Return to Video

Sahte çantalarla, terörizmi ve organize suçu nasıl beslersiniz?

  • 0:01 - 0:04
    İki yıl önce, Londra merkezden
    metroya bindim
  • 0:04 - 0:07
    ve şehrin doğusunda bir
    yerde indim,
  • 0:07 - 0:09
    bir kiralık depo birimine
    doğru yürüdüm
  • 0:09 - 0:12
    amacım 2.000 lüks polo gömleği
    satan bir adamla buluşmaktı.
  • 0:13 - 0:15
    Ve koridorda ilerlerken,
  • 0:15 - 0:18
    kırık, yanıp sönen bir lamba
    ortamı gangster filmlerindeki
  • 0:18 - 0:20
    klişe sahneye dönüştürmüştü.
  • 0:20 - 0:23
    Adamımız erken gelmişti,
    beni bekliyordu,
  • 0:23 - 0:26
    alttan dört asma kilitle
    kitlenmiş bir birimin önündeydi.
  • 0:26 - 0:28
    İlk konuşmamız,
  • 0:28 - 0:29
    sanki bir sözlü müsabaka gibiydi
  • 0:29 - 0:31
    ve ilk yumrukları savurmaya başladı.
  • 0:31 - 0:34
    Ben kimdim?
    Kartvizitim var mıydı?
  • 0:34 - 0:36
    Ve bunları nerede satacaktım?
  • 0:36 - 0:39
    Daha sonra, güvenini kazanınca,
  • 0:39 - 0:40
    sıra bana geçmişti.
  • 0:40 - 0:42
    Bu polo gömlekleri nereden geliyordu?
  • 0:42 - 0:44
    Hangi belgelere sahipti?
  • 0:45 - 0:47
    Ve sıradaki en yakın sevkiyat ne zamandı?
  • 0:47 - 0:48
    Çok ince bir çizgideydim,
  • 0:48 - 0:51
    hem istediğimi alabilmek için
    yeterince soru sormalıydım,
  • 0:51 - 0:54
    hem de benden
    fazla şüphelenmemeliydi,
  • 0:54 - 0:58
    çünkü bilmediği şey, benim
    sahte ürün araştırmacısı olduğumdu.
  • 0:58 - 1:00
    (Gülüşmeler)
  • 1:00 - 1:02
    Yaklaşık 20 dakika ürünü inceleyip
  • 1:02 - 1:06
    sahte ürün olduğunun
    kanıtlarını gördükten sonra
  • 1:06 - 1:08
    - kötü dikilmiş etiketler
    ya da paketin ön kısmında
  • 1:08 - 1:11
    her yere marka logosunun
    basılması gibi -
  • 1:11 - 1:13
    çıkmak üzereydim
  • 1:13 - 1:16
    ama öncesinde durağa geri
    dönerken sokakta benimle birlikte
  • 1:16 - 1:17
    yürümek istemişti.
  • 1:19 - 1:22
    Bunun gibi buluşmalardan sonra
    hep aynı hissederim:
  • 1:22 - 1:24
    kalbim yerinden çıkacak gibi olur,
  • 1:24 - 1:27
    çünkü asla yalanınıza inanıp
    inanmadıklarını ya da kim olduğunuzu
  • 1:27 - 1:30
    öğrenmek için sizi takip edip
    etmeyeceklerini bilemezsiniz.
  • 1:30 - 1:32
    İlk köşeyi döndükten sonra
    arkanıza bakıp
  • 1:32 - 1:35
    orada olmadıklarını gördüğünüzde
    bir rahatlık gelir.
  • 1:36 - 1:39
    Ama sahte gömlekçimizin
    kesinlikle fark etmediği şey ise
  • 1:39 - 1:43
    gördüğüm, duyduğum her şey evine
    bir şafak baskını yaptırabileceği,
  • 1:43 - 1:46
    kapısına dayanan sekiz adamla
    uykusundan uyandırılıp
  • 1:46 - 1:47
    mallarına el konabileceğiydi.
  • 1:49 - 1:52
    Ama bu yaptığımızla,
    üç kıtaya yayılmış bir
  • 1:52 - 1:56
    sahtecilik ağının ucundaki
    bir piyona ulaşırız sadece
  • 1:56 - 1:59
    ve tamamı sökülür umuduyla
    çekmeye başladığım
  • 1:59 - 2:01
    ilk gevşek bir ilmektir bu.
