कोविड१९ ची टाळेबंदी बंद करत अर्थव्यवस्था पूर्ववत करण्याची "रणनीती"

कोरोना विषाणूचे दुसरे संक्रमण टाळत आपण पुन्हा कामावर कसे जाणार ?जीवशास्त्रवेत्ता उरी आलोन यांची विचार करण्या जोगी रणनीती :४ दिवस काम आणि १० दिवस टाळेबंदी याने विषाणूच्या पुनर्निर्मितीच्या चक्राला भेदता येईलआणि संक्रमण दर (र) नियंत्रित करता येईल .जाणून घेऊयात हा दृष्टिकोन --- जो काही देशांनी ,उद्योगांनी आधीच अमलात आणायला सुरुवात केलीय --आणि हा कसा अर्थव्यवस्था पूर्ववत करण्यात उपयोगी ठरेल . (टेड चे मुख्य अधिकारी क्रिस अँडरसन आणि विज्ञान प्रमुख डेव्हिड बीएल्लो यांनी आयोजित केलेले आभासी संभाषण २० मे २०२० ला नोंदवले आहे )

क्रिस अँडरसन : तर आजचे आपले पहिले
वक्ते आहेत

ज्यांनी सात वर्षा पूर्वी टेड टॉक
मध्ये सहभाग घेतला होता .

त्यांचे नाव आहे प्रोफ. उरी अॅलन ,

जे वेईझमँन इन्स्टिटयूट ऑफ सायन्स
येथे कार्यरत आहेत .

ते आणि त्यांच्या सहकार्यांना एक नवी
कल्पना सुचली आहे

एका अतिशय महत्वाच्या प्रश्ना विषयी :

संक्रमणाच्या दुसऱ्या लाटे मध्ये

आपण कामावर परत कसे जायचे ?

उरी अॅलन ,तुमचे स्वागत आहे टेड टॉक मध्ये .

उरी अॅलन :परत आल्यानंतर छान वाटतेय.

क्रि.अन :पुन्हा भेटून छान वाटले .

मला वाटते कि कोवीड१९ आणि त्याचे संक्रमण

यानेच तुमची कल्पना प्रेरित आहे,.R0 .

जर R0 एक पेक्षा कमी असेल तर,

एकापेक्षा जास्त लोक बाधित नाही होऊ शकणार ,

आणि आपोआपच संक्रमण कमी होईल .

लोकांना हीच चिंता आहे कि जसे ते
कामावर परततील,

तसा हा दर(R ) पुन्हा वाढेल .

हे कसे टाळावे याबद्दल तुमच्या कडे
काही योजना आहे

काय आहे ती ?

उरी :हो नक्कीच .

हो आमची संकल्पना आधारित आहे ,

विषाणूच्या जैविक कमकुवतेवर .

ते एक चक्र आहे काम आणि निर्बंध यांचं .

जेंव्हा एखादी व्यक्ती संक्रमित होते ,
तीन दिवसांपर्यंत ,

कोणतीही लक्षणे दिसून येत नाहीत

त्यामुळे संक्रमणाचा धोका तीन
दिवस तरी नाही,

साधारणपणे दोन दिवसांनी ,
लक्षणे दिसू लागतात .

आमचा असा प्रस्ताव आहे कि ,

४ दिवस काम आणि १० दिवस टाळेबंदी,

आणि पुढचे २ आठवडे ;पुन्हा ४ दिवस
काम आणि १० दिवस टाळेबंदी.

ह्याने काय होईल ,जर कोणी कामावर
असताना संक्रमित झाला तर,

तर टाळेबंदी मध्ये तो संक्रमणाच्या
उच्च पातळीवर जाईल,

त्यामुळे दुसर्यांना होणारे संक्रमण
थांबेल .

ह्यामुळे रोगाचे संक्रमण थांबेल .

२ आठवडे आणि ४ दिवस काम ह्यामुळे विषाणूच्या

प्रसाराला निर्बंध पडेल .लोक कमी
संक्रमित होतील ,

हा नक्कीच चांगला मार्ग आहे.

