Khoa học bất ngờ về hạnh phúc
-
0:00 - 0:02Nếu bạn có 21 phút để nói,
-
0:02 - 0:05thì hai triệu năm có vẻ là một khoảng thời gian vô cùng dài.
-
0:05 - 0:08Nhưng so với quá trình tiến hóa, hai triệu năm chẳng là gì.
-
0:08 - 0:14Vậy mà trong hai triệu năm bộ não loài người đã tăng gấp ba lần khối lượng,
-
0:14 - 0:17từ mức 567 gram như tổ tiên chúng ta, người Habilis,
-
0:17 - 0:23trở thành tảng thịt nặng 1.360 gram mà mỗi người ngồi đây đều có giữa hai tai.
-
0:23 - 0:30Một bộ não lớn thì có cái lợi gì mà khiến tạo hóa phải ưu đãi chúng ta đến vậy?
-
0:30 - 0:33Hóa ra là khi kích thước não tăng gấp ba,
-
0:33 - 0:37nó không chỉ to hơn ba lần, nó còn có những cấu trúc mới.
-
0:37 - 0:41Và một trong những lí do chính mà não chúng ta trở nên lớn như vậy là nó có một bộ phận mới,
-
0:41 - 0:45được gọi là "Thùy trán". Và đặc biệt, một phần gọi là "vỏ não trước trán."
-
0:45 - 0:49Vậy "vỏ não trước trán" có thể làm gì cho bạn để có thể giải thích cho
-
0:49 - 0:54cả một sự đại tu kiến trúc của hộp sọ loài người chỉ trong một cái chớp mắt của lịch sử tiến hóa?
-
0:54 - 0:57Vâng, hóa ra vỏ não trước trán có thể làm được rất nhiều thứ
-
0:57 - 0:59nhưng một trong những điều quan trọng nhất nó làm được
-
0:59 - 1:03là mô phỏng những trải nghiệm.
-
1:03 - 1:07Phi công tập luyện nhờ hình dung trong đầu những chuyến bay
-
1:07 - 1:09để không mắc sai lầm khi bay thật.
-
1:09 - 1:12Con người có khả năng thích nghi tuyệt diệu
-
1:12 - 1:16là họ thực sự có thể trải nghiệm mọi thứ trong đầu
-
1:16 - 1:18trước khi trải qua chúng ở thế giới thực.
-
1:18 - 1:21Đây là một mánh lới mà không tổ tiên nào của chúng ta có thể thực hiện,
-
1:21 - 1:26và không một loài động vật nào khác có thể làm được. Nó là một sự thích nghi tuyệt vời.
-
1:26 - 1:30Đó ngón tay cái đối diện với bàn tay, dáng đứng thẳng, và ngôn ngữ
-
1:30 - 1:33là một trong những thứ khiến loài người chúng ta nhảy khỏi cây
-
1:33 - 1:35và bước vào trung tâm mua sắm.
-
1:35 - 1:38Giờ thì -- (Tiếng cười) -- các bạn đều đã làm điều này.
-
1:38 - 1:39Ý tôi là, các bạn biết đấy,
-
1:39 - 1:43Kem của Ben và Jerry không có vị gan và hành tây,
-
1:43 - 1:46không phải vì họ đánh bông ít gan với hành tây, thử món đó và thốt lên, "Eo ôi"
-
1:46 - 1:49Mà đó là vì, không cần phải rời khỏi ghế,
-
1:49 - 1:53bạn có thể hình dung ra vị đó và thốt lên "eo ôi" trước khi bạn thử nó.
-
1:53 - 1:58Hãy xem cách hệ thống mô phỏng trải nghiệm của bạn làm việc thế nào
-
1:58 - 2:02Trước khi tiếp tục bài nói của mình, tôi muốn các bạn hãy xem qua những phân tích sau.
-
2:02 - 2:06Đây là hai viễn cảnh khác nhau mà tôi mời các bạn cùng chiêm nghiệm,
-
2:06 - 2:10và bạn có thể thử liên tưởng và cho tôi biết bạn thích cái nào hơn.
-
2:10 - 2:15Một là thắng xổ số. Giải thưởng khoảng 314 triệu đô la.
-
2:15 - 2:18Trường hợp kia là bị liệt cả hai chân.
-
2:18 - 2:21Nào, hãy dành ra một chút thời gian suy nghĩ.
-
2:21 - 2:24Bạn có thể cảm thấy không cần tới một phút để suy nghĩ.
-
2:24 - 2:28Thật thú vị là, có những dữ liệu về hai nhóm người này,
-
2:28 - 2:30dữ liệu về mức độ hạnh phúc của họ hiện giờ.
-
2:30 - 2:33Và điều này chính là những gì bạn chờ đợi đúng không?
-
2:33 - 2:36Nhưng đó không phải là dữ liệu. Tôi bịa chúng ra đấy!
-
2:36 - 2:41Đây mới là dữ liệu thật. Bạn vừa trượt bài kiểm tra đột xuất, và tiết học mới diễn ra trong chưa đầy 5 phút.
-
2:41 - 2:45Bởi vì thực tế là một năm sau khi mất khả năng sử dụng chân của mình,
-
2:45 - 2:50và một năm sau khi thắng xổ số, những người thắng xổ số và những người liệt chân
-
2:50 - 2:52đều có mức hạnh phúc về cuộc sống tương đương nhau.
-
2:52 - 2:55Giờ thì, đừng cảm thấy quá tệ về việc thất bại từ câu đầu tiên,
-
2:55 - 2:58vì mọi người hầu như toàn trượt trong những bài kiểm tra đột xuất thôi.
