Dan Gilbert pyet, Pse jemi te lumtur?
-
0:00 - 0:02Kur ke vetem 21 minuta per te folur
-
0:02 - 0:052 milion vjet te duket nje kohe shume e gjate
-
0:05 - 0:08Por ne kontekstin e evolucionit, 2 milion vjet nuk jane asgje
-
0:08 - 0:14dhe megjithate ne 2 milion vjet, masa e trurit njerezor eshte pothuaj trefishuar
-
0:14 - 0:17nga truri 568 grame i paraardhesit tone ketu, Habilis,
-
0:17 - 0:23tek qoftja pothuaj 1.37 kilograme qe secili prej nesh ka mes vesheve.
-
0:23 - 0:30Pse kishte natyra valle kaq vrull per te na dhene nje tru kaq te madh?
-
0:30 - 0:33Me sa duket kur truri trefishohet
-
0:33 - 0:37nuk rritet vetem ne mase, por ne te krijohen struktura te reja
-
0:37 - 0:41Nje nga arsyet e rritjes se trurit tone, eshte pajisja e tij me nje pjese te re
-
0:41 - 0:45-lobin frontal. Rendesi te vecante pati sidomos pjesa e korteksit parafrontal.
-
0:45 - 0:49Cfare roli te rendesishem paska korteksi parafrontal qe solli
-
0:49 - 0:54ristrukturimin e plote te kafkes ne nje kohe rekord?
-
0:54 - 0:57Ne te vertete korteksi parafrontal ka shume funksione
-
0:57 - 0:59por nje nga me te rendesishmit eshte se
-
0:59 - 1:03sherben si simulues pervoje.
-
1:03 - 1:07Pilotet perdorin fluturim te simuluar
-
1:07 - 1:09per te mos bere gabime me vone gjate fluturimit me aeroplane.
-
1:09 - 1:12Njerezit kane nje veti te mrekullueshme
-
1:12 - 1:16ata mund te kene nje sere pervojash ne mendje
-
1:16 - 1:18para se ti praktikojne ato ne jeten e perditshme.
-
1:18 - 1:21Ky eshte nje marifet qe asnje nga paraardhesit tane nuk e bente dot,
-
1:21 - 1:26qe asnje kafshe tjeter nuk mund ta beje ashtu sic mundemi ne. Eshte nje pershtatje e mrekullueshme.
-
1:26 - 1:30Po ashtu si gishti i madh i dores, gjuha, qendrimi drejt
-
1:30 - 1:33Eshte nje nga gjerat qe e sollen specien tone nga
-
1:33 - 1:35maja e pemes drejt e ne mapo.
-
1:35 - 1:38(Qeshje) - te gjithe ju e beni apo
-
1:38 - 1:39e dini se per cfare po flas
-
1:39 - 1:43Ben e Jerry nuk kane kane akullore me shije melcije dhe qepesh
-
1:43 - 1:46jo sepse provuan ta gatuajne dhe ju duk e shpifur
-
1:46 - 1:49por sepse, pa u ngritur fare nga kolltuku,
-
1:49 - 1:53mund "ta provosh" ne koke shijen, dhe ta shohesh qe s'ben.
-
1:53 - 1:58Le te shohim per nje moment se si funksionon simulatoret e eksperiencave tuaja.
-
1:58 - 2:02Le te bejme nje prove te vogel para se te vazhdoj me ligjeraten time.
-
2:02 - 2:06Une po u kerkoj te mendoni per dy te ardhme te ndryshme,
-
2:06 - 2:10mundohuni te simuloni ne koke skenaret dhe te me thoni ke preferoni.
-
2:10 - 2:15Ne njerin prej tyre fitoni llotarine, rreth 314 milione dollare.
-
2:15 - 2:18Ne tjetrin jeni i paralizuar nga mesi e poshte.
-
2:18 - 2:21Mendoni per nje moment.
-
2:21 - 2:24Nuk besoj se do u duhej shume kohe per ta vrare mendjen.
-
2:24 - 2:28Ne fakt, ekzistojne te dhena mbi keto dy grupe njerezish,
-
2:28 - 2:30Te dhena mbi sa te lumtur ndjehen ata.
-
2:30 - 2:33Dhe kjo eshte tamam ajo qe prisnit apo jo?
-
2:33 - 2:36Faktet tregojne dicka tjeter. Keto i sajova vete!
-
2:36 - 2:41Keto jane te dhenat.Nuk e kaluat testin e pare rrufe qe ne pese minutat e para te leksionit.
-
2:41 - 2:45Fakti qendron qe nje vit pas paralizimit,
-
2:45 - 2:50apo pas fitimit te llotarise, fituesit e llotarise dhe te paralizuarit
-
2:50 - 2:52jane njesoj te lumtur me jeten e tyre.