प्रत्येक जण ४ दिवस काम करू शकेल ,

मुले त्या ४ दिवसात शाळेत जाऊ शकतील,

हो पण सामाजिक अंतराचे भान ठेवत
आणि मास्क चा योग्य वापर करत.

आणि पून्हा टाळेबंदी .

क्रिस : अत्यंत वाईट परिस्थितीचा
विचार करता ,

तुमच्या त्या ४ दिवसांची सुरुवात सोमवार
सकाळने झालीय ,आणि

तुम्ही कामावर येतानाच सबवे मध्ये
संक्रमित झालाय ,

तुमच्या सिद्धान्ता नुसार ,४ दिवस
संपताना तुम्ही,

तुमच्या सहकार्यांना कमीत कमी बाधित कराल.

उरी :अगदी बरोबर .

जर तुम्ही सबवे मध्ये
संक्रमित झालाय ,

पहिले ३ दिवस तुम्ही प्राथमिक पातळीवर असाल,

तुमच्या सहकार्यांना कमी
संक्रमित कराल,

संक्रमणाच्या उच्च पातळी वर
असताना तुम्ही घरात असाल,

घरात संक्रमणाचा धोका कमी असेल ,

ह्याने लक्षणे असतील ते स्वतःला
विलग ठेऊ शकतील ,

संक्रमण दर (र) १ पेक्षा जास्त नसेल ,

तर हे चक्र थांबेल,

प्रसार थांबेल .

क्रिस :हे खूप निराशाजनक आहे

लोक असे पण म्हणू शकतात कि ,

"थांबा मी घरातल्याना नाही संसर्ग करू शकत,

त्या पेक्षा मी माझ्या सहकार्यांना
बाधित करेन ."

असं झालं तर काय होईल ?

उरी :हो ,असं होऊ शकतं.

तर आपल्याला दुसरा पर्याय पण शोधावा लागेल .

जर आपण टाळेबंदी उठवली आणि दुसरी लाट आली,

टाळेबंदी मध्ये टाळलेला संसर्ग तुम्हाला
नक्कीच होणार आहे ,

जो अर्थव्यवस्थेवर घातक परिणाम करेल ,

आणि जो दूरगामी असेल .

जर हे चक्रीय धोरण तुम्ही अमलात आणाल

ते सुद्धा संक्रमण दर (र) १ पेक्षा
कमी ठेवत ,

गणिताच्या भाषेत तुम्ही सुरक्षित असाल ,

कारण दुसर्या लाटेमधे संसर्गाचा धोका
जास्त असणार आहे .

क्रिस: हो कारण तुम्हाला आधी तुमच्या
कुटुंबाचा विचार करायचाय.

उरी: जरी लोक संसर्गित असतील तरी
घरातल्यानं पासून ते दूर राहतील .

सर्वेक्षणा नुसार ह्याचा संक्रमण दर
१० ते ३० % च आहे .

क्रिस: अगदी बरोबर.

तुम्हाला तुमच्या कुटुंबाचा निर्वाह
पण करायचा आहे

ह्या रणनीती नुसार तुमच्या पैकी
बऱ्याच लोकांना,

नाहीतरी संसर्ग होणारच आहे.

आता तरी हे असेच नियोजन आहे ,पण ...

उरी: बरोबर.

क्रिस:पण मला सांगा कोणीतरी म्हणेल कि ,

"१४ मधील फक्त ४ दिवस काम हे मस्त आहे ,"

पण ह्याचा अर्थव्यवस्थेच्या

उत्पादन क्षमतेवर ७०% परिणाम होईल

जे" अनपेक्षित" आहे .

उत्पादन क्षमतेचे नुकसान

कधीच नव्हते एवढे असेल .

