Kakenya Ntaiya: Okul isteyen bir kız

Kakenya Ntaiya babasıyla bir anlaşma yaptı: Eğer babası onun liseye devam etmesine izin verirse, geleneksel Maasai "kadın sünneti" ayinine katılıp sünnet olacaktı. Ntaiya üniversiteye uzanan eğitiminin ve köy büyükleriyle beraber çalışarak köyündeki kızlar için inşa ettikleri okulun cesur hikayesini anlatıyor. Bu, bir kızın okuma serüveninin 125 genç kızın kaderini nasıl değiştirdiğinin hikayesi. (TEDxMidAtlantic' te çekildi.)

Kenya'da bir grup insan var.

Insanlar onları görmek için okyanuslar aşıyorlar.

(Kenya' daki) Bu insanlar uzun boylu,

yükseğe zıplıyorlar. Kırmızı giyiyorlar.

Ve aslanları öldürüyorlar.

Bu insanların kim olduklarını merak ediyor olmalısınız.

Bunlar Maasailer.

Ve harika olan ne biliyor musunuz, ben de onlardan biriyim.

Maasailerde erkek çocuklar savaşçı olmak için yetiştirilir.

Kızlar ise anne olmak için.

Beş yaşına geldiğimde,

ergenliğe ulaştığımda evlenmek üzere

nişanlı olduğumu öğrendim.

Annem, büyükannem, teyzelerim

sürekli kocamın etrafta olduğunu

hatırlatır dururdu.

(Kahkaha) Harika, değil mi?

Ve o andan itibaren yaptığım herşey

beni 12 yaşıma geldiğimde mükemmel bir kadın olmaya hazırlamak içindi.

Günüm sabah saat 5'te başlıyordu.

İnekleri sağardım, evi süpürürdüm,

kardeşlerime yemek yapar, su taşır, ateşi yakardım.

Mükemmel bir eş haline gelmek için

yapmam gereken her şeyi yaptım.

Okula gittim, Maasai kadınları veya kızları

okula gittiği için değil.

Annemin eğitim hakkı elinden alındığı için

ve bana ve kardeşlerime kendisininki gibi bir hayatımız

olmasını istemediğini sürekli hatırlattığı için okula gittim.

Peki bunu neden söylüyordu?

Babam şehirde polis memuru olarak çalışırdı.

Eve yılda bir kere gelirdi.

Bazen onu iki sene görmediğimiz bile olurdu.

Eve gelişiyse apayrı bir olaydı.

Annem yiyeceğimiz için canla başla

çiftlikte ekinlerle uğraşırdı.

Bizi daha iyi büyütmek için ineklere ve

keçilere bakardı.

Ama babam geldiğinde ineklerimizi satardı,

ürettiklerimizi satardı

ve arkadaşlarıyla içmek için barlara giderdi.

Annem kadın olduğundan,

mal sahibi olmaya hakkı yoktu.

Hükmen ailemizin olan herşey

zaten babama aitti, yani hak onundu.

Annem onu sorgulamaya kalkıştığında

babam onu döver, zor kullanırdı, yani hayatı gerçekten zordu.

Okula gittiğimde bir hayalim vardı.

Öğretmen olmak istiyordum.

Öğretmenler güzel görünüyorlardı.

Güzel kıyafetler, topuklu ayakkabılar giyerlerdi.

Sonradan o ayakkabıların rahatsız olduğunu keşfettim ama o zaman hayrandım.

(Kahkahalar)

Ama en önemlisi öğretmenler sadece tahtaya yazı yazıyorlardı,

bu zor bir iş değildi, yani çiftlikte yaptıklarımla

karşılaştırınca öyle düşünüyordum.

İşte bu yüzden, öğretmen olmak istiyordum.

Okulda çok sıkı çalıştım, ama sekizince sınıfa geldiğimde

bir yol ayrımındaydım.

Geleneğimize göre kızların kadın olabilmeleri için

katılmaları gereken bir tören vardır,

bir kadınlığa geçiş merasimi.

O zaman sekizinci sınıfı bitiriyordum

ve liseye geçiş dönemimdi.

Bu bir yol ayrımıydı.

Bu geleneğe uyduğumda evlenmeye hazır bir kadın olacaktım.

