-
ადმანიანები ყოველთვის აკვირდებოდნენ მათ გარშემო
-
მოძრავ სხეულებს.
-
ეს კი არის მოძრავი სხეული
-
რომელიც მოძრაობს მარჯვნივ და
-
რომელიც მალე თავისით გაჩერდება.
-
მაშასადამე თუ შენ არაფერს არ გაუკეთებ ამ სხეულს
-
ახლო მომოვალში ის თავისით გაჩერდება.
-
ანუ ეს სხეული მივა უძრაობის წერტილამდე.
-
მაგრამ
-
იმისთვის რომ, ამ სხეულმა არ შეწყვიტოს მოძრაობა
-
შენ უნდა მოსდო ამ სხეულს ძალა.
-
ჩვენ აარასოდეს შეგვხვედრია ისეთი სხეული
-
რომელიც შეუჩერებლად მოძრაობს მუდმივი სიჩქარით
-
ისე რომ მასზე არანაირი ძალა არ მოქმედებს.
-
ჩვენ გვგონია რომ მოძრავი სხეული თავისით გაჩერდება.
-
ეს ალბათ იმიტომ რომ
-
ჩვენ ისტორიაში, კონკრეტულად ანტიკური საბერძნეთიდან
-
ყოველშემთხვევაში 1600 წლებამდე
-
ანუ მინიმუმ 2000 წელი
-
ყველა თვლიდა, რომ "მოძრავი სხეული ყოველთვის მიისწრაფის გაჩერებისკენ"
-
ანუ მოძრავი სხეული თავისით გაჩერდება.
-
და იმისთვის რომ ამ სხეულმა განაგრძოს მოძრაობა
-
მასზე უნდა იმოქმედოს რაიმე ძალამ
-
ეს დაშვება მთლიანად შეესაბამება
-
ჩვენ ყოველდღიურ ცხოვრებას
-
და ეს არის ის რასაც მთელი ცხოვრების განმავლობაში ვაწყდებოდით.
-
მაგრამ შემდეგ ეს სამი ადამიანი გამოჩნდა,
-
და ალბათ თქვენ გაგიკვირდებათ რატომ სამი,
-
თუ ეს ყველაფერი ნიუტონის პირველი კანონის შესახებაა.
-
მართლაც ამ სამი ადამიანიდან ერთერთი
-
ისააკ ნიუტონია
-
ეს არის ნიუტონი
-
მაგრამ ამ ორ ადამიანსაც ჭირდება დაფასება
-
რადგან მათ აღწერეს იგივე
-
რასაც ნიუტონის პირველი კანონი აღწერს
-
და მითუმეტეს მათ ეს გააკეთეს ნიუტონამდე.
-
ეს არის გალილეო
-
და ეს კი რენე დესკარტე.
-
მათ ეს აღწერეს სხვადასხვა გზებით
-
და ნიუტონმა მარტთლაც გააუმჯობესა მათი ნამუშევარი
-
რადგან მან ეს ყველაფერი უფრო დიდ ფართო და მოწესრიგებულ ჩარჩოში მოაქცია
-
მის დანარჩენ კანონებთან და გრავიტაციის კანონთან ერთად
-
რომელიც გახდა მექანიკის საფუძველი
-
და დღემდე აღწერს
-
როგორ მუშაობს რეალობა.
-
-
(ახლა გადავიდეთ ისევ 1600 წლებში)
-
ამ სამმა ადამიანმა გამოთქვა შემდეგი მოსაზრება
-
იქნებ ეს ყველაფერი სხვაგვარად მუშაობს,
-
იქნებ სხეულებს აქვთ თვისება შეინარჩუნონ სიჩქარე და მიმართულება
-
და თუ მათი სიჩქარე იქნება ნული, ისინი იქნებიან გაჩერებულ მდგომარეობაში,
-
სანამ მათზე არ იმოქმედებს რაიმე ძალა.
-
ანუ ამ სამი ადამიანის მოსაზრება სრულიად ეწინააღმდეგება წინა მოსაზრებას.
-
ანუ 2000 წლის განმავლობაში მიიჩნეოდა რომ სხეული თავისით მიდის უძრაობის მდგომარეობამდე
-
ხოლო რომ გააგრძელონ მოძრაობა, მათზე უნდა იმოქმედოს რაიმე ძალამ.
-
ამ სამმა ადამინმა კი თქვა რომ
-
სხეულებს აქვთ თვისება შეინარჩუნონ თავიანთი მოძრაობა და სიჩქარე
-
და მხოლოდ მაშინ გაჩერდება მოძრავი სხეული
-
თუ მასზე იმოქმედებს რაიმე ძალა, ან შეიცვლება აჩქარება, სიჩქარე
-
ან თუნდაც შეიცვლება მათ მიმართულებას.