उरी: बरोबर ,

कितीतरी लोक आठवड्याच्या शेवटी
काम नाही करत ,

२ आठवड्यां मधील कामाचे १० दिवस
आणि फक्त ४ दिवसच काम ,

जर एकदा तुमचं ४ दिवसांचं ,

वेळापत्रक निश्चित झालं ,

तर तुम्ही जास्त तास पण काम करू शकाल,

आणि उत्पदनता पण वाढवू शकता ,

तीही त्या ४ दिवसां मधेच .

ते हि ४०% ने .

क्रिस: त्या बद्दलच बोलूयात
हे कसे काम करेल .

उत्पदना बद्दल बोलूयात जे कि,

सध्या बंद आहे .

उतपादकाला आता त्या ४ दिवसां मध्ये

कामाचे विभाजन २ ते ३ पाळ्यांमध्ये करत

जास्तीत जास्त उतपादन घ्यावे लागेल .

कामाचे तास ३५ तासांपर्यंत वाढवावे लागतील ,

ह्या पद्धतीने सतत काम सुरुच ठेवावे
लागेल का ?

उरी: नक्कीच .

हो हि या कल्पनेची नवीन आवृत्ती असेल ,

सगळी लोकसंख्या जर तुम्ही २ ते ३
गटात विभागली

जेंव्हा एक गट ४ दिवस काम आणि
१० दिवस टाळेबंदी पाळेल

त्यांचं काम झाल्यानंतर दुसरा गट आत येईल

हि कल्पना बार अॅलन युनिव्हर्सिटी
मधील सहकार्याची आहे .

ह्याचा फायदा हा असेल कि ,कामाच्या वेळी
अर्धीच संख्या असल्याने

आणि २ गट असल्यामुळे ,

संसर्गाचा धोका हि अर्ध्याने कमी होईल .

आणि तुम्ही सतत उत्पादन हि सुरु ठेवू शकता.

चकित करणारी कल्पना आहे ना .

क्रिस: आता ऑफिसला परत जाण्या
बद्दल बोलूयात --

माझ्या असं बघण्यात आलं कि ,

घरात असताना लोकांची कार्यक्षमता
जास्त असते

त्यांचं लक्ष फक्त एकाच गोष्टीवर असतं

त्या ४ दिवसात जेंव्हा ते पुन्हा
कामावर जातात ,

त्यांचा वेळ बोलण्यात ,भांडण्यात ,

वैचारीक मतभेदात जातो .

पण घरी असताना ते फक्त एकच गोष्ट करत असतात

जे कि काही आठवड्याने पासून करत होते ,

एकट्याने काम.

ह्याबद्दल काहि विचार केला आहे तुम्ही ,

हि संकल्पना वापरून

दोन प्रकारात कामाची विभागणी शक्य आहे का

ज्याने उतपादन क्षमता आधी पेक्षा हि
जास्त वाढवता येऊ शकेल ?

उरी:नक्कीच --कितीतरी क्षेत्रातील लोक
घरातूनच चांगलं काम करत आहेत ,

कितीतरी क्षेत्रातून आम्हाला समजलं कि

त्यांची क्षमता टाळेबंदी मध्ये सुद्धा
वाढली आहे

आणि लोक घरातूनच काम
करत होते .

जर तुम्ही कामाचे व्यवस्थित नियोजन केले,

तर तुम्ही पैसे हि वाचवू शकता ,

आणि जेंव्हा एकत्र काम करायची गरज असेल

त्याच हि नियोजन करू शकता .

तेही वेळेचा अपव्यय टाळून ,

एखाद्या व्यक्तीचे काम घरी असताना
जास्त परिणामकारक आणि

कामावर असताना अजून जास्त
उत्पादनक्षम हवे असल्यास

काही क्षेत्रांना तडजोड करावी लागेल,

जसे कि हॉटेल्स ,पर्यटन ,भोजनालय .

काही क्षेत्रांना जास्त चांगला विचार आणि
तडजोड करावी लागेल.

बाकीच्या उद्योगांनी मात्र हि कल्पना
अमलात आणली आहे .

