Verileriniz için niçin size ödeme yapılmalı
-
0:01 - 0:05Ben 70'li yılların sonunda
-
0:05 - 0:10ülkemin özgürlük pahasına mutlak
eşitliğin arayışının son yıllarında -
0:10 - 0:12kırsal Çin'de büyüdüm.
-
0:13 - 0:15O zaman herkesin bir işi vardı
-
0:15 - 0:17ama herkes mücadele içindeydi.
-
0:17 - 0:2080'lerin başında babam elektrikçiydi
-
0:20 - 0:23ve annem hastanede
iki vardiya çalışıyordu. -
0:24 - 0:27Ama yine de yeteri kadar yemeğimiz yoktu
-
0:27 - 0:29ve yaşam şartları berbattı.
-
0:29 - 0:31Hepimiz şüphesiz eşittik --
-
0:31 - 0:33eşit şekilde yoksulduk.
-
0:33 - 0:35Devlet her şeye sahipti.
-
0:35 - 0:37Biz ise hiçbir şeye.
-
0:37 - 0:41Sizinle paylaşmak istediğim hikâye
-
0:41 - 0:43esnek, metanetli ve şeffaf kararlarla
-
0:43 - 0:48bu zorlukların üstesinden gelmek için
yaptığım mücadeleyle ilgili. -
0:49 - 0:52Hayır, şaka yapıyorum,
bunu size yapmayacağım. -
0:52 - 0:54(Gülme sesleri)
-
0:54 - 0:58Yerine bugün size söyleyeceğim şey,
-
0:58 - 1:02anlatacağım şey,
yeni bir kolektif yoksulluk modeli; -
1:02 - 1:04pek çoğumuz bunu bilmiyor
-
1:04 - 1:06ve bunun derhal anlaşılması gerek.
-
1:07 - 1:09Eminim ki onu son 20 yılda
-
1:09 - 1:11bu varlığın ortaya çıkışını
fark etmişsinizdir. -
1:11 - 1:15Çok büyük bir hızla zenginlik yaratıyor.
-
1:15 - 1:19Bir araç gibi firmalara
çok derin tüketici görüşleri, -
1:19 - 1:20operasyonel verimlilik
-
1:20 - 1:23ve muazzam gelir artışı getirmekte.
-
1:23 - 1:25Bazıları için de
-
1:25 - 1:29demokratik seçimleri
manipule etmek için bir yol oldu -
1:29 - 1:35veya kâr ya da politik amaçlar için
gözetleme olanağı sağladı. -
1:35 - 1:37Bu mucizevi şey ne?
-
1:37 - 1:39Tahmin etmişsnizidr; bu veri.
-
1:40 - 1:45Dünyadaki en değerli 10 şirketin 7'si
teknoloji şirketleri, -
1:45 - 1:48ya verilerden doğrudan kâr elde ediyorlar
-
1:48 - 1:50ya da temelden
veri sayesinde güçleniyorlar. -
1:51 - 1:53Birçok araştırma,
-
1:53 - 1:55işletmelerde karar vericilerin
büyük kısmının -
1:55 - 1:59veriyi başarı için önemli bir varlık
olarak gördüğünü gösteriyor. -
1:59 - 2:04Verilerin kişisel, ekonomik
ve politik yaşamlarımız için -
2:05 - 2:08bu büyük paradigma kaymasını
nasıl değiştirdiğini hepimiz gördük. -
2:09 - 2:11Veriye sahip olan geleceğe sahiptir.
-
2:12 - 2:13Peki veriyi kim üretiyor?
-
2:14 - 2:17Bahse girerim ki
burada herkesin akıllı telefonu, -
2:17 - 2:18birkaç sosyal medya hesabı var
-
2:19 - 2:21ve geçen hafta Google’da
bir şeyler aratmıştır. -
2:22 - 2:24Biz veri üretiyoruz. Evet.
