Ден Гилберт: Изненадувачките научни откритија за среќата

Ден Гилберт, автор на книгата Сопнати од Среќата, ја оспорува идејата која вели дека би биле несреќни доколку не го добиеме она што го сакаме. Нашиот "психолошки имун систем" ни овозможува да бидеме навистина среќни дури и кога работите не се одвиваат онака како што сме планирале.

Кога имате 21 минута за говор,

тогаш две милиони години ви се чинат како многу долго време.

Но еволуциски, две милиони години се ништо.

Сепак во текот на две милиони години, човечкиот мозок за трипати ја зголемил својата маса,

почнувајќи од мозокот на нашиот предок Хабилис, кој тежел пола килограм,

па до речиси килограм и половина парче месо кое секој од вас го има меѓу ушите.

Зошто големиот мозок е толку важен, па природата запнала сите да имаме по еден таков?

Епа, кога мозоците трипати ќе се зголемат,

тие не само што стануваат три пати поголеми; тие добиваат нови структури.

И една од главните причина за големината на нашиот мозок е тоа што си добил нов дел,

наречен "фронтален лобус." И особено, еден дел наречен "пре-фронтален кортекс."

Е сега, што добро ви носи пре-фронталниот кортекс за да може да го оправда

целиот архитектонски ремонт на човековиот череп во текот на еден краток еволуциски период?

Епа, се испоставува дека пре-фронталниот кортекс врши многу работи,

но една од најважните работи е дека служи како

симулатор за искуствата.

Пилотите вежбаат во симулатори за лет

за да не направат вистински грешки во авионите.

Луѓето ја имаат оваа неверојатна адаптација

со која можат да имаат искуства во нивните глави,

пред истите да ги испробаат во вистинскиот живот.

Оваа финта не можел да ја прави ниту еден наш предок,

и ниту едно животно. Тоа е неверојатна адаптација.

Заедно со палците, исправениот од и јазикот, тоа е

една од работите што им помогна на нашиот предци да се симнат од дрвјата

и да се залетаат во трговските центри.

Сега -- (Смеа) -- сите сте го направиле ова.

Мислам, знаете,

Бен и Џери не јадат сладолед од џигер и кромид

а тоа не е така бидејќи пробале, па рекле, "Бљак."

Туку бидејќи, без да станувате од вашата столица,

вие можете да го симулирате тој вкус и да речете "бљак" уште пред да го пробате.

Да видиме како работат вашите симулатори за искуството.

Да направиме една мала проверка пред да продолжам со говорот.

Еве ви две различни иднини за кои ве повикувам да размислите малку,

можете да се обидете да ги симулирате, и да ми кажете која од нив би ја преферирале.

Една од нив е добивање на лото. Тоа се околу 314 милиони долари.

А другата е да станете параплегичар.

Значи, размислете само за момент.

Веројатно и не мора да размислувате.

Интересно, постојат податоци за овие две групи на луѓе,

податоци за тоа колку се среќни.

И токму ова очекувате да го видите, така?

Но, ова не се вистинските податоци. Јас ги измислив!

Еве ги податоците. Го паднавте квизот, а поминаа одвај пет минути од предавањето.

Бидејќи факт е дека година после парализата на нивните нозе,

и една година после добивањето на лото, добитниците на лото и параплегичарите

се еднакво среќни.

Е сега, нека не ви биде криво што го паднавте првиот квиз,

бидејќи сите луѓе паѓаат на сите квизови цело време.

Истражувањето што го спроведуваше мојата лабораторија,

што економистите и психолозите од целата земја го спроведуваа,

покажа нешто навистина запрепастувачко за нас,

нешто што го нарекуваме "преценето влијание,"

односно симулаторот е склон кон лошо функционирање.

Симулаторот те тера да веруваш дека различните исходи

се поразлични од она што навистина е случајот.

Од теренските истражувања до лабораториските студии,

увидовме дека добивањето или губењето на избори, добивањето или губењето на интимен партнер,

добивањето или недобивањето унапредување, положувањето или паѓањето на испит,

и така натаму, имаат далеку помало влијание, помал интензитет и помала трајност

одошто луѓето очекуваат да имаат.

