Return to Video

Amerika Birleşik Devletleri'ndeki oy verme hakkı için yapılan savaş - Nicki Beaman Griffin

  • 0:07 - 0:09
    Bir sonraki genel seçim geldiğinde
  • 0:09 - 0:11
    kim seçim bürolarına gelmeye
  • 0:11 - 0:13
    ve ABD başkanı için
    oy vermeye uygun olacak?
  • 0:13 - 0:14
    Gerçekten çok basit.
  • 0:14 - 0:16
    En az 18 yaşındaysanız,
  • 0:16 - 0:17
    ABD vatandaşıysanız
  • 0:17 - 0:19
    ve bir eyaletin sakiniyseniz
  • 0:19 - 0:20
    oy verebilirsiniz;
  • 0:20 - 0:22
    tabii suçlu olmadığınızı varsayarsak.
  • 0:22 - 0:23
    Her şey doğru gibi gözüküyor.
  • 0:23 - 0:26
    Sonuçta Amerika Birleşik Devletleri
    demokratik olmakla
  • 0:26 - 0:28
    ya da nihai otoritenin
    ulusun vatandaşlarında olduğu
  • 0:28 - 0:30
    bir devlet olmakla övünüyor.
  • 0:30 - 0:33
    Ancak her zaman böyle değildi.
  • 0:33 - 0:38
    1789'da George Washington, seçmen
    kurulunu oyların %100'üyle kazandı
  • 0:38 - 0:40
    ama kimin oylarıyla kazandı?
  • 0:40 - 0:41
    Muhtemelen sizinkiyle değil.
  • 0:41 - 0:47
    Tüm Amerika Birleşik Devletleri nüfusunun
    sadece %6'sı oy verebiliyordu.
  • 0:47 - 0:52
    Oy vermek; sadece beyazların, erkek
    mülk sahiplerinin sahip olduğu bir haktı.
  • 0:52 - 0:54
    1820'lere ve 1830'lara kadar,
  • 0:54 - 0:58
    Amerika nüfusu, doğu yakasından
    batı sınırına doğru yükseliyordu.
  • 0:58 - 1:01
    Sınır çiftçileri dirençli ve özerktiler
  • 1:01 - 1:03
    ve çoğunlukla oy vermeye uygun değillerdi
  • 1:03 - 1:05
    çünkü arazi sahibi değillerdi.
  • 1:05 - 1:07
    Ulusun bu yeni bölgeleri eyalet oldukça
  • 1:07 - 1:11
    genellikle mülk koşulundan
    dolayı hariç tutuldular.
  • 1:11 - 1:14
    ABD'nin sıradan bir kişi olan
    ilk başkanı Andrew Jackson gibi liderler,
  • 1:14 - 1:17
    onun genel oy hakkı dediği
    şeyi desteklediler.
  • 1:17 - 1:19
    Tabii ki genel oy hakkıyla Jackson aslında
  • 1:19 - 1:22
    beyazların ve erkeklerin sahip olduğu
    bir oy hakkından bahsediyordu.
  • 1:22 - 1:26
    Tüm vurguladığı, oy vermek için
    mülk koşulunun kaldırılmasıydı,
  • 1:26 - 1:29
    oy hakkını beyaz erkeklerin
    ötesine genişletmek değildi.
  • 1:29 - 1:32
    1850'lere kadar yetişkin nüfusun
    yaklaşık olarak %55'i
  • 1:32 - 1:34
    ABD'de oy vermeye uygundu;
  • 1:34 - 1:35
    %6'dan daha iyiydi
  • 1:35 - 1:37
    ama herkesten çok uzaktı.
  • 1:37 - 1:41
    Daha sonrasında, 1861'de
    Amerikan İç Savaşı
  • 1:41 - 1:45
    büyük ölçüde kölelik sorunu
    ve eyaletlerin hakları yüzünden başladı.
  • 1:45 - 1:46
    Her şey bittiğinde,
  • 1:46 - 1:49
    Amerika Birleşik Devletleri,
    insanların oy verme hakkının
  • 1:49 - 1:52
    ırka, renge, daha önce bir köle
    olması durumuna dayanarak
  • 1:52 - 1:55
    reddedilemeyeceğini temin eden
    On beşinci Değişikliği onayladı.
  • 1:55 - 1:58
    Bu, yakın bir zamanda
    ABD vatandaşı olması kabul edilen
  • 1:58 - 2:01
    siyahi erkeklerin şimdi
    oy verebileceği anlamına geliyordu.
  • 2:01 - 2:03
    Tabii ki kanunlar gerçeklerden çok uzaktı.
  • 2:03 - 2:05
    On beşinci Değişikliğin sözüne rağmen,
  • 2:05 - 2:10
    göz korkutmalar Afrikalı Amerikalıları
    oy verme haklarından alıkoydu.
  • 2:10 - 2:14
    Eyaletler Afrikalı Amerikalıların oy verme
    hakkını sınırlayan yasalar geçirdiler,
  • 2:14 - 2:18
    bunlar arasında okuryazarlık sınavı
    ve oy kullanma vergisi gibi şeyler vardı,
  • 2:18 - 2:21
    ki okuryazar Afrikalı Amerikalıların bile
    sınavı geçmemesi için hile yapılmıştı.
  • 2:21 - 2:23
    Dolayısıyla On beşinci Değişikliğe rağmen,
  • 2:23 - 2:27
    1892'ye kadar Mississippi'deki siyahi