-
2:58 - 3:01Những nghiên cứu mà phòng thí nghiệm của tôi đã thực hiện,
-
3:01 - 3:04mà các nhà kinh tế học và tâm lí học trên cả nước đã thực hiện,
-
3:04 - 3:07đã tiết lộ một điều khá bất ngờ đối với tất cả chúng ta,
-
3:07 - 3:10điều chúng tôi gọi là "thành kiến tác động,"
-
3:10 - 3:13thứ có xu hướng làm chức năng mô phỏng hoạt động kém đi.
-
3:13 - 3:17Làm cho bộ phận mô phỏng khiến bạn tưởng rằng những kết quả khác nhau
-
3:17 - 3:20trở nên khác biệt nhiều hơn so với thực tế.
-
3:20 - 3:22Từ các nghiên cứu thực địa cho đến những nghiên cứu trong phòng thí nghiệm,
-
3:22 - 3:26chúng ta thấy rằng thắng hay thua một cuộc bầu cử, có được hay bị mất đi người yêu,
-
3:26 - 3:31được hoặc không được thăng chức, đỗ hay trượt một kì thi đại học,
-
3:31 - 3:36v.v., có tác động, cường độ và đặc biệt là thời gian diễn ra ít hơn rất nhiều
-
3:36 - 3:39so với chúng ta nghĩ.
-
3:39 - 3:42Trong thực tế, một nghiên cứu gần đây -- suýt thì hạ đo ván tôi --
-
3:42 - 3:47chỉ ra ảnh hưởng của những chấn động lớn trong cuộc sống đối với con người
-
3:47 - 3:50cho thấy rằng nếu môt sự cố xảy ra hơn ba tháng trước,
-
3:50 - 3:51chỉ trừ một số trường hợp ngoại lệ,
-
3:51 - 3:54sự cố đó sẽ không có tác động gì đến hạnh phúc của bạn cả.
-
3:54 - 3:57Tại sao ư?
-
3:57 - 4:01Vì hạnh phúc có thể được tổng hợp.
-
4:01 - 4:05Ngài Thomas Brown đã viết năm 1642 rằng "tôi là người hạnh phúc nhất còn sống.
-
4:05 - 4:11Tôi đã có trong mình thứ có thể biến nghèo thành giàu, nghịch cảnh thành thành công.
-
4:11 - 4:15Tôi bất khả xâm phạm hơn cả Asin; định mệnh cũng không có cách nào khiến tôi ngã gục."
-
4:15 - 4:19Loại máy móc thiết bị đặc biệt mà con người này có trong đầu là gì?
-
4:19 - 4:24Vâng, hoá ra nó chính là cùng một bộ máy đặc biệt mà chúng ta đều sở hữu.
-
4:24 - 4:30Con người có một thứ mà chúng ta có thể nghĩ đến như là một "hệ miễn dịch tâm lý."
-
4:30 - 4:35Một hệ thống của quá trình nhận thức, chủ yếu là nhận thức một cách vô thức,
-
4:35 - 4:39đã giúp loài người thay đổi thế giới quan,
-
4:39 - 4:43để họ có thể cảm thấy tốt hơn về thế giới mà trong đó họ tìm thấy chính mình.
-
4:43 - 4:45Giống như Ngài Thomas, bạn có bộ máy này.
-
4:45 - 4:49Không giống như Ngài Thomas, bạn dường như không biết về nó. (Tiếng cười)
-
4:49 - 4:55Chúng ta tích luỹ hạnh phúc, nhưng chúng ta lại nghĩ rằng hạnh phúc là một thứ để đi tìm.
-
4:55 - 5:00Bây giờ, bạn không cần tôi đưa ra quá nhiều ví dụ về việc con người tổng hợp hạnh phúc,
-
5:00 - 5:03tôi nghi ngờ vậy. Dù vậy tôi sẽ chỉ cho các bạn một số bằng chứng thực nghiệm,
-
5:03 - 5:06bạn không cần phải nhìn đâu xa để nhận thấy.
-
5:06 - 5:09Như là một thách thức cho bản thân mình, kể từ khi tôi nói điều này một lần trong bài giảng,
-
5:09 - 5:13Tôi lấy một bản sao của tờ New York Times và cố gắng để tìm thấy một số trường hợp tổng hợp hạnh phúc.
-
5:13 - 5:15Và đây là ba người đã tổng hợp được hạnh phúc.
-
5:15 - 5:18"Tôi khá hơn rất nhiều về thể chất, tài chính, tình cảm, tinh thần
-
5:18 - 5:22và hầu hết mọi thứ khác." "Tôi không hối tiếc lấy một phút.
-
5:22 - 5:25Đó là một trải nghiệm vinh quang." "Tôi tin rằng nó xảy ra theo cách tốt nhất."
-
5:25 - 5:27Những người hạnh phúc đến khó hiểu này là ai?
-
5:27 - 5:29Vâng, đầu tiên là Jim Wright.
-
5:29 - 5:33Một số bạn có thể đủ tuổi để nhớ: ông từng là chủ tịch Hạ viện
-
5:33 - 5:37và ông đã từ chức trong hổ thẹn khi một thành viên trẻ trong Đảng Cộng hòa tên là Newt Gingrich
-
5:37 - 5:40phát hiện một phi vụ khả nghi về sách mà ông đã làm.
-
5:40 - 5:42Ông đã mất tất cả mọi thứ. Từ đảng viên quyền lực nhất của Đảng Dân chủ trên cả nước,
-
5:42 - 5:43ông đã mất tất cả mọi thứ.
-
5:43 - 5:46Ông mất tiền của mình; ông mất quyền lực của mình.
-
5:46 - 5:48Ông ấy có gì để nói về điều đó sau ngần ấy năm?
-
5:48 - 5:51"Tôi khá hơn rất nhiều về thể chất, tài chính, tình cảm, tinh thần
-
5:51 - 5:53và hầu hết mọi thứ khác."