-
2:25 - 2:28Hesaplara göre 2030'da,
10 yıl sonra -
2:28 - 2:33dünyada 125 milyar
internete bağlı cihaz olacak. -
2:33 - 2:37Bu kişi başına
ortalama 15 cihaz demek. -
2:38 - 2:40Zaten her gün veri üretiyoruz.
-
2:40 - 2:43Çok daha fazlasını üreteceğiz.
-
2:44 - 2:48Google, Facebook ve Tencent'in
2018'deki toplam geliri -
2:48 - 2:51236 milyar dolardı.
-
2:51 - 2:53Peki kaçınıza onlardan
ürettiğiniz veriye göre -
2:53 - 2:55ödeme yapıldı?
-
2:55 - 2:57Hiç, değil mi?
-
2:57 - 3:01Veri çok büyük bir değer ama merkezi
olarak kontrol ediliyor ve sahipleniliyor. -
3:01 - 3:05Bu büyük veri şirketleri için
ham madde üretiyorsunuz -
3:05 - 3:07ama kimseye ödeme yapılmıyor.
-
3:08 - 3:09Sadece bu değil,
-
3:09 - 3:13bu gelir denkleminin bir parçası
olarak bile değerlendirilmiyorsunuz. -
3:14 - 3:15Bir kez daha,
-
3:15 - 3:17hepimiz şüphesiz eşitiz --
-
3:17 - 3:19eşit şekilde yoksuluz.
-
3:19 - 3:22Başka birinin her şeyi var,
bizim ise hiçbir şeyimiz yok. -
3:22 - 3:24Kulağa tanıdık geliyor, değil mi?
-
3:25 - 3:26Peki ne yapmalıyız?
-
3:26 - 3:29O zor başlangıç sonrasında
hayatımın dönüşümünde -
3:29 - 3:30bazı ipuçları olabilir.
-
3:30 - 3:3280'lerde işler ailem için
gelişmeye başladı. -
3:32 - 3:34Sistem gelişti
-
3:34 - 3:38ve insanlara bizim yarattığımız şeyin
bir parçasına sahip olma izni verildi. -
3:38 - 3:40“Okyanusa dalan insanlar”
-
3:40 - 3:42veya “xia hai”, Çin terimi,
-
3:42 - 3:46iktisadî teşebbüs işlerini
terk eden ve kendi işlerini kuranları -
3:46 - 3:47bu şekilde tasvir etti.
-
3:48 - 3:50Bir işletmeye ait özel mülkiyet
-
3:50 - 3:53kişisel araba, mülk, yemek, giysi
-
3:53 - 3:56ve diğer şeylerin sahibi olmak oldu.
-
3:56 - 3:59Ekonomi mekanizması dönmeye
-
3:59 - 4:01ve insanların hayatı gelişmeye başladı.
-
4:02 - 4:03İlk defa
-
4:03 - 4:05zengin olmak muhteşemdi.
-
4:05 - 4:1090'larda, Chengdu’da,
batı Çin'de okumaya gittiğimde -
4:10 - 4:12benim gibi birçok genç
-
4:12 - 4:15yeni sistemde avantaj kapmak için
iyi yerleştirilmişti. -
4:15 - 4:18Üniversiteden mezun olduktan sonra,
-
4:18 - 4:21ortaklaşa bir iş kurdum
ve eskiden balıkçı köyü olan -
4:21 - 4:26yeni meşhur ekonomi bölgesine,
Shenzhen’e taşındım. -
4:26 - 4:2720 yıl sonra,
-
4:27 - 4:31Shenzhen global innovasyon
güç merkezi oldu. -
4:33 - 4:37Özel müşliyet sahip
olmadığımız özgürlüğün bir şekliydi. -
4:37 - 4:42Bizim jenerasyonumuz için
hiç bilinmeyen fırsatlar yarattı -
4:42 - 4:46ve bizi çok çalışmaya
ve okumaya motive etti. -
4:46 - 4:52Sonuçta 850 milyondan fazla
insan yoksulluktan kurtuldu. -
4:52 - 4:54Dünya Bankası'na göre
-
4:54 - 5:01Çin'in en düşük yoksulluk derecesi
1991’de, ben çoçukken, %81'di. -
5:01 - 5:042015’e gelindiğinde %0,7.
