< Return to Video

Malcolm X: Make It Plain (Full PBS Documentary)

  • 0:02 - 0:31
    (μουσική)
  • 0:31 - 0:35
    Ποιος σ' έμαθε να μισείς το χρώμα του δέρματός σου;
  • 0:35 - 0:38
    Ποιος σ' έμαθε να μισείς την υφή των μαλλιών σου;
  • 0:38 - 0:43
    Ποιος σ' έμαθε να μισείς το σχήμα της μύτης σου και το σχήμα των χειλιών σου;
  • 0:43 - 0:49
    Ποιος σ' έμαθε να μισείς τον εαυτό σου από την κορυφή μέχρι τα νύχια;
  • 0:49 - 0:52
    Ποιος σ' έμαθε να μισείς τους ομόφυλούς σου;
  • 0:52 - 0:56
    Ποιος σ' έμαθε να μισείς την ράτσα που ανήκεις
  • 0:56 - 0:59
    τόσο που να μην θες να είσαι μαζί με τους δικούς σου;
  • 0:59 - 1:05
    Ξέρεις. Πριν έρθεις να ρωτήσεις αν ο κύριος Μοχάμεντ διδάσκει το μίσος, θα πρέπει ν' αναρωτηθείς
  • 1:05 - 1:11
    ποιος σ' έμαθε να μισείς αυτό που σου έδωσε ο Θεός.
  • 1:11 - 1:15
    Οι περισσότεροι από εμάς, μαύροι, ή νέγροι, όπως μας είπε,
  • 1:15 - 1:17
    πραγματικά νόμιζαν ότι είμαστε ελεύθεροι,
  • 1:17 - 1:25
    χωρίς να γνωρίζουμε ότι στο υποσυνείδητό μας, όλες αυτές οι αλυσίδες που νομίζαμε ότι είχαν κοπεί ήταν ακόμα εκεί
  • 1:25 - 1:30
    Και υπήρχαν πολλοί τρόποι, εκεί που αυτό που πραγματικά μας παρακινούσε
  • 1:30 - 1:36
    ήταν η επιθυμία μας να μας αγαπήσουν οι λευκοί.
  • 1:36 - 1:39
    Ο Μάλκολμ είχε στόχο να ξεριζώσει αυτό το αίσθημα κατωτερότητας.
  • 1:39 - 1:40
    Ήξερε ότι θα ήταν επώδυνο.
  • 1:40 - 1:43
    Ήξερε ότι οι άνθρωποι θα μπορούσαν να σε σκοτώσουν εξαιτίας του,
  • 1:43 - 1:50
    αλλά τόλμησε να πάρει αυτό το ρίσκο.
  • 1:50 - 1:59
    Έλεγε κάτι πάνω που ξεπερνούσε κάθε άλλο ηγέτη εκείνης της εποχής.
  • 1:59 - 2:05
    Ενώ οι άλλοι ηγέτες παρακαλούσαν να μπουν στο σπίτι του δυνάστη τους,
  • 2:05 - 2:11
    σου έλεγε να χτίσεις το δικό σου σπίτι.
  • 2:11 - 2:14
    Έδιωξε τον φόβο από τους Αφρο-Αμερικανούς.
  • 2:14 - 2:16
    Είπε «Θα πω φωναχτά αυτό που σκέφτεστε»
  • 2:16 - 2:22
    και είπε «Θα δείτε, οι άνθρωποι θ' ακούσουν και δεν θα μας κάνει τίποτε, όχι απαραίτητα, εντάξει;
  • 2:22 - 2:25
    Αλλά δεν θα μιλήσω για τις μάζες.»
  • 2:25 - 2:31
    Όταν το είπε με πολύ έντονο τρόπο, με αυτό τον πολύ αρρενωπό τρόπο, με τον τρόπο που λέει,
  • 2:31 - 2:34
    «Δεν φοβάμαι να πω αυτό που σκέφτεστε όλα αυτά τα χρόνια»,
  • 2:34 - 2:36
    γι'αυτό τον αγαπήσαμε.
  • 2:36 - 2:39
    Το είπε δυνατά, όχι πίσω από κλειστές πόρτες,
  • 2:39 - 2:44
    Πήρε πάνω του την Αμερική για λογαριασμό μας.
  • 2:44 - 2:49
    Εγώ, τουλάχιστον, σαν Μουσουλμάνος πιστεύω ότι ο λευκός είναι αρκετά έξυπνος.
  • 2:49 - 2:54
    Αν τον κάναμε να καταλάβει πως πραγματικά νιώθουν οι Μαύροι
  • 2:54 - 2:58
    και πόσο έχουμε βαρεθεί αυτά τα παλιομοδίτικα συγκαταβατικά καλοπιάσματα
  • 2:58 - 3:01
    Επιτέλους, εσείς κάνετε τα πράγματα δύσκολα για τον εαυτό σας.
  • 3:01 - 3:04
    Οι λευκοί σε πιστεύουν όταν κάθεσαι κι λες όλα αυτά τα γλυκόλογα
  • 3:04 - 3:07
    επειδή τους λες γλυκόλογα από τότε που σε έφερε εδώ
  • 3:07 - 3:09
    Σταμάτα τα γλυκόλογα!
  • 3:09 - 3:10
    Πες του πώς νιώθεις!
  • 3:10 - 3:24
    Πες του πώς, τι είδους κόλαση περνάς και πες του ότι αν δεν είναι έτοιμος να καθαρίσει το σπίτι του, αν δεν είναι έτοιμος να καθαρίσει το σπίτι του,
  • 3:24 - 3:31
    δεν θα έπρεπε να έχει σπίτι. [πλήθος: Σωστά!] Θα πρέπει να πάρει φωτιά και να γίνει στάχτες ...
  • 3:31 - 3:39
    [Χειροκρότημα]
  • 3:39 - 3:51
    [τύμπανα και μουσική]
  • 3:51 - 3:57
    Στις γωνιές του Χάρλεμ, στο μεγαλύτερο μέρος αυτού του αιώνα, οι Μαύροι γιορτάζουν την κουλτούρα τους,
  • 3:57 - 4:02
    και λογομαχούν για το φυλετικό θέμα στην Αμερική.
