1:52 - 1:56
    یان ناتوانێت ماڵەوە جێبهێڵێت
    بەهۆی دڵەڕاوکێ چڕەکەی،
  • 1:56 - 2:00
    ئەوا وەڵامی ئەو
    بارودۆخانە، ئەو یادگانە،
  • 2:00 - 2:04
    دەبن بە ئەوەی کە ئێمە پێی دەڵێین
    ڕانەهاتن لەگەڵ بارودۆخەکە.
  • 2:05 - 2:11
    بەم جۆرە، دەتوانین بڵێین نەخۆشی PTSD
    ڕانەهاتنی یادگەیە لەگەڵ بارودۆخ.
  • 2:13 - 2:14
    ئێستا، پێویستە بووەستم لێرە،
  • 2:14 - 2:17
    لەبەرئەوەی باسی یادگە دەکەم
    وەک ئەوەی یەک شت بێت.
  • 2:17 - 2:19
    بەڵام وانییە.
  • 2:19 - 2:21
    چەندین جۆری جیاوازی یادگە بوونیان هەیە،
  • 2:21 - 2:25
    و پەیوەستن بە خول و ناوچەکانی مێشک.
  • 2:26 - 2:31
    هەر وەک دیارە، دوو جیاکەرەوەی
    گەورەی جۆری یادگەمان بوونییان هەیە.
  • 2:32 - 2:34
    ئەو یادگانەی کە ئێمە هەستیارانە
    بە ئاگاین لێیان،
  • 2:34 - 2:36
    کە دەزانین
    و دەیاناسین
  • 2:36 - 2:37
    و دەتوانین باسیان
    بکەین و دەریان ببڕین.
  • 2:38 - 2:40
    یادگەی ڕاستییەکان و
    ڕووداوەکان لەخۆدەگرن.
  • 2:41 - 2:43
    لەبەرئەوەی دەتوانین ئەو یادگانە
    ڕابگەیەنین،
  • 2:43 - 2:46
    ئەوا پێیان دەڵێین یادگەکانی ڕاگەیێنەر.
  • 2:47 - 2:50
    جۆرەکەی تری یادگە ناڕاگەیێنەرە.
  • 2:50 - 2:54
    ئەوانە ئەو یادگانەن کە ئێمە
    بە ئاگا نین لە گەیشتنیان
  • 2:54 - 2:56
    بە ناوەڕۆکی ئەم یادگانە
  • 2:56 - 2:58
    و دوابەدوای ئەوە ناتوانین
    باسیان بکەین.
  • 2:59 - 3:01
    نموونەیەکی باوی یادگەی ناڕاگەیێنەر
  • 3:01 - 3:04
    شارەزایی پاسکیل سوارییە.
  • 3:04 - 3:08
    لە زانکۆی کامبریجدا، نامۆیەکەی ئەوەیە
    کە تۆ دەتوانیت پاسکیل سواری بکەیت.
  • 3:08 - 3:10
    دەزانیت دەبێت بە دوو تایە چی بکەیت.
  • 3:10 - 3:13
    بەڵام ئەگەر داوات لێبکەم
    کۆمەڵە ڕێنماییەکم بۆ بنووسیت
  • 3:13 - 3:16
    کە فێرم بکات چۆن پاسکیل سواری بکەم،
  • 3:16 - 3:18
    هەروەک کوڕە چوار ساڵانەکەم
    کردی کاتێک پاسکیلمان بۆ کڕی
  • 3:18 - 3:20
    لە دواین ڕۆژی لە دایکبوونیدا،
  • 3:20 - 3:22
    ئەوا تۆ بەڕاستی هەوڵ دەدەیت بیکەیت.
  • 3:23 - 3:26
    چۆن لەسەر پاسکیلەکە دابنیشیت
    بۆ ئەوەی هاوسەنگ بیت؟
  • 3:26 - 3:28
    چەند خێراییت پێویستە بۆ پایدەر
    لێدان تا سەقامگیر بیت؟
  • 3:29 - 3:31
    ئەگەر شنەی با بەرەو لای تۆ بێت،
  • 3:31 - 3:33
    کام لە ماسوولکەکانت گرژ دەبن
    و چەندە هێز بەکاردێنن
  • 3:33 - 3:35
    کەواتە توڕە نابێت؟
  • 3:36 - 3:40
    سەرسام دەبم ئەگەر وەڵامی
    ئەم پرسیارانە بدەیتەوە.
  • 3:40 - 3:43
    بەڵام ئەگەر بتوانیت پاسکیل
    سواری بکەیت، ئەوا وەڵامەکان دەزانیت،
  • 3:43 - 3:46
    تۆ تەنها بە ئاگا نیت لێیان.