Всушност, неодамнешна студија -- ова речиси ќе ме онесвестеше --

едно неодамнешно истражување покажа како тешките животни трауми влијаат

врз луѓето т.е. ако се случила траума пред три месеци,

со некои мали исклучоци,

таа не би имала, ама баш никаков ефект врз вашата среќа.

Зошто?

Бидејќи среќата може вештачки да се создаде.

Сер Томас Браум во 1642 напишал, "Јас сум најсреќниот жив човек.

Во мене го имам она што може да ја претвори сиромаштијата во богатство, несреќата во просперитет.

Јас сум понеранлив од Ахил; на ниту едно место не може да ме удри судбината."

Каква неверојатна машинерија има овој дечко во неговата глава?

Епа, се испоставува дека тоа е онаа иста неверојатна машинерија што секој од нас ја има.

Човечките битија имаат нешто кое можеме да го наречеме "психолошки имун систем."

Систем од сознајни процеси, воглавно не-свесни сознајни процеси,

кои им помагаат да го променат погледот кон светот,

со цел да се чувствуваат подобро во врска со светот во кој се наоѓаат во тој момент.

Како и Сер Томас, вие ја имате оваа машина.

За разлика пак од Сер Томас, се чини дека вие не знаете дека ја имате (Смеа)

Ние вештачки ја создаваме среќата, а си мислиме дека среќата е нешто што треба да се најде.

Не ви требам јас за да ви давам примери за луѓе како ја создаваат среќата,

претпоставувам. Иако ќе ви прикажам неколку експериментални докази,

сепак не мора да одите толку далеку за да дојдете до докази.

Како предизвик, од време на време го кажувам ова во предавањата,

зедов една копија од Њујорк Тајмс и се обидов да најдам некои примери за луѓе кои вештачки ја создале среќата.

И еве ви тројца дечки како ја создаваат среќата.

"Многу ми е подобро на физички, финансиски, емоционален, ментален

и речиси на било кој друг план." " Не се каам ниту за момент.

Беше велелепно доживување." Верувам дека излезе супер."

Кои се овие ликови што се толку проклето среќни?

Првиот е Џим Рајт.

Некои од вас сте доволно возрасни и се сеќавате: тој беше претседател на Претставничкиот Дом

и даде оставка поради срам кога овој млад Републиканец по има Њут Гингрич

дозна за дубарата што ја имаше направено.

Тој изгуби сè. Најмоќниот Демократ во земјата,

изгуби сè.

Ги изгуби парите; ја изгуби моќта.

И што има да каже за ова после сите овие години?

"Многу ми е подобро на физички, финансиски, ментален

и на речиси било кој друг план."

На каков друг план може да ви биде подобро?

Зеленчуков? Минерален? Животински? Сè му оди како подмачкано.

Морис Бикам е некој за кого никогаш не сте слушнале.

Морис Бикам ги користел овие зборови откако бил ослободен.

Имал 78 години. Поминал 37 години

во Државниот Казнен Дом на Луизијана за злосторство што не го сторил.

На крај беше амнестиран,

на 78 години, со помош на ДНК докази.

И што имал тој да каже за ова искуство?

"Не се каам ниту за момент. Ова беше велелепно искуство."

Велелепно! Дечково не вели,

"Добро, знаете, имаше некои фини дечки. Имаа фискултурна сала."

Туку вели "велелепно,"

збор кој вообичаено го чуваме за нешто како што е религиозното доживување.

Хари С. Лангерман ги користеше овие зборови, а тој е некој кој сте можеле да го знаете

но не го знаете, бидејќи во 1949 тој прочитал една мала статија во весник

за еден штанд со хамбургери во сопственост на некои браќа МекДоналдс.

И тој си помислил, "Ова е навистина прекрасна идеја!"

Па така тргнал да ги бара. Тие му рекле,

"Можеме да ти дадеме една франшиза за 3.000 долари."