-
5:05 - 5:07Ben bu başarının ürünüyüm
-
5:07 - 5:11ve bugün kendi AI şirketim olduğunu
sizinle paylaşmaktan çok mutluyum. -
5:11 - 5:13Batı Çin'de küçük bir çoçukken
-
5:13 - 5:17hayal edemeyeceğim dünyevi
ve dinamik bir hayat sürüyorum. -
5:18 - 5:22Tabii ki bu zenginlik
bana bir alışverişle geldi; -
5:22 - 5:27eşitlikle, çevreyle ve özgürlükle geldi.
-
5:27 - 5:30Belli ki Çin'in her şeyi başardığını
söylemek için burada değilim. -
5:30 - 5:31Biz yapamadık.
-
5:32 - 5:36Veri gerçek varlıklarla kıyaslanamıyor da.
-
5:36 - 5:37Hayır.
-
5:38 - 5:43Ama benim hayat tecrübem görünürde
saklanan şeyleri görmeye izin verdi. -
5:43 - 5:44Şu anda komuoyu
-
5:44 - 5:48konu, veri mülkiyeti olduğunda
-
5:48 - 5:50kontrol ve gizliliğe odaklanıyor.
-
5:50 - 5:52Şunu sormak istiyorum:
-
5:52 - 5:55Veri mülkiyetine tamamen
farklı yönlerden baksak ne olur? -
5:56 - 5:58Ya veri mülkiyeti gerçekten de
-
5:58 - 6:03kişisel, bireysel ve ekonomik bir sorunsa?
-
6:03 - 6:06Ya yeni dijital ekonomide
-
6:06 - 6:09yarattığımız şeyin bir kısmına sahip olma
-
6:09 - 6:13ve özel veri mülkiyeti özgürlüğü
insanlara verme hakkımız olsa? -
6:14 - 6:18Yasal mülkiyet kavramı;
sahip olabilirsiniz, -
6:18 - 6:23kullanabilir, hediye edebilir,
devredebilir, -
6:23 - 6:27varlığınızı imha veya takas edebilirsiniz
anlamına geliyor, -
6:27 - 6:29sizin kabul ettiğiniz değerden.
-
6:29 - 6:34Ya aynı tanımı bireylerin
verilerine de versek -
6:34 - 6:37böylece onlar bizim verimizi
kullanabilse veya imha edebilse -
6:37 - 6:40veya biz onu seçtiğimiz fiyata satsak?
-
6:40 - 6:42Şimdi bazılarınız şunu söyleyebilir;
-
6:42 - 6:45“Ben hiçbir zaman verilerimi
para için satmam.” -
6:45 - 6:48Ama şu an, size hatırlatayım,
siz tam da bunu yapıyorsunuz, -
6:48 - 6:51sadece bedava olarak.
-
6:52 - 6:56Ve bir de gizlilik çok kişisel
ve detaylı bir mesele. -
6:56 - 7:00Gizliliğinizi paranın önünde tutma
ayrıcalığına sahip olabilirsiniz -
7:00 - 7:03ama Çin'deki kolay kredi alamayan
-
7:03 - 7:05milyonlarca küçük işletme sahibi için
-
7:05 - 7:10verilerini kullanarak AI destekli
bankalardan hızlı onay almak -
7:10 - 7:12onların acil ihtiyaçlarına
cevap olabiliyor. -
7:13 - 7:14Sizin için özel olan
-
7:14 - 7:17başkaları için özel olandan farklı.
-
7:17 - 7:19Sizin için şimdi özel olan
-
7:20 - 7:23okulda size özel olan şeyden daha farklı.
-
7:23 - 7:24En azından öyle umuyorum.
