(h) TROM - 1.1 Bilim
-
0:06 - 0:11/ Benim Gerçekliğim /
-
0:15 - 0:24www.tromsite.com
-
0:35 - 0:36Beni duyabiliyor musun?
-
0:37 - 0:38Evet,
-
0:38 - 0:39Sanırım beni duyabiliyorsun
-
0:39 - 0:41ancak beni göremiyorsun.
-
0:41 - 0:43Çünkü kulakların var.
-
0:43 - 0:46Gözlerini kapatıp ekrana uzanırsan,
-
0:47 - 0:48ekranın orada olduğunu bilirsin.
-
0:48 - 0:50Onu, derin sayesinde hissediyorsun.
-
0:51 - 0:53Dokunmana izin yoksa,
-
0:53 - 0:55en azından koklayabilirsin.
-
0:55 - 0:57Sıcak plastiğin kokusunu alınca,
-
0:57 - 1:00ekranın orada olması gerektiğini anlarsın.
-
1:00 - 1:03Şanslısın ki bir burnun var.
-
1:03 - 1:06Peki, onu tadabilir misin?
-
1:06 - 1:08Bu, biraz daha zor.
-
1:08 - 1:10Ama önünde sonunda plastiğin tadını alacaksın,
-
1:10 - 1:12çünkü bir dilin var.
-
1:13 - 1:15Etrafındaki dünyayı,
-
1:15 - 1:17etrafında bulunan herşeyi,
-
1:18 - 1:19bu beş duyu aracılığıyla anlıyorsun.
-
1:19 - 1:21Kulakların varsa
-
1:21 - 1:22duyarsın.
-
1:22 - 1:23Gözlerin varsa
-
1:23 - 1:24görürsün.
-
1:25 - 1:26Derin sayesinde
-
1:26 - 1:27hissedersin.
-
1:27 - 1:28Dilin tat almanı sağlar,
-
1:29 - 1:32burnun da koklamanı.
-
1:33 - 1:37Gözler, kulaklar, burun, dil ve deri,
-
1:38 - 1:39bunlar senin doğuştan sahip olduğun 'araçlar'.
-
1:39 - 1:42Bu araçlar, etrafındaki dünyayı anlamanı sağlıyor.
-
1:43 - 1:45Ancak, bunların hepsini nasıl biliyorsun?
-
1:46 - 1:48Sadece farkettiğin için.
-
1:48 - 1:52Peki, bunları beş duyuya nasıl böldük?
-
2:12 - 2:18[ BİLİM ]
-
2:26 - 2:28Cevabı BİLİM!
-
2:28 - 2:30Yaşadığımız dünya çok karmaşık olduğu için,
-
2:31 - 2:34etrafımızdakileri keşfetmek ve tanımlamak için bilimi kullanıyoruz.
-
2:34 - 2:35Peki, bilim nedir?
-
2:36 - 2:38Doğanın gözlem ve akıl yürütme yoluyla
-
2:38 - 2:41incelenmesi ve araştırılması
-
2:41 - 2:42ya da araştırma yoluyla edinilen
-
2:42 - 2:44bilgilerin tümü.
-
2:44 - 2:48Basit olarak, gördüklerimizi tanımlamamızı sağlayan
-
2:48 - 2:51deneylerin, sayıların ve harflerin tümü.
-
2:51 - 2:52Ama, bu nasıl oluyor?
-
2:52 - 2:55Çoğu kişi işaretleri değer olarak tanır
-
2:55 - 2:58ve işaretlerin en tanıdık olanları harfler ve sayılardır.
-
2:58 - 3:01Bunlar, çevremizi anlamamıza
-
3:01 - 3:03yardımcı olan icatlardır.
-
3:04 - 3:05Bu işaretlerin nasıl ortaya çıktığını
-
3:05 - 3:07daha iyi anlamak için
-
3:07 - 3:10matematik tarihine kısaca bakalım:
-
3:14 - 3:16İnsanlar, en eski çağlardan beri
-
3:16 - 3:19basit sorunlara çözümler aradılar.
-
3:20 - 3:21Ev inşa etmek, mesafe ölçmek,
-
3:21 - 3:24mevsimleri takip etmek ve objeleri saymak.
