Return to Video

Waarom kunnen sommige vogels niet vliegen? - Gillian Gibb

  • 0:07 - 0:09
    In de weelderige regenwouden van Australië
  • 0:09 - 0:13
    nestelen vogels zich op lage takken
    en kuieren doorheen het regenwoud,
  • 0:13 - 0:16
    genietend van de schaduw
    en de tropische vruchten.
  • 0:16 - 0:19
    Maar de jungle is niet van hen alleen.
  • 0:19 - 0:21
    Een dingo sluipt in de schaduw
  • 0:21 - 0:24
    en fruit zal zijn honger niet stillen.
  • 0:24 - 0:26
    De vogels vluchten allemaal weg,
  • 0:26 - 0:28
    behalve de kasuaris,
  • 0:28 - 0:30
    die niet kan opstijgen
    met zijn nietige vleugels.
  • 0:31 - 0:34
    In plaats van te vluchten, valt hij aan,
    waardoor de dingo wegrent --
  • 0:34 - 0:38
    en dat allemaal met één uithaal
    met zijn vlijmscherpe teenklauwen.
  • 0:38 - 0:43
    De kasuaris is een van de ongeveer zestig
    levende soorten loopvogels.
  • 0:43 - 0:46
    Deze aardgebonden vogels
    leven overal ter wereld,
  • 0:46 - 0:48
    van de Australische outback
  • 0:48 - 0:51
    tot de Afrikaanse savanne en
    de antarctische kusten.
  • 0:51 - 0:55
    De groep bevat enkele eendensoorten
    en alle soorten pinguïns,
  • 0:55 - 0:58
    geheimzinnige moerasbewoners
    en snelle struisvogels,
  • 0:58 - 1:00
    grote emoes en kleine kiwi's.
  • 1:01 - 1:04
    Hoewel de voorouders van alle
    hedendaagse vogels konden vliegen,
  • 1:04 - 1:09
    hebben veel vogelsoorten los van elkaar
    hun vliegvaardigheid verloren.
  • 1:09 - 1:11
    Vliegen kan enorme voordelen hebben,
  • 1:11 - 1:13
    zeker om te ontsnappen aan roofdieren,
  • 1:13 - 1:15
    te jagen en lange tochten af te leggen.
  • 1:16 - 1:18
    Maar het eist ook zijn tol:
  • 1:18 - 1:21
    het verbruikt enorm veel energie
  • 1:21 - 1:23
    en beperkt lichaamsgrootte en gewicht.
  • 1:23 - 1:26
    Een vogel die niet kan vliegen
    bespaart energie,
  • 1:26 - 1:31
    zodat hij kan overleven op een kleinere
    of minder voedzame voedingsbron
  • 1:31 - 1:33
    dan een vogel die kan vliegen.
  • 1:33 - 1:35
    De Takahe van Nieuw-Zeeland bijvoorbeeld,
  • 1:35 - 1:40
    leeft bijna uitsluitend
    op de zachte bodems van alpinegras.
  • 1:40 - 1:43
    Bij vogels die nestelen
    of eten op de grond
  • 1:43 - 1:46
    kan de voorbeschiktheid
    om niet te kunnen vliegen
  • 1:46 - 1:48
    zelfs nog sterker zijn.
  • 1:48 - 1:52
    Een vogelsoort die geen echte nood
    ondervindt om te vliegen,
  • 1:52 - 1:56
    kan zijn vliegvaardigheid verliezen
    in slechts enkele generaties tijd.
  • 1:56 - 1:59
    In de duizenden of
    miljoenen jaren die volgen,
  • 1:59 - 2:02
    past het lichaam van de vogels zich aan
    aan dit nieuwe gedrag.
  • 2:02 - 2:05
    Hun botten, ooit hol
    om hun gewicht laag te houden,
  • 2:05 - 2:06
    worden nu vol.
  • 2:06 - 2:09
    Hun stevige veren worden pluis.
  • 2:09 - 2:10
    Hun vleugels krimpen
  • 2:10 - 2:13
    of verdwijnen soms zelfs volledig.
  • 2:13 - 2:16
    En de kiel-achtige uitsteeksels
    op hun sternum,
  • 2:16 - 2:20
    waar de vliegspieren vasthechten,
    krimpen of verdwijnen --
  • 2:20 - 2:21
    behalve bij pinguïns,
  • 2:21 - 2:25
    die hun vliegspieren en kielen
    herbestemmen om te zwemmen.
  • 2:25 - 2:27
    Meestal ontwikkelt niet-vliegen zich
