Return to Video

Neon tabelaları ne parlatıyor? 360° animasyon - Michael Lipman

  • 0:13 - 0:17
    Hoover Barajı, 1936'da tamamlandığında
  • 0:17 - 0:20
    devasa bir hidroelektrik
    güç kaynağı yarattı
  • 0:20 - 0:26
    ve durgun bir çöl kasabasını hayata
    döndürdü: Las Vegas, Nevada.
  • 0:26 - 0:28
    Barajdan gelen güç kaynağı ile birlikte
  • 0:28 - 0:31
    Las Vegas kısa sürede
    parlak tabelalarla dolup taştı.
  • 0:31 - 0:37
    Bu göz kamaştırıcı ışıkların kaynağı
    elektriklendirilmiş neon gazıydı.
  • 0:37 - 0:40
    Bu doğal şeffaf, kokusuz gazdan
  • 0:40 - 0:43
    ışıklandırılmış tabelaların
    yapımında iki zorlu engel var:
  • 0:43 - 0:46
    Gazı yakalamak ve parlamasını sağlamak.
  • 0:46 - 0:50
    Fransız mucit Georges Claude,
    her ikisini yapmak için yöntemler buldu.
  • 0:50 - 0:52
    1902 yılında
  • 0:52 - 0:57
    havadan belirli gazları ayırmanın
    ve sıvılaştırmanın bir yolunu bularak
  • 0:57 - 1:01
    endüstriyel ölçekte neonu ilk üreten oldu.
  • 1:01 - 1:06
    1910'a kadar her iki uçta
    özel bir elektrotla
  • 1:06 - 1:12
    gazı cam bir tübe hapsetmenin yolunu buldu
    ve neon ışıklandırma doğmuş oldu.
  • 1:12 - 1:14
    Claude'unki gibi atölyelerde
  • 1:14 - 1:19
    tüp-bükücü olarak bilinen zanaatkârlar
    neon tabelaları elle yapıyorlardı.
  • 1:19 - 1:24
    Tüp-bükücüler; uzun, içi boş
    cam bir tübün küçük kısımlarını ısıtır
  • 1:24 - 1:27
    ve hızlıca şekle sokarlardı.
  • 1:27 - 1:31
    Cam soğuduktan sonra
    elektrotları her uca bağlar
  • 1:31 - 1:35
    ve vakum pompasıyla havayı çıkarırlardı.
  • 1:35 - 1:40
    Daha sonra camın içindeki herhangi bir
    yabancı maddeyi çıkarmak için
  • 1:40 - 1:44
    tüp boyunca yüksek voltajlı
    bir elektrik akımı geçirirlerdi.
  • 1:44 - 1:50
    Son olarak da soy gazı pompalar
    ve elektrotları mühürlerlerdi.
  • 1:50 - 1:52
    Neon bir tabela açıldığında
  • 1:52 - 1:56
    elektrik akımları bazı neon atomlarının
    elektronlarının hızlanıp
  • 1:56 - 2:02
    yörüngeden çıkmasına neden olarak,
    geride pozitif yüklü iyonlar bırakıyor.
  • 2:02 - 2:05
    Bu serbest elektronlar
    bir elektrottan diğerine saldırdıkça
  • 2:05 - 2:11
    daha fazla neon atomuyla çarpışıp
    onların da iyonlaşmasına neden oluyorlar.
  • 2:11 - 2:15
    Bu uyarılmış elektronlar
    normal enerji seviyelerine düştüklerinde
  • 2:15 - 2:21
    fazla enerjileri, fotonlar, yani ışık
    parçacıkları tarafından taşınıyor.
  • 2:21 - 2:23
    Tüm bunlar bir anda gerçekleşiyor
  • 2:23 - 2:29
    ve neon tabelayı açtığımızda gördüğümüz
    bu fotonlardan gelen parıltı oluyor.
  • 2:29 - 2:33
    Gazla dolu bir tabelaya
    "neon" tabela demek yaygın olsa da
  • 2:33 - 2:36
    aslında üretimlerinde
    kullanılan 5 farklı gaz var.
  • 2:36 - 2:40
    Her gaz, elektriklendirildiğinde