-
3:25 - 3:26Otuz bin seneden bile önce,
-
3:26 - 3:28yontma taş devrindeki insanlar
-
3:28 - 3:29mevsimlerin geçişini
-
3:29 - 3:31ve havadaki değişikleri tarım yapmak için takip ettiler.
-
3:32 - 3:34Zamanın geçişini ifade etmek için,
-
3:34 - 3:36mağara duvarlarına
-
3:36 - 3:39ya da kemiklere, oduna veya taşa çentik attılar.
-
3:39 - 3:42Her çentik bir sayısı anlamına geliyordu.
-
3:42 - 3:43Ancak miktarlar büyüyünce
-
3:43 - 3:45bu sistemi kullanmak zorlaştı,
-
3:45 - 3:46dolayısıyla, birkaç şeyi birlikte ifade eden
-
3:47 - 3:48semboller icat ettiler.
-
3:48 - 3:51Milattan önce dördüncü asırdan kalan
-
3:51 - 3:53Sümerlilerin kilden ürettikleri taşlar bulundu.
-
3:53 - 3:56Kilden yapılmış küçük bir çubuk 1,
-
3:56 - 3:58kilden bir top 10,
-
3:58 - 4:00ve kilden yapılmış büyük bir koni 60 anlamına geliyordu.
-
4:01 - 4:04MÖ 3300'den kalan yazıtlar
-
4:04 - 4:06Babillilerin miktarları sazdan bir kalem yoluyla
-
4:06 - 4:07kil tabletlere yazdığını gösteriyor
-
4:08 - 4:10Çivi şekliyle 1'i
-
4:10 - 4:13Yana yatmış bir V harfi ile 10'u kullanıyorlardı.
-
4:13 - 4:15Bu sembolleri bir araya getirerek diğer sayıları yazıyorlardı.
-
4:15 - 4:16Mesela,
-
4:16 - 4:18Babilliler 19 sayısını böyle ifade ediyorlardı.
-
4:20 - 4:22Eski Mısırlılar günlük hayatlarından objeleri
-
4:22 - 4:24sembol olarak kullandılar.
-
4:24 - 4:27Çubuk 1, boyunduruk 10,
-
4:27 - 4:28sarılmış ip 100,
-
4:28 - 4:31nilüfer çiçeği de 1000 anlamına geliyordu
-
4:31 - 4:3519 sayısı, bir boyunduruk ve 9 çubukla ifade ediliyordu.
-
4:36 - 4:38Eski Romalılar da bugün bildiğimiz
-
4:38 - 4:40bir sayı sistemi ortaya koydular.
-
4:40 - 4:41Diğer sembollerin yanısıra
-
4:41 - 4:44'X' ile 10 sayısını, 'I' ile de 1 sayısını ifade ettiler.
-
4:44 - 4:45Orta Çağlara gelindiğinde
-
4:45 - 4:47Romalılar, 'I'i 'X'in sağına koyarak
-
4:47 - 4:5011, soluna koyarak da 9 sayısını ifade ediyorlardı.
-
4:50 - 4:52Böylece, 19 sayısını ifade etmek için XIX yazıyorlardı.
-
4:53 - 4:54Bütün bu yaratıcı sayı sistemleri
-
4:55 - 4:58objeleri teker teker ve hep birlikte ifade ediyorlardı.
-
4:59 - 5:00Bilinen en eski sayı sistemlerinden bazıları
-
5:00 - 5:03ayak ve eldeki parmaklara dayanır.
-
5:03 - 5:06Bunlar ise 1, 5, 10 ve 20 sayılarını temel aldılar.
-
5:06 - 5:08Zulu dilinde 6,
-
5:08 - 5:11sağ elin baş parmağıyla ifade edilir.
-
5:11 - 5:12Bu, sol eldeki tüm parmakların sayıldığı
-
5:13 - 5:16ve diğer baş parmağa ihtiyaç duyulduğu anlamına gelir.
-
5:16 - 5:18Diğer sistemler ise ticaretle oluştu.
-
5:18 - 5:20Nijerya'daki Yoruba bölgesinde
-
5:20 - 5:22deniz kabukları para birimi olarak kullanılıyordu.