साथीचा फैलाव आटोक्यात आल्यावर हि
ह्यावर विचार करावा,

कारण ह्या मूळे उत्पादन क्षमतेवर
काही परिणाम नाही होणार.

क्रिस:मी जेंव्हा हे वाचलं तेंव्हा माझ्या
डोक्यात आपले "टेड"आले

आपण कसा ,किती पद्धतीने युक्तिवाद करू शकतो.

ह्या एका गोष्टी साठी तरी,

दोन प्रकारचे लोक आहेत अंतर्मुख
आणि बहिर्मुख .

अंतर्मुख लोक असे म्हणतील कि,

हि तर त्यांच्या साठी दैवीय योजना आहे .

कामाचा तणाव कमी असणार आहे .

४ दिवस काम आणि ४ दिवस आराम ह्या पद्धतीने,

ते अजून चांगल्या प्रकारे काम करू शकतील.

कदाचित अशा विश्वाची तुम्ही कल्पना
करू शकता

जे कि दोन्ही प्रकारच्या लोकां साठी
अनुकूल असेल?

उरी :कदाचित .

हो मला हि असच वाटतंय .

मी आणि माझा सहकारी आमची दोन
वेगळी व्यक्तिमत्व आहेत,

आम्ही दोघे ही युनिव्हर्सिटी
मध्ये शिकवतो,

अशा पद्धतीने शिकवण्या मूळे

काही अंशी मी जास्त प्रगल्भ झालो .

मी तरी हे नक्कीच मान्य करतो ,

मला वाटते ह्या मूळे लोक कामाशी
बांधून राहतील,

हि तरी फक्त सुरुवातच आहे
अशा मिश्र पद्धतीची .

क्रिस:पण त्या लोकांचे काय जे कि
पुढच्या फळी मध्ये काम करतात ,

जसे कि वितरण

ते तर तुम्ही घरी बसून नाही करू शकत ,

ह्या बद्दल काही विचार आहे का

४ दिवस काम आणि नंतर विलगीकरण ,

हे कसं काम करेल .

त्यांचं काम सुरू राहण्यासाठी,

काही वेगळ्या प्रशिक्षणाची गरज असेल का ?

किंवा त्यांनी ४ दिवसात संपूर्ण काम
हि पूर्ण करायचे आहे ,

तरी त्यांना त्यांचं पूर्ण वेतन नाही
मिळणार नाही,

पण हे काहींचं काम नसण्या
पेक्षा चांगलं आहे ,

आणि कामावर परत जाण्यापेक्षा ही ,
तेही ह्या संक्रमणामध्ये ?

उरी: अगदी बरोबर.

ह्या दुसऱ्या लाटे मध्ये आता ,

सामाजिक स्तरावर सगळे सुरु होणे जरुरी आहे

पण टाळेबंदी सुद्धा जरुरी आहे.

जसे कि हॉस्पिटल मध्ये
काम करणारे लोक ,

आणि काही हॉस्पिटल हीच कल्पना वापरत आहेत.

ज्यामुळे लोक सुरक्षित ही राहतील आणि
जास्त गर्दी हि नाही होणार .

हे अगदी सरळ आणि स्पष्ट आहे.

ह्या वैज्ञानिक दृष्टिकोनावर तुमचा
विश्वास तेंव्हाच बसेल,

जेंव्हा तुम्ही खरेच कामाला सुरुवात कराल .

याचे परिणाम तेंव्हाच स्पष्ट होतील .

फक्त निवडक क्षेत्रातच नाही तर ,

प्रत्येकालाच कामावर जाता येईल ,
हेच उचित असेल

हे अगदी स्पष्ट आहे.

[क्रॉस टॉक ]

क्रिस: असे करणेच उत्तम होईल

एकाच वेळी कंपनीत

किंवा एकाच शहरात,

किंवा एकदाच एका देशात ह्याची
अंमलबजावणी करता येईल ?

उरी:आम्हाला वाटते हे काम करेल
[काही ठिकाणी तरी ].

