Calculate your own osmolarity | Lab values and concentrations | Health & Medicine | Khan Academy

Bir şüşə flakonun içində plazma var.

Birazdan onu qeyd edəcəm.

Burada üzən natriumum və

bənövşəyi rəngdə bəzi anionlar var.

Bu isə natriuma birləşən
hər hansı maddədir.

Bu mənfi yüklənmiş ion, daha çox xlor və

ya bikarbonat ola bilər.

Burada həmçinin qlükoza da var.

Bundan başqa sidik cövhəri
də mövcuddur.

Plazmada bir neçə maddə var,

kimsə sizdən soruşur ki,

plazmanın ümumi osmolyarlığı nə qədərdir?

Siz bilirsiz ki, bu hər litr qanda

olan osmolların miqdarıdır.

Bir litr plazma yazmaq daha dəqiq olardı.

Çünki, biz burada plazma
haqqında danışırıq.

Yəni, plazmanın bir litrində.

Bu suala cavab vermək üçün

plazmanın hər litrində olan

osmollar haqqında bilməliyik.

Bunun üzərindən keçək.

Sizə bəzi laborator göstəricilər verəcəm,

bu zaman görəcəksiz ki, 4 vacib həllolan

maddənin göstəriciləri osmolyarlığı

düzgün hesablamağa

imkan verir.

Yəni plazmada olan bütün osmolları

bilməyə ehtiyac yoxdu.

4 əsas maddəyə əsaslanaraq

bunu hesablamaq olar.

Gəlin onlardan birincisi, natrium ilə başlayaq.

Laborator göstəriciləri boz rəngdə

yazacam, natriumun miqdarı

laborator göstəricilərə əsasən

hər litrdə

140 milliekvivalentdir.

Bəs bunu osmola necə çevirmək olar?

Məxrəc artıq hazırdır.

Dərhal deyə bilərsiz ki, cavab elə bir

litrdə 140 milimola bərabərdir.

Çünki, bilirsiz ki, natrium bir

valentlidir, yəni monovalentdir.

Monovalent olduğu üçün ekvivalent sayı

mol sayına bərabərdir.

Molu bildikdən sonra

osmola keçə bilərsiz.

Dedik ki, bir litrdə 140 osmol və va ya
milliosmol var.

Natrium suyun tərkibində ondan

gözlənilən xüsusiyyətləri göstərir.

O parçalanmır, çünki onsuz da

tək hissəcikdir.

O vahid hissəcik kimi davranır.

Vahid hissəcik.

Əgər tək hissəlidirsə, bir litrdə

140 milliosmol olacaq.

Problemin dörddə birini
effektiv şəkildə həll etdik.

4 ayrı həll olan maddənin osmolyarlığını

müəyyən edib hamısını toplamalıyıq.

Artıq natriumu hesabladıq.

İndi isə aniona baxaq.

Anion üçün ipucu onun natriumla eyni olduğunu hesab etməkdir.

Natriumla eyni, lakin onu əksi.

Biz bilirik ki, bu 140-dır.

Burada da 140 rəqəmindən istifadə edəcik.

Natrium müsbət yüklüdür,

indi isə sizə mənfi yüklü maddə

lazımdır.

Bütün neqativ yükün anionlardan

gəldiyini düşünək .

Bunlar xloid və bikarbonat

kimi maddələrdir.

Bu maddələrin miqdarını bilməyə

ehtiyac yoxdur, sadəcə 140-ı götürür,

2-ə vururuq və digər yarısının

anion olduğunu hesab edirik.

İndi isə bu vahidləri çevirməliyik.

Bir litrdə milliosmollara baxmalıyıq.

Anion təkvalentlidir, yəni monovaletdir,

bu da bizə millimolu verir.

Yuxarıdakı məntiqin eynisindən istifadə edirik.

İndicə dedik ki, bu millimoldur və tək bir

hissəcikdir, yəni o parçalanmır,

suyu dəf edir və iki istiqamətdə gedir,

məntiqli olaraq, ikiqat effekti var,

əvvəlki kimi hər litrdə 140 milliosmol

ilə bitirəcəyik.

Bu bizim ikinci hissəmiz idi, elə deyil ?

2 hissə artıq hazırdır.

Biz natriumu və anionu hesabladıq.

İndi isə qlükozaya keçək.

Laboratoriyanın bizə
verdiyi göstəricilərdən

qlükozanın vahid şəklində
necə hesablandığını

sizə bir saniyədə izah edəcəm.

İstifadə olunan vahidə necə keçə bilərik ?

Gəlin keçid edək.

-

Lövhədə bir az boş sahə açaq.

Deyək ki, qlükoza buradadır.

Laboratoriya deyir ki,
sizin analiz cavabları

hazırdır, nəticə 90 mq/dl-dir.

Bu qlükozanın çox tez-tez rast

gəlinən laborator göstəricisidir.

Etməli olduğumuz bir şey də
milliqramdan mola

necə keçildiyini başa düşməkdir.

Siz qlükozanın necə
göründüyünü bilirsiniz.

Bu onun formuludur.

Onun ümumi kütləsini, atom kütləsini

hesablamaq üçün burada olan 6 karbon

atomunu onun kütləsinə,

yəni 12-ə vururuq, üzərinə hidrogenin

kütləsini-biri onun sayına-on ikiyə

vurub cavabı-on ikini gəlirik,
bunun da üzərinə

oksigenin kütləsini 6-a vurub əlavə edirik.