Хари се вратил во Њујорк, побарал од брат му кој е инвестициски банкар да

му позајми 3.000 долари,

а бесмртните зборови на брат му биле,

"Абе идиот, кој ќе ти јаде хамбургери."

Не сакал да му позајми пари, и се разбира шест месеци подоцна

Реј Крок ја имал истата идеја.

Се покажало дека луѓето навистина јадат хамбургери,

а Реј Крок, за кратко, станал најбогатиот човек во Америка.

И најпосле -- знаете, најинтересниот пример --

некои од вас ја препознаваат оваа млада фотографија од Пит Бест,

првобитниот тапанар на Битлси,

се додека тие, знаете, не го испратиле на мисија, му се сокриле

и си го зеле со нив Ринго на турнеја.

И во 1994, кога Пит Бест бил интервјуиран

-- да, тој се уште е тапанар; да, си има свое музичко студио --

тој го кажал следново: "Посреќен сум за разлика од она што би бил ако останев со Битлси."

Во ред. Има нешто важно да се научи од овие луѓе,

а тоа е пак тајната за среќата.

Еве ја, конечно ќе ја откриеме.

Прво: стекнете богатство, моќ и углед,

а потоа изгубете ги. (Смеа)

Второ: поминете колку што е можно подолго време во затвор.

(Смеа) Трето: направете го некого друг ептен, ептен богат. (Смеа)

И на крај: никогаш немојте да им се придружите на Битлси. (Смеа)

Во ред. Сега јас, како Зе Франк, можам да ви ја предвидам вашата следна мисла,

а таа е, "Е како да не." Бидејќи кога

луѓето вештачки ја создаваат среќата, како овие господа,

сите се смееме, но некако ги превртуваме очите и велиме,

"Е како да не, никогаш не си ја посакувал работата."

"Е како да не. Стварно не си имал

многу заедничко со нејзе,

а тоа го сфати токму во моментот

кога она ти го фрли свршеничкиот прстен у фаца."

Ги исмејуваме оти веруваме дека вештачката среќа

го нема истиот квалитет како она што го нарекуваме "природна среќа."

Какви се овие термини?

Природна среќа е она што добиваме кога ќе го добиеме она што сме го сакале,

а вештачка среќа е она што го создаваме кога нема да го добиеме она што сме го сакале.

А во нашето општество, имаме силно верување

дека вештачката среќа има пониска вредност.

Зошто го имаме ова верување?

Епа, многу е едноставно. Дали економијата би

се одржала доколку верувавме

дека недобивањето на она што сме го сакале ќе нè направи еднакво среќни како и да сме го добиле?

Со сите извиненија до мојот пријател Матиè Рикард,

но трговски центар полн со Зен монаси

не би бил особено профитабилен

бидејќи тие не ги сакаат РАБОТИТЕ доволно.

Сакам да ви кажам дека вештачката среќа

е во секој поглед реална и трајна

како и среќата на која се сопнувате кога

ќе го добието она што сте го посакувале.

Јас сум научник, нема да користам реторика,

туку ќе ве опсипам со малку податоци.

Ќе ви покажам една експриментална парадигма

за да го демонстрирам вештачкото создавање на среќата

кај обичниот народ. Ова не е мое.

Ова е 50-годишна парадигма наречена "парадигмата за слободен избор."

Многу е едноставна.

Внесувате, да речеме, шест предмети,

и барате од субјектот да ги рангира од најмногу до најмалку привлечен.

Во овој случај, бидејќи експериментот за кој ќе ви зборувам ги користи нив,

ова се слики од Монè.

Значи, секој ги рангира овие слики од Монè

од онаа која најмногу им се допаѓа, до онаа која најмалку им се допаѓа.

Сега ви даваме избор:

"Случајно имаме неколку вишок слики во плакарот.

Ќе ти дадеме една како награда да си ја однесеш дома.

Случајно ги имаме број три и број четири,"

му кажуваме на субјектот. Ова е малку тежок избор,

бидејќи ниту една не е попосакувана толку силно од другата,

но природно, луѓето ја избираат број три

бидејќи им се допаднала малку повеќе од број четири.