काही उद्योगां मध्ये हे अगदी नैसर्गिक पणे
,अमलात आणता येईल

किंवा हॉस्पिटल्स ,शाळा ,ई.

किंवा काही स्तरावर शहराचा भाग ,शहर

आम्ही निदान महिनाभरासाठी ह्याचा सल्ला देउ
,

पण संसर्ग वाढतोय का ह्यावर हि लक्ष असेल .

त्यावेळी तुम्ही कामाचे दिवस वाढवायचे कि ,

कमी करायचे ते ठरवावे लागेल .

व्यक्तीला त्याच्या वातावरण,जागा
ह्याचा विचार करत

परिस्थितीशी जुळवून घ्यावे लागेल.

क्रिस :उदा. कामाचा आणि शाळेचा
ताळमेळ करताना ,

कधी पालकांना कामावर जावे लागेल

तर कधी मुलांना शाळेत जावे लागेल ,तेंव्हा--

उरी:अगदी.

क्रिस : माझ्या मते जसे हे अमलात येईल

तसा देश कामाची विभागणी काही भागात करेल

जसे प्रकार अ,प्रकार ब आणि तसेच अजून काही,

अशा प्रकारची व्यवस्था शक्य आहे का ?

उरी: नक्कीच.

जर तुम्ही घरातल्या कामांची व्यवस्थित
विभागणी केली तर ,

सगळे सध्या होईल मुले शाळेत जातील ,
लोक ऑफिसला जाऊ शकतील ,

सगळे सुरळीत चालेल .

आणि दुसरा गट पण असेच आलटूनपालटून करेल.

काही लोक मात्र पूर्ण वेळ काम करतच होते.

जसे कि शिक्षक ,अत्यावश्यक सेवा देणारे
लोक सतत काम करतच होते .

संपूर्ण टाळेबंदी च्या काळात हि

हे लोक काम करत होते .

काही अर्थाने हे सुरक्षित होते,

कारण तेंव्हा संक्रमण दार( र)१ पेक्षा
हि कमी होता ,

त्यामुळे संसर्गाचा धोका कमी होता .

क्रिस : आता आपण डेव्हिड बीएल्लो
यांच्या सोबत बोलूयात ,डेव्हिड.

डेव्हिड: नमस्कार ,कसे आहेत सगळे.

उरी, खूप प्रश्न आहेत आता,

प्रेक्षकांकडून

आणि आता पहिला प्रश्न

अत्यावश्यक सेवा देणाऱ्या लोकांबद्दल

याचा काय परिणाम असेल अत्यावश्यक
वैद्यकीय सेवा देणारे ,आणि इतर यांच्या वर

ज्यांच्या कडे टाळेबंदी च्या काळात
बिलकुलच वेळ नव्हता

तुम्ही सुचवल्या प्रमाणे.

उरी: चांगला प्रश्न आहे.

माझ्या मते खूप असे लोक आहेत
अत्यावश्यक सेवादेणारे ,

कमी उत्पन्न असणारे ,जे घरात बसून
नाही राहू शकत

त्यांना घर चालवण्यासाठी काम
करणे जरुरी आहे .

अभ्यासानुसार टाळेबंदी च्या काळात
कमी उत्पन्न असणाऱ्या लोकांमध्ये

संक्रमणाचे प्रमाण जास्त आहे .

विकसनशील देशांमध्ये लोकांना
कामावर जावेच लागते .

तुम्ही टाळेबंदी ची जबरदस्ती
नाही करू शकत .

तर हि ४-१० ची रणनीती टाळेबंदीला
सुसह्य करेल

जिथे कि लोक जगणं सुरु ठेवू शकतील

त्यासाठीचा पर्याय शोधू शकतील

कधी काम करायचे आणि कधी घरात
थांबायचे हे ठरवू शकतील .

कितीतरी क्षेत्रांच्या अनियमित पालनामुळे ,

बरेच देश संक्रमण दर (र) वाढण्या पासून
वाचवू नाही शकले .

आमचा विश्वास आहे ४-१० ची रणनीती
निश्चितच टाळेबंदीला सुसह्य करेल

संक्रमण कमी करेल.

