Problem connecting to Twitter. Please try again.

Return to Video

An dóigh a dtugann na meáin shóisialta beocht do mhiontheangacha | Teresa Lynn | TEDxFulbrightDublin

  • 0:22 - 0:27
    Éire- Tír na Miotas agus na bhFinscéalta.
  • 0:28 - 0:31
    Anseo in Éirinn,
    is aoibhinn linn scéalta a rá.
  • 0:32 - 0:36
    Finscéalta, cuir i gcás, Leanaí Lir
    nó An Bradán Feasa.
  • 0:38 - 0:43
    Seo scéal eile, tá an Ghaeilge marbh.
  • 0:45 - 0:49
    Bíonn an miotas céanna seo á scaipeadh
    timpeall an domhain
  • 0:49 - 0:51
    maidir le go leor mionteangacha.
  • 0:52 - 0:56
    Agus an miotas áirithe seo faoin
    Ghaeilge, ná 'Gaelic' mar a tugadh uirthi,
  • 0:58 - 1:00
    tosaíodh é mar ráfla,
  • 1:01 - 1:05
    a macasamhail, “Is teanga í an Ghaeilge
    atá ag saothrú an bháis”.
  • 1:06 - 1:09
    Agus ansin thapaigh na
    reacairí uafáis an deis.
  • 1:09 - 1:12
    Shíl siadsan nach raibh an leagan
    seo gáifeach go leor
  • 1:12 - 1:15
    agus go ndearna siad
    fíor-scéinséir den scéal.
  • 1:16 - 1:19
    Agus seo fadhb na scéalaíochta.
  • 1:19 - 1:23
    Tá giota de cheartas
    filíochta ag baint leis.
  • 1:23 - 1:26
    Is féidir carachtar nó dhó a
    chumadh anseo agus ansiúd,
  • 1:26 - 1:28
    nó b’fhéidir ceann a mharú.
  • 1:29 - 1:31
    Agus a rud a tharlaíonns ná go dtosaíonn
  • 1:31 - 1:34
    daoine ag cur spéise ar an
    leagan úr den scéal,
  • 1:35 - 1:38
    agus scaiptear é agus cuirtear i
    gcluasa an tsaoil é go forleathan.
  • 1:39 - 1:44
    Agus seo an fáth go bhfaighim mé freagraí
    an-aisteacha ar fud an domhain,
  • 1:45 - 1:48
    nuair a insím do dhaoine go
    raibh mo staidéar PhD
  • 1:48 - 1:51
    ar theicneolaíocht don Ghaeilge;
  • 1:52 - 1:55
    mar gur mór idir seo agus
    a chuid bréagnú féin
  • 1:55 - 1:58
    gur teanga mharbh í an Ghaeilge ná
    gur teanga í atá ag saothrú an bháis.
  • 2:00 - 2:03
    Tá an-chuid daoine atá
    greimithe sna seantuarimí
  • 2:03 - 2:05
    ar cad atá i gceist leis an nGaeilge?
  • 2:06 - 2:09
    Nach bhfuil baint aici ach le
    seanmhuintir in iarthar na hÉireann.
  • 2:10 - 2:15
    Agus nach labhraítear í ach le
    muintir na Gaeltachta ná le Gaeilgeoirí.
  • 2:16 - 2:19
    Agus is é seo díreach an miotas
    a bhfuil mé ag caint faoi.
  • 2:20 - 2:23
    Mar sin, nuair a chuireann
    daoine leathcheann orthu féin
  • 2:23 - 2:26
    agus deir siad,
    “Teicneolaíocht na Gaeilge?
  • 2:27 - 2:29
    Ach nach teanga mharbh í an Ghaeilge?”
  • 2:30 - 2:32
    Deirimse, “Ní hea, níl sí marbh!”
  • 2:34 - 2:35
    agus insím dóibh go bhfuil
  • 2:35 - 2:38
    an Ghaeilge i ndiaidh teacht i dtír
    ar na meáin shóisialta.
  • 2:40 - 2:42
    Agus go bhfuil cainteoirí Gaeilge ar líne
  • 2:42 - 2:46
    ar ardáin na meán sóisialta, cuir i gcás,
    Facebook agus Twitter,
  • 2:46 - 2:50
    cainteoirí atá cruthaitheach agus
    ag baint súp as a dteanga.
  • 2:50 - 2:54
    Agus go bhfuil níos mó ná milliún
    tweetanna go nuige seo.
  • 2:56 - 2:58
    Seo teasléaráid déine
  • 2:59 - 3:03
    ar ghníomhaíocht na Gaeilge
    ar Twitter in Éirinn
  • 3:04 - 3:07
    Mar sin, is féidir linn deireadh a chur
    leis an miotas seo
  • 3:07 - 3:10
    nach bhfuil sí ar fáil ach
    amháin in Iarthar na hÉireann.
  • 3:11 - 3:13
    Agus cad faoin léarscáil seo?
  • 3:13 - 3:19
    Seo comhráite as Gaeilge ar Twitter
    á gcuimsiú thar ilcríocha.
  • 3:20 - 3:23
    Agus is féidir an fíorscéal
    céanna seo a rá
  • 3:23 - 3:26
    maidir le go leor mionteangacha
    timpeall an domhain.
  • 3:27 - 3:29
    Mar sin, b’fhéidir go bhfuil sibh
    ag smaointiú faoi
  • 3:29 - 3:32