  • 4:02 - 4:10
    Εδώ ο Μάλκολμ για πρώτη φορά ακολούθησε τους ρήτορες του δρόμου που έδιναν φωνή στην ελπίδα του Χάρλεμ, και στον θυμό του.
  • 4:10 - 4:20
    Έχω διδάξει εθνικισμό, κι αυτό σημαίνει ότι θέλω να φύγω απ' αυτή τη χώρα του λευκού, επειδή ποτέ δεν θα επιτευχθεί η ενσωμάτωση
  • 4:20 - 4:24
    Ποτέ, όσο ζείτε,
  • 4:24 - 4:29
    δεν θα ενσωματωθείτε στο σύστημα των λευκών
  • 4:29 - 4:32
    Η εκατοστή εικοστή πέμπτη οδός και η Έβδομη Λεωφόρος ήταν
  • 4:32 - 4:39
    το κέντρο της δραστηριότητας των μαύρων ρητόρων του δρόμου.
  • 4:39 - 4:43
    Όταν έφτασε ο Μάλκολμ, τυπικά δεν είχε δική του γωνία.
  • 4:43 - 4:52
    Έτσι ίδρυσε την βάση του, μπορείτε να πείτε, μπροστά στο βιβλιοπωλείο του Έλντερ Μισό.
  • 4:52 - 5:09
    Όταν ο Μάλκολμ ανέβαινε στο μικρό βάθρο, τα πρώτα πέντε λεπτά δεν μπορούσε να μιλήσει.
  • 5:09 - 5:16
    Οι άνθρωποι φώναζαν τόσα ενθαρρυντικά συνθήματα
  • 5:16 - 5:20
    κι αυτός στεκόταν εκεί, εισπράττοντας τα δέοντα.
  • 5:20 - 5:25
    Έπειτα άνοιγε το στόμα του.
  • 5:25 - 5:29
    Αποκαλούν τον κύριο Μοχάμεντ δάσκαλο μίσους
  • 5:29 - 5:32
    επειδή σας κάνει να μισείτε τα ναρκωτικά και το αλκοόλ.
  • 5:32 - 5:36
    Αποκαλούν τον κύριο Μοχάμεντ μαύρο ρατσιστή
  • 5:36 - 5:40
    επειδή διδάσκει εσένα κι εμένα όχι μόνο ότι είμαστε τόσο καλοί όσο και οι λευκοί
  • 5:40 - 5:45
    αλλά καλύτεροι από τους λευκούς.
  • 5:45 - 5:48
    Ναι, καλύτεροι από τους λευκούς.
  • 5:48 - 5:50
    Είσαστε καλύτεροι από τους λευκούς
  • 5:50 - 5:52
    κι αυτό δεν λέει τίποτα.
  • 5:52 - 5:55
    Αυτό δεν λέει, ξέρετε, είμαστε ίσοι μ' αυτούς.
  • 5:55 - 5:58
    Ποιος είναι ίσος με ποιον;
  • 5:58 - 5:59
    Κοιτάζετε το δέρμα τους
  • 5:59 - 6:02
    Δεν μπορείτε να συγκρίνετε το δέρμα σας με το δέρμα τους,
  • 6:02 - 6:09
    Μα το δικό σας δέρμα φαίνεται σαν χρυσό δίπλα στο δικό τους.
  • 6:09 - 6:13
    Κάποτε μας τρέχανε τα σάλια βλέποντας τους λευκούς.
  • 6:13 - 6:18
    Νομίζαμε ότι ήταν όμορφοι επειδή ήμασταν τυφλοί, ήμασταν χαζοί.
  • 6:18 - 6:20
    Δεν μπορούσαμε να τους δούμε όπως πραγματικά είναι.
  • 6:20 - 6:25
    Αλλά από τότε που ο αξιότιμος Ελάιζα Μοχάμεντ ήρθε και μας δίδαξε την θρησκεία του Ισλάμ,
  • 6:25 - 6:29
    που μας καθάρισε, και μας έκανε να μπορούμε να δούμε μόνοι μας
  • 6:29 - 6:34
    τώρα μπορούμε να δούμε αυτό το χλωμό πράγμα έτσι όπως είναι
  • 6:34 - 6:41
    τίποτα παραπάνω από ένα γέρικο, χλωμό πράγμα.
  • 6:41 - 6:44
    Έφυγα απ' αυτή την συγκέντρωση νιώθοντας ότι μαζί του
  • 6:44 - 6:46
    από τη στιγμή που τον άκουγες να μιλάει,
  • 6:46 - 6:51
    δεν ξαναγύριζες εκεί που ήσουν πριν.
  • 6:51 - 6:57
    Έπρεπε, ακόμα κι αν κρατούσες τη θέση σου, έπρεπε να το ξανασκεφτείς.
  • 6:57 - 6:59
    Δεν ήμασταν συνηθισμένοι να μας λένε ότι είμαστε διάβολοι
  • 6:59 - 7:04
    και ότι ήμασταν καταπιεστές εδώ πέρα στις υπέροχες πόλεις μας στο βορρά.
  • 7:04 - 7:09
    Μιλούσε εκ μέρους μιας σιωπηρής μάζας μαύρων
  • 7:09 - 7:19
    και το τραγουδούσε ξεκάθαρα μέσα από τα ραδιοκύματα του ίδιου του διαβόλου, κι αυτό ήταν πράξη πολέμου.
  • 7:19 - 7:22
    Όταν κατέβηκε από την σκηνή, πήδηξα πάνω από τα κιγκλιδώματα,
  • 7:22 - 7:27
    πήγα προς το μέρος του και φυσικά όταν τον πλησίασα οι σωματοφύλακες,
  • 7:27 - 7:31
    ξέρετε, κινήθηκαν εμπρός και αυτός απλώς τους έσπρωξε μακριά.
  • 7:31 - 7:33
    Εγώ πήγα μπροστά του και του άπλωσα το χέρι,
  • 7:33 - 7:42
    και είπα «Μου άρεσαν κάποια απ΄οσα είπες. Δεν συμφώνησα σε όλα όσα είπες, αλλά μου άρεσαν κάποια.»
