Lược sử người Goth - Dan Adams

Xem bài giảng đầy đủ tại: http://ed.ted.com/lessons/a-brief-history-of-goths-dan-adams

Những người hâm mộ nhạc hậu punk rock và những người man rợ thời cổ có điểm gì chung? Không nhiều. Vậy tại sao cả hai đều được biết đến là "người Goth"? Đó chỉ là trùng hợp, hay mối liên hệ mật thiết trải dài nhiều thế kỉ?

Bài giảng biên soạn bởi Dan Adams, minh họa thực hiện bởi Globizco thực hiện.

Những người hâm mộ
dòng nhạc post-punk

có gì giống
những chiến binh man rợ thời cổ?

Không giống lắm.

Vậy tại sao cả hai đều
được gọi là người Goth?

Đó là trùng hợp kì lạ

hay là mối liên hệ mật thiết
trải dài nhiều thế kỉ?

Câu chuyện bắt đầu ở thời La Mã cổ đại.

Khi Để chế được mở rộng,
nó phải chịu nhiều cuộc tấn công xâm lược

của các dân tộc bán du mục
dọc biên giới.

Trong số những tộc người mạnh nhất
có tộc German hay gọi là người Goth

bao gồm hai nhánh,

người Visigoth

và người Ostrogoth.

Vài tộc người German
là kẻ thù của Đế chế La Mã,

trong khi một số khác lại liên minh
với quân đội La Mã.

Khi Đế chế La Mã chia làm hai,

quân đội các bộ tộc này đóng vai trò
lớn hơn trong vấn đề quốc phòng

và tranh giành quyền lực nội bộ.

Vào thế kỉ thứ 5, cuộc nổi dậy trục lợi
lãnh đạo bởi một chiến binh tên là Odoacer

đã chiếm thành Rome và
phế truất Hoàng đế Tây La Mã.

Odoacer và người kế vị tên là
Theoderic của tộc Ostrogoth

về cơ bản vẫn dưới quyền
của Hoàng đế Đông La Mã

và duy trì tập tục La Mã.

Về phần Tây La Mã, đế chế này
không bao giờ thống nhất trở lại.

Nơi đây phân thành các
vương quốc nhỏ được cai trị bởi người Goth

và các tộc người German khác,

họ dần quen với văn hóa địa phương

dù nhiều trong các bộ tộc vẫn cố
ghi tên mình trên bản đồ.

Đây là kết thúc thời Cổ đại

và mở đầu cho thời kì
nhiều người gọi là Thời kì Tăm tối.

Dù văn hóa Lã Mã không hoàn toàn mai một,

ảnh hưởng của nó suy giảm, và một
phong cách nghệ thuật mới xuất hiện

hướng vào chủ nghĩa tượng trưng
tôn giáo và tính biểu tượng

thay vì sự cân đối và chủ nghĩa hiện thực.

Sự thay đổi này lan sang
lĩnh vực kiến trúc

với việc xây dựng Tu viện Thánh Denis
ở Pháp vào năm 1137.

Mái vòm nhọn,
kiến trúc trụ chống và cửa sổ lớn

khiến cho công trình trở nên
thanh mảnh và hoa mĩ.

Nó nhấn mạnh vào
phần nội thất phóng khoáng và rực rỡ

thay vì những bức tường và trụ cột
vững chắc của các công trình kiểu cũ.

Trong những thế kỉ tiếp theo,

kiến trúc này là hình mẫu cho
các Nhà thờ lớn trên khắp châu Âu.

Song kiểu cách vẫn thay đổi.

Phong trào Phục hưng của người Ý
tôn vinh văn hóa Hy Lạp và La Mã Cổ đại,

phong cách mới này bắt đầu có vẻ
thô kệch và thấp kém hơn.

Trong cuốn sách "Cuộc Đời Các Nghệ Sĩ"
viết năm 1550,

Giorgio Vasari lần đầu tiên
gọi phong cách này là Gothic,

một sự ám chỉ xúc phạm đến
những người man rợ

vốn bị cho là đã tàn phá
nền văn minh đế chế cổ đại.

Tên gọi xuất hiện và sớm được dùng
để chỉ toàn bộ giai đoạn Trung cổ,

vốn gắn liền với bóng tối,
mê tín, và sự tối giản.

Dù vậy, qua thời gian
quan niệm về cái đẹp cũng thay đổi.

Vào thế kỉ thứ 18, một giai đoạn
gọi là Thời kì Khai sáng xuất hiện,

coi trọng lí luận khoa học
hơn tất cả mọi thứ.

Phản ứng với trào lưu này, các tác giả
trường phái Lãng mạn như Goethe và Byron

cố gắng lí tưởng hóa những ảo vọng về
quá khứ của phong cảnh tự nhiên

và các thần lực bí ẩn.

Từ đây, từ Gothic lại được
chuyển nghĩa một lần nữa

để chỉ thể loại văn học vốn là một nhánh
tăm tối hơn của Văn học Lãng mạn.

Thuật ngữ được Horace Walpole
sử dụng lần đầu tiên

trong tiểu thuyết "Lâu Đài Xứ Otranto"
ra đời năm 1764 của ông

nhằm gợi nhắc đến cốt truyện
và không khí trong truyện.

Nhiều yếu tố trong cuốn tiểu thuyết này
trở thành đặc trưng riêng

truyền cảm hứng cho nhiều
tác phẩm kinh điển và vô số bộ phim.

Thuật ngữ Gothic chỉ dành cho văn học
và điện ảnh cho đến những năm 1970

khi một bối cảnh âm nhạc mới xuất hiện.

Lấy chất liệu từ các nhóm nhạc như
The Doors và The Velvet Underground,

nhóm nhạc post-punk ở Anh,

như Joy Division,

Bauhaus,

và The Cure,

kết hợp ca từ ảm đạm
và sự chỏi âm của nhạc punk

với những hình ảnh lấy cảm hứng
từ thời Nữ hoàng Victoria,

truyện kinh dị,

và mốt thời trang huyền bí lưỡng tính.

Đến đầu những năm 1980, những
nhóm nhạc như vậy đều được mô tả

là rock Gothic bởi báo giới âm nhạc,

và thể loại này nổi tiếng từ
những câu lạc bộ đèn mờ

đến các hãng
thu âm lớn và kênh MTV.

Ngày nay, bất chấp sự chú ý và
định kiến tiêu cực của truyền thông,

âm nhạc và thời trang Gothic vẫn tiếp tục
là một hiện tượng ngầm nổi bật

với nhiều thể loại nhỏ hơn,

như cybergoth,

gothabilly,

gothic metal,

và thậm chí steampunk.

Lịch sử từ Gothic gắn liền

với hàng ngàn năm diễn ra
các phong trào phản văn hóa,

từ những kẻ xâm lược
ngoại bang trở thành vua

qua những tháp hình chóp
thay thế những trụ cột chắc chắn

đến những nghệ sĩ tìm
vẻ đẹp ẩn trong bóng tối.

Từng chặng đường đều là
một phần của một cuộc cách mạng

và xu hướng trở về quá khứ để
thay đổi hiện tại của nhân loại.