-
2:52 - 2:55Mos u ndjeni keq qe nuk e kaluat testin e pare rrufe,
-
2:55 - 2:58Se te gjithe deshtojne ne testet rrufe tere kohes.
-
2:58 - 3:01Puna kerkimore ne laboratorin tim,
-
3:01 - 3:04po dhe ajo e ekonomisteve dhe psikologeve ne te gjithe vendin,
-
3:04 - 3:07na ka cuar ne zbulimin e nje gjeje te mahnitshme.
-
3:07 - 3:10ne zbulimin e efektit te paragjykimit
-
3:10 - 3:13qe eshte ne fakt tendenca e pajisjes simuluese per te keqfunksionuar.
-
3:13 - 3:17Per te na bere te besojme qe rezultate te ndryshme
-
3:17 - 3:20jane me te ndryshme nga njera tjetra se sa ne realitet.
-
3:20 - 3:22Nga studime ne laborator apo ne praktike,
-
3:22 - 3:26veme re se te fitosh apo te humbesh zgjedhjet apo nje te dashur,
-
3:26 - 3:31te ngrihesh apo jo ne pergjegjesi, te kalosh apo jo nje provim,
-
3:31 - 3:36etj etj jane ngjarje shume me pak jetegjata apo vendimtare
-
3:36 - 3:39sesa ne i presim ato te jene.
-
3:39 - 3:42Ne fakt, nje studim i koheve te fundit arriti ne perfundimin qe per mua eshte shokues
-
3:42 - 3:47se disa nga traumat me te medha jetesore ndikojne mbi njerezit vetem
-
3:47 - 3:50ne 3 muajt pasardhes dhe,
-
3:50 - 3:51me ca perjashtime te rralla,
-
3:51 - 3:54nuk ndikojne fare ne lumturine tuaj.
-
3:54 - 3:57Pse?
-
3:57 - 4:01Sepse lumturia mund te sintetizohet.
-
4:01 - 4:05Sir Thomas Brown shkruan ne 1642, "Jam njeriu me i lumtur nder te gjallet.
-
4:05 - 4:11Kam brenda meje ate cka me ndihmon te kthej varferine ne pasuri, fatkeqesine ne mbaresi
-
4:11 - 4:15Jam me i pathyeshem se Akili; fati nuk ka nje vend ku mund te me demtoje."
-
4:15 - 4:19C'pajisje te mahnitshme ka ky njeri ne koken e tij?
-
4:19 - 4:24Po te njejten qe kemi te gjithe ne te tjeret.
-
4:24 - 4:30Qeniet njerezore kane nje sistem qe ne e quajme imuno-psiqik.
-
4:30 - 4:35Nje sistem procesesh njohese, kryesisht te pandergjegjshme,
-
4:35 - 4:39qe e ndihmojne ate te ndryshoje pikepamjet mbi boten,
-
4:39 - 4:43ne menyre qe te ndihen me mire mbi ambjentin qe i rrethon.
-
4:43 - 4:45Edhe ju si Sir Thomas keni po te njejten pajisje.
-
4:45 - 4:49por ndryshe nga Sir Thomas, ju nuk jeni ne dijeni qe e keni.
-
4:49 - 4:55Ne e "sintetizojme" lumturine, por mendojme se ajo eshte dicka qe duhet gjetur.
-
4:55 - 5:00Besoj, se nuk keni nevoje per shembuj te "sintetizimit" te lumturise.
-
5:00 - 5:03Megjithate do t'ju jap ca fakte nga disa eksperimente.
-
5:03 - 5:06Nuk do u duhet te kerkoni shume per te gjetur shembuj.
-
5:06 - 5:09Si nje prove per veten, me qe e perdor kete disa here ne leksionet qe jap,
-
5:09 - 5:13kam marre me vete nje kopje te New York Times per te gjetur disa shembuj te "sintetizimit" te lumturise
-
5:13 - 5:15Ja ku jane tre burra qe e bejne kete.
-
5:15 - 5:18"Une ndjehem me mire fizikisht, financiarisht, emocionalisht dhe menderisht
-
5:18 - 5:22dhe pothuaj ne cdo aspekt tjeter." "Nuk kam as keqardhjen me te vogel.
-
5:22 - 5:25Ishte nje eksperience e lavdishme." "Mendoj se doli keshtu per me mire"
-
5:25 - 5:27Kush dreqin na qenkan keto personazhe kaq te lumtura?
-
5:27 - 5:29I pari eshte Jim Wright.
-
5:29 - 5:33Disa nga ju ndoshta e mbajne mend akoma: ai ishte kryetari i dhomes se perfaqesuesve
-
5:33 - 5:37qe dha doreheqjen kur nje republikan i ri i quajtur Newt Gingrich
-
5:37 - 5:40zbuloi disa parregullsira ne lidhje me nje liber te tij
-
5:40 - 5:42Ai humbi cdo gje. Demokrati me i fuqishem ne vend,
-
5:42 - 5:43humbi cdo gje.