    pháirt a ghlacadh sna comhráite seo anois,
  • 3:32 - 3:34
    ach cad a dhéanann tú má tú faiteach faoi
  • 3:34 - 3:37
    do chaighdeán scríbhneoireachta
    i do theanga féin?
  • 3:37 - 3:39
    Ar chóir duit an bac sin a chur romhat?
  • 3:41 - 3:45
    Bhuel, ní hé go gcoinnítear daoine siar
    maidir le tweetáil i mBéarla,
  • 3:45 - 3:48
    i bhFraincis, ná i dteanga
    ar bith eile ar a shon sin.
  • 3:50 - 3:52
    Agus sin an rud faoi na meáin shóisialta:
  • 3:53 - 3:55
    tá siad sóisialta agus tá siad maolaithe.
  • 3:56 - 3:59
    Tá rialacha litrithe maolaithe.
    Tá rialacha gramadaí maolaithe.
  • 3:59 - 4:03
    Is féidir leat focail a ghearrú;
    á litriú go fóneolaíoch.
  • 4:03 - 4:08
    Agus is minic a fheictear seo ar Twitter,
    ina spreagann an uasmhéid 140 focal
  • 4:08 - 4:12
    do dhaoine a bheith cruthaitheach agus
    eacnamaíoch lena dteanga.
  • 4:14 - 4:16
    Seo a thuganns mé chun mo thaighde féin.
  • 4:17 - 4:19
    Mar sin, mar ríomh-theangeolaí,
  • 4:19 - 4:23
    tá spéis agam súil níos
    géire a chaitheamh ar theangacha
  • 4:23 - 4:26
    le tacaíocht ó ríomhairí.
  • 4:27 - 4:30
    Mar sin, anuraidh, nuair a
    bhí mé ar cuairt Fulbright
  • 4:30 - 4:33
    chuig Ollscoil St Louis, sa SA,
  • 4:34 - 4:36
    d’obair mé leis an Ollamh Kevin Scannell.
  • 4:36 - 4:39
    Agus chaith muid súil ghéar
    ar tweetanna Gaeilge.
  • 4:40 - 4:42
    Bhí muid ag iarraidh a fháil amach cén
  • 4:42 - 4:45
    dóigh a bhfuil an Ghaeilge
    á úsáid ar líne.
  • 4:45 - 4:47
    Mar sin, céard go díreach
    a rinne muid?
  • 4:48 - 4:51
    Bhuel, thug muid uirlisí próiseála teanga
  • 4:51 - 4:52
    a rinneadh le haghaidh úsáid
  • 4:52 - 4:55
    i gcomhair téacsanna Gaeilge
    gramadaí agus dea-structúrtha,
  • 4:55 - 4:58
    agus rinne muid tástáil leofa
    ar tweetanna Gaeilge.
  • 4:59 - 5:01
    Agus an rud a bhí muid
    ag iarraidh a fháil amach
  • 5:01 - 5:03
    ná cá dteipfeadh ar na huirlisí seo?
  • 5:03 - 5:06
    Cad iad na dúshláin a thiocfaí as?
  • 5:07 - 5:09
    Seo sampla de tweet Gaeilge
  • 5:09 - 5:12
    a chruthódh deacracht do
    theicneolaíocht mar seo.
  • 5:12 - 5:17
    Seo tweet ó thacaí peile de chuid
    Chumann Lúthchleas Gael in Éirinn,
  • 5:17 - 5:18
    agus deirtear ann,
  • 5:18 - 5:22
    “an t-am seo an t7ain seo chugainn,
  • 5:22 - 5:25
    bei 2 ag partyáil le muintir Ráth Daingin!
  • 5:25 - 5:28
    Hope youre not too scared #upthevillage”.
  • 5:28 - 5:29
    (Gáire)
  • 5:31 - 5:32
    Agus an bhrí atá ar an nGaeilge ná,
  • 5:32 - 5:35
    “an t-am seo an tseachtain seo chugainn,
  • 5:35 - 5:38
    beidh tú ag ceiliúradh
    le muintir Ráth Daingin.”
  • 5:38 - 5:39
    Mar sin, cad atá ag tarlú anseo?
  • 5:40 - 5:43
    Go bunúsach, tá daoine
    ag déanamh spraoi lena dteanga,
  • 5:43 - 5:45
    tá siad cruthaitheach lena dteanga.
  • 5:45 - 5:50
    Tá uimhreacha á n-úsáid in ionad
    focal, nó codanna d’fhocail.
  • 5:50 - 5:54
    Baintear amach camóga.
    Litrítear an briathar, 'beidh', 'b-e-i',
  • 5:54 - 5:56
    mar nuair a bhaintear an 'dh' amach
  • 5:56 - 5:59
    ní athraíonn fuaimniú an fhocail gan é.
  • 5:59 - 6:02
    Agus cruthaítear focal úr: ‘partyáil’
  • 6:03 - 6:06
    Is iarmhír í ‘á-i-l’ san ainm
    briathartha sa Ghaeilge.
  • 6:07 - 6:09
    Má chuirtear seo agus focal
    Béarla mar fhréamh,
  • 6:09 - 6:12
    tá foirm bhriathartha úr agat: 'partying'.
  • 6:13 - 6:15
    Agus muise, tá an malartú teanga
  • 6:15 - 6:17
    ná an códmhalartú ag an deireadh.
  • 6:18 - 6:20
    Anois, níl anseo ach sampla amháin.
  • 6:20 - 6:25
    Is amhlaidh go ndearna muid anailísiú