    farklı bir dalga boyunun fotonunu yayıyor,
  • 2:40 - 2:43
    yani ışığın farklı renkleriyle örtüşüyor.
  • 2:43 - 2:48
    Neon turuncu-kırmızı bir parıltı,
    argon soluk eflatun,
  • 2:48 - 2:54
    helyum pudra pembesi, kripton
    gümüş-beyaz ve ksenon açık mor yayıyor.
  • 2:54 - 2:58
    Elektriklendirilmiş yazı ve resimlerden
    bir gökkuşağı yaratmak için
  • 2:58 - 3:02
    bu 5 gaz renkli kaplanmış
    borularla birleştirilebilir.
  • 3:04 - 3:07
    İşletme sahipleri kısa süre içinde
  • 3:07 - 3:11
    bu renkli işaretlerin müşteri çekmekte
    ne kadar etkili olduğunu fark ettiler.
  • 3:11 - 3:16
    Bir ampulün aksine neon tabelanın
    yanacak bir akkor teli yok
  • 3:16 - 3:21
    ve gazı tükenmeden önce
    40 yıl boyunca sürekli parlayabilir.
  • 3:21 - 3:27
    1930'lara gelindiğinde neon tabelalar
    tüm dünyada vitrinlerde yanıyordu.
  • 3:27 - 3:29
    Cam tüplerin kırılgan doğasından dolayı
  • 3:29 - 3:33
    genellikle uzun mesafelere
    gönderilmesi uygun değildi.
  • 3:33 - 3:38
    Bunun yerine çoğu neon tabelalar
    yerel neon dükkanlarda yapılıyor
  • 3:38 - 3:39
    ve daha sonra yakınlarda kuruluyordu.
  • 3:39 - 3:44
    Mizah, karakter içeren
    ve girift tabelalar hızla çoğaldı,
  • 3:44 - 3:47
    birbirinin aynısı iki tabela yoktu.
  • 3:47 - 3:49
    Ancak İkinci Dünya Savaşı'nın sonuna doğru
  • 3:49 - 3:52
    plastik geniş çapta
    elde edilebilir ve ucuz hâle geldi
  • 3:52 - 3:57
    ve plastik tabelalar, modernitenin
    habercileri olarak neonun yerini aldı.
  • 3:57 - 4:01
    Birçok kasaba neon tabelaları
    demode gördüğü için kaldırdı.
  • 4:01 - 4:06
    Günümüzde, neon tabela üretimi
    zirvede olduğu zamanların
  • 4:13 - 4:18
    çok küçük ölçeğinde olsa da
    tüp bükme zanaati nispeten aynı kaldı.
  • 4:18 - 4:21
    Yerel zanaatkar tarafından yapılan
    el yapımı yeni kreasyonlar,
  • 4:21 - 4:24
    neonların en parlak döneminden beri
    hayatta kalanlara katılıyor,
  • 4:24 - 4:28
    tüm dünyada şehrin caddelerinde
    göz önünde saklanıyorlar.
Title:
Neon tabelaları ne parlatıyor? 360° animasyon - Michael Lipman
Speaker:
Michael Lipman
Description:

Tüm dersi görüntüleyin: https://ed.ted.com/lessons/what-makes-neon-signs-glow-a-360-animation-michael-lipman

Hoover Barajı, tamamlandığında çok büyük bir hidroelektrik güç kaynağı yarattı ve durgun bir çöl kasabasını hayata döndürdü: Las Vegas, Nevada'yı. Barajdan gelen güç kaynağı ile birlikte Las Vegas kısa süre içinde parlak ekranlarla dolup taştı. Bu göz kamaştırıcı ışıkların kaynağı elektriklendirilmiş soy gazıydı. Bu özel 360° animasyonda Lippy onları neyin parlattığını paylaşırken siz de neon tabelaların renkli dünyasını keşfedin.

Lippy tarafından yönetilen Michael Lipman dersi.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:51

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.