-
7:24 - 7:26(Gülme sesleri)
-
7:26 - 7:31Her zaman, sıklıkla bilinçaltımızda
olmasına rağmen, -
7:31 - 7:32farklı kişisel inançlarımızı
-
7:32 - 7:36ve hayati önceliklerimizi baz alarak
böyle pazarlıklar yapıyoruz. -
7:36 - 7:39Bu yüzden de veri mülkiyeti
-
7:39 - 7:42bir fiyatlandırma olmadan yarım kalıyor.
-
7:43 - 7:45Fiyatlandırma gücünü bireylere atayarak
-
7:45 - 7:50kişisel ve detaylı ihtiyaçlarımızı
yansıtmak için araç kazanıyoruz. -
7:50 - 7:53Mesela özel bir tıbbi
araştırma için katkı koymak -
7:53 - 7:57size anlamlı geliyorsa
-
7:57 - 7:59verilerinizi bağışlayabilirsiniz.
-
7:59 - 8:02Davranışlarımızı gösteren bir veri setini
-
8:02 - 8:05100.000 dolara satabileceğimiz
araçlarımız olsa -
8:05 - 8:08bir politik grubun
sizi hedef alabileceğinden -
8:08 - 8:10veya etkileyebileceğinden şüphe duyarım.
-
8:10 - 8:12Siz kontrol ediyorsunuz.
Siz karar veriyorsunuz. -
8:13 - 8:16Şimdi bu kulağa imkânsız gibi geliyor
-
8:16 - 8:18ama trendler büyüyen
-
8:18 - 8:22ve çok güçlü olan kişisel veri sahipliği
hareketini hedefliyor. -
8:22 - 8:24İlk olarak start-up’lar
-
8:24 - 8:27bazı kontrolleri geri almayı sağlayacak
araçlar yapıyorlar. -
8:27 - 8:30Brave denen yeni bir tarayıcı
-
8:30 - 8:34cesur kalkan anlamına gelen
''Brave Shields''le bize güç veriyor, -
8:34 - 8:39bu uygulama, veri toplayıcı reklamları
ve izleyicileri sürekli bloke ediyor -
8:39 - 8:42ve diğer tarayıcılar gibi
veri sızmasından kaçınıyor. -
8:42 - 8:46Buna karşılık, kullanıcılar bazı pazarlık
ve fiyatlandırma gücünü geri alabilir. -
8:46 - 8:50Kullanıcı reklamları kabul ettiğinde
-
8:50 - 8:53Brave, yayıncı sitenin
ödemeli içerikleriyle karşılık vererek -
8:53 - 8:57kullanıcıları ''temel dikkat
ödülleri''yle ödüllendiriyor. -
8:59 - 9:01Ve ben Brave’ı birkaç aydır kullanıyorum.
-
9:01 - 9:05O şimdiden 200.000’den fazla
reklam ve izleyiciyi engelledi -
9:05 - 9:07ve bana çok zaman kazandırdı.
-
9:08 - 9:10Şimdi, birçoğunuzun partnerinden çok
-
9:10 - 9:13tarayıcısıyla etkileşimde
olduğunu biliyorum, -
9:13 - 9:14(Gülme sesleri)
-
9:14 - 9:18bu yüzden en azından vaktinizi çalmayan
ve tuhaf olmayan bir tane bulmalısınız. -
9:18 - 9:20(Gülme sesleri)
-
9:22 - 9:25Google’ın vazgeçilmez
olduğunu mu düşünüyorsunuz? -
9:25 - 9:27Bir daha düşünün.
-
9:27 - 9:30Arama motoru vazgeçilmezdir.
-
9:30 - 9:31Google monopoli kurmuş --
-
9:31 - 9:33şimdilik.