    erkeklerin yaklaşık olarak sadece %6'sı
  • 2:27 - 2:28
    oy vermek üzere kayıtlıydı.
  • 2:28 - 2:31
    1960'a kadar ise bu oran sadece %1 idi.
  • 2:31 - 2:35
    Tabii ki kadınlar hâlâ ulusal oy verme
    tablosundan hariç tutuluyordu.
  • 2:35 - 2:37
    Kadınlara oy hakkı hareketinin
  • 2:37 - 2:40
    30 yıllık savaşını kazanması ise
    1920'lere kadar mümkün değildi
  • 2:40 - 2:43
    ve en sonunda On dokuzuncu Değişiklik
    kadınlara oy verme hakkını verdi,
  • 2:43 - 2:45
    yani beyaz kadınlara bu hak verildi.
  • 2:45 - 2:47
    Afrikalı Amerikalılar üzerindeki
    kısıtlamalar devam etti,
  • 2:47 - 2:49
    buna Afrikalı Amerikalı
    kadınlar da dahildi.
  • 2:49 - 2:51
    İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra,
  • 2:51 - 2:54
    birçok Amerikalı, ABD demokrasisini
    sorgulamaya başladı.
  • 2:54 - 2:57
    Yurt dışında özgürlük
    ve insan hakları için savaşan bir ulus
  • 2:57 - 3:00
    nasıl olur da eve gelir
    ve ırka dayalı oy hakkını reddedebilir?
  • 3:00 - 3:05
    Modern sivil haklar hareketi, akıllardaki
    bu sorularla 1940'larda başladı.
  • 3:05 - 3:08
    Yıllar süren fedakarlık,
    katliam ve acıdan sonra,
  • 3:08 - 3:11
    Amerika Birleşik Devletleri
    1965 Oy Hakları Yasasını geçirdi;
  • 3:11 - 3:14
    en sonunda okuryazarlık sınavı gibi
    kısıtlamaları ortadan kaldırdı
  • 3:14 - 3:19
    ve On beşinci Değişiklikte
    söz verilen oy verme hakkını korudu.
  • 3:19 - 3:23
    Günümüzde 21 yaşın üzerindeki
    her vatandaş oy verebilir.
  • 3:23 - 3:24
    Her şey iyi gidiyordu
  • 3:24 - 3:27
    ta ki Amerika Birleşik Devletleri
    savaşa girene kadar.
  • 3:27 - 3:29
    Vietnam Savaşı, 18 yaş üzerindeki
  • 3:29 - 3:31
    ve zorunluk askerlik yapacak
    tüm erkekleri çağırdığında
  • 3:31 - 3:33
    birçok kişi, oy veremeyecek tüm erkekleri
  • 3:33 - 3:36
    savaşa göndermenin
    adil olup olmadığını düşündü.
  • 3:36 - 3:39
    1971'deki Yirmi Altıncı Değişiklik,
  • 3:39 - 3:43
    18 yaş üstü tüm vatandaşları
    oy vermeye uygun kıldı
  • 3:43 - 3:46
    ve ABD'de oy verme konusunda
    yapılan son büyük gelişme bu oldu.
  • 3:46 - 3:49
    Günümüzde ABD'deki oy kullanma
    hakkına sahip seçmen havuzu,
  • 3:49 - 3:54
    ABD tarihinde hiç olmadığı kadar
    çok geniş ve kapsamlı.
  • 3:54 - 3:56
    Ama tabii ki mükemmel değil.
  • 3:56 - 3:59
    Hâlâ bazı grupları oy vermeden
    menetmeye çalışan aktif girişimler mevcut
  • 3:59 - 4:03
    ve oy verebilenlerin ise sadece
    yaklaşık olarak %60'ı oy veriyor.
  • 4:03 - 4:05
    Oy verme hakkını
    güvenceye almak için yapılan
  • 4:05 - 4:07
    onca sıkı çalışmayı bildiğinize göre,
  • 4:07 - 4:08
    ne düşünüyorsunuz?
  • 4:08 - 4:11
    Yeteri kadar vatandaşın
    oy verme hakkı var mı?
  • 4:11 - 4:13
    Oy verebilecek kişiler arasından
  • 4:13 - 4:15
    neden daha fazlası oy vermiyor?
Title:
Amerika Birleşik Devletleri'ndeki oy verme hakkı için yapılan savaş - Nicki Beaman Griffin
Speaker:
Nicki Beaman Griffin
Description:

Tüm dersi görüntüleyin: http://ed.ted.com/lessons/the-fight-for-the-right-to-vote-in-the-united-states-nicki-beaman-griffin

Günümüzde Amerika Birleşik Devletleri'nde eğer 18 yaşın üstündeyseniz, bir vatandaşsanız ve bir eyaletin sakiniyseniz oy verebilirsiniz (bazı istisnalar mevcuttur). Peki, 1789 yılındaki ilk seçimden beri oy haklarında neler değişti? Nicki Beaman Griffin, daha kapsamlı bir seçmen kitlesi için yapılan uzun savaşın tarihini özetliyor.

Ders: Nicki Beaman Griffin, Yöneten: Flaming Medusa Studios.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:31

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.