Satrancın kısa tarihi - Alex Gendler
-
0:07 - 0:11Saldıran piyade istikrarla ilerler,
-
0:11 - 0:15filler zaten mevcut
savunma hattını kırdılar. -
0:15 - 0:20Kral geri çekilmeye çalışıyor ama düşman
süvari onu arkadan kuşatır. -
0:20 - 0:23Kaçmak imkansız.
-
0:23 - 0:25Ama bu, gerçek bir savaş değil.
-
0:25 - 0:27Sadece bir oyun da sayılmaz.
-
0:27 - 0:32Bin beş yüz yıldan
fazla bir süredir, satranç -
0:32 - 0:35askeri strateji aracı,
-
0:36 - 0:41insan ilişkilerinin metaforu
ve bir zeka ölçütü olarak kullanılmakta. -
0:41 - 0:45Efsaneler oyunun kökeninin
6. yüzyıla dayandığını söylese bile, -
0:45 - 0:50oyun hakkında en eski kayıtlarımız
7. yüzyıla dayanıyor. -
0:50 - 0:56Güya, Gupta İmparatorluğu'nun
en genç prensi savaşta öldürüldüğünde -
0:56 - 1:01erkek kardeşi sahneyi yas tutan annelerine
göstermenin bir yolunu buldu. -
1:01 - 1:07Diğer popüler oyunlarda
kullanılan 8x8 ashtapada tahtasında, -
1:07 - 1:11iki önemli özelliğe sahip
yeni bir oyun çıktı: -
1:11 - 1:14hareket için farklı kurallar
farklı taş türleri -
1:14 - 1:19ve kaderi, oyunun sonucunu
belirleyen tek bir şah parçası. -
1:19 - 1:23Oyun aslında "Chaturanga"
olarak biliniyordu. -
1:23 - 1:26Sanskritçede "dört bölüm"
anlamı olan bir kelime. -
1:26 - 1:29Fakat Sasani İmparatorluğu'na yayılmasıyla
-
1:29 - 1:32mevcut adını ve terminolojisini aldı.
-
1:32 - 1:37"Satranç," kral anlamına gelen "Şah"tan,
-
1:37 - 1:42''Şah mat'' ise "Şah Çaresizdir"
anlamındaki "shah mat"tan türemiştir. -
1:42 - 1:467. yüzyıldaki Pers'in
İslami fethinden sonra, -
1:46 - 1:48satranç, Arap dünyasına tanıtıldı.
-
1:48 - 1:51Taktiksel bir simülasyon
kavramını yitirerek -
1:51 - 1:55zengin bir şiirsel görüntü
kaynağı haline geldi. -
1:55 - 2:00Devletler, politik güçlerini tanımlamak
için satranç terimlerini kullandılar. -
2:00 - 2:04Başta olan halifeler,
hevesli birer oyuncu haline geldiler. -
2:04 - 2:09Ve tarihçi El Mas'udi, satrancı,
şans oyunlarına nazaran -
2:09 - 2:12insanın hür iradesinin bir
kanıtı olarak görüyordu. -
2:12 - 2:17İpek Yolu üzerindeki ticaret,
oyunun birçok farklı varyantlarının -
2:17 - 2:20geliştirileceği yer olan Doğu ve
Güneydoğu Asya'ya taşıdı. -
2:20 - 2:25Çin'de satranç taşları,
yerli strateji oyunu Go'da olduğu gibi, -
2:25 - 2:29içlerinden ziyade tahta karelerinin
kesişme noktalarına yerleştirildi. -
2:29 - 2:34Moğol lideri Timurlenk,
Kale adındaki güvenli haneler barındıran -
2:34 - 2:3711x10'luk bir tahta yaptı.
-
2:37 - 2:43Japon shogisinde, ele geçirilen parçalar
rakip oyuncu tarafından kullanılabilir. -
2:43 - 2:48Ancak Avrupa'da satranç,
modern formunu almaya başladı. -
2:48 - 2:531000 yılında, oyun, mahkeme
eğitiminin bir parçası haline geldi. -
2:53 - 2:55Satranç taşları, farklı roller üstlenerek
-
2:55 - 2:59uygun rolleri yerine getiren bir
alegori olarak kullanılmış -
2:59 - 3:02ve parçalara yeni
anlamlar yüklenmiştir. -
3:02 - 3:07Aynı zamanda, kilise oyunlardan
şüphelenmeye devam etti. -
3:07 - 3:11Ahlakçılar, haklı zamanlarını çok fazla
bu oyunla harcamamaları için uyardılar -
3:11 - 3:15hatta kısa bir süreliğine,
oyun Fransa'da yasaklandı, -
3:15 - 3:17oysa satranç yaygınlaştı
-
3:17 - 3:22ve 15. yüzyılda bugün
bildiğimiz formunu aldı. -
3:22 - 3:27Nispeten zayıf olan danışman taşı,
bizim vezir dediğimiz güçlü kraliçe oldu. -
3:27 - 3:32Belki de güçlü kadın liderlerlerinin
o zamandaki yükselişinden ilham aldındı. -
3:32 - 3:35Bu değişiklik oyunun temposunu artırdı
-
3:35 - 3:37ve diğer oyun kuralları
yaygınlaştıkları zaman, -
3:37 - 3:42oyun açılışı ve sonu taktiğini
inceleyen bilim dalı ortaya çıktı. -
3:42 - 3:45Satranç teorisi doğdu.