-
9:33 - 9:37DuckDuckGo arama motoru
sizin verilerinizi depolamıyor -
9:37 - 9:38veya reklamlarla sizi izlemiyor
-
9:38 - 9:41veya kişisel tarayıcı
geçmişinizi izlemiyor. -
9:41 - 9:44Yerine, tüm kullanıcılara
aynı sonuçları gösteriyor, -
9:44 - 9:48sizin kişisel tarama kayıtlarınıza
uygun sonuçları değil. -
9:49 - 9:51Londra’da digi.me diye bir şirket
-
9:51 - 9:54size Fitbit, Spotify
ve sosyal medya gibi ortamlarda -
9:54 - 9:59kendi verilerinizi aktarıp
derlemeye yardım eden -
9:59 - 10:01ve akıllı telefonunuza indirebileceğiniz
-
10:01 - 10:03bir uygulama teklif ediyor.
-
10:03 - 10:06Ve siz veriyi kaydedeceğiniz
yeri seçebiliyorsunuz -
10:06 - 10:11ve digi.me, eskiden yalnızca büyük veri
şirketleri tarafından erişilebilir olan -
10:11 - 10:14bilgiler sağlayarak verilerinizin
işinize yaramasına -
10:14 - 10:16yardımcı olacaktır.
-
10:17 - 10:21DC’de yeni girişim olan UBDI,
-
10:22 - 10:24Evrensel Temel Veri Geliri,
-
10:24 - 10:26insanlara verilerini anonim olarak
-
10:26 - 10:30pazar araştırmasında kullanabilecek
şirketlerle paylaşarak -
10:30 - 10:33para kazanmakta yardımcı oluyor.
-
10:34 - 10:36Şirket bir araştırmayı satın aldığında
-
10:36 - 10:40kullanıcılar para
ve paylaştıklarını takip etmek için -
10:40 - 10:44UBDI puanları kazanıyor,
hesaplara göre neredeyse -
10:44 - 10:46kişi başına yıllık 1000 dolar.
-
10:47 - 10:51UBDI evrensel temel gelir için
yapay zeka ekonomisinde -
10:51 - 10:53uygun bir yol olabilir.
-
10:54 - 10:59Dahası, gizlilik ve veri mülkiyetinin
bireysel olarak bilinmesinin -
10:59 - 11:01hızla artmasıyla
-
11:01 - 11:06hepimiz cebimizden çıkardığı
bu canavardan haberdar oluyoruz. -
11:07 - 11:09Ben iki ergen kız annesiyim
-
11:09 - 11:11ve bana güvenin,
-
11:11 - 11:16ebeveyn olarak stresin
ve endişenin en büyük kaynağı, -
11:16 - 11:20benim için, çoçuklarımın
teknolojiyle olan ilişkisi. -
11:21 - 11:24Bu, kızlarım ilk telefonlarını
almadan önce -
11:24 - 11:27eşimle onlara imzalattığımız
3 sayfalık bir sözleşme. -
11:27 - 11:29(Gülme sesleri)
-
11:30 - 11:32Dijital vatandaş olmalarına
yardım ediyoruz -
11:33 - 11:36ama yalnızca biz
-
11:36 - 11:41onları akıllı ve sorumlu
bir fert yapabiliriz. -
11:42 - 11:46Ben onlara ne tür bir verinin
asla paylaşılamayacağını anlatıyorum. -
11:47 - 11:48Eğer beni Google'da aratsanız
-
11:49 - 11:52-aslında, affedersiniz-
DuckDuckGo’da arasanız -
11:52 - 11:55işim ve benim hakkımda
çok şey bulursunuz -
11:55 - 11:58ama kızlarım hakkında hiçbir şey.
-
11:59 - 12:00Onlar büyüdüklerinde
-
12:00 - 12:03kendilerini açığa çıkarmak isterlerse
bu onların seçimi, benim değil, -
12:03 - 12:06buna rağmen hala onların en güzel, akıllı
-
12:06 - 12:10ve muhteşem olduklarına dair ısrar ederim.