-
5:53 - 5:55Có những cách nào khác để trở nên tốt hơn?
-
5:55 - 5:59Rau? Khoáng chất? Động vật? Ông đã phần nhiều nhiều bao gồm cả những điều đó.
-
5:59 - 6:01Moreese Bickham là một người có lẽ bạn chưa từng nghe đến.
-
6:01 - 6:05Moreese Bickham thốt lên những từ sau khi được thả ra.
-
6:05 - 6:07Ông đã 78 tuổi. Ông đã trải qua 37 năm
-
6:07 - 6:10trong một nhà tù tiểu bang Louisiana bởi một tội mà ông không hề gây ra.
-
6:10 - 6:12Ông cuối cùng đã được được minh oan,
-
6:12 - 6:15ở tuổi 78, thông qua bằng chứng DNA.
-
6:15 - 6:17Và ông đã nói gì về kinh nghiệm của mình?
-
6:17 - 6:19"Tôi không hối tiếc lấy một phút. Đó là một trải nghiệm vinh quang."
-
6:19 - 6:21Vinh quang! Anh chàng này không nói,
-
6:21 - 6:23"Vâng, bạn biết đấy, đã có một số người tử tế. Họ có một phòng tập thể dục."
-
6:23 - 6:24Nó là "vinh quang"
-
6:24 - 6:28một từ chúng ta thường để dành cho một cái gì đó giống như một trải nghiệm tôn giáo.
-
6:28 - 6:32Harry S. Langerman thốt lên những từ này, và ông là ai đó bạn có thể đã biết đến
-
6:32 - 6:35nhưng không, bởi vì vào năm 1949, ông đọc một bài viết nhỏ trên báo
-
6:35 - 6:39về một trạm bán hamburger thuộc sở hữu của hai anh em tên là McDonalds.
-
6:39 - 6:41Và ông nghĩ rằng, "Đó là một ý tưởng thực sự thông minh!"
-
6:41 - 6:43Vì vậy, ông đã đi tìm họ. Họ nói,
-
6:43 - 6:45"Chúng tôi có thể nhượng quyền thương hiệu cho anh với giá 3000 đô la"
-
6:45 - 6:49Harry quay về New York, hỏi anh trai của ông là một chủ ngân hàng đầu tư
-
6:49 - 6:50cho mình vay 3.000 đô la,
-
6:50 - 6:52và những lời bất hủ của người anh là,
-
6:52 - 6:53"Đồ ngốc, không ai ăn bánh hamburger cả."
-
6:53 - 6:56Ông ta không cho người em vay tiền, và tất nhiên sáu tháng sau
-
6:56 - 6:58Ray Croc có chính xác cùng một ý tưởng.
-
6:58 - 7:00Hoá ra người ta có ăn bánh hamburger,
-
7:00 - 7:04và Ray Croc, chỉ trong một thời gian ngắn, trở thành người đàn ông giàu nhất nước Mỹ.
-
7:05 - 7:07Và sau đó cuối cùng - bạn đã biết, điều tốt nhất của mọi thế giới có thể --
-
7:07 - 7:12một số bạn nhận ra tấm ảnh hồi trẻ này của Pete Best,
-
7:12 - 7:14tay trống đầu tiên của ban nhạc Beatles,
-
7:14 - 7:17cho đến khi họ, bạn biết đấy, đẩy anh ta đi làm một việc vặt rồi lén bỏ đi
-
7:17 - 7:20và đưa Ringo vào trong một tour diễn.
-
7:20 - 7:22Vâng, năm 1994, khi Pete Best được phỏng vấn
-
7:22 - 7:25- phải, ông vẫn là một tay trống; phải, ông là một nhạc sĩ phòng thu--
-
7:25 - 7:28ông đã nói nói: "Tôi hạnh phúc hơn so với nếu tôi ở lại cùng ban nhạc Beatles."
-
7:28 - 7:31Ok. Có một cái gì đó quan trọng có thể học được từ những người này,
-
7:31 - 7:33và đó là bí mật của hạnh phúc.
-
7:33 - 7:35Chính là đây, cuối cùng cũng đã được tiết lộ.
-
7:35 - 7:38Đầu tiên: tích lũy sự giàu có, quyền lực và uy tín,
-
7:38 - 7:41sau đó làm mất nó. (Tiếng cười)
-
7:41 - 7:44Thứ hai: dành cuộc đời bạn ở trong tù càng lâu càng tốt.
-
7:44 - 7:49(Tiếng cười) Thứ ba: làm cho người khác thực sự, thực sự giàu có. (Tiếng cười)
-
7:49 - 7:53Và cuối cùng: không bao giờ tham gia ban nhạc Beatles. (Tiếng cười)
-
7:53 - 7:58Ok. Bây giờ tôi, giống như Ze Frank, có thể đoán được suy nghĩ tiếp theo của bạn,
-
7:58 - 8:00đó là, "Ừ, đúng đấy." Bởi vì khi
-
8:00 - 8:04con người tích luỹ hạnh phúc, như những người đàn ông ông trên dường như đã làm,
-
8:04 - 8:08Tất cả chúng ta mỉm cười với họ, nhưng chúng ta như thể trợn mắt và nói,
-
8:08 - 8:11"Ừ đúng đấy, bạn không bao giờ thực sự muốn công việc đó."
-
8:11 - 8:12"Ừ, đúng đấy. Bạn thực sự đã không
-
8:12 - 8:15có nhiều điểm chung với cô ta đến thế,
-
8:15 - 8:17và bạn chỉ kịp nhận ra điều đó khi
-
8:17 - 8:19cô nàng ném chiếc nhẫn đính hôn vào mặt của bạn."
