Hoe ik plankenkoorts overwon

Onze angstsensatie is heel fijn afgesteld. Het deed de mensheid als jonge soort goed, want zo konden we ons focussen op niet opgegeten worden door een concurrerende soort . Maar het is minder fijn als diezelfde instinctieve, lichaamskapende angstsensatie aanslaat tegenover twintig folkmuziekfans op een dinsdagavond open podium. Klamme, trillende handen, wazig zien en het brein zegt: VLUCHT! Dat is plankenkoorts. In deze charmante, korte talk met muziek praat Joe Kowam over hoe hij het heeft bedwongen.

Ik heb plankenkoorts.

Ik heb altijd plankenkoorts gehad,

en niet maar een beetje,

maar véél.

Dat was niet zo erg tot ik 27 was.

Want toen begon ik liedjes te schrijven,
en dan nog

speelde ik ze alleen voor mezelf.

Als ik alleen al wist dat mijn huisgenoten
in hetzelfde huis waren, werd ik nerveus.

Maar na een paar jaar was
alleen liedjes schrijven niet meer genoeg.

Ik had allemaal verhalen en ideeën
die ik met mensen wilde delen,

maar fysiologisch gezien, kon ik dat niet.

Ik had zo'n irrationele angst.

Maar hoe meer ik schreef
en hoe meer ik oefende,

hoe meer ik wilde optreden.

In de week van
mijn dertigste verjaardag,

besloot ik naar een lokale
open podiumavond te gaan

en die angst achter me te laten.

Toen ik daar aankwam, was het afgeladen.

Er waren wel twintig mensen.

(Gelach)

En ze zagen er allemaal boos uit.

Maar ik haalde diep adem
en schreef me in om te spelen.

Ik voelde me behoorlijk goed.

Behoorlijk goed, tot ongeveer
tien minuten voor mijn beurt,

toen mijn hele lichaam in opstand kwam
en een golf van angst me overspoelde.

Als je bang bent, slaat je
orthosympathische zenuwstelsel aan.

Je krijgt dus een adrenalinestoot,
je hartslag versnelt,

je ademhaling versnelt.

Dan beginnen je niet-essentiële systemen
uit te vallen, zoals je spijsvertering.

(Gelach)

Je krijgt een droge mond
en je bloed wordt omgeleid uit je extremiteiten.

Je vingers werken niet meer,

je pupillen verwijden, je spieren spannen,
je voelt dat fout gaat.

Kort gezegd:
je hele lichaam staat op scherp. (Gelach)

Die toestand helpt je niet
in de vertolking van folkmuziek.

(Gelach)

Ik bedoel maar,
je zenuwstelsel is een idioot.

Tweehonderdduizend jaar evolutie
en het ziet nog steeds geen verschil

tussen een sabeltandtijger
en twintig folkzangers

op een dinsdagavond open podium.

(Gelach)

Ik zat nog nooit zó in doodsangst -- tot nu.

(Gelach en gejuich)

Toen het mijn beurt was,

en ik mezelf op de een of andere manier
op het podium had gekregen, begon ik.

Ik opende mijn mond
om de eerste regel te zingen,

en een absoluut verschrikkelijk vibrato --

je weet wel, wanneer je stem bibbert --
stroomt eruit.

Niet het goede soort vibrato,
als van een operazanger,

dit is mijn hele lichaam bevend van angst.

Het is een nachtmerrie.

Ik schaam me rot,
het publiek is duidelijk niet op zijn gemak,

maar gericht op mijn ellende.

Het was zo erg.

Maar dat was mijn eerste echte
ervaring als solo singer-songwriter.

Er gebeurde iets goeds --
ik zag een glimp

van de band met het publiek
waar ik op hoopte.

Ik wilde meer. Maar ik moest echt
over die zenuwen heenkomen.

Die nacht beloofde ik mezelf
dat ik iedere week terug zou gaan

tot ik niet meer zenuwachtig was.

En dat deed ik. Ik ging iedere week terug,

en inderdaad, week na week

verbeterde het geen spat.
Er gebeurde iedere week hetzelfde. (Gelach)

Ik kwam er niet vanaf.

Toen kreeg ik een openbaring.