Bu da 72, 12 və 96 edir, toplayanda

cavab 180 alınır.

Qlükoza molekulu 180 atom
kütlə vahidinə bərabərdir.

Bu da o deməkdir ki, qlükozanın bir molu

180 qrama bərabərdir.

Biz milliqramlardan danışırdıq, bu isə

qramdır, buna görə də onu 1000 ilə

azaldacam.

1 millimol qlükoza
180 miliqrama bərabərdir.

Tək etdiyim 1000-ə bölmək oldu.

İndi bu vahidi götürüb
çevirmələrimi edə bilərəm.

Deyə bilərdim ki, 180 milliqramda bir

millimolu 100-ə vuraraq

milliqramı

ata bilərik.

Həmçinin desilitrdən litrə də keçməliyəm.

10 desilitr 1 litrə bərabərdir.

Desilitri silirəm.

Bu 10 bu 0 ilə ixtisar olunacaq,

bu zaman 90 böl 18 qalır,

cavab 5 mmol/l edir.

Yuxarıdakılar kimi qlükoza da suda,

məhlulda vahid hissəcik kimi davranır.

Nəticədə 5 osmol və ya milliosmol alınır.

Bir litrdə 5 milliosmol.

Bu doğru vahidlərdir, elə deyil?

Formulun bir hissəsini daha hesabladım.

Sonda sizə ümumi formulu göstərəcəm,

lakin hissə-hissə işləmək istəyirəm.

Qlükozanı həll etdik, indi isə sonuncu

maddə - sidik cövhərini edək.

Laboratoriya bizə spesifik
olaraq karbamid yəni

sidik cövhərini vermir,
bizə qandakı sidik cövhərini verir.

Əslində, bu önəmlidir.

Bu o deməkdir ki,
onlar sidik cövhərinin

azot əsasını ölçür.

Onlar sizə zəng edir və deyir ki, biz

ölçdük və nəticə 14 mq/dl-dir.

Deyək ki, bu kiçik flakondakı plazmada

olan sidik cövhərinin

miqdarıdır.

Bunu əvvəlki kimi necə mol/l-ə çevirəcik?

Sizə faydalı olması üçün bir mol

sidik cövhəri çəkirəm.

Bir cüt azot.

Sidik cövhəri bu şəkildə olur.

O çox kiçik molekuldur.

Bir cüt azot, karbon və oksigen.

Bu azotların atom kütlə vahidi 14-dür.

14.

Burada da həmçinin, 14-dür.

Laboratoriya tam olaraq bu hissəni ölçür.

Bu yalnız 2 azotun ölçüsüdür.

Bütün molekulun ölçüsü deyil.

Bu molekulun tərkibində olan

azotların kütləsidir.

Bu o mənaya gəlir ki,
bir molekul sidik

28 atom kütlə vahidli

sidik cövhəridir.

Çünki, bu biz ölçdüyümüz
sidik cövhərinin tərkib

hissəsidir və 1 mol sidik cövhəri 28 qram

karbamiddir.

Mən bu hissədə yenidən

1000-ə bölməliyəm.

1 millimol 28 milliqram urea nitrogeninə bərabərdir.

Çevirməni bu şəkildə edəcik.

Yuxarıda etdiyimin eynisini edəcəm.

Deyək ki,

milliqramlardan qurtulmaq istəyirəm.

1 mmol/ 28 mq yazırıq,

milliqramlardan qurtuluruq.

10 dl/1 l yazırıq,

bu mənə desilitrdən
qurtarmağa kömək edəcək.

Bu zaman 28-də 14 qalır ki, bu da 0.5 edir.

10-a vurduqda isə 5 alınır.

5 mmol/l.

sidik cövhəri və ya sidik suda ya da

məhlulda vahid molekul və ya hissəcik

kimi rəftar edir,

parçalanmır və ya başqa

nə isə baş vermir, bu da tam olaraq

5 mmol/l qədər olduğu

mənasını verir.

Beləliklə, bərabərliyin son hissəsini də həll etdik.

Geriyə qayıtsaq, natriumumuz var.

Ümumi miqdarı

140 mOsmol/l-dir.

Aniona baxsaq, o da 140 mOsmol/l-dir.

Qlükoza 5 mOsmol/l-dir.

Son olaraq urea da 5 mOsmol/l-dir.

Hamısını cəmləmək üçün 140-ı 2-ə vurub

üzərinə 10 gəlirik. Düzgün hesabladımsa

cavab 290 mOsmol/l olmalıdır.

Bu bizim osmolyarlığımızın cavabıdır.

Plazmanın ümumi osmolyarlığı

290 mOsmol/l-dir.

Bu hesablamanın uzun yolu idi.

İndi isə daha sürətli

yola baxaq.

Burada təmiz sahə açacam.

Osmolyarlıq bərabərdir: natrium vur iki,

üzərinə gəl qlükoza, böl 18,

üzərinə gəl qanın urea nitrogeni,

böl 2.8.

Bu zaman çevirmələrə ehtiyac qalmır

və hesablama sadələşir.

Əgər siz natrium, qlükoza

və qanın sidik cövhəri miqdarını

bilirsizsə bu hesablamanın
sürətli yoludur.