  • 2:02 - 2:03
    Neden bunca zahmete girelim?
  • 2:04 - 2:07
    Belki de sahtecilik pek
    kurbanı olmayan bir suçtur?
  • 2:07 - 2:09
    Büyük şirketler zaten
    yeterince kazanıyorlar,
  • 2:09 - 2:11
    bu nedenle,
  • 2:11 - 2:14
    sahtecilik de bir tür
    reklam sayılır, değil mi?
  • 2:14 - 2:17
    Tüketicilerin inandığı bu,
  • 2:17 - 2:19
    sahte ürünleri alıp satmak
    çok büyük bir problem değildir.
  • 2:20 - 2:23
    Ancak şimdi sizlere durumun
    bu şeklide olmadığını anlatacağım.
  • 2:25 - 2:29
    Tatildeyken turistlerin bu sahte
    çantalar hakkında bilmedikleri şey
  • 2:29 - 2:31
    bu çantanın, ailesinden alınmış
    bir çocukla
  • 2:31 - 2:34
    ilişkili olabileceği gerçeğidir.
  • 2:35 - 2:37
    Araba tamircisi de aldığı
  • 2:37 - 2:39
    sahte fren balataları ile
  • 2:39 - 2:41
    uyuşturucu ve fuhuşla uğraşan
  • 2:41 - 2:45
    bir suç çetesinin cebini
    doldurduğunu fark etmez.
  • 2:46 - 2:49
    Bu bahsettiklerim kulağa
    ne kadar korkunç gelse de,
  • 2:49 - 2:51
    daha da kötüleri olmakta,
  • 2:51 - 2:54
    çünkü sahtecilik, teröre
    bile kaynak oluşturuyor.
  • 2:55 - 2:57
    Anlamaya çalışın.
  • 2:58 - 3:00
    Teröristler saldırıları karşılamak
    için sahte mal satıyor,
  • 3:00 - 3:04
    sonra da şehirlerimize saldırıp
    hepimizi birer kurban yapıyorlar.
  • 3:05 - 3:08
    Canlı bir akrep almazsınız,
  • 3:08 - 3:11
    çünkü yolda sizi sokma
    ihtimali vardır,
  • 3:11 - 3:13
    peki eğer kazancıyla
  • 3:13 - 3:16
    altı ay sonra sizi ve diğer masumları
    öldürebilecek mermilerin
  • 3:16 - 3:20
    alınabileceğini bilseniz,
    sahte bir çanta alır mısınız?
  • 3:21 - 3:22
    Belki de almazsınız.
  • 3:23 - 3:24
    Peki, sadede geliyorum.
  • 3:25 - 3:26
    Gençliğimde
  • 3:26 - 3:29
    - evet, biliyorum hâlâ pek de
    yaşlı görünüyor sayılmam -
  • 3:29 - 3:32
    Kanarya adalarında tatildeyken
    sahte saatler almıştım.
  • 3:32 - 3:34
    Bunu neden anlatıyorum?
  • 3:34 - 3:37
    Çünkü, bunu hepimiz yapmışızdır
  • 3:37 - 3:38
    veya yapan bir tanıdığımız vardır.
  • 3:38 - 3:42
    Belki de şu ana kadar bu konu
    üzerinde durup düşünmediniz bile,
  • 3:42 - 3:43
    ben de düşünmezdim,
  • 3:43 - 3:47
    ta ki 20 kelimelik fikri mülkiyet
    araştırmacısı olmakla alakalı
  • 3:47 - 3:49
    üstü kapalı bir ilana cevap verene kadar.
  • 3:50 - 3:53
    İlanda "Dolu bir eğitim
    ve yurt dışı seyahatleri" yazıyordu.
  • 3:53 - 3:57
    Bir hafta içerisinde, ilk sahte
    adlarımı kullanmaya başlamıştım bile
  • 3:57 - 4:00
    ve işteki 10 yılım boyunca,
    sahte araba parçaları,
  • 4:00 - 4:03
    alaşımlı jant, sahte hayvan
    tımarlama aletleri,
  • 4:03 - 4:05
    sahte bisiklet parçaları
  • 4:05 - 4:07
    ve sahtecilerin en favorisi olan
  • 4:07 - 4:10
    sahte lüks deri mallar, kıyafetler
    ve ayakkabılar peşinde koştum.