  • 7:42 - 7:46
    Με κοίταξε, κράτησε πολύ ευγενικά το χέρι μου και μου λέει
  • 7:46 - 7:53
    «Μια μέρα θα σου αρέσουν, Αδελφή. Μια μέρα θα σου αρέσουν, Αδελφή», και χαμογέλασε.
  • 7:53 - 7:59
    Για να κάνει ξεκάθαρο μήνυμά του, ο Μάλκολμ χρησιμοποιούσε τη ζωή του σαν μάθημα για όλους τους μαύρους Αμερικανούς.
  • 7:59 - 8:04
    Κήρυττε με μύθους και παραβολές
  • 8:04 - 8:07
    και αργότερα, όταν έγραφε την αυτοβιογραφία του με τον Άλεξ Χέιλι,
  • 8:07 - 8:14
    επεδίωξε να έχει κάποιο έλεγχο για την πιθανή ερμηνεία της ζωής του στο μέλλον.
  • 8:14 - 8:19
    Θα σταθώ σε μια δήλωση που έκανε για τον εαυτό του
  • 8:19 - 8:22
    Έλεγε «Είμαι ένα μέρος όλων όσων έχω συναντήσει»
  • 8:22 - 8:28
    με αυτό εννοούσε ότι όλα τα πράγματα που είχε κάνει προηγουμένως στη ζωή του τον είχαν εκθέσει σε πράγματα
  • 8:28 - 8:31
    και του είχαν διδάξει δεξιότητες άλλου είδους,
  • 8:31 - 8:40
    όπου όλα μαζί συνέθεσαν τον Μάλκολμ που έγινε ο εκπρόσωπος του Έθνους του Ισλάμ.
  • 8:40 - 8:41
    Γεννηθήκατε στην Όμαχα, σωστά;
  • 8:41 - 8:42
    Μάλιστα, κύριε
  • 8:42 - 8:45
    Και φύγατε, η οικογένειά σας εγκατέλειψε την Όμαχα όταν ήσασταν ενός έτους;
  • 8:45 - 8:46
    Φαντάζομαι περίπου ενός έτους.
  • 8:46 - 8:48
    Γιατί εγκατέλειψαν την Όμαχα;
  • 8:48 - 8:55
    Λοιπόν, απ΄όσο καταλαβαίνω, η Κου Κλουξ Κλαν κατέκαψε ένα από τα σπίτια τους στην Όμαχα
  • 8:55 - 8:56
    Υπάρχει πολύ Κου Κλουξ Κλαν
  • 8:56 - 8:58
    Είμαι σίγουρος ότι έκαναν την οικογένειά σας πολύ δυστυχισμένη.
  • 8:58 - 8:59
    Ανασφαλή σίγουρα, αν όχι δυστυχισμένη.
  • 8:59 - 9:01
    Άρα πρέπει να είσαστε λίγο προκατειλημμένος,
  • 9:01 - 9:03
    προσωπικά προκατειλημμένος
  • 9:03 - 9:07
    Μ' άλλα λόγια, δεν μπορείτε να το δείτε μ' ένα ευρύ, ακαδημαϊκό τρόπο, στ' αλήθεια, σωστά;
  • 9:07 - 9:10
    Νομίζω ότι κάνετε λάθος, επειδή παρά το ότι συνέβη στην Όμαχα
  • 9:10 - 9:14
    κι έπειτα μετακομίσαμε στο Λάνσινγκ του Μίσιγκαν, το σπίτι μας κάηκε πάλι
  • 9:14 - 9:16
    στην πραγματικότητα τον πατέρα μου τον σκότωσε η Κου Κλουξ Κλαν,
  • 9:16 - 9:21
    και παρά ταύτα, κανένας δεν είχε ενσωματωθεί με τους λευκούς περισσότερο από εμένα.
  • 9:21 - 9:25
    Κανένας δεν έχει ζήσει στην κοινωνία των λευκών περισσότερο από εμένα.
  • 9:25 - 9:28
    Ήμασταν τα μόνα μαύρα παιδιά στην γειτονιά
  • 9:28 - 9:33
    αλλά στο πίσω μέρος του οικοπέδου μας είχαμε ένα δασάκι,
  • 9:33 - 9:37
    έτσι τα λευκά παιδιά έρχονταν γύρω από το σπίτι μας και πήγαιναν πίσω για να παίξουν στο δασάκι.
  • 9:37 - 9:40
    Έτσι ο Μάλκολμ έλεγε «Ας πάμε να παίξουμε Ρομπέν των Δασών»
  • 9:40 - 9:44
    Έτσι, πηγαίναμε εκεί πίσω και παίζαμε Ρομπέν των Δασών
  • 9:44 - 9:47
    Ο Ρομπέν ήταν ο Μάλκολμ.
  • 9:47 - 9:53
    Κι εκείνα τα λευκά παιδιά ερχόντουσαν μαζί.
  • 9:53 - 9:59
    Ο Μάλκολμ έλεγε ότι ήταν το πιο ανοιχτόχρωμο από τα επτά παιδιά του Ερλ και της Λουίζ Λιτλ,
  • 9:59 - 10:10
    μια υπενθύμιση, έλεγε, του λευκού που είχε βιάσει την μητέρα της μητέρας του.
  • 10:10 - 10:15
    Το 1929, όταν ο Μάλκολμ ήταν τεσσάρων, ο πατέρας του, ξυλουργός και ιεροκήρυκας,
  • 10:15 - 10:21
    μετακόμισε την οικογένεια στο Λάνσινγκ του Μίσιγκαν.
  • 10:21 - 10:29
    Το Λάνσινγκ ήταν μια μικρή πόλη και η δυτική πλευρά ήταν η πλευρά που ζούσαν οι μαύροι.
  • 10:29 - 10:35
    Ο Μάλκολμ και η οικογένειά του ζούσαν έξω από την πόλη
  • 10:35 - 10:40
    και είχαν ένα οικόπεδο τεσσάρων στρεμμάτων μ' ένα μικρό σπίτι,
  • 10:40 - 10:46
    έτσι θεωρούνταν, ας πούμε, γεωργοί.
