Người bà tuyệt diệu của gia đình cá voi sát thủ - Darren Croft
-
0:10 - 0:13Ngoài khơi bờ biển lởm chởm đá
của Tây Bắc Thái Bình Dương, -
0:13 - 0:17là những đàn cá voi sát thủ
sống dưới vùng nước lạnh giá. -
0:17 - 0:20Mỗi gia đình sống sót được ở đây
-
0:20 - 0:22phần lớn là nhờ một thành viên,
-
0:22 - 0:24được coi là thợ săn
giàu kinh nghiệm nhất: -
0:24 - 0:26Cá voi Bà.
-
0:26 - 0:29Những vị nữ thủ lĩnh này
có thể sống đến hơn tám mươi năm, -
0:29 - 0:32trong khi hầu hết những con đực
chết dần vào tuổi ba mươi. -
0:32 - 0:35Dù chúng sống ở khắp các đại dương,
-
0:35 - 0:38cho tới nay,
ta vẫn biết rất ít về cá voi sát thủ. -
0:38 - 0:41Chi tiết về đời sống của chúng
khuất tầm mắt các nhà khoa học -
0:41 - 0:44cho tới khi một tổ chức mang tên
Trung tâm Nghiên cứu Cá voi -
0:44 - 0:47bắt đầu nghiên cứu
một quần thể đơn lẻ -
0:47 - 0:51gần tiểu bang Washington
và British Columbia năm 1976. -
0:51 - 0:53Nhờ công trình nghiên cứu của họ,
-
0:53 - 0:56ta biết thêm được rất nhiều điều
về những chú cá voi, -
0:56 - 0:58còn được biết đến như
Những Cư dân miền Nam. -
0:58 - 1:01Càng nghiên cứu, ta càng thấy rõ
-
1:01 - 1:04vai trò trọng yếu
của cá thể lớn tuổi trong quần thể. -
1:04 - 1:07Mỗi cá voi Bà
khi còn là con non -
1:07 - 1:11đều được sinh ra
trong gia đình theo chế độ mẫu hệ. -
1:11 - 1:13Cả gia đình làm mọi thứ cùng nhau,
-
1:13 - 1:18săn mồi và chơi đùa, thậm chí,
giao tiếp bằng các tiếng kêu riêng. -
1:18 - 1:24Cả cá voi con đực và cái đều dành
toàn bộ cuộc đời với gia đình bên mẹ. -
1:24 - 1:28Nhưng không có nghĩa là
chúng chỉ tương tác với những con họ hàng. -
1:28 - 1:30Bên cạnh những tiếng kêu đặc trưng,
-
1:30 - 1:34dòng họ bên mẹ của chúng cũng chia sẻ
phương ngữ với các gia đình lân cận, -
1:34 - 1:36và giao tiếp rất thường xuyên.
-
1:36 - 1:39Khi một con giống cái sống tới khoảng
tuổi mười lăm hoặc hơn, -
1:39 - 1:44những cuộc gặp như thế trở thành cơ hội
để kết đôi với con đực từ đàn khác. -
1:44 - 1:46Những mối quan hệ liên gia đình này
thường chỉ để giao phối-- -
1:46 - 1:49rồi con cái và con non
sẽ trở về với gia đình của mình, -
1:49 - 1:52trong khi con đực quay lại
bên mẹ của nó. -
1:52 - 1:54Khi xấp xỉ bốn mươi,
-
1:54 - 1:57trung bình mỗi sáu năm,
cá voi cái lại sinh con một lần. -
1:57 - 2:00Sau đó, nó trải qua
thời kỳ mãn kinh - -
2:00 - 2:04điều ta hầu như chưa hề thấy
trong thế giới động vật. -
2:04 - 2:07Trên thực tế, con người, cá voi sát thủ
và một vài loài cá voi khác -
2:07 - 2:11là những loài duy nhất tiếp tục sống
-
2:11 - 2:14sau khi ngừng sinh sản.
-
2:14 - 2:18Sau thời kỳ mãn kinh,
cá voi Bà dẫn gia đình đi săn cá hồi, -
2:18 - 2:21nguồn thức ăn chính của
những Cư dân miền Nam này. -
2:21 - 2:24Hầu hết mùa đông
chúng sẽ săn bắt xa bờ, -
2:24 - 2:26thường là cá hồi với vài loài cá khác.
-
2:26 - 2:30Nhưng khi cá hồi bơi vào bờ để đẻ trứng,
-
2:30 - 2:33cá voi sát thủ sẽ đi theo.
-
2:33 - 2:35Nữ thủ lĩnh sẽ chỉ
cho các cá voi trẻ hơn -
2:35 - 2:38nơi có nguồn cá dồi dào nhất.
-
2:38 - 2:43Bà cũng chia sẻ
tới 90% lượng cá hồi bắt được. -
2:43 - 2:47Mỗi năm qua đi, đóng góp của cá voi Bà
càng trở nên quan trọng: -
2:47 - 2:52việc săn bắt quá mức, hủy hoại
môi trường sống làm lượng cá hồi sụt giảm, -
2:52 - 2:56đẩy cá voi vào nguy cơ chết đói.