Öğretmen olma hayalimse suya düşecekti.

Bundan dolayı konuşmaya -- tüm bunların üstesinden

gelmek için bir plan yapmaya koyuldum.

Babamla konuştum. Çoğu kızın hiç yapmadığı bir şeyi yaptım.

Babama "Bu geleneği gerçekleştireceğim,

ama okula gitmeme izin vermen şartıyla" dedim.

Çünkü eğer kaçsaydım,

babam için bir felaket olurdu; herkes ona

geleneğe uymayan kızın babası diyecekti.

Bu hayatı boyunca taşıyacağı bir utanç olacaktı.

Düşündü taşındı ve "Tamam" dedi.

"Törene katıldıktan sonra okula gideceksin"

Yaptım. Merasim gerçekleşti.

Uzun, heyecanla dolu bir haftaydı.

Bu bir törendi. İnsanlar keyifliydiler.

Esas tören gerçekleşmeden önceki gün,

dans ediyorduk, heyecanlıydık

ve tüm gece uyumadık.

Önemli gün geldi çattı, dans ettiğimiz

evden çıktık. Evet, onca zaman dans ettik.

Meydana doğru yürüdük, bir kaç kişi bizi bekliyordu.

Hepsi bir halka oluşturmuştu.

Dans ede ede,

bu kadınlardan oluşan halkaya ulaştığımızda,

gördük ki, erkekler, kadınlar, çocuklar, herkes ordaydı.

Ortada oturan bir kadın vardı

ve kadın bizi tutmak için bekliyordu.

Ben ilktim. Kız kardeşlerim ve diğer birkaç kız sıradaydı

Kadına yaklaştığımda,

kadın bana baktı ve ben oturdum.

Oturdum ve bacaklarımı açtım.

Bacaklarımı açmamla başka bir kadın daha geldi

ve bu kadının bir bıçağı vardı.

Elinde bıçakla, bana doğru yürüdü,

klitorisimi tuttu ve kesti.

Tahmin edebiliceğiniz gibi kanadım, kanadım...

Bir süre kanadıktan sonra bayılmışım.

Bu birçok kızın öldüğü bir durum,

şanslıyım ki benim başıma gelmedi.

Bu yapılıyor, anestezi olmadan, paslı eski bir bıçakla,

zor zamanlardı...

Ben şanslıydım, çünkü annem çoğu kadının

yapmadığı bir şeyi yaptı.

Üç gün sonra herkes evden gittiğinde,

gidip bir hemşire getirdi.

İyi bakıldık.

Üç hafta sonra iyileşmiştim ve liseye döndüm

Artık öğretmen olmaya çok kararlıydım,

böylece ailemde bir fark yaratacaktım.

Lisedeyken bir şey oldu.

Oregon Üniversitesi'ne gitmiş,

köyümüzden genç bir adamla tanıştım.

Bu adam beyaz tişört, kot pantolon giyiyordu, kamerası vardı

ve beyaz spor ayakkabılar giyiyordu. Beyaz spor ayakkabı diyorum!

Kıyafetlerin ve ayakkabıların bir önemi var bence.

Onunkiler spor ayakkabılardı ve köyümüzde

taş döşeli yollarımız bile yoktu. Bayağı çekiciydi.

Ona "Senin bulunduğun yere gitmek istiyorum" dedim.

Çünkü bu adam mutlu görünüyordu, buna hayrandım.

Bana "Peki, gitmek istiyorum derken

neyi kastediyorsun?" diye sordu.

"Seni bekleyen bir kocan yok mu?"

Ona "Sen orasını düşünme,

sadece oraya nasıl gidebilirim, bana onu anlat." dedim.

Bu genç adam bana yardım etti.

Bir de, ben lisedeyken babam hastaydı.

Felç geçirmişti ve gerçekten çok hastaydı.

Bu yüzden bana ne yapacağımı söyleyemiyordu.

Ama sorun şu ki, babam sahip olduğum tek baba değil

Yaşadığım toplumdaki babamın yaşındaki her erkek

otomatik olarak benim babam sayılır--amcalarım, tümü--

ve onlar geleceğimin ne olacağını belirler.

Başvurduğum okuldan, Lynchburg, Virginia'daki Randolph-Macon Üniversitesinden,

haber geldi, okula kabul edilmiştim.

