Return to Video

Хэдэн орчлон eртѳнц байгаа вэ? - Крис Андерсон

  • 0:00 - 0:13
    (хѳгжим)
  • 0:14 - 0:16
    Хэдэн орчлон eртѳнц байгаа вэ?
  • 0:18 - 0:20
    Заримдаа би олон цагаар нисэхдээ,
  • 0:20 - 0:23
    уулс, цөлүүдийг онгоцны цонхоор хараад
  • 0:23 - 0:26
    манай дэлхий ямар уудам
    болохыг ойлгохыг хичээдэг.
  • 0:27 - 0:29
    Гэтэл бид нар байнга хардаг нэгэн зүйл,
  • 0:29 - 0:33
    нэг сая дэлхийг дотроо багтааж
    чадна гэдгийг саналаа.
  • 0:33 - 0:35
    Нар бол дэндүү том санагдах ч,
  • 0:35 - 0:39
    агуу том өнцгөөс харвал маш бяцхан бөгөөд,
  • 0:39 - 0:43
    Сүүн Замын 400 тэрбум оддын нэг юм.
  • 0:43 - 0:45
    Цэлмэг шөнө чиний харж чадах
  • 0:45 - 0:48
    сунайн үзэгдэх цагаан
    манан нь Сүүн Зам юм.
  • 0:48 - 0:49
    Үүнээс ч дордоно.
  • 0:49 - 0:53
    Тeлeскопоор 100 тэрбум гаруй
    галактикийг харж чаддаг.
  • 0:54 - 0:58
    Хэрвээ нэг од нь нэг элсэн
    ширхэг шиг хэмжээтэй бол
  • 0:58 - 1:01
    Сүүн Замд байгаа однууд нь хангалттай
  • 1:01 - 1:05
    9x9 метр талбай, 0,91 м гүнзгий далайн
    эргийг элсээр дүүргэж чадна.
  • 1:06 - 1:09
    Харин Дэлхийд нийт
    ертөнцийн однуудыг багтаах
  • 1:09 - 1:11
    тийм их далайн эрэг байхгүй.
  • 1:11 - 1:15
    Ийм далайн эрэг нь хэдэн зуун
    сая миль газар үргэлжилнэ.
  • 1:16 - 1:19
    Өө Стивин Хавкин оо, ямар их од вэ?
  • 1:20 - 1:22
    Стивин болон ѳѳр физикчид тѳсѳѳлѳшгүй
  • 1:22 - 1:25
    том бодит байдалд итгэж байна.
  • 1:26 - 1:30
    Хамгийн түрүүнд тeлeскопын
    хэмжээнд 100 тэрбум однууд
  • 1:30 - 1:33
    нийтийн маш жижиг бутархай байж болох юм.
  • 1:33 - 1:36
    Огторгуй өөрөө хурдацтай ѳргѳжиж байна.
  • 1:36 - 1:40
    Ихэнх галактикууд биднээс маш
    хурдан салж байгаагаас болж
  • 1:40 - 1:43
    тэднээс ирэх гэрэл нь
    бидэнд хэзээ ч хүрэхгүй байх.
  • 1:43 - 1:46
    Гэсэн ч дэлхий дээрх бодит байдал нь
  • 1:46 - 1:49
    биднээс хол, үзэгдэхгүй байгаа
    галактикуудтай холбоотой.
  • 1:50 - 1:52
    Тэднийг манай ертөнцийн
    нэг хэсэг гэж болно.
  • 1:53 - 1:55
    Тэд хамтдаа нэгэн нүсэр байгууламж бөгөөд
  • 1:55 - 1:59
    физикийн хуулиудыг дагаж, мөн л
    ижилхэн атомууд болох элекрон,
  • 1:59 - 2:02
    протон, куарк, нютринонуудоос бий
    болдог нь та бас надтай адил.
  • 2:02 - 2:05
    Гэхдээ сүүлийн үед физикийн онолууд,
  • 2:05 - 2:07
    утасны онолыг ч гэсэн
  • 2:07 - 2:10
    тоо томшгүй олон eртѳнцүүд
    байдгийг хэлж байна.
  • 2:10 - 2:13
    Эдгээр нь өөр төрлийн эгэл бөөмсөөс бүтэж,
  • 2:13 - 2:15
    өөр шинж чанартай, өөр хуулиудыг дагадаг.
  • 2:15 - 2:17
    Ихэнх нь амьдрал хэзээ ч тэтгэж чадахгүй,
  • 2:17 - 2:21
    магадгүй нано сэкундэд үүсч,
    алга болдог байж магадгүй.
  • 2:21 - 2:23
    Гэсэн хэдий, хамтдаа
  • 2:23 - 2:26
    нэгдсэн том eртѳнц бий болгодог.
  • 2:26 - 2:31
    11 хүртэлх хэмжээст, бидний хамгийн зэрлэг
    тѳсѳѳллѳѳс цааших гайхамшигууд агуулна.
  • 2:31 - 2:34
    Утасны онолын тэргүүн хувилбарт
  • 2:34 - 2:37
    10-ын 500 зэрэг тооны ертөнцөөс
    тогтдог гэж таамагладаг.
  • 2:37 - 2:40
    1-ийн ард 500ш тэг байна гэвэл энэ тоо нь
  • 2:40 - 2:45
    бидэнд ажиглалдах eртѳнцийн нэг атом бүр
  • 2:45 - 2:46
    ѳѳрийн eртѳнцтэй
  • 2:47 - 2:49
    тэдгээр ертөнцөд байгаа атом бүгд
  • 2:49 - 2:51
    тус тусдаа eртѳнцтэй,
  • 2:52 - 2:54
    тэгээд энийг дахин 2 цикл давтана