  • 10:46 - 10:54
    Τρεις μήνες αφού μετακόμισαν οι Λιτλ, κάποιοι λευκοί γείτονες κίνησαν νομικές διαδικασίες για να τους εξώσουν.
  • 10:54 - 11:00
    Ένας δικαστής της περιοχής αποφάσισε ότι το δικαίωμα στην ιδιοκτησία περιοριζόταν μόνο στους λευκούς.
  • 11:00 - 11:07
    Όμως ο Ερλ Λιτλ αρνήθηκε να φύγει.
  • 11:07 - 11:15
    Εδώ στο Μίσιγκαν, υπήρχαν τουλάχιστον 70.000 μέλη στην Κου Κλουξ Κλαν, πέντε φορές περισσότεροι απ' ότι στο Μισισιπή.
  • 11:15 - 11:22
    Για την οικογένεια του Μάλκολμ, η εχθρότητα των λευκών ήταν μέρος της ζωής.
  • 11:22 - 11:30
    Όλοι κοιμόντουσαν στο σπίτι όταν ξαφνικά ακούσαμε ένα μεγάλο μπουμ.
  • 11:30 - 11:39
    Όταν ξυπνήσαμε, η φωτιά ήταν παντού και όλοι έτρεχαν πέφτοντας πάνω στους τοίχους και στους άλλους, ξέρετε.
  • 11:39 - 11:42
    Αυτό που θυμάμαι ήταν την μητέρα μου να μας λέει.
  • 11:42 - 11:48
    «Σηκωθείτε, σηκωθείτε, σηκωθείτε, το σπίτι καίγεται», και να βγούμε έξω. Αυτό θυμάμαι μόνο.
  • 11:48 - 11:51
    Άκουγα τη μητέρα μου να ουρλιάζει, άκουγα τον πατέρα μου να ουρλιάζει.
  • 11:51 - 11:57
    Βεβαιώθηκαν ότι μας είχαν μαζέψει όλους και μας έβγαλαν έξω.
  • 11:57 - 12:03
    Το σπίτι κάηκε ολοσχερώς. Δεν ήρθε πυροσβεστική, τίποτα, καήκαμε ολοσχερώς.
  • 12:03 - 12:09
    Ο πατέρας του Μάλκολμ, ο Ερλ Λιτλ, κατηγόρησε τους ντόπιους λευκούς ότι έβαλαν την φωτιά.
  • 12:09 - 12:18
    Η αστυνομία κατηγόρησε τον Ερλ και τον συνέλαβε με την υποψία του εμπρησμού. Αργότερα αποσύρθηκαν οι κατηγορίες.
  • 12:18 - 12:23
    Στην πόλη που μεγαλώσαμε, οι λευκοί αναφέρονταν σ' εμάς ως «εκείνοι οι φαντασμένοι νέγροι», ή
  • 12:23 - 12:27
    «εκείνοι οι ξύπνιοι νέγροι που ζουν στα νότια της πόλης».
  • 12:27 - 12:35
    Εκείνο τον καιρό, κάθε φορά που ένας λευκός αναφερόταν σ' εσένα ως «ξύπνιος νέγρος», ήταν ο δικός τους τρόπος για να πουν «Αυτός είναι ένας νέγρος που πρέπει να προσέχεις επειδή δεν είναι χαζός».
  • 12:35 - 12:42
    Ο πατέρας μου είναι ανεξάρτητος. Δεν ήθελε να τον ταΐζει κανένας.
  • 12:42 - 12:47
    Ήθελε να κερδίζει μόνος του το ψωμί του. Δεν ήθελε ν' ασκεί κάποιος εξουσία στα παιδιά του.
  • 12:47 - 12:51
    Ήθελε να ασκεί αυτός εξουσία, έτσι κι έκανε.
  • 12:51 - 12:59
    Πάντα μιλούσε όπως και ο Μάρκους Γκάρβεϊ και προσπαθούσε να κάνει τους μαύρους να οργανωθούν,
  • 12:59 - 13:04
    όχι να προκαλέσει πρόβλημα, αλλά απλώς να δουλεύουν μαζί, ενωμένοι
  • 13:04 - 13:08
    για να βελτιώσουν την κατάστασή τους.
  • 13:08 - 13:16
    Όμως εκείνη την εποχή αν έκανες κάτι τέτοιο και πάλι σε θεωρούσαν ταραχοποιό.
  • 13:16 - 13:18
    Στην δεκαετία του 1920 ο Μάρκους Γκάρβεϊ,
  • 13:18 - 13:26
    ένας μαύρος εθνικιστής, κήρυττε ότι οι μαύροι Αμερικανοί θα έπρεπε να φτιάξουν ένα κράτος ανεξάρτητο από την κοινωνία των λευκών.
  • 13:26 - 13:36
    Με εκατοντάδες χιλιάδες μέλη, η Παγκόσμια Οργάνωση για την Βελτίωση των Νέγρων (UNIA) του Γκάρβεϊ επεδίωξε στενότερους δεσμούς με τις αφρικανικές χώρες.
  • 13:36 - 13:49
    Η UNIA είχε την δική της σημαία, δικό της εθνικό ύμνο και και μια αφρικανική λεγεώνα δεσμεύτηκε να υπερασπιστεί τους μαύρους στο εσωτερικό και στο εξωτερικό.
  • 13:49 - 13:57
    Το αμερικανικό FBI χαρακτήρισε τον Γκάρβεϊ «έναν από τους βασικούς υποκινητές των Νέγρων».
  • 13:57 - 14:05
    Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση τον απέλασε το 1927 αλλά οι γονείς του Μάλκολμ συνέχισαν να τον υποστηρίζουν.
  • 14:05 - 14:07
    Ο Ερλ στρατολόγησε νέα μέλη.
  • 14:07 - 14:13
    Η Λουίζ έγραφε για την εφημερίδα του Γκάρβεϊ.