-
5:43 - 5:46Humbi parate, pushtetin.
-
5:46 - 5:48C'thote ai pas gjithe ketyre viteve mbi kete ngjarje?
-
5:48 - 5:51"Une ndjehem me mire fizikisht, financiarisht, emocionalisht dhe menderisht
-
5:51 - 5:53dhe pothuaj ne cdo aspekt tjeter."
-
5:53 - 5:55Cfare aspekti tjeter ka lene jashte?
-
5:55 - 5:59Aspektin perimor, mineral apo shtazor? Ai i ka mbuluar te tera.
-
5:59 - 6:01Moreese Bickhamit mund te mos ia keni degjuar emrin.
-
6:01 - 6:05Ai u shpreh keshtu pasi u lirua nga burgu.
-
6:05 - 6:07Ishte 78 vjet dhe kish qene 37 vjet ne burgun
-
6:07 - 6:10e Luizianes per nje krim qe nuk e kish kryer ai.
-
6:10 - 6:12Me ne fund u deklarua i pafajshem,
-
6:12 - 6:15ne moshen 78 vjecare ne saje te proves se ADN-se.
-
6:15 - 6:17Si e komentoi ai pervojen e tij?
-
6:17 - 6:19"Nuk kam as keqardhjen me te vogel. Ishte nje eksperience e lavdishme."
-
6:19 - 6:21E lavdishme! Ai nuk po thote:
-
6:21 - 6:23"Epo kishte dhe atje ca djem te mire. Kishte dhe nje palester."
-
6:23 - 6:24Ishte "e lavdishme,"
-
6:24 - 6:28nje fjale qe ne e perdorim per nje ekperience thuaj mistike.
-
6:28 - 6:32Harry S. Langerman, kete ndoshta mund ta njihni, i shqiptoi keto fjale
-
6:32 - 6:35teksa lexoi ne 1949 nje artikull te shkurter ne gazete
-
6:35 - 6:39mbi nje kioske te vogel hamburgerash te dy vllezerve te quajtur McDonalds.
-
6:39 - 6:41Dhe ai mendoi, "Kjo eshte vertete nje ide e lezetshme!"
-
6:41 - 6:43Ai shkoi ti gjente ata. Ata i thane:
-
6:43 - 6:45"Ta japim ekskluzivitetin per 3,000 dollare."
-
6:45 - 6:49Harry u kthye ne New York, dhe i kerkoi vellait te tij, nje bankieri
-
6:49 - 6:50ti jepte nje kredi prej 3,000 dollaresh.
-
6:50 - 6:52Fjalet e pavdekshme te vellait te tij ishin:
-
6:52 - 6:53"Ti je idiot. E kush ha hamburgera?!"
-
6:53 - 6:56Nuk i dha borxh te vellait, dhe sic dihet 6 muaj me vone
-
6:56 - 6:58Ray Croc pati tamam te njejten ide.
-
6:58 - 7:00Njerezit sic duket hengerkan hamburgera,
-
7:00 - 7:04dhe Ray Croc, per ca kohe, ishte njeriu me i pasur ne Amerike.
-
7:05 - 7:07Dhe ne fund - me e bukura!
-
7:07 - 7:12Disa nga ju ndoshta e njohin kete foto te hershme te Pete Best,
-
7:12 - 7:14bateristit fillestar te Beatles,
-
7:14 - 7:17deri ne mometin kur ata sic e dini e "hoqen qafe"
-
7:17 - 7:20dhe moren fshehurazi tij Ringon ne nje tur.
-
7:20 - 7:22Ne 1994 kur i bene nje interviste, Pete Best,
-
7:22 - 7:25qe ende eshte muzikant dhe baterist
-
7:25 - 7:28kish vetem kaq per te thene: " Jam me i lumtur sesa po te isha me Beatles."
-
7:28 - 7:31Mire atehere. Kemi nje gje te rendesishme per te mesuar nga keta njerez -
-
7:31 - 7:33sekretin e lumturise.
-
7:33 - 7:35Ja pra tek eshte.
-
7:35 - 7:38Fillimisht: grumbullo pasuri, pushtet dhe prestigj,
-
7:38 - 7:41dhe pastaj humbi te gjitha. (Qeshje)
-
7:41 - 7:44Se dyti: kalo sa me shume kohe te jete e mundur ne burg.
