Αν τα δέντρα είχαν φωνή

Πώς αφηγούμαστε τις ιστορίες της ανθρωπότητας και της φύσης σε μια εποχή που ο πλανήτης μας καίγεται; Η συγγραφέας Ελίφ Σαφάκ μας προσκαλεί να αφουγκραστούμε τα δέντρα, των οποίων η εμπειρία του χρόνου, της ακινησίας και της παροδικότητας είναι τελείως διαφορετική από τη δική μας. «Στην ιστορία τους κρύβεται το παρελθόν και το μέλλον της ανθρωπότητας», μας λέει.

Οι άνθρωποι δεν βλέπουν τα δέντρα.

Μας προσπερνούν περπατώντας κάθε μέρα.

Κάθονται, κοιμούνται,
καπνίζουν και κάνουν πικ-νικ,

φιλιούνται κρυφά στη σκιά μας.

Μαδάνε τα φύλλα μας
και τρώνε τα φρούτα μας.

Σπάνε τα κλαδιά μας

ή σκαλίζουν με μαχαίρι το όνομα
των αγαπημένων τους στους κορμούς μας,

ορκιζόμενοι αιώνια αγάπη.

Φτιάχνουν περιδέραια
από τις πευκοβελόνες μας

και μπογιατίζουν τα άνθη μας
στην τέχνη τους.

Μας κόβουν σε κούτσουρα,
για να ζεστάνουν τα σπίτια τους,

και ενίοτε μας αποψιλώνουν

απλώς επειδή θεωρούν
ότι εμποδίζουμε τη θέα τους.

Φτιάχνουν κούνιες μωρού,
φελλούς κρασιού, τσίχλες, έπιπλα ρουστίκ

και παράγουν την πιο ωραία
μουσική από εμάς.

Μας μεταμορφώνουν σε βιβλία,

στα οποία απορροφώνται
τις κρύες νύχτες του χειμώνα.

Παίρνουν το ξύλο μας για να κατασκευάσουν
φέρετρα για το τέλος της ζωής τους.

Ακόμη, συνθέτουν τα πιο ρομαντικά
ποιήματα για εμάς,

ισχυριζόμενοι ότι εμείς συνδέουμε
τη Γη και τον ουρανό.

Ωστόσο, δεν μας βλέπουν.

Μία από τις ομορφιές
στην τέχνη της αφήγησης

είναι να φαντάζεσαι τον εαυτό σου
με τη φωνή κάποιου άλλου.

Μα ως συγγραφείς, ακόμη κι αν αγαπάμε
τις ιστορίες και τις λέξεις,

πιστευώ πως μας ενδιαφέρουν
εξίσου και οι σιωπές:

τα θέματα για τα οποία δεν μιλάμε
εύκολα στις κοινωνίες μας,

για τους παραγκωνισμένους,
τους αποδυναμωμένους.

Με αυτήν την έννοια, η λογοτεχνία
μπορεί και ελπίζω ότι το καταφέρνει,

να φέρει την περιφέρεια στο κέντρο,

να κάνει το αόρατο λίγο πιο ορατό,

το ανήκουστο να ακουστεί

και την κατανόηση να ακούγεται πιο δυνατά
από τη δημαγωγία και την απάθεια.

Οι ιστορίες μάς ενώνουν.

Oι ανείπωτες ιστορίες
και οι παγιωμένες σιωπές μάς χωρίζουν.

Μα πώς να αφηγηθείς τις ιστορίες
της ανθρωπότητας και της φύσης

σε μια εποχή που ο πλανήτης φλέγεται

και δεν έχει προηγούμενο

αυτό που θα βιώσουμε όλοι μαζί,

είτε πολιτικά, κοινωνικά ή οικολογικά;

Όμως πρέπει να τις αφηγηθούμε,

γιατί αν υπάρχει ένα πράγμα

που καταστρέφει τον κόσμο μας
περισσότερο από κάθε τι άλλο,

αυτό είναι η αδιαφορία.

Όταν ο κόσμος απομακρύνεται,
απευαισθητοποιείται, αδιαφορεί,

όταν σταματούν να ακούν,
όταν σταματούν να μαθαίνουν

κι όταν σταματούν να νοιάζονται

για το τι συμβαίνει εδώ, αλλού και παντού.

Μετράμε τον χρόνο διαφορετικά,
για τα δέντρα και τους ανθρώπους.

Ο ανθρώπινος χρόνος είναι γραμμικός --

ένα ξεκάθαρο συνεχές

που εκτείνεται από ένα παρελθόν
που θεωρείται τελειωμένο,

προς το μέλλον που θεωρείται
άθικτο και παρθένο.

Ο χρόνος των δέντρων είναι κυκλικός.

Τόσο το παρελθόν, όσο
και το μέλλον ζουν στο παρόν.

Και το παρόν δεν κινείται
προς μια κατεύθυνση.

Αντιθέτως, σχεδιάζει κύκλους εντός κύκλων,

σαν τους δακτύλιους
που βρίσκετε όταν μας κόβετε.

Την επόμενη φορά που θα περάσεις δίπλα
από ένα δέντρο, επιβράδυνε και άκου,

γιατί κάθε ένα από μας
ψιθυρίζει στον αέρα.

Κοίταξέ μας.

Είμαστε γηραιότερα
από εσένα και το είδος σου.

Άκου τι έχουμε να πούμε,

γιατί στην ιστορία μας, κρύβεται
το παρελθόν και το μέλλον των ανθρώπων.