  • 3:49 - 3:50
    بچینەوە سەر باسی PTSD،
  • 3:50 - 3:53
    جۆرێکی تری یادگەی ناڕاگەیەنەر
  • 3:53 - 3:55
    یادگەی هەستەوەرییە.
  • 3:55 - 3:58
    ئێستا، ئەوە ناوێکی تایبەتی
    هەیە لە دەروونزانیدا
  • 3:58 - 4:01
    و ئاماژەیە بە توانای ئێمە بۆ فێروونی
    ڕووداوە نوێیەکان لە ژینگەکەماندا
  • 4:01 - 4:04
    و دۆزینەوەی بەهای هەست
    و سۆز و هاندان.
  • 4:05 - 4:06
    لەمەدا مەبەستی من چییە؟
  • 4:06 - 4:11
    زۆر باشە، بیر لە بارودۆخێکی وەک
    بۆنی نانی برژاو بکەوە،
  • 4:11 - 4:13
    یان بە شێوەیەکی وردتر بیر لە
    پارەیەکی ۲۰ پاوەندی بکەوە.
  • 4:14 - 4:17
    لەبەرئەوەی ئەو بارودۆخانە پەیوەستکراون
    بە شتانێکی باشەوە لە ڕابردوودا،
  • 4:17 - 4:19
    ئێمە حەزمان لێیانە و
    لێیان نزیک دەبینەوە.
  • 4:20 - 4:25
    بارودۆخی تر، وەک زیوەزیوی زەرگەتە،
    هەست و سۆزێکی زۆر نەرێنی دیاری دەکات
  • 4:25 - 4:29
    و ڕەفتارێکی زۆر خۆبەدوورگرتنانەیە
    لای هەندێک کەس.
  • 4:30 - 4:32
    من ڕقم لە زەرگەتەیە.
  • 4:32 - 4:34
    دەتوانم ئەو ڕاستییەتان پێبڵێم.
  • 4:34 - 4:37
    بەڵام ئەوەی کە من ناتوانم پێتانبدەم
    یادگەی ناڕاگەیەنەری هەست و سۆزە
  • 4:37 - 4:40
    بۆ چۆنیەتی کاردانەوەی من
    لە نزیکی زەرگەتەیەک.
  • 4:40 - 4:42
    ناتوانم خێرایی لێدانەکانی
    دڵم پیشانتان بدەم،
  • 4:42 - 4:46
    ئارەقەکردنی لەپەکانی دەست، کە بەهۆی
    هەستی زیادبوونی ترسەوە درووست دەبێت.
  • 4:46 - 4:48
    دەتوانم ئەوانە بۆ ئیوە باس بکەم.
  • 4:48 - 4:50
    بەڵام ناتوانم پێتان بدەم.
  • 4:52 - 4:55
    گرنگی ئەمە لێرەدا، لە
    ڕوانگەی PTSDیەوە،
  • 4:55 - 5:00
    گوشاری دەروونی کاریگەری جیاوازی
    هەیە لەسەر یادگەی ڕاگەیێنەر و ناڕاگەیێنەر
  • 5:00 - 5:03
    و سوڕی مێشک و ئەو
    ناوچانەی پاڵپشتیان دەکەن.
  • 5:03 - 5:07
    یادگەی هەستەوەری پاڵپشتی دەکرێت لە لایەن
    پێکهاتەیەکی بچووکی شێوە ئاڵوویی
  • 5:07 - 5:08
    پێی دەوترێت ئەمیگداڵە
  • 5:08 - 5:09
    و بەستەرەکانی.
  • 5:10 - 5:14
    یادگەی ڕاگەیێنەری، بە تایبەتی یادگەی
    ڕووداوەکانی چۆنیەتی، شوێن و کات،
  • 5:14 - 5:17
    پاڵپشتی دەکرێت لەلایەن ناوچەیەکی
    شێوە ئەسپی دەریایی مێشک
  • 5:17 - 5:18
    پێی دەوترێت هیپۆکەمپس.
  • 5:19 - 5:22
    ئاستە بەرزەکانی گوشاری دەروونی
    کە لەماوەی ڕاتەکاندا ڕوودەدەن
  • 5:23 - 5:26
    کاریگەری زۆر جیاوازیان هەیە
    لەسەر ئەم دوو پێکهاتەیە.