-
8:19 - 8:23Chúng ta cười khẩy vì chúng ta cho rằng hạnh phúc tổng hợp được
-
8:23 - 8:26không có cùng chất lượng với thứ mà chúng ta có thể gọi là "hạnh phúc tự nhiên."
-
8:26 - 8:27Các thuật ngữ ấy là gì?
-
8:27 - 8:31Hạnh phúc tự nhiên là những gì chúng ta nhận được khi chúng ta đạt được những gì chúng ta muốn,
-
8:31 - 8:36còn hạnh phúc tổng hợp là cái chúng ta tạo ra khi chúng ta không nhận được những gì chúng ta muốn.
-
8:36 - 8:39Và trong xã hội của chúng ta, chúng ta có một niềm tin mạnh mẽ
-
8:39 - 8:42rằng hạnh phúc tổng hợp là một cái gì đó thấp kém hơn.
-
8:42 - 8:44Tại sao chúng ta có niềm tin như vậy?
-
8:44 - 8:48Vâng, câu trả lời rất đơn giản. Loại động cơ thúc đẩy kinh tế nào
-
8:48 - 8:49sẽ tiếp tục vận hành
-
8:49 - 8:55nếu chúng ta tin rằng không nhận được những gì mình muốn có thể làm cho chúng ta hạnh phúc tương đương với nhận được điều mình muốn?
-
8:55 - 8:59Với tất cả những lời xin lỗi tới người bạn của tôi Matthieu Ricard,
-
8:59 - 9:01một trung tâm mua sắm chỉ toàn các nhà sư Zen
-
9:01 - 9:03sẽ không thể sinh lời đáng kể
-
9:03 - 9:07vì họ không ham đủ nhiều thứ vật chất.
-
9:07 - 9:10Tôi muốn đề nghị với các bạn rằng hạnh phúc tổng hợp
-
9:10 - 9:13cũng thiết thực và lâu dài
-
9:13 - 9:16như thứ hạnh phúc bạn gặp
-
9:16 - 9:19khi bạn nhận được chính xác những gì bạn đã nhắm tới.
-
9:19 - 9:20Bây giờ, tôi là một nhà khoa học, vì vậy tôi sẽ làm điều này không phải bằng biện pháp tu từ,
-
9:20 - 9:22mà bằng cách cho các bạn đắm chìm trong một ít dữ liệu.
-
9:23 - 9:25Hãy để tôi lần đầu tiên cho bạn thấy một mô hình thử nghiệm được sử dụng
-
9:25 - 9:29để chứng minh sự tổng hợp của hạnh phúc
-
9:29 - 9:31giữa một số người già. Và mô hình này không phải của tôi.
-
9:31 - 9:34Đây là một mô hình 50 tuổi được gọi là "mô hình tự do lựa chọn."
-
9:34 - 9:36Nó cực kì đơn giản.
-
9:36 - 9:39Bạn mang theo, cứ cho là, sáu món đồ,
-
9:39 - 9:41và bạn yêu cầu một đối tượng xếp hạng chúng theo thứ tự được yêu thích từ cao xuống thấp.
-
9:41 - 9:44Trong trường hợp này, vì thử nghiệm mà tôi sắp cho các bạn xem phải sự dụng đến chúng,
-
9:44 - 9:46chúng là bản in những bức hoạ của Monet.
-
9:46 - 9:48Vì vậy, tất cả mọi người có thể xếp hạng các bản in Monet
-
9:48 - 9:50từ cái họ thích nhất đến cái họ ít thích nhất.
-
9:50 - 9:52Bây giờ chúng tôi cung cấp cho bạn một sự lựa chọn:
-
9:52 - 9:55"Chúng tôi bỗng dưng có thêm vài bản in thừa ở trong tủ.
-
9:55 - 9:57Chúng tôi sẽ đưa cho bạn như một phần thưởng để mang về nhà.
-
9:57 - 10:00Chúng tôi ngẫu nhiên có bức số 3 và số 4,
-
10:00 - 10:03chúng tôi nói với đối tượng. Sự lựa chọn này có đôi chút khó khăn,
-
10:03 - 10:06bởi vì không bức nào được yêu thích hơn quá nhiều so với bức nào,
-
10:06 - 10:09nhưng một cách tự nhiên, người ta có xu hướng chọn số ba
-
10:09 - 10:11bởi vì họ thích nó hơn một chút so với số 4.
-
10:12 - 10:15Một khoảng thời gian sau đó - nó có thể là 15 phút; có thể là 15 ngày--
-
10:15 - 10:18các yếu tố tương tự được đặt ra trước đối tượng,
-
10:18 - 10:20và đối tượng được yêu cầu để xếp hạng lại các yếu tố.
-
10:20 - 10:22"Nói cho chúng tôi bây giờ bạn thích chúng nhiều như thế nào."
-
10:22 - 10:25Điều gì xảy ra? Hãy xem hạnh phúc được tổng hợp.
-
10:25 - 10:29Đây là kết quả đã lặp đi lặp lại.
-
10:29 - 10:30Bạn đang xem hạnh phúc được tổng hợp.
-
10:30 - 10:35Bạn có muốn nhìn thấy nó một lần nữa? Hạnh phúc!
-
10:35 - 10:37"Bức mà tôi được nhận thật sự đẹp hơn là tôi nghĩ!
-
10:37 - 10:39Bức mà tôi đã không lấy dở ẹc!"
-
10:39 - 10:41(Tiếng cười) Đó là sự tổng hợp của hạnh phúc.
-
10:41 - 10:47Bây giờ, đâu là phản ứng đúng với điều đó? "Ừ, đúng đấy!"
-
10:47 - 10:50Bây giờ, đây là thử nghiệm chúng tôi đã làm,
-
10:50 - 10:51và tôi hy vọng điều này sẽ thuyết phục bạn rằng
-
10:51 - 10:54"Ừ, đúng đấy!" đã không phải là câu trả lời đúng.