-
7:44 - 7:49(Qeshje). Se treti: ndihmo dike tjeter te behet shume shume i pasur. (Qeshje)
-
7:49 - 7:53dhe se fundi: mos u be kurre pjese e Beatles. (Qeshje)
-
7:53 - 7:58Tani, ashtu si dhe Ze Frank, une mund te parashikoj ate qe po mendoni
-
7:58 - 8:00"Posi posi!" Ne momentin kur njerezit
-
8:00 - 8:04"sintetizojne" lumturine, ashtu sic kane bere dhe keta zoterinjte,
-
8:04 - 8:08te gjithe buzeqeshim, rrotullojme syte me dyshim dhe themi:
-
8:08 - 8:11"Posi, ty as nuk te pelqente ajo lloj pune."
-
8:11 - 8:12"Posi. Ti nuk kishe aq gjera
-
8:12 - 8:15te perbashketa me te,
-
8:15 - 8:17dhe e kuptove tamam ne kohen
-
8:17 - 8:19kur ajo te hodhi syve unazen e fejeses."
-
8:19 - 8:23Ne qeshim plot ironi sepse besojme se lumturia e "sintetizuar"
-
8:23 - 8:26nuk eshte njesoj si ajo qe ne quajme lumturi e natyrshme.
-
8:26 - 8:27Cila eshte domethenia e ketyre koncepteve?
-
8:27 - 8:31Lumturia e natyrshme eshte kur marrim ate cka duam,
-
8:31 - 8:36ndersa "sintetikja" eshte ajo qe perjetojme kur nuk marrim ate qe duam.
-
8:36 - 8:39Ne shoqerine tone besojme se,
-
8:39 - 8:42lumturia e "sintetizuar" eshte me inferiore.
-
8:42 - 8:44Pse mendojme keshtu?
-
8:44 - 8:48Eshte shume e thjeshte. Cfare lloj ekonomie do te vazhdonte
-
8:48 - 8:49te zhvillohej nese
-
8:49 - 8:55ne do te besonim qe edhe sikur te mos merrnim cfare donim do ishim po aq te lumtur sa ne te kunderten?
-
8:55 - 8:59Duke i kerkuar te falur shokut time Matthieu Ricard,
-
8:59 - 9:01them se nje mapo plot me murgj budiste,
-
9:01 - 9:03nuk do kishte aq fitim,
-
9:03 - 9:07sepse ata nuk do deshironin shume gjera.
-
9:07 - 9:10Une dua tu propozoj tezen qe lumturia "sintetike" eshte
-
9:10 - 9:13po aq e vertete e jetegjate
-
9:13 - 9:16sa lumturia qe takoni rastesisht
-
9:16 - 9:19kur gjeni tamam ate qe kerkonit.
-
9:19 - 9:20Une jam shkencetar dhe nuk do te perdor retoriken,
-
9:20 - 9:22por do ju paraqis ca te dhena per t'ju bindur.
-
9:23 - 9:25Do ju tregoj fillimisht te dhenat e nje modeli eksperimenti qe perdoret
-
9:25 - 9:29per te treguar "sintezen" e lumturise
-
9:29 - 9:31mes njerezve normale. Kete model nuk e kam krijuar une.
-
9:31 - 9:34Eshte nje paradigme 50-vjecare dhe quhet paradigma e zgjedhjes se lire.
-
9:34 - 9:36Eshte shume i thjeshte.
-
9:36 - 9:39Merrni per shembull 6 objekte
-
9:39 - 9:41dhe kerkojini dikujt ti radhise ato sipas preferences.
-
9:41 - 9:44Ne kete rast eskperimenti bazohet ne radhitjen e
-
9:44 - 9:466 posterave te pikturave te Monese.
-
9:46 - 9:48Secili mund te radhise posterat e Monese,
-
9:48 - 9:50ne baze te preferences.
-
9:50 - 9:52Tani u japim nje zgjedhje:
-
9:52 - 9:55"Ne kemi disa postera shtese ne dollap.
-
9:55 - 9:57Do ju japim nje si cmim dhe mund ta merrni me vete ne shtepi.
-
9:57 - 10:00Por kemi vetem posterat 3 dhe 4,"
-
10:00 - 10:03i themi pjesemarresit ne eksperiment. Kjo zgjedhje eshte paska e veshtire
-
10:03 - 10:06sepse asnje nga dy posterat nuk eshte nder me te preferuarit,
-
10:06 - 10:09por ne menyre te natyrshme, njerezit zgjedhin 3shin
-
10:09 - 10:11sepse u pelqente pak me shume se 4a.
-
10:12 - 10:15Ca kohe me vone - te themi pas 15 minutash apo ditesh -
-
10:15 - 10:18i paraqisim subjekteve te njejtet poster
-
10:18 - 10:20dhe i kerkojme atyre ti radhisin perseri
-
10:20 - 10:22"Na thoni se cilat jane preferencat tuaja."
-
10:22 - 10:25Cfare ndodh? Vereni se si "sintetizohet" lumturia.