  • 14:13 - 14:18
    Η μητέρα μου ήταν αυτή που μας διάβαζε από την εφημερίδα του Γκάρβεϊ, που λεγόταν Ο Κόσμος των Νέγρων.
  • 14:18 - 14:23
    Ακόμα μας μιλούσε για εμάς σα να είμαστε ανεξάρτητοι.
  • 14:23 - 14:29
    Δεν έπρεπε να αυτοαποκαλούμαστε «Νέγροι» και έλεγε ότι είμαστε μαύροι
  • 14:29 - 14:33
    και θα έπρεπε να είμαστε υπερήφανοι που ονομαζόμαστε μαύροι.
  • 14:33 - 14:35
    Ποιο είναι το αληθινό σου όνομα;
  • 14:35 - 14:37
    Μάλκολμ. Μάλκολμ Χ.
  • 14:37 - 14:38
    Αυτό είναι το νόμιμο όνομά σου;
  • 14:38 - 14:40
    Όσο με αφορά, είναι το νόμιμο όνομά μου.
  • 14:40 - 14:43
    Μπορείς να μας αναφέρεις ποιο ήταν το επίθετο του πατέρα σου;
  • 14:43 - 14:45
    Ο πατέρας μου δεν ήξερε ποιο ήταν το επίθετό του.
  • 14:45 - 14:51
    Ο πατέρας μου πήρε το επίθετό του από τον παππού του και ο παππούς του το πήρε από τον παππού του που το πήρε από τον αφέντη του.
  • 14:51 - 14:53
    Τα αληθινά ονόματα του λαού μου καταστράφηκαν
  • 14:53 - 14:54
    Λοιπόν, υπήρχε καθόλου
  • 14:54 - 14:56
    στην διάρκεια της σκλαβιάς
  • 14:56 - 15:04
    Υπήρχε κάποιο σημείο στην γενεαλογία της οικογένειάς σου που έπρεπε να χρησιμοποιήσετε κάποιο επίθετο και αν ναι, ποιο ήταν;
  • 15:04 - 15:06
    Το επίθετο των προγόνων μου
  • 15:06 - 15:06
    Ναι;
  • 15:06 - 15:10
    τους αφαιρέθηκε όταν μεταφέρθηκαν στην Αμερική και έγιναν σκλάβοι,
  • 15:10 - 15:16
    έπειτα τους δόθηκε το όνομα του αφέντη τους, πράγμα που αρνούμαστε, απορρίπτουμε αυτό το όνομα σήμερα και αρνούμαστε
  • 15:16 - 15:22
    Εννοείς, δεν θα μας πεις ούτε καν το υποτιθέμενο επίθετο του πατέρα σου ή το δοσμένο επίθετο;
  • 15:22 - 15:29
    Ποτέ δεν το αναγνώρισα.
  • 15:29 - 15:32
    Σεπτέμβριος 1931
  • 15:32 - 15:39
    Ο Μάλκολμ ήταν έξι χρόνων όταν η μητέρα του είχε ένα προαίσθημα.
  • 15:39 - 15:43
    Ήμασταν όλοι σπίτι και δειπνούσαμε μαζί.
  • 15:43 - 15:47
    Η μητέρα μου κρατούσε τον Γουέσλι, που είναι ο μικρότερος αδελφός μου.
  • 15:47 - 15:51
    Ίσως τον θήλαζε, επειδή ήταν στο τραπέζι, και αποκοιμήθηκε,
  • 15:51 - 15:53
    θηλάζοντας, κρατώντας το μωρό.
  • 15:53 - 15:58
    Ο πατέρας μου σηκώθηκε και πήγε στο υπνοδωμάτιο να καθαρίσει και να πάει να μαζέψει χρήματα.
  • 15:58 - 16:02
    Η μητέρα ξύπνησε και είπε «Ερλ, Ερλ, πην πας στην πόλη».
  • 16:02 - 16:06
    Είπε «Αν πας, δεν θα ξαναγυρίσεις».
  • 16:06 - 16:13
    Εκείνο το βράδυ γύρω στις 11, ο Ερλ Λιτλ βρέθηκε σε μια απομονωμένη περιοχή έξω από το Λάνσινγκ,
  • 16:13 - 16:19
    το σώμα του σχεδόν κομμένο στη μέση από τις ρόδες ενός τραμ.
  • 16:19 - 16:24
    Η αστυνομία ανέφερε ότι ο θάνατος του Ερλ Λιτλ ήταν ατύχημα.
  • 16:24 - 16:30
    Υπήρχε μια ασάφεια στο θέμα επειδή, εκείνο τον καιρό,
  • 16:30 - 16:42
    υπήρχε η αίσθηση ότι αντί για ατύχημα κάποιος είχε σπρώξει τον Ερλ Λιτλ κάτω από τις ρόδες του τραμ.
  • 16:42 - 16:44
    Στην πραγματικότητα,
  • 16:44 - 16:47
    θυμάμαι ότι άκουγα ακριβώς αυτά τα λόγια,
  • 16:47 - 16:53
    ότι πιθανόν τον έσπρωξαν κάτω από τις ρόδες του τραμ.
  • 16:53 - 16:55
    Ο θάνατος του πατέρα μου προκάλεσε
  • 16:55 - 16:58
    μεγάλο σοκ στην οικογένεια,
  • 16:58 - 16:59
    επειδή είχε την εξουσία.
  • 16:59 - 17:01
    Είχε την δύναμη.
  • 17:01 - 17:02
    Ήμασταν οργανωμένοι,
  • 17:02 - 17:03
    ήμασταν μια δομημένη οικογένεια.
  • 17:03 - 17:04
    Όταν φεύγαμε απ' το σχολείο,
  • 17:04 - 17:07
    όταν φεύγαμε απ' το σχολείο, εγώ και τ' αδέλφια μου,
  • 17:07 - 17:09
    γυρίζαμε κατευθείαν σπίτι και πηγαίναμε στη δουλειά
  • 17:09 - 17:12
    στον κήπο, καθαρίζαμε το κοτέτσι και ετοιμαζόμασταν να κοιμηθούμε,
  • 17:12 - 17:13
    και να σηκωθούμε το πρωί και όλα αυτά.