  • 2:27 - 2:30
    nadat een soort naar een eiland vliegt
  • 2:30 - 2:32
    waar geen roofdieren zijn.
  • 2:32 - 2:35
    Zolang deze roofdiervrije
    situatie standhoudt,
  • 2:35 - 2:37
    gedijen deze vogels goed,
  • 2:37 - 2:40
    maar ze zijn kwetsbaar
    voor veranderingen in hun omgeving.
  • 2:40 - 2:42
    Bijvoorbeeld kolonisten die hun honden,
  • 2:42 - 2:45
    katten en ongediertelijke verstekelingen
    meebrengen naar eilanden.
  • 2:45 - 2:48
    Deze dieren jagen meestal op loopvogels
  • 2:48 - 2:50
    en kunnen voor hun uitroeiing zorgen.
  • 2:50 - 2:53
    In Nieuw-Zeeland hebben hermelijnen,
    ingevoerd door Europese kolonisten,
  • 2:53 - 2:57
    vele inheemse loopvogelsoorten bedreigd.
  • 2:57 - 3:00
    Sommige zijn uitgeroeid
    en andere zijn bedreigd.
  • 3:00 - 3:03
    Ondanks de energiebesparende voordelen
    van het niet-vliegen
  • 3:03 - 3:09
    gaan vele soorten loopvogels
    algauw dezelfde weg op als de dodo.
  • 3:10 - 3:13
    Toch hebben een paar loopvogels overleefd
    op het vasteland
  • 3:13 - 3:15
    met roofdieren in overvloed.
  • 3:15 - 3:19
    In tegenstelling tot kleine loopvogels
    die snel komen en gaan,
  • 3:19 - 3:23
    houden deze loopvogelreuzen
    al tientallen miljoenen jaren stand.
  • 3:23 - 3:26
    Hun voorouders verschenen
    rond dezelfde tijd
  • 3:26 - 3:29
    als de eerste kleine zoogdieren
    en ze konden waarschijnlijk overleven
  • 3:29 - 3:32
    omdat ze evolueerden
    -- en groter werden --
  • 3:32 - 3:35
    tegelijkertijd met die roofdieren.
  • 3:36 - 3:39
    De meeste van deze vogels,
    zoals emoes en struisvogels,
  • 3:39 - 3:41
    bliezen op in grootte
  • 3:41 - 3:44
    en gingen honderden kilo's meer wegen
    dan vleugels kunnen dragen.
  • 3:44 - 3:47
    Hun poten werden dik, hun voeten stevig
  • 3:47 - 3:49
    en net ontwikkelde dijspieren
  • 3:49 - 3:52
    veranderden hen in formidabele hardlopers.
  • 3:52 - 3:54
    Hoewel ze er niet meer mee vliegen,
  • 3:54 - 3:58
    hergebruiken veel van deze vogels
    hun vleugels voor iets anders.
  • 3:58 - 4:01
    Ze stoppen er vaak hun kop onder weg
    om zich warm te houden,
  • 4:01 - 4:03
    wapperen ermee naar toekomstige partners,
  • 4:03 - 4:05
    bedekken hun eieren ermee,
  • 4:05 - 4:10
    of zelfs om ermee te sturen
    als ze over de vlakte stuiven.
  • 4:10 - 4:14
    Ze kunnen dan wel niet vliegen,
    maar ze vliegen er wel in!
Title:
Waarom kunnen sommige vogels niet vliegen? - Gillian Gibb
Speaker:
Gillian Gibb
Description:

Bekijk de volledige les: https://ed.ted.com/lessons/why-can-t-some-birds-fly-gillian-gibb

Hoewel de gemeenschappelijke voorouder van alle hedendaagse vogels kon vliegen, hebben verschillende vogelsoorten hun vliegvaardigheid onafhankelijk van elkaar verloren. Kunnen vliegen kan ongelofelijke voordelen hebben, denk maar aan roofdieren ontvluchten, jagen en lange afstanden afleggen. Maar dit wordt ook duur betaald: het vereist veel energie en limiteert lichaamsgrootte en -gewicht. Gillian Gibb onderzoekt wat ervoor zorgt dat vogels het vermogen om te vliegen opgeven.

Les door Gillian Gibb, geregisseerd door Anton Bogaty.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:28

Dutch subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.