-
10:25 - 10:29Rezultati i meposhtem eshte dicka qe perseritet cdo here.
-
10:29 - 10:30Tani do shihni se si "sintetizohet" lumturia.
-
10:30 - 10:35A doni ta shihni perseri? Lumturi!
-
10:35 - 10:37"Ajo poster qe mora une eshte me e mire sec mendoja!
-
10:37 - 10:39Tjetra eshte kot fare!"
-
10:39 - 10:41(Qeshje) Kjo eshte "sinteza" e lumturise.
-
10:41 - 10:47Cili do ishte reagimi juaj? "Posi posi!"
-
10:47 - 10:50Tani te shohim eksperimentin qe beme,
-
10:50 - 10:51dhe shpresoj qe ky do t'ju binde qe
-
10:51 - 10:54"Posi posi!" nuk eshte pergjigjia e duhur.
-
10:54 - 10:56Ne beme nje eksperiment me nje grup pacientesh
-
10:56 - 10:59qe kishin amnezi anterograde. Keta jane paciente te shtruar ne spital.
-
10:59 - 11:01Shumica e tyre kane sindromen e Korsakovit,
-
11:01 - 11:06nje psikoze polineurotike - kane pire shume alkol ne te shkuaren,
-
11:06 - 11:08dhe nuk mund te krijojne kujtese te re.
-
11:08 - 11:12Huh? Ata mbajne mend femijerine e tyre po nese i prezantohesh per here te pare,
-
11:12 - 11:13dhe pastaj largohesh,
-
11:13 - 11:15kur kthehesh perseri nuk te mbajne mend.
-
11:16 - 11:19Sollem posterat e Monese ne spital.
-
11:19 - 11:23I kerkuam pacienteve ti radhisnin ato
-
11:23 - 11:26sipas preferences.
-
11:26 - 11:30U dhame atyre me pas zgjedhjen mes posterit 3 dhe 4
-
11:30 - 11:32Po ashtu si ne rastin e subjekteve normale, ata thane,
-
11:32 - 11:34"Eh doktor! Fantastike! Do me pelqente te kisha nje poster.
-
11:34 - 11:36Po marr treshin."
-
11:36 - 11:40I thame qe do ua postonim posterin tre.
-
11:40 - 11:43I mblodhem materialet, dolem nga dhoma,
-
11:43 - 11:45dhe qendruam gjysem ore.
-
11:45 - 11:48Hyme ne dhomes perseri dhe thame,"Ckemi, u kthyem."
-
11:48 - 11:52Pacientet, sic pritej thane, "Ah, me vjen keq, doktor,
-
11:52 - 11:54une kam problem me kujtesen, prandaj jam ketu.
-
11:54 - 11:56Nese te kam takuar me pare, nuk e mbaj mend."
-
11:56 - 11:59"Vertet, Jim, nuk te kujtohet? Une sapo isha ketu me posterat e Monese."
-
11:59 - 12:02"Me vjen keq. Nuk e kam idene."
-
12:02 - 12:05"S'ka problem Jim. Ajo qe dua eshte te rradhitesh keto postera
-
12:05 - 12:10sipas preferences, nga ai qe te pelqen me shume tek ai me pak."
-
12:10 - 12:12E c'bene ata? Ne fillim le te kontrollojme ne se jane vertet
-
12:12 - 12:14amneziake. I pyetem ata te na thoshin,
-
12:14 - 12:18se cili prej posterave ishte i tyre,
-
12:18 - 12:21ke zgjodhen radhen e kaluar.
-
12:21 - 12:25Ne vume re qe ata vetem hamendesojne.
-
12:25 - 12:27Ky eshte grupi i kontrollit, sepse nese e beja kete me ju,
-
12:27 - 12:29te gjithe do te dinit se ke poster zgjodhet.
-
12:29 - 12:31Po me amneziaket eshte ndryshe,
-
12:31 - 12:37ata nuk e kane idene. As foton e tyre nuk e dallojne dot.
-
12:37 - 12:41Grupi i kontrollit ben tamam "sintetizimin" e lumturise.
-
12:41 - 12:43Vertet? Ky eshte ndryshimi ne preference
-
12:43 - 12:46nga hera e pare ne te dyten.
-
12:46 - 12:47Grupi i kontrollit demonstron
-
12:47 - 12:49- ate magjine qe une u tregova -
-
12:49 - 12:52tani po jua tregoj ne menyre me grafike -
-
12:52 - 12:55"E imja eshte me mire sec mendova. Ajo qe nuk zgjodha
-
12:55 - 12:58nuk eshte aq e mire sa mendoja."
-
12:58 - 13:03Amneziaket bejne po te njejten gje. Mendoni per nje cast.
-
13:03 - 13:06Keta njerez preferojne ate qe cka zoterojne,
-
13:06 - 13:09paveresisht se nuk e dine qe eshte e tyrja.