-
3:45 - 3:50Aydınlanma döneminde oyun, kraliyet
mahkemelerinden kafelere taşındı. -
3:50 - 3:54Satranç, cesur hareketleri ve
dramatik oyunlara teşvik eden -
3:54 - 3:57yaratıcılığın ifadesi olarak görülüyordu.
-
3:57 - 4:04Bu "Romantik" tarz, 1851 yılında
Adolf Anderssen bir vezir ve iki kalesini -
4:04 - 4:07feda ettikten sonra şah mat yaptığı ve
"Ölümsüz Oyun" adını alan -
4:07 - 4:11o oyunda zirvesine ulaştı.
-
4:11 - 4:16Ancak 19. yüzyılın sonlarında
resmi rekabet oyununun ortaya çıkışı -
4:16 - 4:21stratejik hesaplamanın, dramatik
bir yetenek kazandıracağı görüldü. -
4:21 - 4:24Ve uluslararası rekabetin yükselişiyle
-
4:24 - 4:27satranç, yeni bir jeopolitik önem kazandı.
-
4:27 - 4:29Soğuk Savaş sırasında,
-
4:29 - 4:34Sovyetler Birliği, satranç yeteneğini
geliştirmek için büyük kaynaklar ayırdı. -
4:34 - 4:37ve bu, yüzyılın geri kalanında
şampiyonluklara hükmetmelerini sağladı -
4:37 - 4:41ama Rusların hakimiyetini
bozacak olan oyuncu, -
4:41 - 4:43başka bir ülkenin vatandaşı değil
-
4:43 - 4:48ancak Deep Blue isimli
bir bilgisayar sistemi oldu. -
4:48 - 4:51Satranç oynayan bilgisayarlar,
zaten onlarca yıldır vardı -
4:51 - 4:55ama Deep Blue'nun 1997 yılında
Gary Kasparov karşısındaki zaferi -
4:55 - 4:58bir makinenin,
bir şampiyonu ilk kez yenmesiydi. -
5:00 - 5:05Bugün, satranç yazılımı sürekli
olarak en iyi insan oyuncuları -
5:05 - 5:07yenebilecek kapasitede.
-
5:07 - 5:09Fakat ustalaştıkları oyun gibi,
-
5:09 - 5:12bu makineler de insan zekası olan ürünler.
-
5:12 - 5:18Ve belki de aynı ustalık
bizi bu şah mattan kurtarır.
- Title:
- Satrancın kısa tarihi - Alex Gendler
- Speaker:
- Alex Gendler
- Description:
-
Tam dersi görüntüle: https://ed.ted.com/lessons/a-brief-history-of-chess-alex-gendler
Saldıran piyade ilerler, filleri zaten savunma hattını kırdı. Kral geri çekilmeye çalışıyor, ama düşman onu arkadan kuşatır. Kaçış imkansız. Bu gerçek bir savaş veya sadece bir oyun değil. 1.500 yıldan fazla bir süredir satranç askeri strateji aleti, insani ilişkiler için bir metafor vezeka ölçütü olarak bilinmektedir.Ders: Alex Gendler, yönetim: Remus & Kiki.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TED-Ed
- Duration:
- 05:20
Cihan Ekmekçi approved Turkish subtitles for A brief history of chess | ||
Cihan Ekmekçi edited Turkish subtitles for A brief history of chess | ||
Berna Partal accepted Turkish subtitles for A brief history of chess | ||
Berna Partal edited Turkish subtitles for A brief history of chess | ||
Cihan Ekmekçi rejected Turkish subtitles for A brief history of chess | ||
Berna Partal accepted Turkish subtitles for A brief history of chess | ||
Berna Partal edited Turkish subtitles for A brief history of chess | ||
Mehdi Gorbani edited Turkish subtitles for A brief history of chess |