Ama köyün desteği olmadan gidemezdim,

çünkü uçak bileti almak için para toplamam gerekliydi.

Okumak için burs almıştım ama kendimi buraya getirmem gerekiyordu.

Köyün desteğine ihtiyacım vardı.

Oysa, köydeki adamlar bir bayanın

okumak için böyle bir fırsat elde ettiğini duyduğunda,

"Yazık olmuş. Bu fırsat bir erkek çocuğa

verilseydi keşke. Sana yardım edemeyiz." dediler.

Böylece evime döndüm ve geleneğe geri dönmek zorunda kaldım.

İnsanlarım arasında sabahın

iyi haberler getirdiğine dair bir inanç vardır.

Dolayısıyla ne yapacaksam sabahları yapmalıydım,

çünkü sabah iyi haberler getirir.

Köyde aynı zamanda büyüğümüz olan bir şef var

eğer o tamam derse, herkes ona uyardı.

Bu yüzden, sabahın çok erken saatinde, daha güneş doğarken, onu görmeye gittim.

Kapısını açtığında ilk gördüğü şey, bendim.

"Çocuğum, burada ne yapıyorsun?" dedi.

"Baba, yardımına ihtiyacım var. Amerika'ya gitmem için bana destek olur musun?" dedim.

Orada iyi bir kız olacağıma, geri döneceğime

ve sonrasında isteyecekleri her şeyi

yapacağıma söz verdim.

"Tamam, ama bunu yalnız yapamam" dedi.

Bana bir liste verdi üzerinde 15 --

16 adamın isminin yazılı olduğu. Sonraki her bir sabah

onları ziyarete gittim.

Hepsi bir araya geldi.

Bütün köy, kadın, erkek, herkes bir araya gelip

eğitim almamı desteklediler.

Amerika'ya geldim. Ne buldum tahmin edersiniz?

Kar buldum!

Wal-Mart, elektrik süpürgesi ve

kafeteryada bir sürü yemek buldum.

Bolluk ülkesine gelmiştim.

Keyfime baktım, ama burda geçirdiğim zamanda

bir sürü şey de keşfettim.

13 yaşındayken başımdan geçen törenin

kadın sünneti olarak bilindiğini öğrendim.

Bunun Kenya yasalarına aykırı bir şey olduğunu öğrendim.

Eğitim almak karşılığında, vücudumun bir parçasını takas etmek

zorunda olmadığımı öğrendim. Eğitim hakkımdı.

Biz şu anda konuşurken, Afrika'da 3 milyon kız çocuğu

bu sünnet geleneğine tabi olma riski altında.

Annemin mülk edinme hakkı olduğunu öğrendim.

Kadın olduğu için istirmar

edilmemesi gerektiğini öğrendim.

Bu öğrendiklerim beni öfkelendirdi.

Bir şeyler yapmak istedim.

Her geri dönüşümde, komşularımın kızlarını

evlenmek üzere buldum ve

sünnet ediliyorlardı.

Buradan mezun olduktan sonra, BM'de çalışmaya başladım.

Sonra, yüksek lisansımı tamamlamak üzere okula döndüm,

ama köyümün kızlarının daima ağlayan yüzleri hiç gözümün önünden gitmedi.

Bir şeyler yapmak zorundaydım.

Geri döndüğümde, köyümün adamlarıyla ve kadınlarıyla

konuşmaya başladım ve onlara dedim ki:

"Ben size verdiğim sözü tutarak geri dondüm ve size

yardım etmek istiyorum. Neye ihtiyacınız var?"

Kadınlar bana dedi ki:

"Bize ne gerek biliyor musun? Kızlar için bir okula gerçekten çok ihtiyaç var."

Çünkü kızlar için herhangi bir okul yoktu.

Annelerin kızların okulu olmasını isteme sebepleri şuydu:

bir kız çocuğu okula yürürken tecavüze uğrarsa

anne suçlanırdı.

Eğer evlenmeden önce hamile kalırsa,

anne suçlanır ve cezalandırılırdı.

Anne dayak yerdi.

"Biz kızlarımızı güvenli bir yere koymak istiyoruz." dediler.

Sonrasında, babalarla konuşmaya gittim

Babalar, tabii ki, tahmin edebileceğiniz gibi,

"Biz erkekler için bir okul istiyoruz." dediler.