-
5:22 - 5:2520 tabanlı, toplama,
-
5:25 - 5:26çıkartma ve çarpma yapılabilen
-
5:26 - 5:28şaşırtıcı derecede karmaşık
-
5:28 - 5:30bir sayı sistemi ortaya çıktı
-
5:30 - 5:31Örneğin:
-
5:31 - 5:3645 sayısını 3x20 eksi 10 eksi 5 olarak düşünüyorlardı
-
5:37 - 5:39Eski Persler gibi pek çok kültür
-
5:39 - 5:41sayıları tel ve ipliklere düğüm atarak
-
5:41 - 5:43kaydediyorlardı.
-
5:43 - 5:44İnkalılar ise 'quipu' adında
-
5:44 - 5:45daha incelikli bir sistem kullandılar.
-
5:45 - 5:48Yatay olarak tutulan kalın bir telden
-
5:48 - 5:49düğümlü iplikleri sarkıtıyorlardı.
-
5:50 - 5:52Kullanılan düğüm
-
5:52 - 5:53ve telin uzunluğunu ve rengini kullanarak
-
5:53 - 5:561, 10 ve 100 sayılarını ifade ediyorlardı
-
5:56 - 5:58Bugün ise, endüstrileşmiş kültürlerin neredeyse tamamı
-
5:58 - 6:000'dan 9'a kadar olan sayıları kullanıyor.
-
6:01 - 6:02Bu semboller, milattan önce üçüncü yüzyılda
-
6:02 - 6:04Hindistan'da icat edilene kadar ortada yoktu.
-
6:05 - 6:06Bulunduğu basamağa göre 0'ın değerinin değişmesi fikri ise
-
6:06 - 6:10tam 800 yıl sonra ortaya çıktı.
-
6:10 - 6:11Bu büyük fikir
-
6:11 - 6:13matematiğin çehresini tamamen değiştirdi.
-
6:15 - 6:17Biz insanlar, hep bir birimizle paylaşım içindeydik.
-
6:17 - 6:19Kesirler ise, eski kültürlerin yemeklerini,
-
6:19 - 6:21sularını ve topraklarını
-
6:21 - 6:22adilce paylaşmak istediklerinde
-
6:23 - 6:24ortaya çıkmaya başladı.
-
6:24 - 6:27Eski Mısırlılar, adil paylaşım sembolleri olarak
-
6:28 - 6:30kesirleri kullandılar.
-
6:30 - 6:32Kesirlerin payı 1'di.
-
6:32 - 6:351/2, 1/3 ve 1/5 gibi.
-
6:35 - 6:37Bu kesirleri toplayıp bölüyorlardı.
-
6:37 - 6:40Eğer üç somun ekmeği
-
6:40 - 6:42ailenin 5 ferdi arasında bölüştürmek istediklerinde
-
6:42 - 6:44birinci ve ikinci somunları
-
6:44 - 6:45üçer parçaya,
-
6:46 - 6:48üçüncü somunu da beş parçaya bölüyorlardı.
-
6:50 - 6:51Geriye kalan üçte bir somunu ise
-
6:52 - 6:55beş parçaya bölüyorlardı.
-
6:56 - 7:00Bunu, 1/3, 1/5 ve 1/15 olarak ifade ettiler.
-
7:01 - 7:02Biz ise bugün bunu
-
7:02 - 7:043/5 ile ifade ediyoruz.
-
7:04 - 7:06Her kişi için 3/5 somun
-
7:07 - 7:09veya 3 somunun 5 kişiye bölünmesi.
-
7:10 - 7:12Sümerliler ve Babilliler
-
7:12 - 7:1360 tabanlı, kesirli bir sayı sistemi geliştirdiler.
-
7:13 - 7:174000 sene sonra, bu sistemi hala kullanıyoruz.
-
7:17 - 7:19Günün her saati 60 dakika,
-
7:19 - 7:20ve her dakika 60 saniyeden oluşuyor.
-
7:21 - 7:23Daire de toplam 360 dereceden oluşuyor.
-
7:25 - 7:27Çinliler ise abaküsü kullandılar.
-
7:27 - 7:30Bu sistem de ondalıktı, ancak 0 sayısı yoktu.
-
7:31 - 7:32İlk ondalık kesirler
-
7:32 - 7:33abaküs sayesinde ortaya çıktı.