  • 5:27 - 5:30
    و هەر وەک دەیبینن، کاتێک ئاستی
    گوشاری دەروونی کەسێک بەرزدەکەیتەوە
  • 5:30 - 5:32
    لە نەبوونی گوشارەوە بۆ کەمێک گوشار،
  • 5:32 - 5:33
    هیپۆکەمپس،
  • 5:33 - 5:36
    کاردەکات بۆ ئەوەی پاڵپشتی یادگەی
    ڕووداو بکات،
  • 5:36 - 5:37
    بە زیادکردنی چالاکییەکانی
  • 5:37 - 5:41
    و باشتر کاردەکات بۆ پاڵپشتیکردنی
    کۆگای یادگەی ڕاگەیەنەر.
  • 5:41 - 5:45
    بەڵام کاتێک گوشارەکە بەرزدەکەیتەوە
    بۆ گوشاری مامناوەند، گوشاری چڕ
  • 5:45 - 5:49
    و دواتر گوشاری ئەوپەڕی بەرز، هەر وەک
    ئەوەی لە ڕاتەکاندنی دەروونیدا هەیە،
  • 5:49 - 5:52
    ئەوا هیپۆکەمپس بەتەواوەتی لەکار دەکەوێت.
  • 5:53 - 5:56
    واتای ئەوەیە کە لەژێر ئاستێکی
    بەرزی گوشاری هۆڕمۆنەکاندا
  • 5:56 - 5:58
    کە لە ماوەی ڕاتەکاندنی
    دەروونییدا ڕوودەدات،
  • 5:58 - 6:00
    ئێمە وردەکارییەکان کەڵەکە ناکەین،
  • 6:00 - 6:04
    وردەکارییەکانی تایبەت بە چۆنیەتی،
    و شوێن و کات.
  • 6:05 - 6:08
    کاتێک گوشاری دەروونی ئەمە بە
    هیپۆکەمپس دەکات،
  • 6:08 - 6:10
    سەیرکە چی بە ئەمیگداڵە دەکات،
  • 6:10 - 6:13
    ئەو پێکهاتەیە بۆ یادگەی
    هەستەوەری ناڕاگەیێنەر گرنگە.
  • 6:13 - 6:16
    چالاکییەکانی بەهێزتر و بەهێزتر دەبن.
  • 6:18 - 6:20
    کەواتە ئەمە ئەوەی لەبارەی
    PTSDیەوە بۆ ئێمە جێدەهێڵێت
  • 6:20 - 6:24
    بریتییە لە یادگەیەکی زۆر بەهێزی
    هەستەوەری -- لەم بارەدا ترس --یادگە
  • 6:24 - 6:27
    کە نەبەستراوەتەوە بە کات و شوێنێکی
    دیاریکراوەوە،
  • 6:27 - 6:32
    لەبەرئەوەی هیپۆکەمپس چۆنیەتی، شوێن
    و کات کەڵەکە ناکات.
  • 6:32 - 6:36
    لەم ڕێگەیەوە، بارودۆخەکان دەتوانن
    دەست بەسەر ڕەفتاردا بگرن
  • 6:36 - 6:38
    کاتێک ڕەفتارەکە چیتر شیاو نەبێت،
  • 6:38 - 6:40
    و بەم جۆرە یادگە نەگونجاو دەبێت
    لەگەڵ بارودۆخەکەدا.
  • 6:41 - 6:47
    دوای ئەوەی زانیمان PTSD پەیوەستە
    بە نەگونجاوی یادگە لەگەڵ بارودۆخدا،
  • 6:47 - 6:50
    دەکرێت ئەم زانیارییانە بەکاربهێنین بۆ
    بەرەو پێشبردنی ئەنجامەکانی چارەسەری
  • 6:50 - 6:52
    بۆ نەخۆشەکانی PTSD؟
  • 6:54 - 6:58
    ڕێگەیەکی نوێ پەرەیپێدەدرێت بۆ چارەسەرکردنی
    نەخۆشی گوشاری دوای ڕاتەکاندنی دەروونی
  • 6:58 - 7:02
    ئامانجی لەناوبردنی ئەو یادگە
    هەستەوەرییە نەگونجاوانەیە
  • 7:02 - 7:04
    کە دەبنە هۆی نەخۆشییەکە.
  • 7:04 - 7:07
    ئەم ڕێگەیە بۆ پێدانی چارەسەرێکی
    شیاوە بۆ ئەم نەخۆشییە
  • 7:07 - 7:10
    تەنها دوای بەرەو پێشچوون و گۆڕانی
    تێگەیشتنمان لە یادگە
  • 7:10 - 7:12
    لەم چەند ساڵانەی ئێستادا.
  • 7:13 - 7:15
    لە کۆندا، بیروڕا وابوو کە
    درووستکردنی یادگە
  • 7:15 - 7:18
    وەک نووسینی تیانووس وایە
    بە پێنووس:
  • 7:18 - 7:21
    هەر کە مەکەرەبەکە وشک بۆوە،
    ئەوا ناتوانیت زانیارییەکان بگۆڕیت.