Неко време подоцна -- може да биде 15 минути; може да биде 15 дена --

истите слики се ставаат пред субјектот,

а од него се бара одново да ги рангира.

"Кажи ни сега колку многу ти се допаѓаат."

Што се случува? Гледајте како вештачки се создава среќата.

Овој резултат постојано е добиван во експериментите.

Гледате како се создава среќата по вештачки пат.

Сакате да видите уште еднаш? Среќа!

"Оваа што ја зедов е стварно подобра одошто си мислев!

Онаа што не ја зедов е стварно за никаде!"

(Смеа) Така се создава среќата.

И која е првата реакција на тоа? "Е како да не!"

Сега, еве го експериментот што го направивме,

и се надевам ова ќе ве убеди дека

"Е како да не!" не влегува во игра.

Овој експеримент го направивме со група пациенти

кои имаа антероградна амнезија. Ова се хоспитализирани пациенти.

Повеќето од нив имаат Корсаков синдром,

полиневритска психоза -- односно претерале со пиењето,

и сега не можат да формираат нови сеќавања.

Во ред? Се сеќаваат на детството, но ако влезете и се претставите,

а потоа ја напуштите собата,

кога ќе се вратите, тие нема да се сеќаваат на вас.

Ги однесовме сликите од Монè во болницата.

И побаравме од овие пациенти да ги рангираат

од онаа која најмногу им се допаѓа, до онаа која најмалку им се допаѓа.

Потоа им дадовме да направат избор помеѓу број три и број четири.

Како и сите други, тие рекоа,

"Уау, благодарам Докторе! ќе ми се најде сликава.

Ќе ја земам број три."

Им кажавме дека сликата ќе им ја испратиме по пошта.

Си ги собравме материјалите и излеговме од собата,

чекавме пола час.

Назад во собата, им велиме, "Здраво, се вративме."

Пациентите, благословени нека се, велат, "Уф, Докторе, жал ми е.

Имам проблем со меморијата; затоа сум овде.

Ако сме се сретнале претходно, не се сеќавам."

"Навистина, Џим не се сеќаваш? Само што бев овде со сликите од Монè?"

"Извинете, Докторе, едноставно врска неам."

"Немај гајле, Џим. Сакам само да ги рангираш сликиве

од онаа што најмногу ти се допаѓа, до онаа што најмалку ти се допаѓа."

И што прават тие? Најпрвин да се осигураме

дека се навистина амнестични. Ги прашуваме

амнестичните пациенти да ни кажат која слика ја поседуваат,

која слика ја избрале последниот пат, која е нивна.

И увидовме дека амнестичните пациенти едноставно нагаѓаат.

Ова е нормалната контролна група, ако го направев ова со вас,

сите вие би знаеле која слика сте ја избрале.

Но ако го направам ова со амнестични пациенти,

тие немаат поим. Тие не можат да ја изберат нивната слика од низата.

Еве ја нормалната контролна група: тие вештачки ја создаваат среќата.

Така? Ова е промената во допаѓањето,

промената од првото рангирање до она второто.

Контролната група покажува

--тоа беше магијата што ви ја покажав;

сега ви ја покажувам во графичка форма --

"Онаа што ја поседувам е подобра одошто мислев. Онаа што не ја поседувам,

онаа што ја оставив, не е онолку добра колку што мислев."

Амнестичните го прават истото. Размислете за овој резултат.

На овие луѓе повеќе им се допаѓа сликата што ја поседуваат,

ама тие не знаат дека ја поседуваат.

"Е како да не" не е првата реакција!

Во моментот кога овие луѓе вештачки ја создадоа среќата

тие навистина ја променија

нивната афективна, хедоничка и естетска реакција кон оваа слика.

Ова не го кажуваат само бидејќи ја поседуваат,

оти всушност тие не знаат дека ја поседуваат.

Е сега, кога психолозите ви прикажуваат бар дијаграми,

знајте дека ви прикажуваат просеци од многу луѓе.

И најпосле, сите ние го имаме овој психолошки имун систем,

оваа способност за создавање на среќата,

но некои од нас подобро ја прават оваа финта.

