Jean-Baptiste Michel: Matematyka historii

Co matematyka może powiedzieć nam o historii? Według Jean-Baptiste Michela bardzo dużo. Począwszy od zmian w języku, aż po liczbę ofiar wojny, dowiadujemy się w jaki sposób historia w formacie cyfrowym odsłania ukryte wzorce.

Wygląda na to, że matematyka to potężny język.

Umożliwiła istotny wgląd w fizykę,

biologię i ekonomię,

choć mniej w nauki humanistyczne czy historię.

Podobno to niemożliwe,

nie da się określić ilościowo poczynań ludzkości,

ani zmierzyć historii.

Uważam, że to błędny pogląd.

Zaprezentuję kilka dowodów.

Mój kolega Erez i ja rozważaliśmy następujące zjawisko:

dwóch królów oddzielonych przez stulecia

posługuje się bardzo różnym językiem.

To potężna siła historii.

Król Anglii, Alfred Wielki,

posługiwał się słownictwem i gramatyką

odmienną od tej króla hip-hopu, Jay-Z.

(Śmiech)

Tak po prostu jest.

Język zmienia się z czasem i jest potężną siłą.

Chcieliśmy się z Erezem dowiedzieć więcej na ten temat.

Przyjrzeliśmy się, jak gramatyka tworzy czas przeszły.

Końcówka "ed" przy angielskim czasowniku oznacza przeszłość.

"Today I walk. Yesterday I walked".

Jednak niektóre czasowniki są nieregularne.

"Yesterday I thought".

Co ciekawe, między Alfredem a Jay-Z

nieregularne czasowniki stały się bardziej regularne.

Np. czasownik "to wed" [poślubić] stał się regularny.

Prześledziliśmy losy ponad 100 nieregularnych czasowników

przez 12 wieków języka angielskiego.

Dostrzegliśmy bardzo prosty wzorzec matematyczny,

obejmujący te złożone zmiany historyczne.

Jeśli czasownik występuje 100 razy częściej od innych,

staje się regularny 10 razy wolniej.

Jest to kawałek historii w matematycznym opakowaniu.

Czasami matematyka może nawet wyjaśnić

lub zaproponować wyjaśnienie historycznych sił.

Steve Pinker i ja rozważaliśmy skalę wojen

w ostatnich dwóch stuleciach.

Zachodzi pewna znana prawidłowość:

wojen, które mają 100 razy więcej ofiar

jest 10 razy mniej.

30 wojen dorównuje liczbą ofiar wojnie sześciodniowej,

ale tylko cztery wojny maja ich 100 razy więcej,

jak pierwsza wojna światowa.

Jaki zachodzi tu mechanizm historyczny?

Skąd się to bierze?

Poprzez analizę matematyczną dowodzimy,

że przyczyną jest bardzo proste zjawisko

zachodzące w mózgu.

Jest to bardzo dobrze znana właściwość,

dzięki której postrzegamy wielkości w sposób względny,

jak np. natężenie światła lub głośność dźwięku.

Np. sądzimy, że wystawienie do bitwy 10 tys. żołnierzy to dużo.

To mnóstwo, jeśli wcześniej wystawiono 1 tys. żołnierzy.

Ale nie wydaje się wiele,

i nie sprawia stosunkowo wielkiej różnicy,

jeśli wcześniej zaangażowano 100 tys. żołnierzy.

Ponieważ tak właśnie postrzegamy różne wielkości,

w czasie toczącej się wojny

liczba żołnierzy oraz ofiar

zwiększa się nie liniowo,

10 tys., 11 tys., 12 tys.,

ale wykładniczo: 10 tys., 20 tys., później 40 tys.

To wyjaśnia wzorzec, który widzieliśmy wcześniej.

Matematyka potrafi połączyć znane właściwości umysłu

z długoterminowym wzorcem historycznym,

który ujawnia się przez wieki na różnych kontynentach.

Takie przykłady, których dziś jest zaledwie kilka,

w najbliższych latach staną się powszechne.

Wpłynie na to fakt, że historyczne zapisy

są cyfrowane w bardzo szybkim tempie.

Blisko 130 milionów książek

zostało napisanych od zarania dziejów.

Firmy takie jak Google dały formę cyfrową

ponad 20 milionom.

Kiedy historia jest dostępna w formie cyfrowej,

umożliwia to analizie matematycznej

bardzo szybko i łatwo

przeglądać tendencje w naszej historii i kulturze.

Dlatego uważam, że w najbliższych latach

nauki ścisłe i humanistyczne zbliżą się do siebie

aby móc odpowiedzieć na ważne pytania dotyczące ludzkości.

Uważam, że matematyka w tym pomoże.

Ujawni nowe tendencje w naszej historii,

czasami posłuży do ich wyjaśnienia,

i być może będzie w stanie przewidzieć przyszłość.

Dziękuję bardzo.

(Oklaski)