Ik weet het nog goed,
want ik krijg niet veel openbaringen. (Gelach)

Ik hoefde alleen maar een lied te schrijven
dat mijn zenuwen uitbuitte.

Dat alleen authentiek lijkt
als ik plankenkoorts heb

en hoe zenuwachtiger ik was,

hoe beter het lied zou zijn. Eitje.

Ik begon aan een lied over plankenkoorts.

Allereerst het probleem opbiechten,

de fysieke manifestaties,
hoe ik me voelde,

hoe de luisteraar zich kon voelen.

En dan rekening houden
met zaken als mijn trillende stem,

ik wist dat ik zo'n halve octaaf hoger
zou zingen dan gewoonlijk

omdat ik zenuwachtig was.

Een lied hebben dat uitlegde
wat er met me aan de hand was

terwijl het gebeurde,

stond het publiek toe
om erover na te denken.

Ze hoefden zich niet rot te voelen voor me
omdat ik nerveus was,

ze konden dat samen met mij ervaren,

als één grote, blije, nerveuze,
ongemakkelijke familie. (Gelach)

Door over mijn publiek te denken, door
mijn probleem te omarmen en uit te buiten,

kon ik iets nemen
dat mijn vooruitgang belette

en het omzetten in iets
dat essentieel was voor mijn succes.

Door het plankenkoortslied kon ik
over het grootste probleem heenstappen

vanaf het allereerste deel
van een voorstelling.

Dan kon ik doorgaan en speelde ik de rest
van mijn liedjes iets meer op mijn gemak.

Uiteindelijk hoefde ik het helemaal niet
meer te spelen, het plankenkoortslied.

Behalve wanneer ik echt zenuwachtig was,
zoals nu. (Gelach)

Is het goed als ik het plankenkoortslied
voor jullie speel?

(Applaus)

Mag ik een slokje water?

(Muziek)

Bedankt.

♪ Dit is geen grap, weet je, ♪

♪ deze plankenkoorts is echt. ♪

♪ En als ik hier tril en zing, ♪

♪ ziet iedereen: hij voelt zich slecht. ♪

♪ En de fout die ik maak, maar niet wil, ♪

♪ is de tremolo over mijn hele lijf
als ik tril. ♪

♪ Jullie plaatsvervangende
schaamtegevoel ♪

♪ hoef ik niet, zeg ik cool. ♪

♪ Nou, misschien toch een beetje. ♪

(Gelach)

♪ En misschien zal ik proberen,
me jullie zonder kleren voor te stellen. ♪

♪ Maar zingen voor al die naakte mensen
maakt me banger dan ik kan vertellen. ♪

♪ Laat ik er niet over doorgaan, ♪

♪ maar mijn zelfbewustheid
is niet zo groot. ♪

♪ Dus hopelijk kleden jullie
je allemaal weer aan, ♪

♪ ik bedoel maar,
jullie zijn niet eens echt bloot. ♪

♪ En ik ben degene met het probleem. ♪

♪ En jullie zeggen: maak je geen zorgen,
je zult zien dat het geweldig gaat. ♪

♪ Maar ik moet met mezelf leven ♪

♪ en ik weet hoe ik kan zijn. ♪

♪ Jullie advies is aardig maar te laat. ♪

♪ En wel een beetje neerbuigend,
of niet? ♪

♪ En die sarcastische toon
helpt niet bij mijn lied. ♪

♪ Maar we zouden nu niet moeten praten
over dit allemaal, ♪

♪ want werkelijk, ik sta op het podium
en jij in de zaal. Hoi. ♪

♪ En ik maak geen grappen
over aangeleerde, irrationele vrees ♪

♪ Als ik hier niet klaar voor was, ♪

♪ dan was ik hier niet geweest. ♪

♪ Mocht ik een heldere noot aanslaan ♪

♪ dan herstel ik zeker langzaamaan. ♪

♪ En raak ik misschien volgende week
wel een keer de juiste snaar ♪

♪ en zing ik helder als water
en brult iedereen met mij mee ♪

♪ Al is het waarschijnlijker dat ik gewoon
opsta en begin te swingen ♪

♪ en dat mijn stembanden zullen zingen, ♪

♪ en wel net ietsjes sneller
dan het geluid. ♪

(Applaus)