  • 17:13 - 17:15
    Βγάζαμε νερό απ' το πηγάδι και το πηγαίναμε σπίτι και τέτοια.
  • 17:15 - 17:17
    Αυτό γινόταν όσο ζούσε ο μπαμπάς,
  • 17:17 - 17:22
    επειδή αν δεν τα έκανες αυτό επέφερε μαστίγωση.
  • 17:22 - 17:25
    Έτσι ήμασταν πειθαρχημένοι.
  • 17:25 - 17:28
    Αφού σκοτώθηκε ο πατέρας μου
  • 17:28 - 17:33
    και με την αδυναμία της μητέρας μου να τρέξει τόσο γρήγορα όσο εγώ ή ο Μάλκολμ
  • 17:33 - 17:36
    μας βοηθούσε να γλυτώνουμε πολλές τιμωρίες
  • 17:36 - 17:38
    δεν θα είχαμε προσπαθήσει να ξεφύγουμε.
  • 17:38 - 17:43
    Έτσι χαλαρώναμε όλο και πιο πολύ.
  • 17:43 - 17:49
    Η Λουίζ Λιτλ αγωνιζόταν να μεγαλώσει επτά παιδιά στην περίοδο της Μεγάλης Ύφεσης.
  • 17:49 - 17:53
    Είχε φτάσει στο σημείο να μην έχει καθόλου εισόδημα.
  • 17:53 - 17:55
    Προσπαθούσε να βρει - έβρισκε δουλειές.
  • 17:55 - 17:57
    Ήταν περήφανη κυρία.
  • 17:57 - 17:58
    Είχε πολλή περηφάνεια.
  • 17:58 - 18:03
    Πουλούσε. Έπλεκε γάντια.
  • 18:03 - 18:08
    Έκανε πολλά πράγματα για να μην εξαρτάται μόνο από την πρόνοια.
  • 18:08 - 18:11
    Δεν της άρεσε να της λένε τι μπορούσε και τι δεν μπορούσε να κάνει.
  • 18:11 - 18:16
    Αυτό είναι που την καταρράκωσε περισσότερο απ΄οτιδήποτε άλλο.
  • 18:16 - 18:22
    Καθώς περνούσε ο καιρός, το έβλεπες ότι κατέρρεε.
  • 18:22 - 18:27
    [μουσική]
  • 18:27 - 18:30
    Για επτά χρόνια, καθώς ο Μάλκολμ μεγάλωνε και έμπαινε στην εφηβεία,
  • 18:30 - 18:35
    σιγά-σιγά η μητέρα του αποτραβήχτηκε από την οικογένεια.
  • 18:35 - 18:39
    Δυο μέρες πριν τα Χριστούγεννα του 1938,
  • 18:39 - 18:49
    η Λουίζ Λιτλ διαγνώστηκε με παράνοια και εισήχθη στο Κρατικό Νοσοκομείο Καλαμαζού.
  • 18:49 - 18:52
    Όταν γύρισα μια μέρα σπίτι από το σχολείο και αυτή δεν ήταν εκεί,
  • 18:52 - 18:58
    θυμάμαι ότι ένιωσα άδεια επειδή η μητέρα μου δεν μας είχε ποτέ αφήσει μόνους.
  • 18:58 - 19:01
    Ένιωθα, ξέρεις, τον πόνο της απουσίας της κάθε μέρα
  • 19:01 - 19:04
    επρόκειτο να είναι μόνο για μια δυο εβδομάδες
  • 19:04 - 19:05
    ξέρεις.
  • 19:05 - 19:08
    Θα βελτιωνόταν και θα γύριζε πίσω σπίτι.
  • 19:08 - 19:13
    Και αυτό έγινε χρόνια.
  • 19:13 - 19:21
    Η Λουίζ Λιτλ θα παρέμενε στο Καλαμαζού για τα επόμενα 26 χρόνια.
  • 19:21 - 19:26
    Ο 13χρονος Μάλκολμ παρακολουθούσε καθώς το δικαστήριο χώριζε την οικογένειά του,
  • 19:26 - 19:30
    αναθέτοντας τα μικρότερα παιδιά σε ανάδοχες οικογένειες στο Λάνσινγκ
  • 19:30 - 19:38
    και στέλνοντάς τον σε μια λευκή κοινότητα 10 μίλια μακριά.
  • 19:38 - 19:40
    Στο παρελθόν,
  • 19:40 - 19:45
    το μεγαλύτερο όπλο του λευκού ήταν η ικανότητά του να διαιρεί και να βασιλεύει.
  • 19:45 - 19:50
    Αν σηκώσω το χέρι μου και σε χαστουκίσω,
  • 19:50 - 19:51
    ούτε που θα το νιώσεις.
  • 19:51 - 19:56
    Μπορεί να σε τσούξει επειδή αυτά τα δάχτυλα είναι χωριστά.
  • 19:56 - 20:04
    Όμως το μόνο που πρέπει να κάνω για να σε βάλω πίσω στην θέση σου είναι να ενώσω τα δάχτυλα.
  • 20:04 - 20:08
    Ήταν ένας άνθρωπος που, στην πρώτη γυμνασίου στο Μίσιγκαν
  • 20:08 - 20:13
    ένα σχολείο όπου νομίζω ότι ήταν ο μόνος μαύρος στην τάξη του και ένας από τους ελάχιστους στο σχολείο του
  • 20:13 - 20:17
    ήταν ένας εξαιρετικός άριστος μαθητής,
  • 20:17 - 20:17
    ξέρεις,
  • 20:17 - 20:20
    που στην ουσία ήταν ο πρόεδρος της τάξης,
  • 20:20 - 20:22
    και όλοι οι άλλοι ήταν λευκοί στην πρώτη γυμνασίου.
  • 20:22 - 20:26
    Προφανώς, έπρεπε να είναι εξαιρετικός για να είναι όλα αυτά τα πράγματα.