  • 4:11 - 4:14
    Bu 10 yılda sahteciliği araştırırken
    öğrendiğim şuydu;
  • 4:14 - 4:16
    toprağı kazmaya
    başladıktan sonra
  • 4:16 - 4:19
    köküne kadar
    çürümüşlükle karşılaşırsınız,
  • 4:19 - 4:23
    bu işlerden para kazanan
    insanları ve kurumları görürsünüz,
  • 4:23 - 4:27
    çünkü çok ama çok büyük
    ölçüde kazanılan bir para vardır.
  • 4:27 - 4:30
    Sokaklarda uyuşturucu satarak
    kazanacağınız yüzdelik
  • 4:30 - 4:31
    100-200 civarıdır.
  • 4:32 - 4:36
    Ama daha az risk ya da ceza ile
    sahtelerini internette satarak
  • 4:36 - 4:38
    2.000 oranında
    bir yüzdeliğiniz olur.
  • 4:39 - 4:40
    Bu hızlı ve kolay kazanç
  • 4:40 - 4:43
    sonrasında daha ciddi suçlar
    için kaynak oluşturur,
  • 4:43 - 4:45
    böylece bu kurumları, bu suç örgütlerini
  • 4:45 - 4:48
    meşrulaştırmak için bir kaynak olur.
  • 4:49 - 4:51
    Bunu yaşanmış bir örnekle açıklayayım.
  • 4:52 - 4:54
    Bu yılın başında, en uzun
    süreli yürüttüğüm
  • 4:54 - 4:56
    soruşturmaların birinde
    bir dizi baskın yapıldı.
  • 4:56 - 5:00
    Türkiye'de beş tane depo basıldı
  • 5:00 - 5:03
    ve iki milyondan fazla sahte
    tekstil ürünü ele geçirildi
  • 5:03 - 5:06
    ve bunların hepsinin taşınması
    için 16 kamyon gerekti.
  • 5:07 - 5:09
    Ama bu çete kurnazdı.
  • 5:09 - 5:12
    Kendilerine ait bir moda markası
    yaratacak kadar ileri gitmişlerdi,
  • 5:12 - 5:14
    hatta bu markayı tescil de ettirmişlerdi
  • 5:14 - 5:17
    ve hatta İtalya'da bir yatta fotoğraf
    çekimi bile yapmışlardı.
  • 5:19 - 5:23
    Ve bu tamamen duyulmamış ve
    şüphe uyandırmayan markaların amacı,
  • 5:23 - 5:25
    sahte mallarla dolu konteynırların,
    Avrupa'da kurdukları
  • 5:25 - 5:28
    paravan şirketlere sevkiyatıydı.
  • 5:29 - 5:31
    Bu baskınlarla ele geçen belgeler de
  • 5:31 - 5:34
    sevkiyat belgelerini de değiştirdiklerini
    ortaya koymuştu
  • 5:34 - 5:37
    böylece gümrük memurları,
    bu malları
  • 5:37 - 5:39
    ilk kimin yolladığını
    asla anlayamıyorlardı.
  • 5:40 - 5:42
    Polis sadece tek bir banka
    hesabına ulaştığında,
  • 5:42 - 5:45
    iki yıldan az bir sürede
    İspanya dışında aklanan
  • 5:45 - 5:47
    yaklaşık üç milyon euro buldu.
  • 5:48 - 5:50
    Ve bu baskınlardan sadece iki gün sonra
  • 5:50 - 5:53
    çete stoklarını geri almak için bir hukuk
    bürosuna rüşvet vermeye çalıştı.
  • 5:55 - 5:58
    Şuan bile, bu paraların
    nereye ya da kime gittiğini
  • 5:58 - 5:59
    hiç bilmiyoruz,
  • 5:59 - 6:02
    ama benim ya da sizin gibi insanların
    yararına kullanılmadığı kesin.
  • 6:04 - 6:06
    Bunlar hiç de basit
    sokak serserileri değiller.