-
10:54 - 10:56Chúng tôi đã thử nghiệm lên nhóm bệnh nhân
-
10:56 - 10:59những người có chứng hay quên thuận chiều. Đây những bệnh nhân đã nhập viện.
-
10:59 - 11:01Hầu hết họ có hội chúng Korsakoff,
-
11:01 - 11:06một dạng loạn tâm thần viêm đa dây thần kinh--họ uống quá nhiều,
-
11:06 - 11:08và họ không thể tạo ra kí ức mới.
-
11:08 - 11:12OK? Họ nhớ thời thơ ấu của họ, nhưng nếu bạn đi vào và giới thiệu bản thân,
-
11:12 - 11:13và sau đó rời khỏi phòng,
-
11:13 - 11:15khi bạn trở lại, họ không biết bạn là ai.
-
11:16 - 11:19Chúng tôi đã mang những bức hoạ Monet đến bệnh viện.
-
11:19 - 11:23Và chúng tôi yêu cầu những bệnh nhân xếp hạng chúng
-
11:23 - 11:26từ bức họ thích nhất cho đến bức ít thích nhất.
-
11:26 - 11:30Chúng tôi sau đó đã cho họ chọn giữa số 3 và số 4.
-
11:30 - 11:32Giống như tất cả mọi người khác, họ nói,
-
11:32 - 11:34"Hay quá, cảm ơn ông! Điều đó thật tuyệt! Tôi có thể dùng một bản mới.
-
11:34 - 11:36Tôi sẽ lấy số ba. "
-
11:36 - 11:40Chúng tôi giải thích rằng chúng tôi sẽ có bức số ba gửi cho họ qua đường bưu điện.
-
11:40 - 11:43Chúng tôi thu gom tài liệu và rời khỏi phòng,
-
11:43 - 11:45rồi đợi nửa đúng nửa tiếng.
-
11:45 - 11:48Quay lại phòng, chúng tôi nói, "Xin chào, chúng tôi đã trở lại."
-
11:48 - 11:52Những bệnh nhân, cầu trời phù hộ cho họ, nói, "Ah, bác sĩ, tôi xin lỗi,
-
11:52 - 11:54tôi có vấn đề trí nhớ; đó là lý do tại sao tôi ở đây.
-
11:54 - 11:56Nếu tôi đã gặp anh trước đây, tôi cũng không thể nhớ ra."
-
11:56 - 11:59"Thực sự, Jim, bạn không nhớ? Tôi vừa mới ở đây với các bản in Monet?"
-
11:59 - 12:02"Xin lỗi, bác sĩ, tôi không có khái niệm gì."
-
12:02 - 12:05"Không sao, Jim. Tất cả những gì tôi muốn nhờ anh giúp là xếp hạng những bức này
-
12:05 - 12:10từ bức anh thích nhất cho đến bức anh ít thích nhất."
-
12:10 - 12:12Họ làm gì? Vâng, đầu tiên hãy kiểm tra và chắc chắn rằng
-
12:12 - 12:14họ đang thực sự bị mất trí nhớ. Chúng tôi yêu cầu
-
12:14 - 12:18các bệnh nhân mất trí nhớ cho chúng tôi biết họ sở hữu bức nào,
-
12:18 - 12:21bức nào họ đã chọn lần trước, bức nào là của họ.
-
12:21 - 12:25Và những gì chúng tôi có được là các bệnh nhân mất trí nhớ chỉ đoán mò.
-
12:25 - 12:27Đây là những sự điều khiển bình thường, trong khi nếu tôi làm điều này với bạn,
-
12:27 - 12:29Tất cả các bạn sẽ biết bản in mà bạn chọn.
-
12:29 - 12:31Nhưng nếu tôi làm điều này với bệnh nhân mất trí nhớ,
-
12:31 - 12:37họ hoàn toàn không có đầu mối gì. Họ không thể chọn đúng bản in của mình từ một chuỗi các bức.
-
12:37 - 12:41Đây là cái mà những sự kiểm soát thông thường đã làm: chúng tổng hợp hạnh phúc.
-
12:41 - 12:43Phải không ạ? Đây là sự thay đổi trong mức đo ý thích,
-
12:43 - 12:46sự thay đổi từ lần đầu tiên họ xếp hạng cho đến lần thứ hai họ xếp hạng.
-
12:46 - 12:47Sự kiểm soát cơ bản đã thể hiện
-
12:47 - 12:49-- đó là điều kì diệu mà tôi muốn các bạn thấy;
-
12:49 - 12:52bây giờ tôi sẽ cho các bạn xem ở dạng trực quan--
-
12:52 - 12:55"Bức mà tôi sở hữu tuyệt hơn là tôi tưởng. Bức mà tôi không sở hữu,
-
12:55 - 12:58bức tôi đã để lại, không tốt như tôi đã nghĩ."
-
12:58 - 13:03Những bệnh nhân mất trí làm chính xác điều tương tự. Suy nghĩ về kết quả này.
-
13:03 - 13:06Những người này thích bức mà họ sở hữu hơn,
-
13:06 - 13:09nhưng họ không biết là họ sở hữu nó.
-
13:10 - 13:13"Ừ, đúng đấy" không phải là phản ứng phù hợp!
-
13:14 - 13:17Những gì những người này đã làm khi họ tổng hợp hạnh phúc
-
13:17 - 13:20là họ thực sự, thực sự thay đổi
-
13:20 - 13:25phản ứng trước bức tranh trên cả phương diện cảm xúc, hưởng thụ hay thẩm mỹ.
-
13:25 - 13:28Họ không chỉ nói vậy vì họ sở hữu nó,
-
13:28 - 13:31bởi vì họ không biết họ sở hữu nó.