  • 20:26 - 20:33
    Έπειτα είχες τον Μάλκολμ που άφησε το σχολείο και πήγε στο Ρόξμπερι στην Μασαχουσέτη
  • 20:33 - 20:39
    όπου εκτέθηκε για πρώτη φορά σε αυτό που χαλαρά θα ονομαζόταν «κλοπή».
  • 20:39 - 21:05
    [μουσική]
  • 21:05 - 21:09
    Περιέγραφα τον εαυτό μου σαν κλεφτάκο στο Ρόξμπουρι εκείνο τον καιρό.
  • 21:09 - 21:12
    Αυτή την συγκεκριμένη μέρα, ξέρεις,
  • 21:12 - 21:17
    ο Μάλκολμ Χ είχε έρθει στην Βοστώνη και φορούσε κοστούμι με μεγάλο σακάκι και ένα πλατύγυρο καπέλο
  • 21:17 - 21:22
    κι ένα μακρύ πανωφόρι τριών τετάρτων με μια αλυσίδα που κρεμόταν μέχρι τους αστραγάλους.
  • 21:22 - 21:32
    Δεν ξέρω, την τελευταία φορά που θυμάμαι, ο Καμπ Κάλογουεϊ χρησιμοποιούσε αυτή την ενδυμασία στην σκηνή.
  • 21:32 - 21:34
    Τώρα, όταν ο Μάλκολμ έφυγε από το Λάνσινγκ,
  • 21:34 - 21:36
    δεν φορούσε τίποτ' άλλο εκτός από ένα παλιό κοστούμι
  • 21:36 - 21:37
    «το κοστούμι ενός λευκού»,
  • 21:37 - 21:39
    όπως το λέω εγώ.
  • 21:39 - 21:41
    Όταν επέστρεψε από την Βοστόνη, ω Θεέ μου,
  • 21:41 - 21:45
    ο Μάλκολμ φορούσε ένα κοστούμι με μεγάλο σακάκι και ένα πλατύγυρο καπέλο
  • 21:45 - 21:47
    και μια αλυσίδα από το καπέλο του που έφτανε μέχρι το πέτο του
  • 21:47 - 21:50
    και ήταν πασίγνωστος.
  • 21:50 - 21:53
    Όλοι μιλούσαν για τον Μάλκολμ.
  • 21:53 - 21:58
    [μουσική]
  • 21:58 - 22:01
    Κι όταν χόρευε στην πίστα και στροβιλιζόταν,
  • 22:01 - 22:04
    εκείνο το παντελόνι ήταν σαν μπαλόνι,
  • 22:04 - 22:07
    και το σακάκι ήταν σαν φτερά.
  • 22:07 - 22:12
    Με τι τρόπο χόρευε και ήταν σα να πέταγε γύρω-γύρω με το μεγάλο καπέλο του και την αλυσίδα που κουνιόταν.
  • 22:12 - 22:12
    Αυτό πραγματικά τράβαγε τα κορίτσια.
  • 22:12 - 22:12
    [μουσική και τραγούδι]
  • 22:29 - 22:30
    Στη Βοστόνη τον έλεγαν «Ο Κόκκινος της Νέας Υόρκης».
  • 22:30 - 22:32
    Στη Νέα Υόρκη τον έλεγαν «Ο Κόκκινος του Ντητρόιτ».
  • 22:32 - 22:35
    Είχε «κοκοράκι» στα μαλλιά. ξέρετε.
  • 22:35 - 22:38
    Ήταν κόκκινα και είχε φωτογραφίες μαζί με την Μπίλι Χόλιντεϊ.
  • 22:38 - 22:46
    και όλους εκείνους τους ανθρώπους της εποχής που άρχιζαν να γίνονται γνωστοί στον υπόλοιπο κόσμο των μαύρων.
  • 22:46 - 22:55
    Ο Μάλκολμ δούλευε στην κουζίνα στον Σιδηρόδρομο του Νιου Χέιβεν μεταξύ Βοστόνης, Νέας Υόρκης και Ουάσιγκτον.
  • 22:55 - 23:06
    Το 1942, μετακόμισε στο Χάρλεμ και στα 17 άρχισε να ταξιδεύει σ' ένα κόσμο μεταμεσονύκτιων κλαμπ και μικροαπατεώνων.
  • 23:06 - 23:09
    Έφτασε σε σημείο που είπε
  • 23:09 - 23:16
    «Ποτέ δεν θα τα καταφέρεις δουλεύοντας σαν επιστάτης, πουλώντας σάντουιτς στα τρένα, γυαλίζοντας παπούτσια κι άλλα τέτοια».
  • 23:16 - 23:18
    Λέει «Ποτέ δεν θα φτάσεις πουθενά».
  • 23:18 - 23:23
    Λοιπόν, είχε φήμη ότι ήταν κλέφτης και άνθρωπος του δρόμου,
  • 23:23 - 23:25
    αλλά δεν ήταν κλέφτης.
  • 23:25 - 23:28
    Ήταν απατεώνας, ναι, ήταν απατεώνας καλλιτέχνης
  • 23:28 - 23:31
    Τον φώναζαν καλλιτέχνη.
  • 23:31 - 23:34
    Όταν έβγαιναν τον βράδυ οι λευκοί και ήθελαν μαύρες
  • 23:34 - 23:35
    μπορούσε να κανονίσει να τους βρει.
  • 23:35 - 23:38
    Αν ήθελαν παράνομο ουίσκι, ήξερε πού να το βρει.
  • 23:38 - 23:41
    Αν ήθελαν ναρκωτικά, ήξερε πού να τα βρει.
  • 23:41 - 23:46
    Το κατάφερνε γιατί ήξερε τι ήθελαν και ήξερε πού να τα βρει.
  • 23:46 - 23:49
    και βρισκόταν στη μέση εκεί που μπορούσε να βγάλει κέρδος.
  • 23:49 - 23:53
    Έτσι άρχισε.
  • 23:53 - 23:55
    Αναπολώντας το παρελθόν,
  • 23:55 - 23:58
    ο Μάλκολμ έλεγε ότι τρία πράγματα τον ανησυχούσαν
  • 23:58 - 24:03
    η φυλακή, η δουλειά και ο στρατός.