Некои ситуации се посоодветни за изведување на оваа финта

отколку некои други ситуации.

Се испостави дека слободата

-- способноста да се одлучите за нешто, а потоа да се предомислите --

е пријател на природната среќа, бидејќи ви овозможува да изберете

помеѓу сите овие убави иднини и да си ја најдете онаа во која најмногу би уживале.

Но слободата на избор

-- да се пишманите и да се предомислите -- е непријател на вештачката среќа.

Сега ќе ви покажам зошто.

Дилберт веќе знае, се разбира.

Го читате стрипот додека зборувам.

Догбертовата техничка поддршка. Како можам да ве злоупотребам?"

"Принтерот ми принта празни страни после секој документ."

"Зошто кукаш кога добиваш бесплатна хартија?"

"Бесплатна? Зарем ова не е мојата хартија?"

"Аман бе! Види го квалитетот на бесплатната хартија

во споредба со твојaта шугава хартија!

Само будала или лажго би рекол дека изгледаат исто!"

"А да! Сега кога спомна, навистина ми изгледа помазно!"

"Инаку што правиш?"

"Им помагам на луѓето да ги прифатат нештата кои не можат да ги променат." Навистина.

Психолошкиот имун систем најдобро функционира

кога сме целосно заглавени, кога сме заробени.

Токму ова е разликата помеѓу мувањето и бракот, така?

Мислам, одите на состанок со некој дечко,

а он си чепка во носот; повеќе со него нема да излезете.

Се мажите со некој дечко и тој си чепка во носот?

Да, тој има златно срце;

не си го допирај овошното чоколадо. Така? (Смеа)

Наоѓате начин да бидете среќни со она што се случило.

Сега сакам да ви покажам дека

луѓето не знаат оти им се случува ова,

а незнаењето може да ни предизвика огромни проблеми.

Еве еден експеримент што го спроведовме на Харвард.

Направивме еден курс за фотографија, курс за црно-бела фотографија,

и на студентите им дозволивме да дојдат и да научат како да ја користат мрачната комора.

Им дадовме фотоапарати; се прошетаа околу кампусот;

направија 12 слики од нивните омилени професори, нивната соба, нивното куче,

и со сите други работи коишто сакаа да им останат во сеќавање.

Ни го враќаат апаратот, го развиваме филмот,

одлучуваат кои се двете најдобри фотографии,

а следните 6 часа им држиме предавање за мрачните комори.

Ги изработуваат двете фотографии,

и си имаат две прекрасни 8x10 фотографии

со значајни работи на нив, а ние им викаме,

"Од која ќе се откажеш?"

Тие велат, "Морам ли да се откажам?"

"А да. Ни треба една како доказ за спроведениот проект.

Ќе мора да ми дадеш една. Мораш да се одлучиш.

Едната ќе си ја земеш за себе, а другата ќе ми ја дадеш."

Е сега, има две сценарија во овој експеримент.

Во еден случај, на студентите им е кажано, "Но знаете,

ако се предомислиш, другата слика ќе биде кај мене,

и во следните четири дена, пред да ја испратам во штабот,

со задоволство'' -- (Смеа) -- да, "штабот" --

"Со задоволство ќе ти ја заменам. Всушност,

ќе дојдам до твојата соба и ќе ти ја заменам

-- само прати ми имеил. Уствари, за секој случај ќе те контактирам.

Ако се предомислиш, веднаш ќе ти ја заменам."

На другата половина студенти им е кажано токму спротивното:

"Изберете си слика. И патем,

поштата веднаш ја пуштаме, за две минути, на пат за Англија.

Вашата фотографија ќе лета преку Атлантикот.

Никогаш повеќе нема да ја видите."

Е сега, половина од студентите и од двете групи

ги замолуваме да предвидат колку многу ќе им

се допаѓа сликата што ја задржале

и сликата што ја оставиле.

Другите студенти ги испраќаме во нивните мали соби

и во следните три до шест дена мериме

колку им се допаѓаат и колку се задоволни од сликите.

И видете што откривме.

Пред сè, еве што очекуваат студентите да се случи.