  • 6:07 - 6:10
    Bunlar uçakta birinci sınıfta oturan,
    büyük işletme patronları.
  • 6:10 - 6:12
    Meşru işletmeleri, sahte faturalarla
  • 6:12 - 6:15
    ve evraklara inandırarak
    kandırıyorlar,
  • 6:15 - 6:16
    böylece her şey gerçekçi
    görünüyor,
  • 6:16 - 6:19
    ardından eBay ve
    Amazon hesapları açıp
  • 6:19 - 6:22
    önceden taklit mal sattıkları
    kişilerle rekabet edebiliyorlar.
  • 6:24 - 6:26
    Bu durum sadece internette yaşanmıyor.
  • 6:26 - 6:31
    Birkaç yıldır, devasa fuar
    alanlarında gerçekleşen
  • 6:31 - 6:33
    otomotiv fuarlarına katılıyorum,
  • 6:33 - 6:37
    fakat Ferrari, Bentley ve
    yanıp sönen ışıklardan çok
  • 6:37 - 6:38
    sahte ürün satan şirketler oluyor:
  • 6:38 - 6:41
    tezgahlarının üzerlerinde
    bazı broşürler var, ancak
  • 6:41 - 6:45
    doğru soruları sorunca tezgah
    altındaki broşürleri görebiliyorsunuz.
  • 6:45 - 6:47
    Böylece bu sahte, kusurlu araba
    parçalarını satın alarak
  • 6:47 - 6:52
    her yıl yollarımızdaki tahmini
    36.000 ölümcül kazaya
  • 6:52 - 6:54
    ve ölümlere sebebiyet veriyoruz.
  • 6:55 - 7:01
    Sahtecilik, yer altı ekonomisinde
    2.3 trilyon dolar kazanca denk geliyor
  • 7:01 - 7:04
    ve böylesine bir miktarla
    yapabilecekleriniz
  • 7:04 - 7:05
    gerçekten de korkutucu.
  • 7:07 - 7:10
    Çünkü sahte mallar,
    teröre kaynak demek.
  • 7:10 - 7:12
    Paris'teki sahte spor ayakkabıların,
  • 7:12 - 7:15
    Batı Afrika'daki sahte sigaraların
  • 7:15 - 7:17
    veya ABD'deki korsan müziğin
  • 7:17 - 7:20
    hepsi silah ve cephane ya da
    patlayıcı malzemeleri satın alan
  • 7:20 - 7:23
    eğitim kamplarının masraflarını
    karşılamak için kullanılıyor.
  • 7:24 - 7:28
    2014 Haziran'da,
    Fransız güvenlik hizmetleri,
  • 7:28 - 7:34
    Said ve Cherif Kouachi'nin
    iletişimini dinlemeyi bıraktılar,
  • 7:34 - 7:38
    bunlar üç yıldır terörist izleme
    listesinde bulunan iki kardeşti.
  • 7:38 - 7:40
    Ama o yaz, tek duydukları,
  • 7:40 - 7:43
    Cherif'in Çin'den
    sahte ayakkabı aldığıydı,
  • 7:43 - 7:45
    ve bu da aşırıcılıktan,
  • 7:46 - 7:48
    alt düzey, adi suçlara bir
    geçiş olarak algılandı.
  • 7:50 - 7:51
    Tehlike söz konusu değildi.
  • 7:52 - 7:53
    Yedi ay sonra,
  • 7:53 - 7:56
    bu iki kardeş, Charlie Hebdo
    dergisinin ofislerine daldı
  • 7:56 - 7:59
    ve 12 kişiyi öldürüp 11 kişiyi yaraladı,
  • 7:59 - 8:02
    silahları ise bu sahte malların
    kazancıyla alınmıştı.
  • 8:03 - 8:06
    Bu bahsettiklerim Çin gibi bize
    çok uzak yerlerde yaşanmıyor.
  • 8:06 - 8:08
    Tam da burada yaşanıyor.
  • 8:10 - 8:11
    Ve Paris bir istisna değil.
  • 8:12 - 8:16
    On yıl öncesinde, 2004'te,
    Madrid'deki bir banliyo treni bombalandı
  • 8:16 - 8:18
    ve 191 kişi hayatını kaybetti.