-
7:34 - 7:34Örneğin:
-
7:34 - 7:383/5, abaküste 10'da 6 olarak ifade ediliyordu.
-
7:38 - 7:41Çinlilerin kesirleri ifade ederken paya 'oğul'
-
7:41 - 7:43paydaya da 'ana' diyorlardı.
-
7:44 - 7:45Bugün, kesir çubuğu kullanarak ifade ettiğimiz
-
7:45 - 7:46bayağı kesirler ise
-
7:46 - 7:4812. yüzyıla kadar
-
7:48 - 7:49icat edilmedi.
-
7:50 - 7:52Bu kesirler bile 500 sene öncesine,
-
7:52 - 7:54Rönesans'a kadar yaygın olarak kullanılmıyordu.
-
7:56 - 7:58Tarih boyunca dünyadaki her kültür
-
7:58 - 8:00hesaplama yapmak için yaratıcı yöntemler geliştirdi.
-
8:01 - 8:03Örneğin, 12X15 gibi bir işlemi yapmak için
-
8:04 - 8:05eski Rus köylüleri
-
8:05 - 8:07ikiye katlama ve ikiye bölme yöntemlerini kullandı.
-
8:10 - 8:12Tek bir sayıyı ikiye böldüklerinde çıkan kesirleri
-
8:13 - 8:14aşağı yuvarladılar
-
8:16 - 8:17sonra da tek sayı çarpanları
-
8:17 - 8:19topladılar.
-
8:24 - 8:27Eski Mısırlılar ise, yeterli sayıda gruba ulaşana kadar
-
8:27 - 8:28ikiye katlama yöntemini kullandılar.
-
8:32 - 8:35Elde ettikleri grupları toplayarak cevabı buldular.
-
8:41 - 8:43Orta Çağlarda abaküs, hem Asya'da
-
8:43 - 8:46hem de Avrupa'da hesap makinesi görevi görüyordu.
-
8:46 - 8:48Ancak, pek az insan abaküs kullanmayı biliyordu.
-
8:48 - 8:50Bilenler ise çoğunlukla varlıklı tüccarlar ve tefecilerdi.
-
8:51 - 8:53Her boncuğun bir basamak değerine sahip olduğu
-
8:54 - 8:56abaküs, hesaplamada çok etkindi.
-
8:57 - 8:59Bundan sonra, büyük Arap matematikçisi El Harezmi
-
8:59 - 9:02Kuzey Amerika ve Avrupa'yı
-
9:02 - 9:040'dan 9'a kadar giden Hint rakamlarıyla tanıştırdı
-
9:04 - 9:06ve yeni hesaplama yöntemleri yarattı.
-
9:07 - 9:09Bu algoritmalar kağıda yazılabiliyordu.
-
9:10 - 9:12Yüz yıllar boyunca bu algoritmaları öğrenmek
-
9:12 - 9:14eğitim görmüş olmanın tek göstergesiydi.
-
9:14 - 9:15Öğrenciler sayılardan oluşan uzun kolonları
-
9:15 - 9:17kullanarak hesap yapmayı
-
9:17 - 9:18sayıları etkin ve güvenilir bir şekilde bir yerden
-
9:18 - 9:21başka bir yere taşımayı ve uzun bölme yapmayı öğrendiler.
-
9:22 - 9:23Artık yaptıklarını kaydedebiliyor
-
9:23 - 9:25ve sonuçlarını kontrol edebiliyorlardı.
-
9:26 - 9:28Bugün ise, karmaşık hesaplamalar için
-
9:28 - 9:30hesap makinesi kullanıyoruz.
-
9:30 - 9:31Artık öğrencilerin, sonuçların
-
9:31 - 9:33doğruluğunu kontrol edebilmeleri
-
9:33 - 9:35ve de bunu yapabilmek için pek çok
-
9:35 - 9:37akıldan hesap yapma stratejisine sahip olmaları gerekiyor.
-
9:38 - 9:4012x15 gibi basit hesapların çoğu
-
9:41 - 9:43farklı stratejiler kullanarak akıldan yapılabilir.
-
9:54 - 9:55Matematiğin ilginç ve canlı tarihinde
-
9:55 - 9:57yolculuğumuzu sürdürdükçe
-
9:57 - 9:59fikirlerin ve icatların
-
9:59 - 10:01insanların ihtiyaçlarını karşılamak
-
10:01 - 10:04ve günlük hayatımızdaki sorunları çözmek için ortaya çıktığını gördük.