-
13:32 - 13:35Bây giờ, khi các nhà tâm lý học cho bạn xem những cột thanh biểu đồ,
-
13:35 - 13:38bạn hiểu rằng họ cho bạn xem kết quả trung bình của rất nhiều người.
-
13:38 - 13:42Dù vậy, tất cả chúng ta có hệ thống miễn dịch tâm lý này,
-
13:42 - 13:44khả năng để tổng hợp hạnh phúc,
-
13:44 - 13:47nhưng một số người trong chúng ta thực hiện mánh này tốt hơn những người khác.
-
13:47 - 13:51Và một số tình huống cho phép mọi người thực hiện điều này một cách hiệu quả hơn
-
13:51 - 13:54so với những tình huống khác.
-
13:55 - 13:59Hoá ra tự do
-
13:59 - 14:02-- khả năng đưa ra quyết định và thay đổi quyết định --
-
14:02 - 14:05là bạn của hạnh phúc tự nhiên, bởi vì nó cho phép bạn chọn
-
14:05 - 14:10giữa tất cả những tương lai xán lạn và tìm thấy cái mà bạn thích nhất.
-
14:10 - 14:12Nhưng tự do lựa chọn
-
14:12 - 14:16-- để thay đổi và đưa ra quyết định -- là kẻ thù của hạnh phúc tổng hợp.
-
14:16 - 14:18Và tôi sẽ cho bạn xem lý do tại sao.
-
14:18 - 14:19Dilbert hẳn đã biết từ trước, hiển nhiên là vậy.
-
14:19 - 14:21Tôi sẽ nói song song với việc đọc truyện tranh của các bạn.
-
14:21 - 14:23"Hỗ trợ kỹ thuật của Dogbert. Lạm làm thế nào có thể tôi dụng bạn?"
-
14:23 - 14:26"Máy in của tôi in một trang trắng sau mỗi tài liệu."
-
14:26 - 14:28"Tại sao anh lại phàn nàn về giấy miễn phí?"
-
14:28 - 14:30"Miễn phí? Chẳng phải anh cho tôi giấy của chính tôi ư?"
-
14:30 - 14:32"Thôi nào anh bạn! Xem chất lượng của tờ giấy miễn phí
-
14:32 - 14:33so với tờ giấy xoàng bình thường của anh đi!
-
14:33 - 14:36Chỉ là một kẻ ngốc hoặc dối trá mới cho rằng chúng giống nhau!"
-
14:36 - 14:39"Ah! Anh nói tôi mới nhận ra, tờ giấy này có chút mềm mại hơn thật!"
-
14:39 - 14:41"Bạn đang làm gì?"
-
14:41 - 14:44"Tôi là giúp đỡ người khác chấp nhận những điều họ không thể thay đổi." Thiệt tình.
-
14:44 - 14:47Hệ thống miễn dịch tâm lý hoạt động tốt nhất
-
14:47 - 14:51khi chúng ta gặp bế tắc, khi chúng ta bị mắc kẹt.
-
14:51 - 14:53Đây chính là sự khác biệt giữa hẹn hò và hôn nhân, phải không?
-
14:53 - 14:55Ý tôi là, bạn đi hẹn hò với một anh chàng,
-
14:55 - 14:57và anh ta ngoáy mũi; bạn sẽ không tiếp tục đi với anh ta.
-
14:57 - 14:59Bạn đang kết hôn với một chàng và ông chọn mũi của mình?
-
14:59 - 15:00Đúng, anh ta có một trái tim vàng;
-
15:00 - 15:02anh không được sờ tay vào cái bánh này. Đúng không? (Tiếng cười)
-
15:02 - 15:06Bạn tìm thấy một cách để được hạnh phúc với những gì đã xảy ra.
-
15:06 - 15:09Bây giờ những gì tôi muốn bạn xem là
-
15:09 - 15:12những người không biết điều này về bản thân mình,
-
15:12 - 15:15và việc không biết điều này có thể gây bất lợi cho chúng ta.
-
15:15 - 15:17Đây là một thử nghiệm mà chúng tôi đã làm tại Harvard.
-
15:17 - 15:20Chúng tôi thiết kế một khóa học nhiếp ảnh, một khóa nhiếp ảnh đen trắng,
-
15:20 - 15:23và chúng tôi cho phép các sinh viên đi vào và tìm hiểu cách sử dụng một phòng tối.
-
15:24 - 15:26Và chúng tôi đưa họ những chiếc máy ảnh; họ đã đi quanh khuôn viên học xá;
-
15:26 - 15:31họ chụp 12 bức ảnh về vị giáo sư họ yêu thích, phòng họ ở và con chó của họ
-
15:31 - 15:33và tất cả những thứ khác mà họ muốn ghi nhớ về Harvard.
-
15:33 - 15:36Họ mang máy trở lại; chúng tôi tạo ra một tờ phiếu gặp;
-
15:36 - 15:38họ tìm ra hai bức ảnh tốt nhất;
-
15:38 - 15:40và chúng tôi dành sáu giờ dạy họ về cách dùng phòng tối.
-
15:40 - 15:42Và họ thổi hai trong số đó lên,
-
15:42 - 15:44và họ có hai tấm hình 8 x 10 tuyệt đẹp về
-
15:44 - 15:46những điều có ý nghĩa với họ, và chúng tôi nói,
-
15:46 - 15:49"Bạn muốn bỏ tấm nào đi?"
-
15:49 - 15:50Họ nói, "Tôi phải bỏ một ư?"
-
15:50 - 15:53"Đúng vậy. Chúng tôi cần giữ một tấm làm tư liệu.
-
15:53 - 15:56Nên bạn phải đưa tôi một tấm. Bạn phải lựa chọn.