    гэсэн үг.
  • 2:54 - 2:57
    Одоо ч та тэр бүхлийн жижиг
    бутархайд хүрлээ.
  • 2:57 - 3:03
    Триллион триллион триллион триллион трил-
    лион триллион триллион триллион триллион
  • 3:03 - 3:08
    триллион триллион триллион триллион
    триллион триллион хуваасантай тэнцүү.
  • 3:08 - 3:12
    Гэвч энэ бол ѳѳр тоотой
    харьцуулбал маш бага:
  • 3:12 - 3:13
    тэр тоо нь
  • 3:13 - 3:14
    хязгааргүй юм.
  • 3:14 - 3:17
    Зарим физикчид огторгуй-цаг
    хугацаан холбоо нь
  • 3:17 - 3:19
    хязгааргүй бөгөөд энэ нь хязгааргүй тооны
  • 3:19 - 3:22
    өөр шинж чанаруудтай ертөнцүүдээс
    бүтдэг гэж хэлдэг.
  • 3:22 - 3:24
    Тархи нь яаж байна?
  • 3:25 - 3:27
    Харин куантум онол шинэ эргэлзээ нэмдэг.
  • 3:27 - 3:29
    Бүх эргэлзээний дараа онол батлагддаг ч
  • 3:29 - 3:31
    хѳрвүүлж ойлгох нь бэрхшээлтэй.
  • 3:31 - 3:35
    Харин зарим физикчид энэ бэрхшээлээс
    гарах ганцхан арга нь
  • 3:35 - 3:37
    хэрвээ нүсэр их тоон зэргэлдээ ертѳнцүүд
  • 3:37 - 3:39
    хором тутамд үржигдэж байгаагаар
  • 3:39 - 3:43
    үүнээс олон ертѳнц нь бидний
    байгаа ертѳнцтэй адил бөгөөд,
  • 3:43 - 3:46
    таны хувилбарууд байгаа гэж төсөөл.
  • 3:46 - 3:50
    Аль нэг ертѳнцѳд та сайн дүнтэй тѳгсѳж,
    ѳѳрийн мѳрѳѳдлийн хүнтэйгээ гэрлэнэ.
  • 3:50 - 3:53
    Заримд нь огт эсрэгээрээ.
  • 3:53 - 3:55
    Хэдэн шинжлэх ухаанчид дэмий юм гэнэ.
  • 3:55 - 3:59
    Хэдэн орчлон ертѳнц байгаа вэ гэдэг
    асуултын нухацтай хариулт нь нэг,
  • 3:59 - 4:02
    зѳвхѳн нэг л ертѳнц.
  • 4:03 - 4:05
    Мөн цѳѳн хэдэн гүн сэтгэгчид, далдыг
    харагчид
  • 4:05 - 4:08
    бидний ертөнц хүртэл хуурмаг
    үзэгдэл гэж маргаж магадгүй.
  • 4:08 - 4:10
    Иймд таны харж байгаачлан
  • 4:10 - 4:13
    энэ асуултанд санал
    нийлсэн хариулт гэж байхгүй,
  • 4:13 - 4:14
    огтхон ч үгүй.
  • 4:14 - 4:18
    Бид бүгдийн мэдэж байгаачлан хариулт нь
    0 эсвэл хязгааргүйн хороонд байгаа.
  • 4:19 - 4:21
    Бидний сайн мэдэх нэг зүйл бол:
  • 4:21 - 4:25
    Одоо үе бол физик судалж
    байх тохиромжтой цаг.
  • 4:25 - 4:27
    Бид хүн тѳрѳлхтний харсан хамгийн том
  • 4:27 - 4:32
    мэдлэгийн парадигмийн ѳѳрчлѳлт
    хийж байх шиг байна.
Title:
Хэдэн орчлон eртѳнц байгаа вэ? - Крис Андерсон
Speaker:
Chris Anderson
Description:

Хэн ч энэ асуултын хариуг мэдэхгүй байгаа нь илүү сонирхлыг татаад байгаа юм. Физикийн талаар ганц бодит ойлголтын хүрээг дэлгэрүүлэх, бидний байгаа дэлхий eртѳнцѳѳс гадна олон eртѳнц байна гэдгийг физикчид батлаад байна. Крис Андерсон энэ санааны утга учрыг олж мэдэхээр ажиллаж байна.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:43
Sundari Enkhtugs approved Mongolian subtitles for How many universes are there?
Sundari Enkhtugs edited Mongolian subtitles for How many universes are there?
Batchansaa Batzorig accepted Mongolian subtitles for How many universes are there?
Batchansaa Batzorig edited Mongolian subtitles for How many universes are there?
Batchansaa Batzorig edited Mongolian subtitles for How many universes are there?
Batchansaa Batzorig edited Mongolian subtitles for How many universes are there?
Uuriintuya Urjinbazar edited Mongolian subtitles for How many universes are there?
Uuriintuya Urjinbazar edited Mongolian subtitles for How many universes are there?
Show all

Mongolian subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.