Тие мислат дека можеби повеќе ќе им се допаѓа сликата што ја избрале

во споредба со онаа што ја оставиле,

но овие разлики не се статистички значајни.

Многу мало зголемување, и не беше многу важно

дали биле во реверзибилната или во иреверзибилната група.

Погрешно. Лоши симулатори. Бидејќи еве што навистина се случи.

И непосредно пред замената и пет дена подоцна,

луѓето кои се заглавени со таа слика.

кои немаат избор,

не можат да се предомислат, тие си ја сакаат сликата ептен!

А луѓето кои размислуваат -- "Да ја вратам ли?

Ја зедов ли вистинската? Можеби оваа не е добра?

Можеби ја оставив убавата? -- се измачуваат до крај.

На нив не им се допаѓа сликата, и всушност

дури и кога измина периодот за замена,

тие се уште не си ја сакаа сликата. Зошто?

Бидејќи состојбата во која можете да избирате не е погодна

за вештачко создавање на среќата.

И еве ви го завршниот дел од овој експеримент.

Земаме потполно нова група наивни студенти од Харвард

и им велиме, "Знаете, спроведуваме курс за фотографија,

а можеме да го спроведеме на два начина.

Во едниот, откако ќе ги направите двете слики

ќе имате четири дена за да се предомислите,

а во другиот курс, откако ќе ги направите двете фотографии

и откако ќе се одлучите на лице место,

после тоа нема предомислување. Во кој курс би сакале да бидете вклучени?

Оф! 66 проценти од студентите, две-третини,

повеќе сакаат да бидат во курсот каде ќе имаат можност да се предомислат.

Ало? 66 проценти од студентите сакаат да бидат во курсот во кој

на крајот ќе бидат длабоко незадоволни од сликата.

Бидејќи тие не ги знаат условите во кои расте вештачката среќа.

Бард кажал сè како што треба, се разбира, и ја потврдува мојата поента

но тоа го прави хиперболично:

"Не постои добро или лошо / Тоа зависи од мислењето."

Убава поезија, но не е сосема точна.

Зарем навистина не постои добро и лошо?

Зарем операција на жолчното ќесе е исто што и патување до

Париз? Ми се чини дека ова е IQ тест со едно прашање.

Не можете сосема да ги изедначите.

Со една бомбастична проза, но поблиску до вистината,

е таткото на модерниот капитализам, Адам Смит, кога го кажал ова.

За ова вреди да размислите:

"Главниот извор на несреќата и пореметувањата во човечкиот живот

се чини дека настанува од преценувањето на разликата

помеѓу една перманентна ситуација и друга ...

Некои од овие ситуации, без сомнеж, заслужуваат да бидат попосакувани од други,

но ниту една од нив не вреди толку за да трагате

по нејзе со толкав страстен жар кој ве води да ги прекршите правилата

на разумот или правдата, и кој ви го нарушува мирот во душата засекогаш,

или преку срамот кога ќе се сетите на сопствената лудост,

или преку вината за ужасот и неправдата што сте ја нанеле."

Со други зборови: да, некои работи се подобри од другите.

Треба да имаме преференции кои ќе нè водат кон одредена иднина, а не кон друга.

Но кога овие преференции нè притискаат пресилно и пребрзо

поради тоа што сме ја прецениле разликата помеѓу овие иднини,

тогаш е ризично.

Кога нашата амбиција е ограничена, тогаш работиме со радост.

Кога нашата амбиција е неограничена, нè води да лажеме, да мамиме, да ги повредуваме другите,

да ги жртвуваме нештата со вистинска вредност. Кога нашите стравови се ограничени,

тогаш сме разборити; претпазливи; разумни.

Кога нашите стравови се неограничени и над секоја мера,

тогаш сме несовесни и дејствуваме кукавички.

Поуката што сакам да ви ја оставам од овие податоци

е дека нашите копнежи и грижи се до одреден степен претерани,

бидејќи ние во самите нас имаме капацитет за создавање на вредноста

по која постојано трагаме со нашето однесување.

Ви благодарам.