-
15:56 - 15:59Bạn giữ một, và tôi giữ một."
-
15:59 - 16:02Bây giờ, có hai trường hợp trong cuộc thử nghiệm này.
-
16:02 - 16:05Trong một trường hợp, các sinh viên được cho biết, "nhưng bạn biết đấy,
-
16:05 - 16:08Nếu bạn muốn thay đổi ý định, tôi sẽ luôn luôn có một trong những tấm khác ở đây,
-
16:08 - 16:12và trong bốn ngày tiếp theo, trước khi tôi thực sự gửi nó đến trụ sở chính,
-
16:12 - 16:15Tôi sẽ rất vui được"--(tiếng cười) - đúng vậy,"trụ sở"--
-
16:15 - 16:18"Tôi sẽ rất được vui để trao đổi nó với bạn. Trên thực tế,
-
16:18 - 16:19Tôi sẽ đi đến phòng ký túc xá của bạn và đưa
-
16:19 - 16:22--chỉ cần cung cấp cho tôi một email. Tốt hơn nữa, tôi sẽ kiểm tra với bạn.
-
16:22 - 16:25Nếu bạn muốn thay đổi quyết định, tấm ảnh hoàn toàn có thể được trả lại."
-
16:25 - 16:28Nửa kia của các sinh viên được thông báo chính xác điều ngược lại:
-
16:28 - 16:30"Bạn hãy đưa ra quyết định. Và nhân tiện,
-
16:30 - 16:33thư sẽ được gửi đi, ồ, trong hai phút, tới nước Anh.
-
16:33 - 16:35Hình ảnh của bạn sẽ thong dong đi qua Đại Tây Dương.
-
16:35 - 16:37Bạn sẽ không bao giờ nhìn thấy nó nữa."
-
16:37 - 16:40Bây giờ, một nửa số các sinh viên trong mỗi trường hợp
-
16:40 - 16:42được yêu cầu dự đoán xem mức độ
-
16:42 - 16:45họ sẽ thích bức ảnh họ đang giữ
-
16:45 - 16:47và bức ảnh họ bỏ lại phía sau.
-
16:47 - 16:50Các sinh viên khác chỉ được đưa trở về phòng ký túc xá
-
16:50 - 16:55và họ sẽ được đo trong 3-6 ngày sau
-
16:55 - 16:57theo ý thích và sự hài lòng của họ về những bức ảnh.
-
16:57 - 16:58Và nhìn vào những gì chúng tôi tìm thấy.
-
16:58 - 17:01Trước hết, đây là những gì các sinh viên nghĩ là sẽ xảy ra.
-
17:01 - 17:05Họ nghĩ rằng họ sẽ có thể thích bức họ đã chọn
-
17:05 - 17:08nhiều hơn một chút so với bức họ để lại,
-
17:08 - 17:11nhưng đây không phải là sự khác biệt gì đặc biệt về thống kê.
-
17:12 - 17:14Sự tăng lên rất nhỏ, và không đáng để bận tâm
-
17:14 - 17:17cho dù sinh viên đã trong trường hợp không thể hay có thể đảo ngược.
-
17:17 - 17:22Nhầm to. Mô phỏng sai lầm. Bởi vì đây mới là những gì đang thực sự xảy ra.
-
17:22 - 17:25Ngay trước khi trao đổi và năm ngày sau đó,
-
17:25 - 17:27những người đang mắc kẹt với hình ảnh đó,
-
17:27 - 17:28những người không có lựa chọn,
-
17:28 - 17:33những người không thể thay đổi quyết định của họ, cực kì thích tấm ảnh!
-
17:33 - 17:36Và những người đang phân vân - "Tôi có nên trả nói lại?
-
17:36 - 17:38Liệu tôi đã giữ đúng bức ảnh? Biết đâu, đây không phải là tấm tốt nhất?
-
17:38 - 17:40Biết đâu tôi đã bỏ tấm ảnh tốt đi?"- đã làm hại bản thân mình.
-
17:40 - 17:42Họ không thích bức ảnh của họ, và trên thực tế
-
17:42 - 17:44ngay cả sau khi cơ hội trao đổi đã hết hạn,
-
17:44 - 17:50họ vẫn không thích bức ảnh của họ. Tại sao?
-
17:50 - 17:53Bởi vì các điều kiện có thể đảo ngược không có lợi
-
17:53 - 17:55cho sự tổng hợp hạnh phúc
-
17:55 - 17:58Và đây là phần cuối cùng của thử nghiệm này.
-
17:58 - 18:02Chúng tôi dẫn một nhóm sinh viên Harvard mới hoàn toàn ngây thơ
-
18:02 - 18:05và chúng tôi nói, "bạn đã biết, chúng tôi đang làm một khóa học nhiếp ảnh,
-
18:05 - 18:07và chúng tôi có thể làm điều đó một trong hai cách.
-
18:07 - 18:10Chúng tôi làm sao cho khi bạn chụp hai tấm ảnh,
-
18:10 - 18:12bạn sẽ có bốn ngày để thay đổi quyết định của bạn,
-
18:12 - 18:14hoặc chúng tôi làm một khóa học mà bạn chụp hai tấm ảnh
-
18:14 - 18:16và bạn phải đưa quyết định ngay lập tức
-
18:16 - 18:18mà không thể quay đầu lại. Bạn chọn khoá nào?"
-
18:18 - 18:23Duh! 66% các sinh viên, hai phần ba,
-
18:23 - 18:27muốn khoá học mà họ có thể thay đổi quyết định.
-
18:27 - 18:31Vậy ư? 66% chọn khoá học để rồi họ
-
18:31 - 18:35cuối cùng sẽ rất không thoả mãn với bức ảnh.
