Τι προκαλεί τις ψευδαισθήσεις; - Ελίζαμπεθ Κοξ

Παρακολουθήστε ολόκληρο το μάθημα: https://ed.ted.com/lessons/what-causes-hallucinations-elizabeth-cox

Μια πάθηση με την ονομασία Σύνδρομο Τσαρλς Μπόνετ μπορεί να προκαλέσει ψευδαισθήσεις στιγμιότυπων με έντονα χρώματα σε τυφλούς πάσχοντες. Οι μελέτες με ΛΑΜΣ δείχνουν ότι αυτές οι ψευδαισθήσεις ενεργοποιούν τα ίδια σημεία του εγκεφάλου που ενεργοποιεί η όραση - που εμπλέκει μια εντελώς διαφορετική περιοχή από τη φαντασία. Άλλες ψευδαισθήσεις σχετίζονται με τις ίδιες εγκεφαλικές περιοχές όπως και οι πραγματικές εμπειρίες αισθήσεων. Τι συμβαίνει; Η Ελίζαμπεθ Κοξ παραθέτει στοιχεία για την επιστήμη των ψευδαισθήσεων.

Μάθημα από την Ελίζαμπεθ Κοξ, σκηνοθεσία από Nerdo.

Μια ηλικιωμένη γυναίκα ονόματι Ρόζαλι
βρισκόταν στον οίκο ευγηρίας

όταν ξαφνικά το δωμάτιο της ζωντάνεψε
με περιστρεφόμενα υφάσματα.

Μέσα από τις περίτεχνες ταπετσαρίες

διέκρινε ζώα, παιδιά

και χαρακτήρες με διάφορες φορεσιές.

Η Ρόζαλι θορυβήθηκε, όχι από την εισβολή,

αλλά επειδή γνώριζε ότι αυτή η κουστωδία
αποτελούσε μια λεπτομερή ψευδαίσθηση.

Οι γνωστικές της λειτουργίες ήταν άψογες

και δεν είχε λάβει φαρμακευτική αγωγή

που θα μπορούσε
να προκαλούσει ψευδαισθήσεις.

Το πιο παράξενο, αν ένας αληθινός θίασος
τσίρκου έμπαινε μέσα στο δωμάτιό της,

δεν θα μπορούσε να τον δει:

ήταν εντελώς τυφλή.

Η Ρόζαλι ανέπτυξε μια κατάσταση γνωστή
ως σύνδρομο Τσαρλς Μπόνετ,

κατά το οποίο ασθενείς
με οπτικές βλάβες ή ολική τύφλωση

ξαφνικά βιώνουν ψευδαισθήσεις
με ολόκληρες σκηνές σε έντονα χρώματα.

Οι ψευδαισθήσεις εμφανίζονται ξαφνικά

και μπορεί να διαρκούν για λίγα λεπτά
ή να επανέρχονται για χρόνια.

Ακόμα δεν έχουμε κατανοήσει πλήρως
τα αίτια εμφάνισης και εξαφάνισής τους

ή το γιατί συγκεκριμένοι ασθενείς
τις εμφανίζουν, ενώ άλλοι όχι.

Γνωρίζουμε από μελέτες με ΛΑΜΣ
ότι αυτές οι ψευδαισθήσεις

ενεργοποιούν τις ίδιες
εγκεφαλικές περιοχές με την όραση.

Περιοχές που δεν ενεργοποιούνται
από τη χρήση φαντασίας.

Πολλές άλλες ψευδαισθήσεις,
συμπεριλαμβανομένων των μυρωδιών,

των οραμάτων και των ήχων

εμπλέκουν επίσης τα ίδια
τμήματα του εγκεφάλου

ως πραγματικές αισθητηριακές εμπειρίες.

Λόγω αυτού, ο εγκεφαλικός φλοιός
θεωρείται παράγοντας στις ψευδαισθήσεις.

Αυτό το λεπτό στρώμα φαιάς ουσίας
καλύπτει ολόκληρο τον εγκέφαλο,

με διαφορετικές περιοχές να επεξεργάζονται
πληροφορίες απ' τις αισθήσεις μας.

Αλλά ακόμα και σε άτομα των οποίων
οι αισθήσεις λειτουργούν απόλυτα

ο εγκέφαλος δομεί τον κόσμο
που αντιλαμβανόμαστε

από ελλιπείς πληροφορίες.

Για παράδειγμα, τα μάτια μας
έχουν κενά σημεία

όπου το οπτικό νεύρο μπλοκάρει
ένα μέρος του αμφιβληστροειδή.

Όταν ο οπτικός φλοιός επεξεργάζεται το φως
σε αντιληπτές εικόνες,

γεμίζει αυτά τα κενά σημεία
με πληροφορίες από τη γύρω περιοχή.

Κάποιες φορές, αντιλαμβανόμαστε πρόβλημα,
αλλά συνήθως δεν καταλαβαίνουμε διαφορά.

Όταν ο οπτικός φλοιός, έστω προσωρινά,
στερείται πληροφοριών από τα μάτια,

ο εγκέφαλος εξακολουθεί να προσπαθεί
να συνθέσει εικόνες με συνοχή,

αλλά τα όρια των δυνατοτήτων του
γίνονται εμφανέστερα.

