Depresyonda olan arkadaşlarla nasıl iletişim kurulur

Depresyonda olan bir arkadaşınla iletişime geçmek istiyor ancak ona nasıl yaklaşman gerektiğini tam olarak bilemiyor musun? Komedyen ve hikaye anlatıcısı Bill Bernat'ın sana bazı önerileri var. Depresyonda olan kimselerle konuşurken yapman ve yapmaman gerekenleri öğren ve bir sonraki sohbetinizi nezaket ve belki bir nebze mizah ile harmanla.

Hayatımda moralimi en çok düzelten sohbet,

bana birkaç gün önce

Büyük Kanyon'un kenarına

arabasını çekip marşa basarak aracı

aşağı sürmeyi düşündüğünü söyleyen

bir kadınla yaptığımdı.

Ağır sosyal anksiyetem
olmasına rağmen

o konuşmada
tamamen rahattım.

(Gülüşmeler)

Bana onu bu noktaya getiren gün ve aylarda

hayatında neler olup bittiğini,

tam o anda aklından neler geçtiğini,

neden ölmek istediğini ve bunu

neden yapmadığını anlattı.

Başımızı salladık ve yarım ağızla güldük,

sonra kendimi nasıl olup da
dağ kasabasındaki bir hastanenin

ruh sağlığı polikliniğindeki
ortak alandaki

bir yemek masasında bulduğumu
anlatma sırası bana geçmişti.

Çok fazla uyku hapı içmiştim,

gerekli tedaviyi uyguladıktan sonra

bana "Psikoloji koğuşunda
sizi ağırlamak bizim için

büyük zevk olur." dediler.

(Gülüşmeler)

Onun intiharının daha
kartpostal-vari olduğuna dair şakalaştık.

(Gülüşmeler)

İşten güçten konuştuk.

(Gülüşmeler)

Onun sayesinde aynı anda
hem son derece mutsuz olup

hem de başka bir insanla
samimi bir bağ kurabilmiştim.

Kendimi ilk defa

depresyonla yaşayan biri olarak benimsedim

ve bu bana iyi hissettirdi,

bundan ötürü
kötü bir insan değilmişim gibi.

Şimdi farz edelim ki o masada
ailenden biri ya da

yakın bir arkadaşın oturuyor.

Onlarla rahatça konuşabilir miydin?

Peki ya hastane yerine

mutfak masasında olsanız
ve sana

cidden mutsuz olduklarını söyleseler?

Dünya Sağlık Örgütü

depresyonun 350 milyon kişiyi etkileyerek
dünya çapında başlıca hastalık

ve malüllük sebebi olduğunu belirtiyor.

Ulusal Ruh Sağlığı Enstitüsü ise

bir yıl içinde Amerikalıların
%7'sinin depresyon geçirdiğini saptıyor.

Yani depresyon çok yaygın bir durum

fakat tecrübelerime göre

mutluymuş gibi davranmadığımız sürece
birçok insan

depresif kişilerle konuşmak istemiyor.

Neşeli bir görüntü
rastgele bir iletişim için uygundur.

Depresif biri,
ruhunun sonsuz karanlığında hapsolduğu

ve tüm kaçış umudunu kaybettiği için

pumpkin spice lattesine
ekstra şurup istediğini

belirtmek zorunda kalmaz,

(Gülüşmeler)

yine.

(Gülüşmeler)

Depresyon bir kişinin
diğer insanlara iletişime geçme arzusunu

azaltmaz, kısıtladığı sadece

bunu yapabilme becerisidir.

Sonuç olarak
düşündüğünüzün aksine

depresyonda olan arkadaş
ve akrabalarınızla konuşmak

gayet kolay hatta eğlenceli bile olabilir.

Lady Gaga ile yeraltı partisinde
Facebook selfiesi minvalinde eğlence değil

benim bahsettiğim eğlence daha çok

insanların çaba sarfetmeden
yalnızca yan yana olmaktan aldığı haz.

Kimse kendini tuhaf hissetmez

ve kimse mutsuz birini
tatili mahvetmekle suçlamaz.

Bu büyük uçurum niye var ki zaten?

Bir yanda

depresyon ile mücadele eden
ve bu esnada

kafalarının içinde kimsenin
göremediği bir savaş verdikleri için

rahatsız edici ya da tuhaf davranışlar

sergileyebilen insanlar var.

Diğer tarafta ise

uçurumun tepesinden bakıp
kafa sallayan büyük çoğunluk var

ve sanki diğerlerine

"Bu denli depresif olmak zorunda mısın?"
diyorlar.

Bu tür bir ayrımı kendi hayatında da
tecrübe etmişsindir.