-
10:04 - 10:06Zaman içinde, dünyadaki pek çok kadın ve erkeğin
-
10:06 - 10:08matematik alanındaki araştırmaları
-
10:08 - 10:10bize, dünyayı matematiksel olarak
-
10:10 - 10:12anlamamızı sağlayan
-
10:12 - 10:14büyüleyici mercekler sundu.
-
10:15 - 10:17Bilim, gözlemlediklerimizi tanımlayarak
-
10:17 - 10:20ve deneyler yaparak
-
10:21 - 10:23ulaştığımız doğruların bütünüdür.
-
10:24 - 10:28Matematik, kimya ve fizik
-
10:29 - 10:32yarlamaya açık olmayan sabit dillerdir.
-
10:32 - 10:35Bu dilleri kullanarak gördüklerimizi anlatır,
-
10:36 - 10:39gözlemlerimizi de sınayarak kanıtlarız.
-
10:39 - 10:41DNA'yı,
-
10:41 - 10:44hücreleri, galaksileri,
-
10:44 - 10:46meyveleri,
-
10:46 - 10:48laptopları,
-
10:49 - 10:51havalandırma cihazlarını düşün…
-
10:51 - 10:54Arabaları,
-
10:54 - 10:57yiyecekleri,
-
10:57 - 10:59evleri,
-
11:00 - 11:03hayvanları,
-
11:03 - 11:06bitkileri düşün…
-
11:06 - 11:09Atomları,
-
11:09 - 11:11vücuttaki organları,
-
11:12 - 11:14iklimi,
-
11:15 - 11:18ya da giydiğin giysileri düşün…
-
11:20 - 11:23Herşeyin bilim tarafından tanımlandığını
-
11:23 - 11:25veya yaratıldığını
-
11:25 - 11:27farkedersin.
-
11:34 - 11:36Bilim kavramını anlamak için
-
11:36 - 11:40bilimsel kuramın ne olduğunu bilmen gerekiyor:
-
11:41 - 11:42Bilimsel kuram,
-
11:42 - 11:45gözlemlerin arasındaki ilişkileri
-
11:45 - 11:48anlamaya yarayan kurallardan (bilimsel kanunlar)
-
11:48 - 11:51ve de gözlemlenebilir olayların soyutlaştırılması
-
11:51 - 11:54ve ölçülebilir özellikleri üzerinden
-
11:54 - 11:56ifade edilmesinden
-
11:56 - 11:59ortaya çıkan kavramların tamamıdır.
-
11:59 - 12:02Bilimsel kuramlar,
-
12:02 - 12:05gözlemler hakkındaki deneysel verilere uyacak şekilde oluşturulur
-
12:05 - 12:09ve bir grup olguyu açıklayan
-
12:09 - 12:11bir veya birkaç prensip olarak ifade edilir.
-
12:12 - 12:14Bilimsel kuramlar diğer kuramlardan
-
12:14 - 12:15tamamen farklıdır,
-
12:16 - 12:18çünkü en yeni bulguların ortaya koyduğu
-
12:18 - 12:21en olası açıklamalardır.
-
12:33 - 12:36Bilim, dünyayı anlamamız için
-
12:37 - 12:39geliştirilmiş en iyi araçtır.
-
12:39 - 12:42Bilim, tamamen insanlara özgü bir bilme şeklidir.
-
12:42 - 12:45Her zaman bildiklerimizin sınırında yaşıyoruz.
-
12:45 - 12:47Bilim yeni nesilleri kucaklayan
-
12:48 - 12:50ve işbirliğiyle yürütülen bir uğraştır.
-
12:51 - 12:53Yolumuzu açanları anıyor
-
12:54 - 12:57ve dünyayı onların gözünden görüyoruz.
-
12:57 - 12:58Bilimden biraz da olsa anlıyorsan
-
12:59 - 13:00dünya sana tamamen farklı görünür.
-
13:00 - 13:03Ve bu anlayış seni güçlü kılar.
-
13:09 - 13:12Gerçek dünya, gerçek bir şiir gibidir.
-
13:12 - 13:15Bilim, gerçekliğin şiiridir.
