Czy istnieje centrum wszechświata? - Marjee Chmiel i Trevor Owens

Wgląd do pełnej lekcji: http://ed.ted.com/lessons/is-there-a-center-of-the-universe-marjee-chmiel-and-trevor-owens

Przebyliśmy długą drogę aby dojść do wniosku, że Ziemia nie jest w centrum Układu Słonecznego, Drogi Mlecznej czy też wszechświata. Wielcy myśliciele, od Arystotelesa aż do Bruna, borykali się z tym zagadnieniem przez tysiąclecia. Ale jeśli my nie jesteśmy w centrum wszechświata, to co jest? Marjee Chmiel i Trevor Owens dyskutują o tym, gdzie znajdujemy się w tym wielkim schemacie.

Lekcja stworzona przez Marjee Chmiel i Trevora Owensa, animacja stworzona przez Qa'ed Mai.

Co jest w centrum wszechświata?

To bardzo ważne pytanie,

nad którym ludzie
zastanawiają się od wieków.

Ale podróż w stronę odpowiedzi

była bardzo dziwna.

Jeśli chcieliście znać odpowiedź

w Grecji w III wieku p.n.e.,

moglibyście nocą w niebo

i zaufać temu, co widzicie.

Tak jak Arystoteles,

ówczesny specjalista w tej kwestii.

Myślał, że skoro jesteśmy na Ziemi,

to patrząc w górę musimy widzieć centrum.

Dla niego sfera świata

była zbudowana z czterech elementów:

ziemi, wody, powietrza i ognia.

ziemi, wody, powietrza i ognia.

ziemi, wody, powietrza i ognia.

ziemi, wody, powietrza i ognia.

Przemieszczały się one
w zagnieżdżonym układzie

solidnych krystalicznych sfer.

Każda z wędrujących gwiazd i planet

miała własną krystaliczną sferę.

Reszta wszechświata i wszystkie gwiazdy

były na ostatniej krystalicznej sferze.

Obserwując zmiany na niebie,

możemy stwierdzić, że sprawdza się to

jako wytłumaczenie widzianego tam ruchu.

Przez wieki w Europie i w świecie arabskim

rozumiano tak wszechświat.

Ale w 1543 roku koleś zwany Kopernikiem

zaproponował inny model.

Sądził, że Słońce

jest w centrum wszechświata.

Ten nowy, radykalny pomysł

wielu ludziom trudno było zaakceptować.

Pomysły Arystotelesa miały sens,
bo tłumaczyły, co ludzie widzieli,

Pomysły Arystotelesa miały sens,
bo tłumaczyły, co ludzie widzieli,

a przy okazji pochlebiały ludziom.

Ale po serii kolejnych odkryć

model heliocentryczny
stał się trudny do zignorowania.

Po pierwsze, Johannes Kepler wskazał,

że orbity nie są
idealnymi okręgami czy sferami.

Następnie teleskop Galileusza

uchwycił księżyce Jowisza,
które okrążały go,

kompletnie ignorując Ziemię.

Następnie Newton zaproponował
teorię powszechnego ciążenia,

demonstrującą,
że każdy obiekt się przyciąga.

W końcu musieliśmy odrzucić

pomysł bycia w centrum wszechświata.

Krótko po Koperniku, około roku 1580,

włoski zakonnik Giordano Bruno

zasugerował, że gwiazdy są słońcami

i posiadają własne planety

i że wszechświat jest nieskończony.

Ten pomysł nie został dobrze przyjęty.

Przez swoją radykalną sugestię,
Bruno został spalony na stosie.

Wieki później, filozof Kartezjusz

zaproponował teorię,
w której wszechświat był wirami,

zaproponował teorię,
w której wszechświat był wirami,

a każda gwiazda była w centrum wiru.

Zdaliśmy sobie sprawę,
że jest o wiele więcej gwiazd,

niż mogłoby się to przyśnić Arystotelesowi.

Kiedy astronomowie, jak William Herschel,

zyskali dostęp do lepszych teleskopów,

stało się jasne, że nasze Słońce

jest jedną z wielu gwiazd Drogi Mlecznej.

A smugi, które widzimy na nocnym niebie?

Są to inne galaktyki,

równie wielkie, jak Droga Mleczna.

Może jesteśmy o wiele dalej od centrum,
niż nam się wydawało.

W latach 20. astronomowie badający mgławice

chcieli zrozumieć, jak one się poruszają.

Opierając się na efekcie Dopplera,

szukali przesunięcia ku fioletowi

obiektów poruszających się
w naszym kierunku,

a u oddalających się
przesunięcie ku czerwieni.

Ale było tylko przesunięcie ku czerwieni.

Wszystko oddalało się od nas
w bardzo szybkim tempie.

To odkrycie jest jednym z dowodów

teorii Wielkiego Wybuchu.

Według tej teorii

cała materia we wszechświecie

była kiedyś pojedynczą,
nieskończenie gęstą cząsteczką.

W pewnym sensie nasza część wszechświata

była kiedyś w jego centrum.

Ale ta teoria wyklucza
pojęcie centrum wszechświata,

ponieważ nie może istnieć centrum
ciągle rozszerzającego się wszechświata.

Wielki Wybuch nie był jedynie
wybuchem w przestrzeni.

Był to wybuch samej przestrzeni.

Każde nowe odkrycie dowodzi,

że choć zdolność obserwacji
jest ograniczona,

nieograniczone są nasze możliwości

marzenia i spekulowania o wszechświecie.

Nasza wiedza może zmienić się
z dnia na dzień.

Jak w wielu przypadkach,

czasem nawet zgoła nieprawdopodobne teorie

prowadzą do pięknych odpowiedzi

i wiodą nas w kierunku
jeszcze bardziej kłopotliwych pytań.