  • 7:22 - 7:24
    بیروڕا وابوو کە هەموو
    ئەو گۆڕانە پێکهاتەییانە
  • 7:24 - 7:27
    کە لە مێشکدا ڕوودەدەن بۆ پاڵپشتی
    کردنی کۆگای یادگە
  • 7:27 - 7:29
    لە ماوەی ٦ کاتژمێردا تەواو دەبن،
  • 7:29 - 7:31
    و لە دوای ئەوەوە، دەبن بە هەمیشەیی.
  • 7:31 - 7:34
    ئەمە پێی دەوترێت چەسپاندنی یادگە.
  • 7:35 - 7:38
    هەرچەندە، توێژینەوە تازەکان
    پێشنیازدەکەن کە درووستکردنی یادگەیەک
  • 7:38 - 7:41
    لە ڕاستیدا زیاتر وەک نووسین
    لە نوسینێکی باش وایە.
  • 7:42 - 7:46
    ئێمە سەرەتا یادگەیەک درووست دەکەین
    و دواتر دەیپارێزین یان کەڵەکەی دەکەین.
  • 7:46 - 7:49
    بەڵام لەژێر بارودۆخێکی ڕاستدا،
    دەتوانین ئەو یادگانە دەستکاری بکەین.
  • 7:50 - 7:54
    ئەم تێڕوانینی دەستکاریکردنی یادگەیە
    پێشنیازدەکات کە ئەم گۆڕانە پێکهاتەیانە
  • 7:54 - 7:56
    کە لە مێشکدا ڕوودەدەن بۆ
    پاڵپشتی کردنی یادگە
  • 7:56 - 7:58
    دەکرێت بە نەکردوو هەژمار بکرێن،
  • 7:58 - 8:00
    تەنانەت بۆ یادگە کۆنەکانیش.
  • 8:02 - 8:06
    ئەم کرداری دەستکاریکردنە
    هەموو کاتێک ڕوونادات.
  • 8:06 - 8:09
    تەنها لەژێر بارودۆخێکی
    تایبەتدا
  • 8:09 - 8:10
    لە گەڕاندنەوەی یادگە ڕوودەدات.
  • 8:11 - 8:15
    کەواتە با کرداری گەڕانەوەی یادگە وەک
    گەڕانەوەی خوازراوی ئەو یادگەیە دەرببڕین
  • 8:15 - 8:17
    یان، وەک کرداری کردنەوەی
    پەڕگەیەک.
  • 8:18 - 8:21
    ئێمە زۆرجار، بە ئاسانی
    یادگەمان دەگەڕێنینەوە.
  • 8:21 - 8:23
    و پەڕگەکە دەکەینەوە لە باری
    تەنها خوێندنەوەدا.
  • 8:24 - 8:26
    بەڵام لە ژێر بارودۆخە گونجاوەکەدا،
  • 8:26 - 8:28
    دەتوانین پەڕگەکە لە باری
    دەستکاریکردندا بکەینەوە،
  • 8:28 - 8:30
    و دواتر دەتوانین زانیارییەکان بگۆڕین.
  • 8:30 - 8:34
    بیردۆزییانە، دەتوانین ناوەڕۆکی ئەو
    پەڕگەیە ڕەشبکەینەوە،
  • 8:34 - 8:36
    و کاتێک پاراستن دادەگرین،
  • 8:36 - 8:40
    بەم جۆرە پەڕگەکە -- یادگەکە --
  • 8:40 - 8:41
    پەرەدەسەنێ و درووست دەبێت.
  • 8:43 - 8:45
    تێڕوانینی کرداری
    دەستکاری کردنی یادگە تەنها
  • 8:45 - 8:49
    ڕێمان پێنادات بە ڕونکردنەوەی
    هەندێ یادگەی خۆنەزانکردن،
  • 8:49 - 8:52
    هەر وەک چۆن ئێمە هەموومان
    هەندێکجار ڕابردوومان بیردەچێتەوە،
  • 8:52 - 8:56
    بەڵکو ڕێگەیەکیشمان پێدەڵێت بۆ
    لەناوبردنی ئەو یادگە نەگونجاوانەی ترس
  • 8:56 - 8:58
    کە دەبنە هۆی PTSD.
  • 8:58 - 9:01
    هەموو ئەوەی پێویستمان دەبێت دوو شتە:
  • 9:01 - 9:06
    چۆنییەتی ناجێگیرکردنی یادگە--
    خستنەباری دەستکاریکردنی پەڕگەکە--
  • 9:06 - 9:09
    و چۆنییەتی ڕەشکردنەوەی زانیارییەکان.