-
2:56 - 2:58Sự tinh khôn của cá voi Bà
-
2:58 - 3:02là mấu chốt
đảm bảo sự sống còn của cả gia đình, -
3:02 - 3:04nhưng tại sao chúng lại ngừng sinh sản?
-
3:04 - 3:09Đối với giống cái,
duy trì việc sinh sản luôn là một lợi thế, -
3:09 - 3:13ngay cả khi cần chăm sóc
cho con, cháu của mình. -
3:13 - 3:17Vài hoàn cảnh nhất định đã thay đổi
sự cân bằng này ở cá voi sát thủ. -
3:17 - 3:20Thực tế, khả năng
cá voi con đực hay cái -
3:20 - 3:24rời khỏi gia đình gốc
là cực kỳ thấp -- -
3:24 - 3:26trong khi ở hầu hết tất cả
các loài động vật khác, -
3:26 - 3:29một hay cả hai giới
đều sẽ rời khỏi gia đình. -
3:29 - 3:32Điều này có nghĩa là
khi một con cá voi sát thủ cái già đi, -
3:32 - 3:34tỷ lệ các thành viên
họ hàng gần với nó -
3:34 - 3:37(gồm con và cháu) sẽ tăng lên
-
3:37 - 3:39trong khi họ hàng xa hơn sẽ chết dần.
-
3:39 - 3:44Vì những con cái già thường gần gũi
với đàn hơn so với những con trẻ, -
3:44 - 3:48chúng đóng góp nhiều hơn cho gia đình,
-
3:48 - 3:51trong khi những con trẻ
tập trung sinh sản. -
3:51 - 3:53Ở môi trường của cá voi sát thủ,
-
3:53 - 3:56mỗi con non sinh ra
đều là một cái miệng cần cho ăn -
3:56 - 3:59và vì nguồn thức ăn có hạn,
nên chúng phải chia sẻ. -
3:59 - 4:03Một con cái già có thể duy trì nòi giống
mà không đặt gánh nặng lên gia đình -
4:03 - 4:05bằng cách hỗ trở
con trai trưởng thành, -
4:05 - 4:08làm cha của nhiều đứa con
mà gia đình khác sẽ nuôi. -
4:08 - 4:11Điều này giải thích lý do
giống cái tiến hóa -
4:11 - 4:14để ngừng sinh sản
trong toàn bộ quãng trung niên. -
4:14 - 4:17Ngay cả khi có sự cống hiến của cá voi Bà,
-
4:17 - 4:20loài cá voi sát thủ - Cư dân miền Nam
vẫn bị đe dọa nghiêm trọng, -
4:20 - 4:23lý do chính
là vì sự suy giảm lượng cá hồi. -
4:23 - 4:26Việc tăng cường đầu tư
khôi phục quần thể cá hồi -
4:26 - 4:29là hết sức cần kíp
để cứu cá voi sát thủ khỏi tuyệt chủng. -
4:29 - 4:33Về lâu dài, ta cần nhiều nghiên cứu
như của Trung tâm Nghiên cứu cá voi. -
4:33 - 4:35Những gì ta học được từ
những Cư dân miền Nam -
4:35 - 4:38có thể sẽ không đúng
với các quần thể khác. -
4:38 - 4:40Bằng cách nghiên cứu kỹ lưỡng
các cư dân khác, -
4:40 - 4:43ta có thể hiểu thêm
về sự thích nghi đáng kinh ngạc, -
4:42 - 4:46và dự đoán những nguy cơ
gây thương tổn từ con người -
4:46 - 4:49trước khi sự sống của loài này
bị đe dọa.
- Title:
- Người bà tuyệt diệu của gia đình cá voi sát thủ - Darren Croft
- Speaker:
- Darren Croft
- Description:
-
Xem toàn bộ bài học tại: https://ed.ted.com/lessons/the-amazing-grandmothers-of-the-killer-whale-pod-darren-croft
Những đàn cá voi sát thủ sống ở khắp các đại dương trên Trái đât. Mỗi
gia đình sống sót được phần lớn là nhờ một thành viên, được coi là thợ săn giàu kinh nghiệm nhất: cá voi Bà.
Những vị nữ thủ lĩnh này có thể sống tới hơn 80 năm và sự tinh
khôn của chúng là chìa khóa cho khả năng sống còn của cả đàn. Darren Croft mô tả chi tiết đời sống của cá voi sát thủ và những hiểm nguy mà chúng phải đối mặt để sống sót.Bài giảng bời Darren Croft, đạo diễn bởi Boniato Studio
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TED-Ed
- Duration:
- 04:49
Nhu PHAM approved Vietnamese subtitles for Inside the killer whale matriarchy | ||
Nhu PHAM edited Vietnamese subtitles for Inside the killer whale matriarchy | ||
Nhu PHAM edited Vietnamese subtitles for Inside the killer whale matriarchy | ||
Nhu PHAM edited Vietnamese subtitles for Inside the killer whale matriarchy | ||
Hung Tran Phi accepted Vietnamese subtitles for Inside the killer whale matriarchy | ||
Hung Tran Phi edited Vietnamese subtitles for Inside the killer whale matriarchy | ||
Hai Anh Nguyen edited Vietnamese subtitles for Inside the killer whale matriarchy | ||
Nhu PHAM rejected Vietnamese subtitles for Inside the killer whale matriarchy |