  • 8:18 - 8:23
    Saldırının maddi kaynaklarının
    bir kısmı ABD'deki korsan müziktendi.
  • 8:23 - 8:26
    Bundan da iki yıl önce,
    bir El Kaide eğitim talimatına göre
  • 8:26 - 8:28
    terör birimlerini desteklemek için
  • 8:28 - 8:31
    açıkça, sahte mal satmaları önerilmişti.
  • 8:33 - 8:38
    Ama buna rağmen, terörizm ve sahteciliğin
    ilişkisini gösteren bu kanıtlara rağmen,
  • 8:38 - 8:41
    hâlâ bu malları alıyoruz
    ve talebi arttırıyoruz,
  • 8:41 - 8:44
    hatta Türkiye'de şu isimde
    bir dükkan bile var:
  • 8:44 - 8:47
    "I Love Genuine Fakes"
    (Gerçekçi Sahteleri Severim)
  • 8:47 - 8:50
    Dükkanın TripAdvisor'daki
    fotoğraflarında poz veren turistler
  • 8:50 - 8:52
    beş yıldızlı yorumlar yazmışlar.
  • 8:52 - 8:55
    Peki bu turistler
    "Gerçekçi Sahte Viagraları Seviyorum"
  • 8:55 - 8:58
    veya "Paramla Terörü Finanse
    Etmeyi Cidden Seviyorum"?
  • 8:58 - 9:00
    dükkanlara da girerler miydi?
  • 9:01 - 9:02
    Pek sanmam.
  • 9:04 - 9:07
    Çoğumuz, organize suça ve
    terörizme karşı
  • 9:07 - 9:09
    tamamen çaresiz olduğumuzu,
  • 9:09 - 9:12
    bir sonraki saldırıyı
    önleyemeyeceğimizi düşünüyor,
  • 9:12 - 9:14
    ama ben yapabileceğinizi düşünüyorum.
  • 9:14 - 9:16
    Sizler de birer araştırmacı olabilirsiniz.
  • 9:18 - 9:21
    Bu ağları yok etmenin yolu,
    onların para kaynaklarını kesmek,
  • 9:21 - 9:22
    bu da talebi kesmek ve bunun
  • 9:22 - 9:25
    kurbanı olmayan bir suç
    olduğu fikrini değiştirmek demek.
  • 9:25 - 9:28
    Gelin, sahteciliği ortaya çıkaralım,
  • 9:28 - 9:29
    bunlara para kazandırmayalım.
  • 9:30 - 9:32
    Bir araştırmacıdan diğerine,
    başlangıç olarak sizlere
  • 9:32 - 9:34
    birkaç tavsiye verebilirim.
  • 9:35 - 9:36
    İlk tavsiyem şöyle:
  • 9:36 - 9:39
    işte sahtecilere ait tipik
    bir internet sayfası.
  • 9:39 - 9:40
    URL'ye dikkat edin.
  • 9:41 - 9:44
    Güneş gözlüğü ya da kamera
    merceği almak istiyorsunuz,
  • 9:44 - 9:47
    ve "medical-insurance-bankrupcy.com"
    gibi bir siteyle karşılaştınız,
  • 9:47 - 9:49
    şüphelenmeye başlayın.
  • 9:49 - 9:51
    (Gülüşmeler)
  • 9:51 - 9:53
    Sahteciler, Google arama
    sıralamasında üstlerde
  • 9:53 - 9:56
    görünebilmek için sıralama değeri
    yüksek eski alan adlarını kullanır.
  • 9:57 - 9:59
    İkinci tavsiyem:
  • 9:59 - 10:02
    baktığınız site size her şeyin
    %100 orijinal olduğunu söylüyor,
  • 10:02 - 10:05
    ama en yeni koleksiyon ürününü
    %75 indirimle mi satıyor?
  • 10:06 - 10:08
    Şu kelimelere dikkat edin:
    "oriijnal kopya,"
  • 10:08 - 10:10
    "ihracat fazlası," "fabrika satışı".
  • 10:11 - 10:14
    Ve tüm bunları Comic Sans yazı tipi
    ile yazması yeterince komik.