  • 9:09 - 9:11
    ئێمە زۆر بەرەوپێش چووین
  • 9:11 - 9:13
    لە زانینی چۆنیەتی ڕەشکردنەوەی
    ئەو زانیاریانە.
  • 9:14 - 9:16
    بەم دوایانە دۆزراوەتەوە
  • 9:16 - 9:20
    کە دەرمان بە شێوەیەکی بەربڵاو دەست
    دەگرێت بەسەر پەستانی خوێن لە مرۆڤەکاندا--
  • 9:20 - 9:22
    دابەزێنەری زەخت پێی
    دەوترێت پرۆپرانۆلۆل--
  • 9:22 - 9:24
    دەکرێ بەکاربهێنرێت بۆ ڕێگری کردن
    لە گۆڕینی یادگەکانی
  • 9:24 - 9:26
    ترس لە جرجەکاندا.
  • 9:27 - 9:31
    ئەگەر پرۆپرانۆلۆلیان پێبدرێت لەو کاتەی کە
    یادگە لە باری دەستکاریکردن دایە،
  • 9:31 - 9:35
    ئەوا جرجەکان مامەڵە دەکەن وەک ئەوەی هەرگیز
    نەترسێنەوە لەو بارودۆخە وروژێنەرانەی ترس.
  • 9:36 - 9:40
    بە جۆرێک دەبێت وەک ئەوەی هەرگیز
    فێری ترس نەبووبن لەو بارودۆخانە.
  • 9:40 - 9:44
    و ئەمە دەرمانێکە کە شیاوە
    بۆ بەکارهێنانی بۆ مرۆڤ.
  • 9:45 - 9:46
    زۆر دوای ئەمە نا،
  • 9:46 - 9:50
    پرۆپرانۆلۆل دەتوانێت یادگەکانی ترس
    لە مرۆڤیشدا لەناو ببات،
  • 9:50 - 9:55
    بەڵام ڕەخنەگرانە، تەنها لە باری دەستکاری
    کردنی یادگەدا کار دەکات.
  • 9:56 - 9:59
    توێژینەوەکە لەسەر کەسانی
    خۆبەخشی تەندروست کراوە،
  • 9:59 - 10:02
    بەڵام گرنگە لەبەرئەوەی
    دەرئەنجامەکانی کە لە جرجدا دەستکەوتوون
  • 10:02 - 10:06
    دەکرێ فراوان بکرێن بۆ مرۆڤەکان
    و لە کۆتاییشدا بۆ مرۆڤە نەخۆشەکان.
  • 10:07 - 10:09
    و لە مرۆڤەکاندا،
  • 10:09 - 10:14
    دەتوانیت تاقی بکەیتەوە کە ئایا لەناوبردنی
    یادگەی هەستەوەری ناڕاگەیێنەر
  • 10:14 - 10:17
    بە هیچ جۆرێک کاریگەری هەیە بەسەر
    یادگەی ڕاگەیێنەردا.
  • 10:18 - 10:20
    و ئەمە بەڕاستی دڵگیرە.
  • 10:20 - 10:23
    تەنانەت ئەگەر ئەو کەسانەی
    کە پرۆپرانۆلۆلیان پێدراوە
  • 10:23 - 10:24
    کاتێک کە یادگە لەباری
    گۆڕاندا بووە
  • 10:24 - 10:28
    چیتر لەو بارودۆخە ورووژێنەرانەی
    ترس نەترساون،
  • 10:28 - 10:30
    ئێستاش دەتوانن باسی ئەو
    پەیوەندییە بکەن
  • 10:30 - 10:34
    لە نێوان ئەو بارودۆخانە و هەستی ترسانیان.
  • 10:35 - 10:39
    بەجۆرێک بوو دەیانزانی
    کە دەبێت بترسن،
  • 10:40 - 10:41
    و لەگەڵ ئەوەشدا نەدەترسان.
  • 10:42 - 10:45
    ئەمە واتای ئەوەیە پرۆپرانۆلۆل دەتوانێت
    بە هەڵبژاردراوی ئامانجیان بێت
  • 10:45 - 10:48
    یادگەی هەستەوەری ناڕاگەیێنەر بپێکێت
  • 10:48 - 10:52
    و یادگەی ڕاگەیێنەری ڕووداوەکان
    بە دەست لێنەدراوی جێبهێڵێت.
  • 10:52 - 10:56
    بەڵام گرنگە بیرمانبێت کە پرۆپرانۆلۆل
    هیچ کاریگەرییەکی لەسەر یادگە نابێت
  • 10:56 - 10:58
    ئەگەر لەباری دەستکاری کردن دانەبێت.