-
13:10 - 13:13"Posi, posi" nuk eshte pergjigjia e duhur!
-
13:14 - 13:17Teksa "sintetizuan" lumturine keta njerez,
-
13:17 - 13:20ndryshuan realisht reagimet e tyre
-
13:20 - 13:25reagimet e tyre emocionale, hedonike dhe estetike ndaj posterit.
-
13:25 - 13:28Ata nuk po reagojne ashtu sepse e zoterojne gjene,
-
13:28 - 13:31sepse kete fakt nuk e dine.
-
13:32 - 13:35Kur psikologet u tregojne histograma,
-
13:35 - 13:38e dini qe ata po u tregojne mesataren e disa njerezve.
-
13:38 - 13:42e megjithate te gjithe ne e kemi kete sistem imuno-psiqik
-
13:42 - 13:44kapacitetin per te "sintetizuar" lumturine
-
13:44 - 13:47por disa nga ne ia dalin me mire se te tjeret.
-
13:47 - 13:51Disa situata na lejojne ta bejme kete me mire
-
13:51 - 13:54sesa disa te tjera.
-
13:55 - 13:59Me sa duket liria -
-
13:59 - 14:02pra aftesia per ta bere mendjen te nderroje mendje -
-
14:02 - 14:05eshte nje shok i mire i lumturise natyrore, sepse na lejon te zgjedhim
-
14:05 - 14:10mes disa skenareve te kendshem te se ardhmes ate me te pelqyeshmin.
-
14:10 - 14:12Por liria per te zgjedhur
-
14:12 - 14:16per te ndryshuar apo ndare mendje - eshte armiku i lumturise "sintetike."
-
14:16 - 14:18Tani do ju them pse.
-
14:18 - 14:19Dilbert e di kete sigurisht.
-
14:19 - 14:21Po e lexoni kete nderkohe qe une flas.
-
14:21 - 14:23"Dogbert, asistenca teknike. Si mund t'ju abuzoj?"
-
14:23 - 14:26"Printeri me nxjerr nje faqe te zeze pas cdo dokumenti qe printoj."
-
14:26 - 14:28"E pse ankohesh kur merr leter qyl?"
-
14:28 - 14:30"Qyl? A nuk po marr thjesht letren time?"
-
14:30 - 14:32"Egad, te lutem! Shih pak cilesine e letres qyl
-
14:32 - 14:33dhe krahasoje me letren normale qe eshte kot fare!
-
14:33 - 14:36Vetem nje budalla apo genjeshtar do thoshte se jane njesoj!"
-
14:36 - 14:39"Hm! Tani qe po ma thua, kjo sikur eshte ca si e mendafshte!"
-
14:39 - 14:41"Cpo ben?"
-
14:41 - 14:44"Po mundohem te ndihmoj njerezit te pranojne qe gjerat mund te ndryshojne" Tamam.
-
14:44 - 14:47Sistemi imuno-psiqik punon me mire
-
14:47 - 14:51kur ne jemi te paralizuar, pa rrugedalje.
-
14:51 - 14:53Ky eshte dhe ndryshimi mes nje takimi dashurie dhe marteses. Apo jo?
-
14:53 - 14:55Dua te them kur del ne nje takim te pare dashurie,
-
14:55 - 14:57dhe djali kruan hundet; thjesht nuk e takon ate perseri.
-
14:57 - 14:59Nese je i martuar me nje djale qe krruan hunden?
-
14:59 - 15:00Eh, po ai e ka zemren flori ama;
-
15:00 - 15:02mos e prek kekun e frutave. Apo jo? (Qeshje)
-
15:02 - 15:06E gjen nje menyre per tu kenaqur me cka ndodhur.
-
15:06 - 15:09Ajo qe dua tu tregoj tani eshte se
-
15:09 - 15:12njerezit nuk e dine kete cilesi te tyren,
-
15:12 - 15:15dhe kjo padituri mund te shkaktoje nje dizavantazh te madh.
-
15:15 - 15:17Ja nje eksperiment qe zhvilluam ne Harvard.
-
15:17 - 15:20Ofruam nje kurs fotografie bardh e zi,
-
15:20 - 15:23dhe i lejuam nxenesit te vinin dhe te mesonin si perdorej dhoma e erret.
-
15:24 - 15:26I dhame atyre aparate fotografike, ata u verdallosen neper kompleksin studentor,
-
15:26 - 15:31bene 12 fotografi te profesoreve te preferuar, te dhomes se tyre, qenit,
-
15:31 - 15:33dhe te subjekteve te tjere qe donin ti ruanin ne kujtese,
-
15:33 - 15:36Na sollen aparatet, beme nje printim te te gjithe negativeve
-
15:36 - 15:38per te pare se cilat ishin 2 fotot me te mira,
-
15:38 - 15:40dhe harxhuam rreth 6 ore per tu mesuar ne dhomen e erret,
-
15:40 - 15:42se si ti zmadhonin dy fotot,
-
15:42 - 15:44Ata bene dy foto me shkelqim 8-me-10
-
15:44 - 15:46te subjekteve te rendesishme per ta dhe ne u thame,
-
15:46 - 15:49"Ke do na jepni ne?"