Peki bir köprü kurmak ister misin?

Kurmak istemeyebilirsin belki

ve bu gayet geçerli bir seçim.

Belki de daha sağlam bir iletişim
kurmak istiyorsundur

ama aklında bir sürü soru
ve endişe vardır.

Sen "köprüye yatkın" diye tabir ettiğim
tiplerdensin.

(Gülüşmeler)

Depresyonda olan kişilerden

niye kaçındığınıza dair bazı
olası sebeplerim var.

Mesela korkuyorsundur,

eğer biri mutsuzken onunla konuşursan
birdenbire

onun iyi olmasından sen sorumluymuşsun
gibi geliyordur.

Kimse senden Dr. Phil olmanı
beklemiyor.

Sadece dost canlısı ol,

Ellen gibi mesela.

(Gülüşmeler)

Ne diyeceğini bilememekten,
her konuşma girişiminin

tuhaf karşılanmasından, kendinizi
yalnızca ikiniz de

konuşmayı kesip telefonlarınıza
daldığınız zaman

rahat hissedeceğinizden

endişeleniyor olabilirsin.

Odaklanman gereken en önemli
şey kelimeler değil.

Kendi gölgeni görmekten korkabilirsin.

Eğer kendi duygusal sorunlarından
başarılı bir şekilde

kaçabilmeyi başarmışsan

bu harika.

Rüzgar senin tarafında olsun.

(Gülüşmeler)

Depresif insanlarla bir iletişim
kurabilmek için dünyadaki

en pembe gözlüklü insan
olman gerekmiyor.

Belki de depresyonun bulaşıcı
olduğunu duydun

ve kapmaktan korkuyorsun.

Yanında el dezenfektanı taşı.

(Gülüşmeler)

İki insan arasındaki bağın verdiği neşe
daha bulaşıcı.

Belki mutsuz insanları
farklı görüyorsun.

Onları kusurlu ya da arızalı sanıyorsun.

Birçok üniversite araştırmasına göre

başarılı öğrencilerin bipolar bozukluğa
yatkınlığı daha fazla.

Beyinlerimiz kusurlu ya da hasarlı değil,

yalnızca farklı çalışıyorlar.

Yıllarca mutlu insanların bu durumu
anlamadığını düşünüp durdum.

(Gülüşmeler)

Mutlu insanlara ayrımcılık yaptığımı
anlayınca er geç bıraktım tabi.

(Gülüşmeler)

Depresyonla savaşmaya
sekiz yaşımdayken başladım,

onlarca yıl sonra sürpriz bir şekilde

kazanmaya başladım.

Kendimi sürekli çaresiz hissetmek yerine

hayatı yaşamaya başladım.

Bipolar bozukluğumla
oldukça iyi başa çıktım, ayrıca

fazla yemek, bağımlılık ve
sosyal anksiyete gibi

diğer ruh sağlığı sorunlarının da
üstesinden geldim.

Yani uçurumun iki yanında da yaşadım.

Ve şimdi kendi tecrübelerim ışığında

uçuruma bir köprü kurabilmen için

sana yardım eli uzatıyorum,

sen de dilersen tabii.

Atom fiziği değil belki

ama ben de bu tavsiyeleri derleyebilmek
için depresyonda olduğunu bildiğim

birçok insanla çalıştım.

Öncelikle kaçınman gereken
şeylerden başlayalım,

bazı "asla"larla.

Söyleyebileceğin en rahatsız edici
şeylerden biri

"Aş artık bunları."dır.

Harika fikir ya bayıldım,

bizim hiç aklımıza gelmemişti.

(Gülüşmeler)

Üstesinden gelme yetisinin eksikliği
durumu depresyon oluyor zaten.

(Gülüşmeler)

(Alkış)

Bizler bunu vücudumuzda hissediyoruz,

bizim için fiziksel bir şey bu.

Tıbbi açıdan da bunun bileği kırılmış

veya kanserle savaşan birine
"aş bunları" demekten

hiçbir farkı yok.

Bizi onarmak için böyle aceleci olmayın.

Anlıyorum sağ olun ama bu baskı

biz depresyondakilere sizi
mahcup ediyormuşuz gibi hissettirir.

Öte yandan bazılarının
daha iyi hissetmesini sağlayan şeyler

bizde işe yaramayabilir.

Klinik depresyonu dondurma vererek
tedavi edemezsiniz,

ki bu çok yazık çünkü öyle olsa
hayaller gerçek olurdu.

(Gülüşmeler)

Olumsuz bir tepkiyi kişisel algılamayın.

Yaklaşık bir yıl önce bir arkadaşım

bana mesaj atıp gerçekten çok mutsuz
ve yalnız olduğunu söyledi.