  • 10:59 - 11:01
    کەواتە چۆن وا لە یادگە بکەین ناجێگیر بێت؟
  • 11:01 - 11:03
    چۆن بیخەینە باری دەستکاری کردنەوە؟
  • 11:04 - 11:06
    زۆر باشە، تاقیگەکەم هەستاوە بە
    کارکردنی زۆر لەم بوارەدا.
  • 11:06 - 11:11
    ئێمە دەزانین کە ئەوە پەیوەستە بە ناساندنی
    هەندێک زانیاری کەم
  • 11:11 - 11:14
    بۆ ئەوەی بچینە ناو یادگەوە.
  • 11:14 - 11:16
    ماددە کیمیاییە جیاوازەکان
    دەناسین کە مێشک بەکاریان دێنێت
  • 11:16 - 11:19
    بۆ ئاگادارکردنەوەی یادگە لە نوێکردنەوە
  • 11:19 - 11:21
    و دەستکاری کردنی پەڕگەکە.
  • 11:21 - 11:24
    زۆرینەی کارەکانمان لەسەر
    جرجەکانە،
  • 11:24 - 11:28
    بەڵام تاقیگەکانی ترهەمان کاریگەریان دەست
    کەوتووە کە دەکرێ یادگە لە مرۆڤدا بگۆڕدرێ،
  • 11:28 - 11:33
    تەنانەت ئەو یادگە نەگونجاوانەشی
    کە دەبنە هۆی PTSD.
  • 11:33 - 11:36
    لە ڕاستیدا ژمارەیەک تاقیگە
    لە چەندین وڵاتی جیاوازدا
  • 11:36 - 11:41
    دەستیان کردووە بە دانانی پشکنینی پزیشکی
    بچووک لە چارەسەرکردنی لەناوبردنی یادگەی
  • 11:41 - 11:42
    بۆ نەخۆشی PTSD
  • 11:42 - 11:45
    و دەرئەنجامی بەڵێندەریان دەستکەوتووە.
  • 11:46 - 11:49
    پێویستە ئەم توێژینەوانە دووبارە بکرێنەوە
    لە ناوچەی گەورەتردا،
  • 11:49 - 11:53
    بەڵام هیوایەکی بەڵێندەر نیشان دەدەن
    لەو چارەسەریانەی لەناوبەری یادگە
  • 11:53 - 11:55
    بۆ نەخۆشانی PTSD.
  • 11:55 - 12:00
    لەوانەیە ڕاتەکاندنی دەروونی یادگە دۆزەخێک
    نەبێت کە نەتوانین لێی دەرباز نەبین.
  • 12:03 - 12:06
    سەرەڕای ئەوەی ئەو ڕێگەی لەناوبردنەی
    یادگەیە بەڵێنێکی گەورە لەخۆدەگرێت،
  • 12:06 - 12:08
    ئەوا نابێت بە ڕاستەوخۆیی جێبەجێ بکرێت
  • 12:08 - 12:11
    یان بە بێ مشتومڕ.
  • 12:11 - 12:13
    ئایا ئەوە ڕەوشتیانەیە کە یادگەکان
    لەناو ببەین؟
  • 12:13 - 12:15
    چی دەربارەی شایەتحاڵی بوون؟
  • 12:15 - 12:18
    چی دەبێت ئەگەر نەتوانیت
    پرۆپرانۆلۆل بدەیە کەسێک
  • 12:18 - 12:21
    لەبەرئەوەی خۆهەڵدەقورتێنێتە
    دەرمانەکانی تری کە وەری دەگرن؟
  • 12:22 - 12:24
    زۆر باشە، پەیوەندیداربوون بە
    ڕەوشت و شایەتحاڵی بوون،
  • 12:24 - 12:26
    خاڵێکی گرنگ دەڵێم کە پێویستە
    لەبیرمان بێت
  • 12:26 - 12:29
    ئەنجامی ئەو توێژینەوەیە
    کە لە مرۆڤدا دۆزراوەتەوە.
  • 12:30 - 12:34
    لەبەرئەوەی پرۆپرانۆلۆل تەنها کار لەسەر
    یادگەی هەستەوەری ناڕاگەیێنەر دەکات،
  • 12:34 - 12:38
    پێناچێت کاریگەری هەبێت لەسەر
    شایەتحاڵی بوون،
  • 12:38 - 12:40
    کە بەندە بە یادگەی ڕاگەیێنەرەوە.