-
18:35 - 18:41Bởi vì họ không biết những điều kiện mà hạnh phúc tổng hợp được làm ra.
-
18:41 - 18:46The Bard (Shakespeare) là người nói hay nhất, tất nhiên, và ông làm rõ hơn ý của tôi
-
18:46 - 18:49nhưng ông nói một cách văn vẻ:
-
18:49 - 18:52"'Không có gì là tốt hay xấu cả / chỉ suy nghĩ mới khiến nó vậy thôi."
-
18:52 - 18:55Thơ rất hay, nhưng mà không chính xác hoàn toàn.
-
18:55 - 18:58Có thật sự không có gì tốt hay xấu?
-
18:58 - 19:01Có thực sự là 1 ca phẫu thuật túi mật và 1 chuyến đi Paris
-
19:01 - 19:08là như nhau? Nghe như một bài kiểm tra IQ 1 câu hỏi.
-
19:08 - 19:10Chúng không thể giống nhau.
-
19:10 - 19:13Với một lối văn xuôi phóng đại hơn, nhưng gần gũi hơn với sự thật,
-
19:13 - 19:16là cha đẻ của chủ nghĩa tư bản hiện đại, Adam Smith, và ông nói như sau.
-
19:16 - 19:18Đây là một điều rất đáng suy nghĩ:
-
19:18 - 19:22"Cội rễ lớn lao của những đau khổ và rối loạn trong cuộc sống con người
-
19:22 - 19:25dường như phát sinh từ việc đánh giá quá cao sự khác biệt
-
19:25 - 19:28giữa một tình huống cố định và một tình huống khác...
-
19:28 - 19:33Một vài trong số những tình huống có thể, không nghi ngờ gì, được ưa thích hơn những tình huống khác,
-
19:33 - 19:39nhưng không gì trong số chúng có thể xứng đáng để được theo đuổi
-
19:39 - 19:43với đam mê cháy bỏng để đưa chúng ta xâm phạm những quy định
-
19:43 - 19:48của lí trí hay pháp luật, hoặc huỷ hoại sự thanh bình của tâm trí chúng ta trong tương lai,
-
19:48 - 19:52do xấu hổ bởi kí ức từ những lần dại dột,
-
19:52 - 19:56hoặc do hối hận cho những gì ghê rợn từ sự bất công của chính chúng ta."
-
19:56 - 20:01Nói cách khác: đúng, một số thứ tốt hơn so với những thứ khác.
-
20:01 - 20:06Chúng ta nên có những sở thích đưa chúng ta đến một tương lai này thay vì một tương lai khác.
-
20:06 - 20:10Nhưng khi những sự ưu tiên ấy đẩy chúng ta đi quá mạnh và nhanh
-
20:10 - 20:14bởi chúng ta đánh giá quá cao sự khác biệt giữa những tương lai kia
-
20:14 - 20:17chúng ta tự đặt mình vào rủi ro.
-
20:17 - 20:20Khi tham vọng của chúng ta bị giới hạn, nó khiến chúng ta làm việc vui vẻ.
-
20:20 - 20:26Khi tham vọng của chúng ta không giới hạn, nó dẫn chúng ta tới những dối trá, gian lận, ăn cắp, làm tổn hại người khác
-
20:26 - 20:30hy sinh những giá trị đích thực. Khi nỗi sợ hãi của chúng ta bị giới hạn,
-
20:30 - 20:34chúng ta thận trọng; chúng ta cảnh giác; chúng ta suy nghĩ chu đáo.
-
20:34 - 20:37Khi nỗi sợ hãi của chúng ta bị thổi phồng và không có giới hạn,
-
20:37 - 20:40chúng ta liều lĩnh, và chúng ta hèn nhát.
-
20:40 - 20:43Bài học mà tôi muốn để lại cho các bạn từ những dữ liệu này
-
20:43 - 20:48là những mong đợi và lo lắng của chúng ta đều bị thổi phồng ở một mức độ nào đó,
-
20:48 - 20:54bởi vì chúng ta có trong mình khả năng tạo ra thứ sản phẩm
-
20:54 - 20:58chúng ta đang liên tục chạy theo khi chúng ta lựa chọn trải nghiệm.
-
20:58 - 20:59Xin cảm ơn.
- Title:
- Khoa học bất ngờ về hạnh phúc
- Speaker:
- Dan Gilbert
- Description:
-
Dan Gilbert, tác giả của Stumbling on Happiness (Vấp vào hạnh phúc), thách thức quan niệm cho rằng chúng ta sẽ đau khổ nếu không có được cái mình muốn. "Hệ thống miễn dịch tâm lý" của chính chúng ta làm ta cảm thấy thực sự hạnh phúc ngay cả khi mọi việc diễn ra ngoài ý muốn.
- Video Language:
- English
- Team:
closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 20:59
![]() |
Dimitra Papageorgiou approved Vietnamese subtitles for The surprising science of happiness | |
![]() |
Hoàng Minh Vũ accepted Vietnamese subtitles for The surprising science of happiness | |
![]() |
Hoàng Minh Vũ commented on Vietnamese subtitles for The surprising science of happiness | |
![]() |
Hoàng Minh Vũ edited Vietnamese subtitles for The surprising science of happiness | |
![]() |
Hoàng Minh Vũ edited Vietnamese subtitles for The surprising science of happiness | |
![]() |
Hoàng Minh Vũ edited Vietnamese subtitles for The surprising science of happiness | |
![]() |
thao tran edited Vietnamese subtitles for The surprising science of happiness | |
![]() |
Giang Phan edited Vietnamese subtitles for The surprising science of happiness |
Hoàng Minh Vũ
_ nice translation, very easy to understand;
_ one and a quarter = 1.25;
_ some lengthy sentences have been shorten for ease of reading using synonyms;
_ closer translation of the title.