-
ანუ მოძრავი სხეული გაჩერების ერთადერთი გზა არის , თუ ამ სხეულზე იმოქმედებს რაიმე არაბალანსირებული ძალა.
-
მაგრამ შენ ალბათ იტყვი:
-
"რა ხდება
-
ეს ხო უკვე გავიარეთ
-
ეს ხო იყო ნახსენები როგორც კაცობრიობის ისტორიაში
-
ისე ჩემ პირად გამოცდილებაში
-
ეს ხო ნათელია ყველას შეუძლია ეს შეამჩნიოს
-
როგორ ამბობს ეს ხალხი რომ სხეულს
-
შეუძლია მუდმივად იმოძრაოს."
-
ამ სამმა კაცმა მართლაც გადატრიალება მოახდინა მსოფლიოს აღქმაში
-
მათი მთავარი მიგნება იყო ის რომ,
-
სხეულები არ ჩერდებიან თვისიშ, მათ არ აქვთ თვისება რომ გაჩერდნენ
-
მაგრამ ისინი ჩერდებიან ურთიერთქმედებისგან
-
რომელიც გამოწვეულია წარმოიქმნება გარემობის და ამ სხეულებზე მოქმედი ძალების გამო
-
ძალების რომლებიც მოძრაობის საპირისპიროდ მოქმედებენ.
-
ანუ როდესაც ფიქრობ რომ არაფერი არ ეხება ამ მოძრავ სხეულს
-
არსებობს რაგაც ძალების ტოლქმედი რომელიც ცდილობს გააჩეროს ეს სხეული.
-
და ამ კონკრეტულ შემთხვევაში
-
ძალების ტოლქმედი არის ხახუნის ძალა.
-
ხახუნის ძალა რომელიც წარმოიქმნა ამ სხეულის და საყრდენის ზედაპირის ურთიერთქმედებით
-
ანუ როდესაც ფიქრობ, რომ ამ სხულზე არანარი ძალა არ მოქმედებს
-
არის რაღაც ძალების ტოლქმედი, რომელიც მოქმედებს ამ სხეულის მოძრაობის საპირისპიროდ
-
და რომელიც ამავდროულად ხახუნის ძალაა.
-
ამ სამმა ადამიანმა გააცნობიერა ეს
-
რადგან მათ თქვეს რომ,
-
თუ ეს გაჩერების ტენდენცია სხეულის თვისებაა
-
ეს სხეული ყოველთვის უნდა გაჩრდეს თავისით,
-
ნებისმიერი გარემოების შემთხვევაში
-
დაახლოებით ერთნაირად
-
შემდეგ მათ აგმოაჩინეს, რომ თუ ჩვენ ზედაპირს უფრო გლუვად და სრიალად გავაკეთებთ
-
ეს სხეული უფრო დიდ მანძილს გაივლის
-
თუ ჩვენ საერთოდ გავაქრობთ ან გავაბათილებთ ამ ხახუნის ძალას
-
ანუ თუ ჩვენ გადავაკეთებთ ამ ზედაპირს სრულიად " სრიალას"
-
ეს სხეული მუდმივად იმოძრავებს.
-
მათ ქონდათ ბედნიერება
-
ეს ექსპერიმენტი
-
ჩეტარებინათ კოსმოსში.
-
და ალბათ გაგიჩნდება კითხვა,
-
რა ხდება როდესაც ა სხეულზე ვიმოქმედებთ ძალით?
-
რადგან ნამდვილ ცხოვრებაში
-
თუ მე მინდა გადავდგაგავაგორო ჩემი ტელევიზორის მაგიდა ოთახის სხვა კუთხეში
-
მე უნდა ვიმოქმედო მასზე ძალით.
-
ხოლო ეს სამი სამი ადამიანი
-
გვეტყვის რომ
-
თუ შენ ცდილობდი შეგენარჩუნებინა ამ ტელევიზორის სიჩქარე,
-
სინამდვილეში შენ ეწინააღმდეგებოდი ძალების ტოლქმედს.
-
ანუ როდესაც აგორებ ტელევიზორის მაგიდას
-
ხახუნის ძალა შეასრულებდ ასრულებს იმ ძალის ფუნქციას
-
რომელიც მოქმედებს მაგიდის მოძრაობის საწინააღდეგოდ
-
და როდესაც ეჭიდები ამ მაგიდას, შენ მხოლოდ აბალანსებ ამ ძალებს.
-
და თუ კარგად დააბალანსებ
-
შეძლებ შეუნარჩუნო ამ სხეულს სიჩქარე.
-
მაგრამ თუ გინდა რომ ააჩქარო,
-
შენ მოგიწევს უფრო დიდი ძალის დატანება იმ მიმართულებით საითაც ეს სხეული მოძრაობს
-
მადლობა ყურადღებისთვის :)