-
15:49 - 15:50Ata pergjigjen, "Me duhet tu jap nje?"
-
15:50 - 15:53"Po patjeter. Na duhet nje si prove per projektin ne klase."
-
15:53 - 15:56Keshtu duhet te me japesh nje prej tyre. Zgjidh.
-
15:56 - 15:59Ti mban nje dhe une mbaj ate tjetren."
-
15:59 - 16:02Ne kete eksperiment pati dy grupe
-
16:02 - 16:05Ne te parin, u thame studenteve:"Nese e nderron mendjen
-
16:05 - 16:08une e kam akoma foton tjeter
-
16:08 - 16:12dhe brenda kater diteve, para se ta postoj per ne qender
-
16:12 - 16:15nuk do kisha problem" - (Qeshje) - po do postohej ne "qender"-
-
16:15 - 16:18ta nderroja me ty. Ne fakt
-
16:18 - 16:19une mund te vij tek dhoma jote dhe te ta jap -
-
16:19 - 16:22vetem me jep emailin. Ose me mire do vihem vete ne kontakt.
-
16:22 - 16:25Nese e nderron mendjen, ska problem ta kthej."
-
16:25 - 16:28Pjeses tjeter te studenteve u thame te kunderten:
-
16:28 - 16:30"Vendosni tani.
-
16:30 - 16:33Une do ta postoj foton, per...hm 2 minuta, per ne Angli.
-
16:33 - 16:35Fotoja jote do fluturoje mbi Atlantik.
-
16:35 - 16:37Nuk do ta shohesh me ate."
-
16:37 - 16:40Gjysmes se studenteve ne secilin nga 2 grupet
-
16:40 - 16:42i kerkuam te parashikoje se sa
-
16:42 - 16:45shume do u pelqeje foto qe mbajne
-
16:45 - 16:47dhe sa ajo qe na japin ne.
-
16:47 - 16:50Gjysmen tjeter e derguam neper dhomat e tyre
-
16:50 - 16:55dhe per 3-6 diten ne vijim ne matem
-
16:55 - 16:57preferencat, pelqimet dhe mospelqimet e tyre mbi fotot.
-
16:57 - 16:58Shihni se cilat jane rezultatet.
-
16:58 - 17:01Si fillim, te shohim se cfare parashikojne studentet.
-
17:01 - 17:05Ata mendojne se do pelqejne pak me shume foton qe
-
17:05 - 17:08zgjedhin sesa ate qe lene por,
-
17:08 - 17:11ndryshimet nuk do jene statistikisht te konsiderueshme.
-
17:12 - 17:14Ka nje rritje shume te vogel ne preference
-
17:14 - 17:17dhe nuk ka rendesi se ne cilin grup do jene nxenesit.
-
17:17 - 17:22Gaabim! Simulimatore te keqinj. Kjo eshte ajo qe ndodhi ne te vertete.
-
17:22 - 17:25Si para zgjedhjes ashtu dhe 5 dite me vone,
-
17:25 - 17:27studenteve qe "ju ngeci ne dore" fotoja,
-
17:27 - 17:28ata qe nuk kishin zgjedhje,
-
17:28 - 17:33ata qe nuk mund te nderronin mendjen, e pelqenin goxha foton e tyre!
-
17:33 - 17:36Ata qe po ngurronin - "A duhet ta nderroj?
-
17:36 - 17:38A kam zgjedhur te duhuren? Ndoshta kjo nuk eshte foto e duhur?
-
17:38 - 17:40Ndoshta lashe me te mire" - po torturoheshin.
-
17:40 - 17:42Atyre nuk u pelqente me fotoja e tyre,
-
17:42 - 17:44edhe pasi afati per ta nderruar ate skadoi,
-
17:44 - 17:50gjendja nuk ndryshoi. Pse?
-
17:50 - 17:53Sepse mundesia e kthimit prapa nuk favorizon
-
17:53 - 17:55"sintetizimin" e lumturise.
-
17:55 - 17:58Tani po ju paraqes pjesen e fundit te eksperimentit.
-
17:58 - 18:02Sollem nje grup te ri me student naive te Harvardit
-
18:02 - 18:05dhe u thame atyre, "Ne kemi nje kurs fotografie,
-
18:05 - 18:07dhe mund ta organizojme ne nje nga dy menyrat.