  • 12:41 - 12:43
    ئەوەی ئەو چارەسەری لەناوبەری
    یادگانە هەڵدەستن پێی
  • 12:43 - 12:45
    یان ئامانجێک دەپێکن
  • 12:45 - 12:47
    بریتییە لە لاوازکردنی یادگەی هەستەوەری،
  • 12:47 - 12:50
    نەک نەهێشتنی یادگەی ڕاتەکاندن
    هەمووی پێکەوە.
  • 12:50 - 12:54
    و ئەمە پێویستە وەڵامی ئەو نەخۆشانەی PTSD
    بداتەوە
  • 12:54 - 12:56
    وەک ئەوانەی کە بە
    ڕاتەکانی دەروونییدا تێپەڕیون
  • 12:56 - 12:58
    بەڵام نەخۆشی PTSD نین
  • 12:58 - 13:02
    لەچاو ئەو کەسانەی کە هەرگیز ڕووبەڕووی
    ڕاتەکاندنی دەروونی نەبوونەتەوە.
  • 13:02 - 13:06
    پێم وایە ئەو چارەسەرە لە
    ڕووی ڕەوشتییەوە پەسەندترە
  • 13:06 - 13:10
    لەچاو ئەو چارەسەرەی کە ئامانجی
    درووستکردنی مێشکێکی پاک و خاوێنە.
  • 13:12 - 13:13
    چی دەربارەی پرۆپرانۆلۆل؟
  • 13:13 - 13:15
    تۆ ناتوانیت پرۆپرانۆلۆل بدەیت
    بە هەمووکەسێک،
  • 13:15 - 13:19
    و هەموو کەسێک نایەوێت بۆ چارەسەرکردنی
    باری درووستی دەروونی دەرمان وەربگرێت.
  • 13:19 - 13:22
    زۆر باشە، دەتوانین سوود
    لە یاری تێتریس وەربگرین.
  • 13:23 - 13:24
    بەڵێ، یاری تێتریس.
  • 13:25 - 13:27
    بە کارکردنمان لەگەڵ
    هاوکارە پزیشکەکان،
  • 13:27 - 13:30
    بەدواداچونمان کردووە کە ئایا
    چارەسەرییە ڕەفتارییەکان
  • 13:30 - 13:34
    دەتوانن کاریگەریان هەبێت لەسەر
    کرداری دەستکاریکردی یادگە.
  • 13:34 - 13:36
    ئەو چارەسەرییە چۆن کاردەکات؟
  • 13:36 - 13:38
    باشە، ئێمە دەزانین کە مەحاڵە
  • 13:38 - 13:40
    بۆ ئەنجامدانی دوو کار لە یەک کاتدا
  • 13:40 - 13:43
    ئەگەر بێت و هەردووکیان پەیوەست بن
    بە هەمان ناوچەی مێشکەوە لە کارکردندا.
  • 13:44 - 13:46
    بیر لەوە بکەوە گۆرانی بڵێیت
    بە گوێگرتنت لە ڕادیۆ
  • 13:46 - 13:48
    لە کاتی ناردنی ئیمەیڵێکدا.
  • 13:48 - 13:52
    بەکردارکردنی یەکێکیان خۆ
    هەڵدەقورتێنێتە ئەوەی تریان.
  • 13:52 - 13:55
    بەهەمان شێوەیە
    کاتێک یادگەیەک دەگەڕێنیتەوە،
  • 13:55 - 13:56
    بەتایبەتی لەباری
    گۆڕیندا.
  • 13:56 - 14:00
    ئەگەر بێت و ڕەچاوی نیشانەیەکی بەرزی نەخۆشی
    بەرچاو بکەین وەک پاشڕوان لە PTSD
  • 14:00 - 14:03
    و وا لە کەسەکان بکەین یادگەیەکیان
    بیربکەوێتەوە لە باری گۆڕیندا
  • 14:03 - 14:06
    و دواتر سەرقاڵیان بکەین بە کردنی
    ئەرکێکی بینراوی گرنگ
  • 14:06 - 14:08
    وەک یاریکردنی تێتریس،
  • 14:08 - 14:12
    ئەوا دەکرێت زانیاری زۆری
    لەم شێوەیە بخرێتە
  • 14:12 - 14:14
    یادگەوە
  • 14:14 - 14:16
    کە دەبێت بە شتێکی بێمانا.
  • 14:18 - 14:19
    ئەمە بیردۆزەکەیە،
  • 14:19 - 14:22
    و پاڵپشتی کراوە لە لایەن زانیاری
    کەسانی خۆبەخش.
