Return to Video

Macbeth'i neden okumalısınız? - Brendan Pelsue

  • 0:07 - 0:11
    Eski bir batıl inancın söylediğine
    göre adı asla bir tiyatroda dahi
  • 0:11 - 0:16
    anılmaması gereken çok
    güçlü bir oyun var.
  • 0:16 - 0:22
    Cadılıkla başlayıp kopmuş
    kanlı kellelerle biten.
  • 0:22 - 0:26
    Bilmecelerle, kehanetlerle,
    kabus imgelemleriyle
  • 0:26 - 0:29
    ve bir sürü acımasız
    cinayetle dolu bir oyun.
  • 0:29 - 0:35
    William Shakespeare'in
    kimi zaman "İskoç Oyunu"
  • 0:35 - 0:38
    ya da "Macbeth'in Trajedisi"
    diye anılan oyunu.
  • 0:38 - 0:42
    İlk kez Londra'daki Globe Tiyatrosu'nda
    1606'da sahnelenen Macbeth,
  • 0:42 - 0:45
    Shakespeare'in en kısa trajedisi.
  • 0:45 - 0:48
    Aynı zamanda en çok olay
    içerenlerinden de bir tanesi.
  • 0:48 - 0:52
    5 perdelik oyunda tahtı çalan,
  • 0:52 - 0:53
    dehşetle hüküm süren
  • 0:53 - 0:56
    ve kanlı bir sona kavuşan
  • 0:56 - 0:59
    İskoç bir soylunun
    hikâyesini anlatıyor.
  • 0:59 - 1:02
    Oyun boyunca hırs,
  • 1:02 - 1:03
    güç
  • 1:03 - 1:04
    ve şiddet hakkında
  • 1:04 - 1:09
    Shakespeare dönemindeki siyasete
    doğrudan göndermelerde bulunan
  • 1:09 - 1:13
    ve bizim zamanımızda da yankılanmaya
    devam eden önemli sorular soruyor.
  • 1:13 - 1:17
    17. yüzyılın başlarında, İngiltere
    siyasi anlamda istikrarsızdı.
  • 1:17 - 1:22
    Kraliçe I. Elizabeth, 1603'te
    ardında bir varis bırakmadan öldü
  • 1:22 - 1:23
    ve beklenmedik bir şekilde
  • 1:23 - 1:29
    danışmanları tacı İskoçya kralı
    James Stewart'a giydirdi.
  • 1:29 - 1:33
    İki yıl sonra James, Barut Komplosu isimli
  • 1:33 - 1:36
    bir suikast girişimiyle
    karşı karşıya geldi.
  • 1:36 - 1:38
    Bir kralı meşru yapan şeyin
    ne olduğu soruları
  • 1:38 - 1:41
    herkesin dilindeydi.
  • 1:41 - 1:45
    Shakespeare, Macbeth isimli
    ölüm saçan 11. yüzyıl İskoç kralının
  • 1:45 - 1:47
    ve diğer birkaç İskoç
    soylunun hikâyelerini
  • 1:47 - 1:51
    bir araya getirip uyarladığında
  • 1:51 - 1:55
    elinde sağlam materyaller
    olduğunu biliyor olmalıydı.
  • 1:55 - 1:59
    Holinshed'in Vakayinamesi'nde
    onların hikâyelerini buldu.
  • 1:59 - 2:03
    Bu, İngiltere ve İrlanda'nın 16.
    yüzyıldaki tarihini anlatan bir eser.
  • 2:03 - 2:07
    Shakespeare aynı zamanda hikâyesini
  • 2:07 - 2:09
    her kesimden olan gürültücü
    izleyici kitlesinin dikkatini
  • 2:09 - 2:13
    hemen çekecek bir şekilde
    anlatması gerektiğini biliyordu.
  • 2:13 - 2:16
    Globe Tiyatrosu, toplumun her
    tabakasından insana açıktı.
  • 2:16 - 2:19
    Zengin patronlar sahneyi
    balkonlardan izlerken,
  • 2:19 - 2:22
    yoksul insanlar gösteriyi
    çukur denilen üstü açık kısımda
  • 2:22 - 2:26
    izlemek için bir penny ödüyordu.
  • 2:26 - 2:31
    Performanslar sırasında konuşmak,
    yuhalamak ve tezahürat alışılagelmişti.
  • 2:31 - 2:37
    Oyunlar başarısız olduğunda sahneye
    eşya fırlatan izleyiciler bile vardı.
  • 2:37 - 2:40
    Macbeth, kelimenin tam anlamıyla
    bir gümbürtüyle perdesini açar.
  • 2:40 - 2:43
    Gök gürler ve üç cadı belirir.
  • 2:43 - 2:44
    Macbeth isminde,
  • 2:44 - 2:48
    soylu bir İskoç savaş kahramanını
    aradıklarını söylerler ve sonra
  • 2:48 - 2:52
    çivisi çıkmış bir dünyayı öngören
    bir lanet okuyarak uçarlar.
  • 2:54 - 3:02
    "İyi kötüdür, kötü de iyi.
    Uçalım sisli havada, puslu havada."
  • 3:02 - 3:05
    Daha sonra görüldüğü üzere,
    Macbeth'i ve soylu Banquo'yu bulurlar.
  • 3:05 - 3:14
    "Selam Macbeth! Selam geleceğin
    hükümdarı!" diye kehanette bulunurlar.
  • 3:14 - 3:17
    "Kral mı?" diye düşünür Macbeth.
  • 3:17 - 3:21
    Ancak tacı elde etmesi için
    ne yapması gerekir?
  • 3:21 - 3:23
    Macbeth ve eşi Lady Macbeth,
  • 3:23 - 3:28
    kısa sürede bir dizi cinayet, yalan
    ve ihanet dolu planlar yaparlar.
  • 3:28 - 3:29
    Peşi sıra gelen kan gölünde,
  • 3:29 - 3:33
    Shakespeare izleyicilere
    İngiliz edebiyatındaki
  • 3:33 - 3:35
    en hatırlanmaya değer paragrafları verir.
  • 3:35 - 3:41
    "Çık, uğursuz leke!
    Çık, diyorum!" diye ağlar
  • 3:41 - 3:45
    kurbanlarının kanını ellerinden
    silemeyeceğini düşünen Lady Macbeth.
  • 3:45 - 3:49
    Onun suça olan takıntısı, oyun boyunca
    işlenen birçok temadan biridir.
  • 3:49 - 3:53
    Gücü kötüye kullanma,
  • 3:53 - 3:56
    bitmeyen şiddet ve ihanet döngüsü,
    siyasi çatışmaya kafa tutmaya
  • 3:56 - 3:59
    olan evrensel yatkınlık
    temalarının yanında.
  • 3:59 - 4:02
    Shakespeare'in diline özgü olduğu üzere
  • 4:02 - 4:04
    oyunda ilk kez kullanılan bazı cümleler
  • 4:04 - 4:09
    öyle çok tekrar edildi ki
    şimdilerde sıradan geliyorlar.
  • 4:09 - 4:12
    "İnsan iyiliğinin sütü",
  • 4:12 - 4:14
    "olan oldu",
  • 4:14 - 4:17
    ve cadıların ünlü büyüsü
  • 4:17 - 4:24
    "Katmerlen dert, üzüntü, katmerlen!
    Ateş yan! Kazan fıkırda!" gibi.
  • 4:24 - 4:29
    Fakat Shakespeare, en ilginç kısmı
    Macbeth'in kendisine saklar.
  • 4:29 - 4:33
    Oyunun sonuna doğru,
    Macbeth ölümün evrenselliğini
  • 4:33 - 4:36
    ve yaşamın anlamsızlığını temsil ediyor.
  • 4:36 - 4:40
    "Sön kısacık mum, sön!" diye
    dövünür Macbeth.
  • 4:40 - 4:42
    "Ömür bir yürür gölge;
  • 4:42 - 4:47
    zavallı bir kukla ki sahnede
    salınıp çırpınarak saatini dolduruyor,
  • 4:47 - 4:50
    sonra bir daha adı duyulmuyor.
  • 4:50 - 4:54
    Bir aptalın anlattığı bir masal bu;
    sırf gürültü, patırtı.
  • 4:54 - 4:58
    bir anlama geldiği de yok."
  • 4:58 - 5:03
    Hayat aptalın tekinin anlattığı bir masal
    olabilir, ancak Macbeth öyle değil.
  • 5:03 - 5:07
    Shakespeare'in dili ve karakterleri
    kültürel bilincimize
  • 5:07 - 5:09
    ender rastlanır bir ölçüde işledi.
  • 5:09 - 5:12
    Yönetmenler bu hikâyeyi gücün kötüye
    kullanımına ışık tutmak için kullanır.
  • 5:12 - 5:14
    Amerikan mafyasından tutun da
  • 5:14 - 5:17
    dünya üzerindeki diktatörlere
    varıncaya kadar.
  • 5:17 - 5:20
    Oyun birçok kez filme uyarlandı.
  • 5:20 - 5:23
    Buna Akira Kurosawa'nın
    feodal Japonya'da geçen
  • 5:23 - 5:25
    "Kanlı Taht" filmi
  • 5:25 - 5:29
    ve Macbeth ile rakiplerinin
    birbiriyle yarışan
  • 5:29 - 5:31
    fast food zincirlerinin müdürü oldukları
  • 5:31 - 5:34
    modernleştirilmiş bir versiyonu
    olan "Scotland, PA" filmi dahil.
  • 5:34 - 5:36
    Gösterim nasıl olursa olsun
  • 5:36 - 5:38
    ahlak,
  • 5:38 - 5:39
    siyaset
  • 5:39 - 5:43
    ve güç meseleleri günümüzde
    hala geçerliliğini koruyor
  • 5:43 - 5:46
    ve görünen o ki Shakespeare'in
    Macbeth'i de öyle.
Title:
Macbeth'i neden okumalısınız? - Brendan Pelsue
Description:

Patreon sayfamıza bakın: https://www.patreon.com/teded

Dersin tamamını görüntüleyin: https://ed.ted.com/lessons/why-should-you-read-macbeth-brendan-pelsue

Eski bir batıl inanca göre adı asla bir tiyatroda dahi anılmaması gereken çok güçlü bir oyun var. Cadılıkla başlayıp kopmuş kanlı kellelerle biten. Bilmecelerle, kehanetlerle, kabus imgelemleriyle ve bir sürü acımasız cinayetle dolu bir oyun. Peki gerçekten o kadar da iyi bir oyun mu? Brendan Pelsue, Macbeth'i neden okumanız gerektiğini anlatıyor.

Brendan Pelsue'nun dersi, Silvia Prietov tarafından hazırlanmıştır.

Patronlarımıza destekleri için çok teşekkür ederiz! Sizler olmasaydınız bu video olmazdı.
Delene McCoy, Sammie Goh, Kathryn J Hammond, Ded Rabit, Sid, Jonathan Reshef, Tracey Tobkin, Jack Ta, Megan Whiteleather, Paul Coupe, Grant Albert, David Douglass, Ricardo Paredes, Bill Feaver, Eduardo Briceño, Arturo De Leon, Christophe Dessalles, Jeff Hanevich, Janie Jackson, Dr. Luca Carpinelli, Muhamad Saiful Hakimi bin Daud, Heather Slater, Patrick leaming, Martin Lõhmus, Joris Debonnet.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
06:09

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.