Οι έντονες ψευδαισθήσεις του Συνδρόμου
Τσαρς Μπόνετ είναι ένα παράδειγμα.

Καθώς το Σύνδρομο αυτό
παρατηρείται μόνο σε ανθρώπους

που κάποτε είχαν φυσιολογική όραση
την οποία έχασαν μετέπειτα,

κι όχι στους εκ γενετής τυφλούς,

οι επιστήμονες πιστεύουν
ότι ο εγκέφαλος χρησιμοποιεί εικόνες

για ν' αναπληρώσει την έλλειψη
νέας οπτικής πληροφορίας.

Το ίδιο ισχύει για όλες τις αισθήσεις.

Άτομα με απώλεια ακοής συχνά
έχουν ψευδαισθήσεις με μουσική ή φωνές,

κάποιες φορές σύνθετες όσο η κακοφωνία
μιας μπάντας παρελάσεων.

Μαζί με την υπολειτουργία των αισθήσεων,

τα ψυχαγωγικά και θεραπευτικά φάρμακα,

παθήσεις όπως η επιληψία και η ναρκοληψία

και οι ψυχιατρικές διαταραχές
όπως η σχιζοφρένεια

αποτελούν κάποια απ' τα γνωστά αίτια
πρόκλησης ψευδαισθήσεων,

και συνεχίζουμε ν' ανακαλύπτουμε κι άλλα.

Κάποιες απ' τις γνωστότερες ψευδαισθήσεις

σχετίζονται με ναρκωτικά
όπως το LSD και η ψιλοκυβίνη.

Ανάμεσα στις χαρακτηριστικές επιπτώσεις
είναι η εντύπωση ότι τα στερεά είναι υγρά

και ότι οι επιφάνειες αναπνέουν.

Σε υψηλότερες δόσεις ο ορατός κόσμος
παρουσιάζεται να λιώνει,

να διαλύεται σε στροβίλους

ή ν' αποσυντίθεται σε μοτίβα φράκταλ.

Στοιχεία δείχνουν ότι αυτά τα φάρμακα
επιδρούν στον εγκεφαλικό φλοιό.

Ενώ όμως η οπτική βλάβη συνήθως
προκαλεί μόνο οπτικές ψευδαισθήσεις,

και η απώλεια ακοής ακουστικές,

οι ουσίες όπως το LSD προκαλούν
ανωμαλίες αντίληψης σ' όλες τις αισθήσεις.

Αυτό πιθανώς οφείλεται
στ' ότι ενεργοποιούν υποδοχείς

σε πολλές εγκεφαλικές περιοχές,

όπως οι φλοιώδεις περιοχές
για όλες τις αισθήσεις.

Το LSD και η ψυλοκυβίνη δρουν
όπως η σεροτονίνη στον εγκέφαλο,

καθώς δεσμεύονται σε συγκεκριμένο τύπο
υποδοχέων σεροτονίνης.

Ενώ ο ρόλος της σεροτονίνης στον εγκέφαλο
είναι πολύπλοκος και ελάχιστα κατανοητός,

πιθανόν να είναι σημαντικός
στην επεξεργασία πληροφοριών

από τα μάτια, τη μύτη, τ' αυτιά,

και άλλα αισθητήρια όργανα.

Σύμφωνα με μια θεωρία,
το LSD και η ψυλοκυβίνη

προκαλούν ψευδαισθήσεις,

διακόπτοντας τη μετάδοση σημάτων
σχετικών με την αισθητηριακή ολοκλήρωση.

Οι παραισθήσεις που σχετίζονται
με τη σχιζοφρένεια

ίσως έχουν παρόμοιο μηχανισμό μ' αυτές
που προκαλούν το LSD και η ψιλοκυβίνη.

Οι πάσχοντες από σχιζοφρένεια

συχνά παρουσιάζουν αυξημένα επίπεδα
σεροτονίνης στον εγκέφαλο.

Και τα αντιψυχωσικά ανακουφίζουν
τα συμπτώματα σχιζοφρένειας,

μπλοκάροντας τους ίδιους υποδοχείς
σεροτονίνης με το LSD και την ψιλοκυβίνη.

Και σε ορισμένες περιπτώσεις,

αυτά τα φάρμακα μπορούν
να μειώσουν τις ψευδαισθήσεις

των πασχόντων με Σύνδρομο Τσαρλς Μπόνετ.

Απέχουμε ακόμα απ' το να καταλάβουμε
τις διαφορετικές αιτίες

και τους σχετιζόμενους μηχανισμούς
των ψευδαισθήσεων.

Αλλά είναι ξεκάθαρο
ότι οι ψευδαισθητικές εμπειρίες

συνδέονται πολύ περισσότερο
με τη συνήθη αντίληψη απ' ό, τι πιστεύαμε.

Με τη μελέτη ψευδαισθήσεων
μπορούμε να μάθουμε πολλά

για το πώς ο εγκέφαλος κατασκευάζει
τον κόσμο που βλέπουμε,

ακούμε, μυρίζουμε και αγγίζουμε.

Καθώς μαθαίνουμε πιο πολλά,
αρχίζουμε να εκτιμούμε

το πόσο πραγματικά
υποκειμενικό και ξεχωριστό

είναι το σύμπαν αντίληψης του κάθε ατόμου.