-
12:11 - 12:14Ve çoğu insanın böyle
konuşmalar yaptığını, -
12:14 - 12:16benzer kararlar verdiğini biliyorum,
-
12:16 - 12:17bu da bana gerçekten
-
12:17 - 12:20bol akıllı verili geleceğin
yakın olduğunu gösteriyor. -
12:22 - 12:25Ama bu sözleşmenin 6’ncı maddesini
vurgulamak istiyorum. -
12:25 - 12:29“Ben hiçbir zaman
Dawnie nine gördüğünde -
12:29 - 12:32utanç duyacağım hiçbir şeyi
internette aratmayacağım”. -
12:32 - 12:33(Gülme sesleri)
-
12:33 - 12:35Deneyin, bu çok kullanışlı.
-
12:35 - 12:37(Gülme sesleri)
-
12:38 - 12:40Tarih boyunca
-
12:40 - 12:46refah arayışında
özgürlük ve eşitlik arasında -
12:46 - 12:48hep pazarlık olmuştur.
-
12:49 - 12:55Dünya servetin birikmesinden
yeniden dağıtılmasına giden -
12:55 - 12:57sürekli bir döngüde.
-
12:58 - 13:01Sahip olmak ve olmamak
arasındaki gerginlik -
13:01 - 13:03birçok ülkeyi mahvediyor,
-
13:03 - 13:05bu yeni eşitsizliğin önlemek de
-
13:05 - 13:08herkesin yararına,
-
13:08 - 13:11büyük veri şirketleri de buna dahil.
-
13:12 - 13:17Tabii ki bireysel veri mülkiyeti dijital
bir toplumu neyin oluşturduğuna dair -
13:17 - 13:20son derece karmaşık bir soruya
-
13:20 - 13:24kusursuz ya da tamamlanmış
bir cevap değil. -
13:25 - 13:27McKinsey'ye göre yapay zeka,
-
13:28 - 13:34gelecek 10 yılda ekonomik veriye
13 trilyon dolar ilave edecek. -
13:35 - 13:38Bireyler tarafından oluşturulan veriler
bu inanılmaz büyümeye -
13:38 - 13:41şüphesiz katkı sağlayacak.
-
13:42 - 13:45En azından halkı güçlendiren
ekonomik bir model -
13:45 - 13:47düşünmemeli miyiz?
-
13:47 - 13:52Eğer özel mülkiyet
850 milyondanfazla insanı -
13:52 - 13:54yoksulluktan çıkardıysa
-
13:54 - 13:56bu bizim görevimiz
-
13:56 - 13:59ve işletmelere ek olarak
insanları güçlendirecek -
13:59 - 14:02daha kapsayıcı bir yapay zeka
ekonomisi yaratmayı -
14:02 - 14:07gelecek nesillere borçluyuz.
-
14:07 - 14:08Teşekkürler.
-
14:08 - 14:11(Alkış)
- Title:
- Verileriniz için niçin size ödeme yapılmalı
- Speaker:
- Jennifer Zhu Scott
- Description:
-
Dünyanın en değerli teknoloji şirketleri, ürettiğiniz kişisel verilerden kâr sağlıyor. Öyleyse neden para almıyorsunuz? Bu göz açıcı konuşmada, girişimci ve teknoloji uzmanı Jennifer Zhu Scott, özel veri sahipliği --size onu istediğiniz gibi bağışlama, silme veya satma gücü veriyor -- hakkında konuşuyor ve bu büyüyen hareketin gücü ve parayı insanların ellerine nasıl geri koyabileceğini gösteriyor.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 14:27
Cihan Ekmekçi approved Turkish subtitles for Why you should get paid for your data | ||
Cihan Ekmekçi accepted Turkish subtitles for Why you should get paid for your data | ||
Cihan Ekmekçi edited Turkish subtitles for Why you should get paid for your data | ||
Azer Sardarov edited Turkish subtitles for Why you should get paid for your data | ||
Azer Sardarov edited Turkish subtitles for Why you should get paid for your data | ||
Cihan Ekmekçi declined Turkish subtitles for Why you should get paid for your data | ||
Cihan Ekmekçi edited Turkish subtitles for Why you should get paid for your data | ||
Cihan Ekmekçi edited Turkish subtitles for Why you should get paid for your data |