-
18:07 - 18:10Ju mund te merrni dy fotot dhe
-
18:10 - 18:12keni 4 dite per te ndryshuar mendjen,
-
18:12 - 18:14ne kursin tjeter zgjidhni dy foto
-
18:14 - 18:16menjehere dhe nuk keni
-
18:16 - 18:18mundesine ta nderroni mendjen. Cilin kurs do zgjidhnit?
-
18:18 - 18:23"Ha! 66% e studenteve, 2/3
-
18:23 - 18:27preferuan kursin ku kishin mundesi te nderronin mendje.
-
18:27 - 18:31Vini re 66% e studenteve zgjodhen kursin ne te cilin
-
18:31 - 18:35ata do perfundonin teper te pakenaqur me foton e tyre.
-
18:35 - 18:41Kjo ndodhi sepse ata nuk i njohin kushtet si kultivohet lumturia sintetike.
-
18:41 - 18:46Poeti ka shpreshur cdo gje me mire,
-
18:46 - 18:49kur edhe pse ne menyre hiperbolike thote:
-
18:49 - 18:52"Ska asgje te mire apo te keqe/Mendimi e ben ate te tille."
-
18:52 - 18:55Poezi e lezetshme, po nuk mund te jete tamam e sakte.
-
18:55 - 18:58A eshte e vertete qe gjerat nuk jane as te mira as te keqija?
-
18:58 - 19:01A eshte e vertete qe nje operaction i temthit dhe nje udhetim ne Paris
-
19:01 - 19:08jane njesoj? Ky duket si nje test IQ me nje pyetje.
-
19:08 - 19:10Ato nuk mund te jene njesoj.
-
19:10 - 19:13Ne nje stil prozaik pak me te fryre, po me afer te vertetes,
-
19:13 - 19:16Adam Smith, babai i kapitalizmit modern, u shpresh si me poshte.
-
19:16 - 19:18Ia vlen te ndalemi pak tek kjo thenie:
-
19:18 - 19:22"Burimi i madh i fatkeqesive dhe kaosit ne jeten njerezore
-
19:22 - 19:25duket se fshihet ne mbivleresimin e ndryshimit
-
19:25 - 19:28midis nje gjendjeje te perhershme dhe nje tjetre...
-
19:28 - 19:33Disa nga keto gjendje, pa dyshim, meritojne te jene me te preferuara,
-
19:33 - 19:39po asnje nga ato nuk e meriton te deshirohet
-
19:39 - 19:43me pasionin e shfrenuar qe na con drejt thyerjes se rregullave
-
19:43 - 19:48te maturise ose drejtesise, drejt shkaterrimit te paqes shpirterore,
-
19:48 - 19:52si pasoje e turpit tek kujtojme budallallekun tone,
-
19:52 - 19:56ose e pendimit per padrejtesine e tmerrshme qe kemi treguar.
-
19:56 - 20:01E thene ndryshe: disa gjera jane me te mira se te tjerat.
-
20:01 - 20:06Ne duhet te kemi preferenca e te zgjedhim nje te ardhme mbi tjetren.
-
20:06 - 20:10Por kur keto preferenca na sforcojne shume
-
20:10 - 20:14pikerisht sepse kemi mbivleresuar ndryshimin mes zgjedhjeve,
-
20:14 - 20:17atehere jemi duke rrezikuar.
-
20:17 - 20:20Kur ambicia jone eshte e kufizuar, punojme te kenaqur.
-
20:20 - 20:26Kur eshte e pakufizuar, genjejme, mashtrojme, vjedhim, lendojme te tjeret,
-
20:26 - 20:30sakrifikojme vlera te verteta. Kur frika ka kufi,
-
20:30 - 20:34ne jemi te kujdesshem e te matur.
-
20:34 - 20:37Kur frikat tona jane te pakufishme dhe te ekzagjeruara,
-
20:37 - 20:40jemi te shkujdesur dhe frikacake.
-
20:40 - 20:43Mesimi qe une nxorra nga keto te dhena
-
20:43 - 20:48eshte se deshirat dhe shqetesimet tona jana disi te zmadhuara,
-
20:48 - 20:54sepse ne kemi aftesine te prodhojme pikerisht ate
-
20:54 - 20:58pas te ciles rendim kur zgjedhim te jetojme
-
20:58 - 20:59Faleminderit.
- Title:
- Dan Gilbert pyet, Pse jemi te lumtur?
- Speaker:
- Dan Gilbert
- Description:
-
Dan Gilbert, autori i librit Te Gjesh Lumturine "Pa Dashje", kundershton idene se lumturia qendron ne arritjen e asaj cka deshirojme. "Sistemi yne imuno-psiqik" na mundeson te jemi vertet te lumtur edhe kur gjerat nuk shkojne sic i kishim parashikuar.
- Video Language:
- English
- Team:
closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 20:59