    ar 1500 tweetanna Gaeilge
  • 6:25 - 6:27
    chun tuiscint níos cuimsithí a fháil
  • 6:27 - 6:31
    ar cad go díreach atá ag dul
    ar aghaidh sna tweetanna.
  • 6:31 - 6:34
    Agus an rud a fuair muid amach ná
    go bhfuil
  • 6:34 - 6:36
    an Ghaeilge ar aon iúl
    le teanga ar bith eile
  • 6:36 - 6:40
    agus le teanga ar bith eile a ndéantar
    anailís uirthi sa dóigh seo.
  • 6:40 - 6:41
    Tá sí ag síorathrú.
  • 6:42 - 6:44
    Tá úsáid na Gaeilge ar líne ag spreagadh
    teacht
  • 6:44 - 6:47
    chun cinn nósanna teangeolaíochta nua.
  • 6:47 - 6:49
    Tá sé ríthábhachtach a admháil
    nach bhfuil muid
  • 6:49 - 6:52
    ag caint faoi chineál
    nua Ghaeilge leis seo.
  • 6:52 - 6:55
    Tá muid ag caint faoi
    chineál scríofa nua den teanga.
  • 6:55 - 6:58
    Is leagan de Ghaeilge í atá
    níos inaimsithe
  • 6:58 - 7:02
    do réimse níos leithne de chainteoirí
    agus go háirithe d’fhoghlaimeoirí.
  • 7:04 - 7:06
    Agus de réir tuairisce a
    rinnedh le déanaí,
  • 7:06 - 7:09
    tá na patrúin chéanna
    ag teacht chun solais
  • 7:09 - 7:11
    d’ár mionteangacha lámh linn:
  • 7:11 - 7:14
    Gaeilge na hAlban, An Ultais,
    An Mhanainnis,
  • 7:14 - 7:17
    An Bhreatnais, An Choirnis, agus Jèrriais.
  • 7:17 - 7:19
    Tá cainteoirí líofa agus foghlaimeoirí
  • 7:19 - 7:23
    ag teacht le chéile agus ag déanamh
    teagmháil le chéile ar líne.
  • 7:26 - 7:29
    Agus má smaoiníonn tú air,
    tá ciall ag baint leis.
  • 7:29 - 7:31
    Más cainteoir mionteanga tú,
  • 7:32 - 7:35
    b’fhéidir nach bhfuil duine ar bith
    i do theaghlach a labhraíonn í,
  • 7:35 - 7:38
    b’fhéidir nach labhraíonn
    do chuid cairde í,
  • 7:38 - 7:42
    nó b’fhéidir go bhfuil cónaí ort
    na céadta ná na mílte ciliméadar
  • 7:42 - 7:45
    ón phobal teangeolaíoch sin
    is cóngaraí duit.
  • 7:45 - 7:48
    Cén dóigh a ndéanann tú
    teagmháil le cainteoirí eile?
  • 7:48 - 7:53
    Bhuel, tá sé simplí.
    Níl ort ach dul ar líne.
  • 7:53 - 7:56
    Faigheann tú ardán ar na méain sóisialta
    a fheileanns duit féin,
  • 7:57 - 7:59
    agus tosaíonn tú ag déanamh
    teagmháil leis
  • 7:59 - 8:02
    an bpobal eile de chainteoirí
    teangeolaíocha ar líne.
  • 8:02 - 8:06
    Bí cruthaitheach le do theanga, bíodh
    spraoi agat léi, agus bí bródúil aisti.
  • 8:08 - 8:12
    Ar deireadh thiar thall, tugann an suíomh
    idirlín, http://indigenoustweets.com/,
  • 8:13 - 8:18
    staitisticí ar mhionteangacha ar Twitter
    ar fud an domhain.
  • 8:19 - 8:23
    Déantar tagairt do chuid mhór de na
    teangacha a líostaítear ar an suíomh seo
  • 8:23 - 8:27
    mar theangacha seanchaite nó mar
    theangacha atá ag dul in éag.
  • 8:27 - 8:30
    Ach is amhlaidh go léiríonn
    na staitisticí scéal
  • 8:30 - 8:33
    nach ionann leis sin in aon chor.
  • 8:33 - 8:36
    Taispeánann siad fírinne a
    bhréagnaíonn an miotas.
  • 8:42 - 8:44
    Agus seo mar a chreidim gur féidir leis
  • 8:44 - 8:47
    an teicneolaíocht agus mionteangacha
    maireachtáil in éineacht le chéile.
  • 8:48 - 8:52
    Creidim go mór go bhféidir
    leis an teicneolaíocht
  • 8:52 - 8:55
    a bheith mar dhála rannchuiditheach
  • 8:55 - 8:58
    i slánú mionteangacha, agus b’fhéidir
  • 8:58 - 9:02
    i gcásanna áirithe faoi leith,
    in athbheochan mionteangacha.
  • 9:04 - 9:07
    Mar sin, cad é teagasc an scéil seo?
  • 9:08 - 9:11
    Ná clois gach scéal a gcloisfidh tú,
  • 9:11 - 9:13
    mar b’fhéidir nach bhfuil
    ann ach finscéal.
  • 9:13 - 9:16
    (Bualadh bos)
Title:
An dóigh a dtugann na meáin shóisialta beocht do mhiontheangacha | Teresa Lynn | TEDxFulbrightDublin
Description:

Tugadh an chaint seo ag imeacht TEDx ar úsáideadh formáid chomhdháil TED ann ach eagraíodh é go neamhspleách ag pobal áitiúil.

Tuilleadh eolais ag http://ted.com/tedx

Sa chaint seo, pléann an Dr. Teresa Lynn usáid na Gaeilge ar Twitter agus an tábhacht atá ag na meáin shóisialta maidir le miontheangacha.
Is Taighdeoir Iardhochtúireachta í an Dr. Teresa Lynn ag an Ionad ADAPT in Ollscoil Chathair Bhaile Átha Cliath. Chríochnaigh sí a PhD trí chomhaontú cotutelle idir Ollscoil Chathair Bhaile Átha Cliath (Éire) agus Ollscoil Macquarie Sydney (An Astráil) ina ndearna sí iniúchadh ar pharsáil don Ghaeilge. Chruthaigh sí an chéád chorpas comhréireach anótáilte (banc téacs parsála) don Ghaeilge agus leis sin, d’oil sí an chéad leagan staitisiúil de ríomhpharsáil don Ghaeilge a thig leis comhréir abairtí Gaeilge a aimsiú. Ba Dhámhachtaí Fulbright-Enterprise Ireland í i 2014-2015 agus chaith sí tréimhse in Ollscoil St Louis, Missouri ag obair leis an Ollamh Kevin Scannell ar anailís uathoibrithe de tweetanna Gaeilge.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDxTalks
Duration:
09:27

Irish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.