  • 24:03 - 24:05
    Για ν' αποφύγει να υπηρετήσει στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο,
  • 24:05 - 24:11
    είπε στην κατάταξη ότι ήθελε να οργανώσει τους μαύρους στρατιώτες να σκοτώσουν τους λευκούς.
  • 24:11 - 24:18
    Κρίθηκε ακατάλληλος να υπηρετήσει.
  • 24:18 - 24:22
    Η χαρτοπαιξία, τα ναρκωτικά και η νυχτερινή ζωή του Χάρλεμ ήταν ακριβά για τον Μάλκολμ.
  • 24:22 - 24:27
    Είχε ήδη συλληφθεί δύο φορές για πταίσματα.
  • 24:27 - 24:30
    Όταν μετακόμισε πίσω στη Βοστόνη το 1945,
  • 24:30 - 24:34
    οργάνωσε μια συμμορία για να κάνει διαρρήξεις σε σπίτι διαπρεπών οικογενειών.
  • 24:34 - 24:38
    Τα άλλα μέλη της συμμορίας περιελάμβαναν τον φίλο του Μάλκολμ, τον Τζάρβις,
  • 24:38 - 24:43
    την λευκή φιλενάδα του Μπι και άλλες δυο λευκές
  • 24:43 - 24:47
    Αυτό το κορίτσι ήξερε ότι αυτοί οι άνθρωποι ήταν στην Φλόριντα εκείνο τον καιρό,
  • 24:47 - 24:48
    δεν υπήρχε κανένας σπίτι,
  • 24:48 - 24:53
    έτσι έμπαιναν στα σπίτια και έπαιρναν τα τιμαλφή και ο Μάλκολμ
  • 24:53 - 24:55
    έπαιρνε τα περισσότερα και τα πήγαινε σε ενεχυροδανειστήριο και έπαιρνε χρήματα
  • 24:55 - 24:57
    για την χαρτοπαιξία.
  • 24:57 - 25:00
    Δύο εβδομάδες αφού το έκανε αυτό,
  • 25:00 - 25:02
    τότε έκανε το λάθος
  • 25:02 - 25:07
    να πάει στο ενεχυροδανειστήριο να πάρει πίσω ένα ρολόι που άξιζε πάνω από χίλια δολάρια
  • 25:07 - 25:13
    που το είχε πάρει από ένα σπίτι και τότε τον συνέλαβαν τρις αστυνομικοί.
  • 25:13 - 25:19
    Ο Μάλκολμ Λιτλτ, ο Μάλκολμ Τζάρβις και οι τρεις γυναίκες αντιμετώπισαν κατηγορίες για διάρρηξη.
  • 25:19 - 25:22
    Το γεγονός ότι δύο μαύροι ήταν με λευκές έγινε
  • 25:22 - 25:25
    θέμα στο δικαστήριο.
  • 25:25 - 25:32
    Σίγουρα ο Μάλκολμ είχε σχέση με δυο λευκές και αυτό έκανε την υπόθεση τόσο δυνατή.
  • 25:32 - 25:36
    Τόσο εξοργιστική.
  • 25:36 - 25:42
    Οι γυναίκες κατέθεσαν ότι ο Μάλκολμ τις είχε αναγκάσει να πάρουν μέρος στις διαρρήξεις.
  • 25:42 - 25:50
    Οι δύο άνδρες έλαβαν την μέγιστη ποινή: οκτώ έως δέκα χρόνια στην φυλακή.
  • 25:50 - 25:54
    Όταν μας καταδίκασαν, τρελάθηκα.
  • 25:54 - 25:58
    Άρπαξα τα κάγκελα του κλουβιού και τα κούνησα, σχεδόν τα συντάραξα
  • 25:58 - 26:00
    και ούρλιαξα στον δικαστή και του είπα,
  • 26:00 - 26:04
    «καλύτερα να με σκοτώσεις παρά να με στείλεις δέκα χρόνια φυλακή».
  • 26:04 - 26:09
    Ήμουν, θα έλεγες, ένας τρελός νέγρος, αυτό ήμουν.
  • 26:09 - 26:11
    Ήξερα ότι αυτό που έβλεπα ήταν αλήθεια.
  • 26:11 - 26:13
    Δεν υπήρχε αμφιβολία.
  • 26:13 - 26:23
    ήξερα ότι όταν γελούσαν όλοι μαζί, γελούσαν, κοίτα τι κάναμε, τι κάναμε στον νέγρο.
  • 26:23 - 26:30
    Έπειτα είχαν τo απίστευτο θράσος να ζητήσουν από τα κορίτσια πριν τις βγάλουν από κει να μας κάνουν μήνυση
  • 26:30 - 26:36
    για βιασμό. Τα κορίτσια δεν το έκαναν.
  • 26:36 - 26:42
    Ο Μάλκολμ Λιτλ ήταν είκοσι χρόνων, αντιμέτωπος με οκτώ έως δέκα χρόνια φυλάκιση.
  • 26:42 - 26:47
    Είχε ξεμακρύνει από την περηφάνεια του Γκάρβεϊ και την ανεξαρτησία που κήρυτταν οι γονείς του.
  • 26:47 - 26:56
    Τώρα ήταν ο κατάδικος 22843.
  • 26:56 - 27:02
    Δεν είναι ατιμία να έχεις υπάρξει εγκληματίας.
  • 27:02 - 27:06
    Ατιμία είναι να παραμείνεις εγκληματίας.
  • 27:06 - 27:10
    Κάποτε ήμουν εγκληματίας. Κάποτε ήμουν στη φυλακή.
  • 27:10 - 27:15
    Δεν ντρέπομαι γι' αυτό. Ποτέ δεν θα μπορέσεις να το χρησιμοποιήσεις αυτό εναντίον μου,
Title:
Malcolm X: Make It Plain (Full PBS Documentary)
Description:

The 1994 PBS documentary on the life of Malcolm X

more » « less
Video Language:
English
Team:
Film & TV
Duration:
02:18:38

Greek subtitles

Incomplete

Revisions Compare revisions