Ben de ona bazı tavsiyelerde bulundum

ve hepsine cevabı "Hayır." oldu.

Sonra deliye döndüm,

benim engin bilgileriminden nasıl olur da
faydalanmaz?

(Gülüşmeler)

Derken aklıma depresif olduğum
zamanlar geliverdi

ve geleceğime dair tüm senaryolarda nasıl
çaresiz hissettiğim,

birdenbire herkesin benden nasıl
nefret ettiğini düşünmem gibi şeyler.

Kaç kişi bana bunun aksini söylese de

onlara inanmamıştım.

Sonra arkadaşıma ona değer verdiğimi

ve bunu kişisel algılamadığımı söyledim.

Etrafında mutluluktan uçuşan kelebeklerin
olmaması seni korkutmasın.

Köpekbalığı saldırısı değil ya.

"Sahil güvenliği çağırın,
arkadaşım üzgün!"

(Gülüşmeler)

Aynı anda hem üzgün hem de iyi olabiliriz.

Bakın tekrar söylüyorum

çünkü içinde bulunduğumuz toplumda
bize tam tersini öğrettiler

ve bu son derece mantık dışı.

Aynı anda hem üzgün hem de iyi olunabilir.

Dediklerimden bazısı kişisel olarak işine
yarar, bazısı yaramaz.

Sen işine yarayanı al.

Ayrıca unutma, bağlanmak zorunda değilsin.

Ama eğer istersen

sana yardımcı olacak
bazı tavsiyelerim var,

bazı "yapılacaklar".

Bizimle kendi ses tonundan konuş, olur mu?

(Gülüşmeler)

Biz mutsuzuz diye sen de sesine
mutsuz bir hava vermek zorunda değilsin,

nezle olan biriyle konuşurken
hapşırmazsın sonuçta.

(Gülüşmeler)

Neşeli olman kaba bir hareket değil.

Kendin olabilirsin, anlıyor musun?

Eğer burada bizimle olmak için bir
vaatte bulunuyorsan

elinden neyin gelip neyin gelmediğini
açıkça belirt.

İnsanlara "Ne zaman istersen
ara ya da mesaj at

ancak aynı gün içinde sana
geri dönemeyebilirim." demişimdir.

Birine bir şey vadetmemekte ya da

oldukça keskin sınırları olan bir
vaatte bulunmakta hiçbir sorun yok.

Bize kontrol hissi verin.

Rızamızı alın mesela.

Bir süre önce ben depresif bir dönemdeyken

bir arkadaşım bana ulaştı ve dedi ki:

"Seninle düzenli olarak
iletişime geçmek istiyorum.

Her gün arayabilir miyim?

Ya da her gün sana mesaj atar
hafta içi de ararım?

Hangisini tercih edersin?"

Benden izin isteyerek güvenimi
tamamen kazandı

ve bugün hala en iyi dostlarımdan biridir.

Son tavsiyem ise şudur:

depresyondan başka şeyler konuşun

normal, gündelik şeylerden falan.

Bir arkadaşım vardı ve insanlar
onu merak ettiklerinde arayıp

alışverişe gitmek ya da garajlarını
temizlemeye yardım

etmek isteyip istemediğini sorardı.

Depresyondaki arkadaşların bedava iş
gücü kaynağı olabilir.

(Gülüşmeler)

Yani esas demek istediğim

onları hayatına bir şekilde
katkıda bulunmaya davet et,

bu sinemada izlemek istediğin
bir filme çağırmak gibi

küçük bir şey olsa bile.

Sonuç olarak bir sürü yapılacaklar
yapılmayacaklar ve belkiler saydım

ve bu hiçbir şekilde tam
teşekküllü bir liste değil.

Hatırlaman gereken şu ki
hepsi aslında tek bir

altın kurala çakılıp kalmış durumda.

Beni farkında bile olmadan
iyileşmeye götüren yola sokan

o arabanın içindeki kadına bu
gücü veren de bu.

Benimle sanki tam o anda

doğru yerde doğru bir şey yapıyormuşum
gibi konuştu.

Depresyonda olan bir insanla sanki
onun hayatı da en az seninki kadar

değerli, çarpıcı ve güzelmiş
gibi konuşursan

artık onunla aranda bir köprü kurmana
gerek kalmayacak,

çünkü uçurumu kapamış olacaksın.

Kelimeler yerine buna odaklan,

bakarsın bu hayatlarındaki en
motive edici sohbet oluverir.

Bu sevdiğin biri için neye yarardı düşün?

Senin için nelere yarardı?

Teşekkür ederim.

(Alkış)