ज्यामुळे जगात करोडो लोक ग्रसित आहेत .

मला वाटतेय कि मी तुमच्या
प्रश्नाचे उत्तर दिले आहे .

डेव्हिड: हो मलाही वाटतेय ,

माझ्याकडे एक प्रश्न आहे ,

जो कि यानंतर येतो ,

तो कोणता :

४-१० च्या रणनीती नंतरहि
संक्रमण वाढू शकते ,

याचे काही गणित तुम्ही मांडले आहे का ?

उरी: आमच्या सर्वेक्षणानुसार संसर्गाचा
धोका वाढू शकतो ,

याचेही संवेदनशील विश्लेषण केले आहे .

प्रश्न राहतो वाढलेल्या संसर्गाची
तुलना कशा सोबत करायची ?

तर ती अर्थव्यवस्थे सोबत .....

दुसऱ्या संक्रमण लाटेची शक्यता आहे.

असे होऊ नाही असे वाटते, पण शक्यता
नाकारता नाही येत,

आणि त्या वेळी दुसरी लाट आणि
टाळेबंदी हि नाही टाळता येणार.

याचे खुप वाईट परिणाम आरोग्यावर होतील

४-१० च्या रणनीती सोबत तुलना करता.

आता खरंच असा प्रश्न आहे कि तुलना
करायची कशा सोबत.

डेव्हिड: खरं आहे .

उरी, आभारी आहे या संकल्पने साठी .

क्रिस: नक्कीच .

डेव्हिड थांबा जरा ,

डेव्हिड थांबा जरा :

कोणते देश हि संकल्पना अवलंबवत आहेत का?

देशांतर्गत धोरणा प्रमाणे

खरेच लोक वागत आहेत का ?

उरी : हो, आम्ही बऱ्याच युरोपिअन
देशांच्या संपर्कात आहोत

जसे कि दक्षिण अमेरिका ,इस्राईल ,इत्यादी .

ऑस्ट्रिया ने तर हे धोरण शाळां साठी
हि वापरले आहे

जे कि ५ दिवस शाळा ती हि
आठवड्याच्या अंतराने.

काही उद्योग ,हॉस्पिटल्स हि हेच करत आहेत .

आता आम्ही खूप उत्सुक आहोत
कि हे कसे काम करेल.

क्रिस : मला सुरुवातच खरेतर खूप आवडलीय

ज्यामध्ये आपण शत्रूच्या कमतरतेवरच
घाव घालतो ते .

जे आहेत सुरवातीचे ४ दिवस

जे दुसर्यां साठी एवढे घातक नाही ठरत

आणि तुम्हाला आधीच कळलं तर फारच चांगलं .

पूर्व तपासण्या खूप महत्वाची भूमिका
निभावतील,बरोबर?

कामावर रुजू होण्या आधीच तपासणी
करणे चांगले असेल ---

उरी:प्राथमिक तपासणी मध्ये
काही साध्य नाही होणार.

इथे तपासणी हा मार्ग नाही

नाहीतर अशा खूप तपासण्या कराव्या लागतील,

तपासणी चा योग्य प्रकारे उपयोग
करून घेता येईल

लोक जेंव्हा कामावर पुन्हा रुजू होतील ,

त्या १० दिवसाच्या शेवटी केलेली
तपासणी योग्य असेल ,

तेंव्हा तपासणीचा अहवाल जास्त
प्रभावी असेल

ज्यामुळे संक्रमण दर(र) कमी
ठेवण्यात यश येईल .

क्रिस:नक्कीच ,सगळ्या जनतेची दर
३-४ दिवसांनी,

तपासणी करण्यापेक्षा ,

दोन आठवड्यात एकदा हे जास्त
सोयीस्कर असेल.

हे अगदी साध्य आहे .

उरी: नक्कीच

क्रिस : हो .

उरी खूप खूप धन्यवाद तुमचा
वेळ दिल्याबद्दल .