  • 10:14 - 10:16
    (Gülüşmeler)
  • 10:16 - 10:17
    Üçüncü tavsiyem:
  • 10:17 - 10:19
    ödeme yapma sayfasına kadar gelirseniz,
  • 10:19 - 10:24
    ve hala "https" uzantısı ya da URL'ye
    bitişik bir kilit simgesi görünmüyorsa,
  • 10:24 - 10:27
    o sayfadan çıkma zamanınız
    gelmiş demektir,
  • 10:27 - 10:29
    çünkü bunlar aktif güvenlik
    önlemi simgeleridir,
  • 10:29 - 10:32
    kişisel ve kredi kartı bilgileriniz
    bunlarla güvence altındadır.
  • 10:32 - 10:35
    Ve son olarak:
  • 10:35 - 10:37
    Sayfanın "İletişim" sayfasını
    inceleyin.
  • 10:37 - 10:40
    Sadece genel bir web formu
    görüyorsanız,
  • 10:40 - 10:44
    hiçbir şirket adı, telefon numarası,
    e-posta adresi, posta adresi yoksa,
  • 10:44 - 10:46
    hepsi bu, olay çözülmüş demektir.
  • 10:46 - 10:47
    Bir sahteciyi yakaladınız.
  • 10:48 - 10:50
    Maalesef, Google'a tekrar girip,
    alışveriş için
  • 10:50 - 10:52
    tekrar arama yapmak zorunda
    kalabilirsiniz,
  • 10:52 - 10:55
    ama en azından dolandırılmadınız,
    buna sevinebilirsiniz.
  • 10:57 - 11:00
    Dünyanın en ünlü kurgusal
    dedektifinin söylediği gibi,
  • 11:00 - 11:02
    "Wattson, burada bir oyun dönüyor."
  • 11:03 - 11:06
    Ama bu sefer,
    sevgili araştırmacı arkadaşlarım,
  • 11:06 - 11:07
    bu oyun acı bir gerçek.
  • 11:08 - 11:10
    Bu yüzden bir daha internet
    üzerinden ya da
  • 11:10 - 11:12
    herhangi bir yerden alışveriş yaparken,
  • 11:12 - 11:16
    iyi inceleyin, daha yakından sorgulayın
    ve cüzdanınıza uzanmadan
  • 11:16 - 11:19
    ya da "Satın Al" butonuna basmadan
    önce kendinize şunu sorun:
  • 11:19 - 11:20
    "Bu cidden gerçek mi?"
  • 11:21 - 11:25
    Sahte saatler satın alan arkadaşınıza
  • 11:25 - 11:28
    sıradaki saldırıyı ne kadar
    yaklaştırdığını söyleyin.
  • 11:28 - 11:31
    Instagram'da bir sahte ürün
    tanıtımı gördüğünüzde,
  • 11:31 - 11:32
    sadece bakıp geçmeyin,
  • 11:32 - 11:34
    sahtekarlık olarak platforma
    şikayet edin.
  • 11:35 - 11:38
    Gelin, gözümüzün önünde saklanan
    sahteciliğin karanlık güçlerini
  • 11:38 - 11:40
    ortaya çıkaralım.
  • 11:40 - 11:43
    İşte bu yüzden, lütfen duymayan kalmasın
  • 11:43 - 11:44
    ve araştırmayı bırakmayın.
  • 11:44 - 11:46
    Teşekkürler.
  • 11:46 - 11:50
    (Alkışlar)
Title:
Sahte çantalarla, terörizmi ve organize suçu nasıl beslersiniz?
Speaker:
Alastair Gray
Description:

İmitasyon bir cüzdan ya da sahte bir tasarım saat almaktan ne zarar gelebilir? Sahtecilik araştırmacısı Alastair Gray'e göre, bu tür sahte ürünler terörizme ve organize suçlara kaynak oluşturuyor. Bu trilyon dolarlık kayıt dışı sahtecilik ekonomisi hakkında bu işleri yürüten suç örgütleri ve malların üretiminde kullanılan çocuk işçiliği gibi konularda ve bu durumu sonlandırmak için yapabilecekleriniz hakkında çok daha fazla şey öğrenebileceksiniz. Gray'in dediği gibi; "Haydi, gözümüzün önünde saklanan bu sahteciliğin karanlık güçlerini ortaya çıkaralım."

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
12:02

Turkish subtitles

Revisions