-
13:16 - 13:18Bilim yapabilir ve bilimle
-
13:19 - 13:21hayatımızı daha iyi hale getirebiliriz.
-
13:21 - 13:24Gerçek dünya, gerçek bir şiir gibidir.
-
13:24 - 13:27Bilim, gerçekliğin şiiridir.
-
13:27 - 13:30İnsanlık tarihi, karanlık köşeleri
-
13:30 - 13:34aydınlatan fikirlerin tarihidir.
-
13:40 - 13:44Bilim insanları gizemi severler, bilmedikleri şeylere bayılırlar.
-
13:46 - 13:48Bilmediğim şeyler beni korkutmuyor.
-
13:49 - 13:51Bence böylesi çok daha ilginç.
-
13:52 - 13:55Hepimizden daha büyük ve hepimizi içine alan
-
13:55 - 13:58bir evrensel gerçeklik var.
-
13:58 - 14:00Evrenin daha derinine indikçe
-
14:00 - 14:04bulduğumuz herşey daha şaşırtıcı görünüyor.
-
14:04 - 14:06Hakikat için hakikati aramak
-
14:06 - 14:09öğrenmekle dolu bir hikayedir.
-
14:16 - 14:18Gerçek dünya, gerçek bir şiir gibidir.
-
14:19 - 14:22Bilim, gerçekliğin şiiridir.
-
14:23 - 14:25Bilim yapabilir ve bilimle
-
14:26 - 14:28hayatımızı daha iyi hale getirebiliriz.
-
14:28 - 14:31Gerçek dünya, gerçek bir şiir gibidir.
-
14:31 - 14:34Bilim, gerçekliğin şiiridir.
-
14:34 - 14:37İnsanlık tarihi, karanlık köşeleri
-
14:38 - 14:40aydınlatan fikirlerin tarihidir.
-
14:40 - 14:43Evrendeki yalnız köşemizde
-
14:43 - 14:46düşüncemizin gücüyle
-
14:46 - 14:49evrenin başlangıcından
-
14:50 - 14:52sonraki kısa bir ana bakaliyoruz.
-
14:52 - 14:53Bence bilim,
-
14:53 - 14:55aklının işleyişini değiştirir.
-
14:55 - 14:58Herşeyi biraz daha derinlemesine düşünmek.
-
14:58 - 15:02Biim, herkesin görebileceği kanıtlarla
-
15:02 - 15:04kişisel önyargıların yerine geçer.
-
15:04 - 15:07Gerçek dünya, gerçek bir şiir gibidir.
-
15:08 - 15:11Bilim, gerçekliğin şiiridir.
-
15:11 - 15:14Bilim yapabilir ve bilimle
-
15:15 - 15:16hayatımızı daha iyi hale getirebiliriz.
-
15:16 - 15:19[Bilim, etrafımızdaki dünyayı anlamak için
-
15:20 - 15:22müthiş bir araçtır.]
-
15:22 - 15:24[Bilim, çevrendeki gerçekleri
-
15:24 - 15:26görmeni sağlayan
-
15:26 - 15:30bir büyüteç gibidir.]
-
Not Synced[ Hesaplamanın Gelişimi ]
-
Not Synced[ Kesirlerin Gelişimi ]
-
Not Synced[Sayı Sisteminin Gelişimi]
- Title:
- (h) TROM - 1.1 Bilim
- Description:
-
http://tromsite.com - Çok kapsamlı ve çok iyi organize edilmiş bir belgesel, (indir, youtube'dan izle, altyazılar, jenerik, paylaş, katkıda bulun, ve daha pek çok şey)
Belgeselin içeriği :
-------------------------------------------------------------------------
TROM (Benim Gerçekliğim), şimdiye kadar yapılmış en kapsamlı belgeseldir. Ayrıca, şimdiye kadar her şeyi analiz etmeye çalışan tek belgeseldir: bilimden parasal sisteme kadar herşeyi içeren TROM, herkesin hayatını iyileştirecek somut çözümler de sunuyor.Dünyayı görmenin yeni ve 'gerçekçi' bir yolu.
"Büyük Patlamadan bugüne ve geleceğe."
------------------------------------------------------------------------- - Video Language:
- English
- Duration:
- 15:34