  • 14:23 - 14:27
    خۆبەخشەکانمان چەندین گرتەی
    ناپەسەندیان سەیرکردووە --
  • 14:27 - 14:30
    هەر وەک نەشتەرگەری چاو یان
    ڕاگەیاندنەکانی خۆپاراستنی هاتوچۆی ڕێگا،
  • 14:30 - 14:32
    یان سکۆرسسی "The Big Shave."
  • 14:33 - 14:37
    ئەم گرتە ڕاتەکاندنە دەروونیانە
    شتێکی وەک پاشڕوان درووست دەکەن
  • 14:37 - 14:41
    لە خۆبەخشە تەندوستەکان بۆ ماوەی
    هەفتەیەک لە دوای بینینیان.
  • 14:42 - 14:45
    ئێمە بۆمان دەرکەوتووە کە بیرهێنانەوەی
    ئەو یادگانە لەو کەسانەدا،
  • 14:45 - 14:48
    خراپترین ساتەکانی ئەو
    گرتە ناپەسەندانە،
  • 14:48 - 14:51
    و کردنی یاری تێتریس لە هەمان کاتدا،
  • 14:51 - 14:54
    بە شێوەیەکی بەرچاو تێکڕای دووبارەبوونەوەی
    پاشڕوانەکان کەم دەکاتەوە.
  • 14:54 - 14:59
    دووبارە: یادگە دەبێت لە باری گۆڕین دابێت
    بۆئەوەی سەرکەوتوو بێت.
  • 15:00 - 15:04
    هاوکارەکانم لەو کاتەوە هەستاون بە
    ئەنجامدانی ئەم کارە لەسەر نەخۆشەکان .
  • 15:04 - 15:07
    لەسەر ڕزگاربووانی ڕووداوەکانی هاتوچۆ
    تاقیان کردۆتەوە
  • 15:07 - 15:10
    و ئەو دایکانەی کە نەشتەرگەری قەیسەری
    لەناکاویان هەبووە،
  • 15:10 - 15:14
    هەردووک جۆرەکەی ڕاتەکاندنی دەروونی
    کە زۆربەی جار دەبێتە PTSD،
  • 15:14 - 15:17
    و کەمکردنەوەی نیشانەی نەخۆشی
    بەڵێندەریان دۆزیوەتەوە
  • 15:17 - 15:19
    لە هەردوو بارە پزیشکییەکەدا.
  • 15:21 - 15:26
    کەواتە هەرچەندە زۆر شت لەوە بۆ فێربوون
    و زۆر کردار ماوە بۆ باشینەسازی،
  • 15:26 - 15:29
    ئەم چارەسەری لەناوبردنی یادگانە
    بەڵێنی گەورەى لەخۆدەرن
  • 15:29 - 15:31
    بۆ چارەسەرکردنی نەخۆشانی دەروونی
  • 15:31 - 15:33
    وەک PTSD.
  • 15:33 - 15:38
    لەوانەیە یادگەکانی ڕاتەکاندنی دەروونی
    دۆزەخێک نەبن کە نەتوانین لێیان دەربازبین.
  • 15:39 - 15:41
    باوەڕم وایە کە ئەم ڕێگەیە
  • 15:41 - 15:43
    ڕێگە بەو کەسانە بدات کە دەیانەوێت
  • 15:43 - 15:45
    ئەو پەڕانەی ژیانیان هەڵدەنەوە
  • 15:45 - 15:48
    کە ئاواتەخوازن هەرگیز تووش نەبووبان،
  • 15:48 - 15:50
    و بۆ ئەوەی درووستی دەروونیان باش بکەین.
  • 15:51 - 15:52
    سوپاس.
  • 15:52 - 15:53
    (چەپڵە)
Title:
ئایا دەتوانین یادگەکانمان دەستکاری بکەین؟
Speaker:
ئامی مێڵتن
Description:

ڕاتەکاندنی دەروونی و نەخۆشی گوشاری دوای ڕاتەکاندنی دەروونی برووسک دەدەن لە مێشک -- بەتایبەتی یادگە -- و دەتوانن لەکاتی جوڵاندا وەڵامە هەستەوەرییە وێرانکارەکان دەربخەن. ئایا دەتوانین ئەو وروژاندنانە لاببەین بە بێ ڕەشکردنەوەی خودی یادگەکان؟ پزیشکی نەخۆشیەکانی دەمار ئامی مێڵتنی سەرسوڕهێنەرانە، توێژینەوەیەکی پزیشکی ئامادەکردووە لەسەر دەستکاریکردنی یادگە بۆ نەهێشتنی کاریگەری خراپی ئەزموونە بەئازارە لەبیرنەکراوەکان و پێدانی ڕێگایەکی شیاو بەرەو درووستیەکی دەروونی باشتر.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
16:06

Kurdish (Central) subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.