Ben de dedim ki: "Bu köyün erkeklerinden birkaçı

yurt dışında bulundu ve orada eğitim aldı.

Onlar erkekler için bir okul yaptırsınlar,

ben de kızlar için."

Söylediklerim mantıklıydı ve onlar da kabul ettiler.

Onlardan bana bir güvence vermelerini istedim.

Ve onlar da verdiler. Okulu yapacağımız toprağı hediye ettiler.

Okulu yaptık.

Bu okuldan bir kızla tanışmanızı istiyorum.

Angeline okula başvurmak için geldiğinde,

hiçbir kriterimizi karşılamıyordu.

Bir yetimdi. Evet, bu sebeple onu okula kabul edebilirdik.

Ama yaşı büyüktü. 12 yaşındaydı ve biz

dördüncü sınıf öğrencilerini kabul ediyorduk.

Yetim olduğu, annesi ve babası olmadığı için,

Angeline'ın kurulu bir düzeni yoktu,

bir büyükannesinin evinden diğerine, bir teyzesinden

diğerine, gönderiliyordu. Hayatında istikrar yoktu.

Angeline'e şöyle bir baktım, o günü net hatırlıyorum,

o gün Angeline'de, gördüğümün ötesinde bir şeyler olduğunu fark ettim.

Dördüncü sınıfa girmek için olması gerekenden büyüktü.

Sınıfa gelmesi için ona bir fırsat verdik.

İşte bu Angeline'nın 5 ay sonraki hali.

Hayatında bir dönüşüm başlamıştı.

Angeline pilot olmak istiyor, dünyanın her yerine uçup

bir fark yaratmak için.

Okula geldiğinde en iyi öğrenci değildi.

Ama şimdi, sadece bizim okulumuzda değil,

bölgedeki 4. sınıflar arasındaki en iyi öğrenci o.

Bu Sharon. Bu da beş yıl sonraki hali.

Bu Evelyn. İşte bu da beş ay sonraki hali ve bu bizim yarattığımız fark.

Her gün doğumunda, okulum

yeni bir başlangıca gebe.

Biz şu anda konuşurken, biliyorum ki 125 kız çocuğu asla sünnet olmayacak.

Bu 125 kız çocuğu, 12 yaşına geldiklerinde evlendirilmeyecekler.

Bu 125 kız çocuğu, hayaller kuruyor ve onları gerçekleştiriyor.

İşte biz bunu yapıyoruz,

onlara serpilmeleri için fırsatlar veriyoruz.

Biz şu anda konuşurken, toplumda

başlattığımız devrimler sayesinde, kadınlar artık dövülmüyor.

(Alkışlar)

Sizi, bu gayeye katılmaya davet etmek istiyorum.

Burada iyimser bir şekilde

beni dinliyorsunuz.

Çok tutkulu insanlarsınız.

Daha iyi bir dünya görmek isteyenlerdensiniz.

Savaşın, yoksulluğun bittiğini görmek isteyenlerdensiniz.

Fark yaratmak isteyen birisiniz.

Yarınımızı daha iyi yapmak isteyen birisiniz.

Bugün sizi öncü olmaya davet ediyorum

çünkü öyle yaparsanız insanlar sizi takip edecek.

Öncü olun. İnsanlar sizi takip edecek.

Cesur olun. Başkaldırın. Korkusuz olun. Kendinizden emin olun.

Sınırlarınızı aşın, çünkü siz kendi dünyanızı değiştirdikçe,

yaşadığınız toplumu değiştirdikçe,

birer birer kız çocuklarını, aileleri, köyleri,

ülkeleri etkileyeceğinize inandıkça,

fark yaratıyorsunuz. Eğer kendi dünyanızı değiştirirseniz,

yaşadığınız toplumu değiştireceksiniz,

yaşadığınız ülkeyi değiştireceksiniz.

Bunu bir düşünün. Bunu siz yaparsanız, ben yaparsam

çocuklarımıza daha iyi bir gelecek yaratmış olmayacak mıyız?

Sizin çocuklarınıza, hepimizin torunlarına?

Ve çok huzurlu bir dünyada yaşıyor olacağız. Çok teşekkür ederim.

(Alkışlar)