Lý do loài voi có trí nhớ tốt - Alex Gendler

Mọi người thường nói rằng
loài voi có trí nhớ tốt

nhưng loài động vật to lớn này
không chỉ là những cái ổ cứng khổng lồ

Càng tìm hiểu về loài voi,

chúng ta sẽ biết rằng trí nhớ siêu
phàm của chúng

chỉ là một phần trong sự thông minh
đáng kinh ngạc

khiến voi trở thành một trong những loài
sinh vật gần gũi, sáng tạo

và tốt bụng nhất trên Trái đất.

Khác với nhiều thành ngữ, câu nói về
trí nhớ của voi

là chính xác về mặt khoa học.

Loài voi biết mọi thành viên trong đàn,

có khả năng nhận ra đến 30 con voi
khác bằng mắt nhìn hay mùi hương.

Khả năng này giúp ích cho chúng khi di cư

hay gặp những con voi không thân thiện.

Chúng cũng nhớ và phân biệt được các
dấu hiệu nguy hiểm

và nhớ lại các địa điểm quan trọng mà
chúng đã không đến từ lâu

Nhưng điều thú vị nhất là trí nhớ không
hề liên quan đến bản năng sinh tồn của voi

Loài voi không chỉ nhớ những con cùng đàn

mà còn nhớ các sinh vật gây ấn tượng
mạnh với chúng.

Có một lần, hai con voi trong sở thú đã
từng biểu diễn cùng nhau

tỏ ra vui mừng khi gặp nhau sau đó
23 năm.

Khả năng nhận ra này không chỉ đối với
các động vật khác.

Voi còn có khả năng nhận ra những
người đã gắn bó với chúng sau nhiều thập kỉ xa nhau

Những điều này cho thấy trí nhớ của voi
không chỉ là những phản ứng đối với ngoại cảnh.

Chúng ta có thể biết được lý do khi
tìm hiểu về bộ não của chúng.

Loài voi tự hào bởi chúng có bộ
não lớn nhất trong các loài thú trên cạn

cũng như khả năng tiến hóa của não
đáng ngạc nhiên.

Hẳn chúng ta đều biết mối liên hệ giữa
độ lớn não

và độ lớn cơ thể động vật,

và khả năng EQ của voi cao gần bằng
khả năng EQ của loài vượn.

Mặc dù không có mối liên hệ gần gũi
với con người,

tiến hóa hội tụ cho thấy não voi cực kì
giống với não người,

với nhiều nơ-ron và khớp thần kinh

cũng như hồi hải mã và đại não phát triển

Hồi hải mã liên kết trực tiếp với phần
cảm xúc giúp phát triển trí nhớ

bằng cách ghi các sự kiện quan trọng
vào trí nhớ dài hạn.

Khả năng nhận biết những điều quan
trọng giúp trí nhớ của voi

trở nên phức tạp và thích nghi cao hơn
so với việc học thuộc lòng.

Nó giúp những con voi sống sót qua
hạn hán khi còn nhỏ

nhận ra các dấu hiệu cảnh báo của
hiện tượng này khi đã lớn,

đó là lí do các đàn voi có con đầu đàn
càng lớn càng có khả năng sống sót cao.

Tiếc thay, đó cũng chính là lí do khiến
voi là loài động vật duy nhất, ngoại trừ con người,

chịu chứng rối loạn sau chấn thương.

Ngược lại, phần đại não có chức năng
giải quyết vấn đề

giúp voi thể hiện sự sáng tạo.

Chúng còn hợp tác giải quyết vấn đề,

thậm chí còn thông minh hơn các nhà
nghiên cứu và điều khiển đồng loại.

Chúng có thể làm tính toán đơn giản,
biết số lượng trái cây ước chừng

trong hai giỏ sau nhiều lần thay đổi.

Sự kết hợp hiếm có của trí nhớ và khả
năng giải quyết vấn đề

giúp giải thích những hành động thông
minh nhất của một số con voi,

nhưng không thể giải thích những điều
mà chúng ta bắt đầu tìm hiểu

về đời sống tinh thần của chúng.

Voi giao tiếp bằng mọi cách từ hành
động đến âm thanh,

đến những tiếng kêu chói tai có thể
nghe từ nhiều km ở xa.

Sự hiểu biết hệ thống ngôn ngữ cho
thấy voi có tiếng nói và ngữ pháp riêng.

Khả năng ngôn ngữ này vượt xa cách
giao tiếp đơn giản thông thường.

Voi có thể vẽ bằng cách tỉ mỉ chọn và trộn

các màu và yếu tố khác nhau.

Chúng có thể phân biệt 12 âm khác biệt
trong âm nhạc và bắt chước giai điệu.

Và đúng vậy, còn có một ban nhạc voi nữa.

Nhưng có lẽ điều kì diệu nhất về loài voi

là khả năng quan trọng hơn cả sự thông
minh của chúng:

sự cảm thông, hi sinh và công bằng.

Voi là động vật duy nhất không phải con
người khóc thương cho cái chết của đồng loại,

thực hiện nghi lễ chôn cất và quay lại
thăm viếng mộ.

Chúng còn quan tâm đến các loài vật
khác nữa.

Một con voi đang làm việc không chịu
đặt thân cây vào cái lỗ

nơi một con chó đang ngủ,

và khi gặp người bị thương, chúng
lại đứng bảo vệ

và dùng vòi vuốt ve nhẹ nhàng để họ
bớt đau.

Ngược lại, sự việc voi tấn công làng
mạc của con người thường xuyên xảy ra

ngay sau khi con người mở cuộc săn
bắn lớn,

để thể hiện sự trả thù của chúng.

Nhìn chung, với những điều này

và sự thật rằng voi là một trong số ít
những loài

có thể nhận thấy mình trong gương,

chúng ta phải công nhận rằng

chúng là loài sinh vật sáng suốt, thông
minh và sống có cảm xúc.

Tiếc thay, sự đối xử của loài người với chúng lại không thể hiện điều ấy,

khi mà môi trường sống của loài voi ở
Châu Á đang dần bị phá hoại,

chúng bị săn để lấy ngà ở Châu Phi,
và bị đối xử tàn tệ khắp trên thế giới.

Với những điều ta giờ đã biết về loài voi

và những điều chúng đang dạy ta về
trí thông minh của loài vật,

chúng ta cần phải chắc rằng

loài vật mà nhà thơ người Anh John
Donne đã miêu tả:

"tác phẩm tuyệt vời của tạo hóa"
sẽ không biến mất trong bức tranh thế giới này.