Neden ökse otu altında öpüşüyoruz? - Carlos Reif

Dersin tamamı için: http://ed.ted.com/lessons/why-do-we-kiss-under-mistletoe-carlos-reif

Ökse otu görüntüsü koşarak uzaklaşmanıza ya da gözünüze birisini kestirmiş iseniz kar beyazı yemişlerin altında fırsat gözetmenize sebep olabilir. Ancak bu neşeli ökse otu altında öpüşme geleneği nasıl ortaya çıktı? Carlos Reif bu uzun soluklu geleneğin nasıl mitoloji ve bu ilgi çekici bitkinin biyolojisini bir araya getirdiğini anlatıyor.

Dersi hazırlayan: Carlos Reif, canlandırma (animasyon): CUB Animation.

Ökse otu görmek koşarak uzaklaşmanıza

ya da gözünüze birisini kestirmişseniz,

kar beyazı yemişlerin altında
fırsat gözetmenize sebep olabilir.

Peki bu neşeli ökse otu altında
öpüşme geleneği

nasıl ortaya çıktı?

Uzun soluklu bu gelenek
mitoloji ve bitkinin

biyolojisini bir araya getiriyor.

Ökse otunun dünya
üzerinde binden fazla

çeşidi bulunmaktadır.

Hatta, eski Avrupalılar
bitkinin sıra dışı yetişme

doğasından çok etkilenmiş

ve bitkiye efsane ve mitolojilerinde
yer vermişlerdir.

Eski Roma'da ise,

Büyük Pliny, eski İngiltere'deki
Druid ruhbanlığın ökse otunun Tanrılar

tarafından cennetten gönderildiğine
inandıklarından söz etmektedir.

Bu bitkinin belirli ağaçların
üst dallarındaki alışılmadık

konumunu açıklamaktaydı.

Ayrıca iyileştirme gücü olduğuna

ve doğurganlık sağladığına inanıyorlardı.

Bu sırada, İskandinav efsanesi
Tanrı Baldr ve sevgi dolu,

aşk, evlilik ve bereket
tanrıçası annesi Frigg'in hikâyesinde

bitkinin mistik özellikleri anlatılıyordu.

Frigg, oğlunu o kadar
çok seviyordu ki bütün bitki,

hayvan

ve cansız nesneye ona
zarar vermeme yemini ettirdi.

Bu hevesinden dolayı
ökse otunu göz ardı etti.

Muzip tanrı Loki bu hatayı fark etti

ve Baldr'ın kalbini ökse otundan

oyulmuş bir ok ile deldi.

Frigg öyle bir üzüntüyle ağladı ki

bu damlalar ökse otunun
inci rengi yemişlerini oluşturdu,

tanrıların ona acıyarak Baldr'ı
diriltme kararı vermesi sağladı.

Bu haberi duyan Frigg,
bu sefer de o kadar sevinmişti ki

ökse otunu bir ölüm simgesinden

barış ve aşk simgesine dönüştürdü.

Bütün kavgalar için
bir günlük ateşkes yapılmasını

ve dünyaya sevgiyi yaymak için
herkesin otun altından geçince

kucaklaşmasını emretti.

17. yüzyılda,

Yeni Dünya'ya gelen İngiliz koloniciler

farklı ancak çok benzer
görünüşlü bir ökse otu

türüyle karşılaştılar.

Sihir, bereket ve sevgi
öykülerini bu bitkiye atfederek

ökse otu asma geleneğini
Avrupa'dan Amerika'ya taşıdılar.

18. yüzyıla geldiğimizde,

Britanya'da insanlar bunu
bir Hristiyan geleneğine çevirdiler,

ama bu gelenek hayal gücünden
çok daha fazlasına dayanıyor.

Bütün geleneği bitkinin ilgi çekici
biyolojik özelliklerine borçluyuz.

Ökse otunu neşeli bir süs olarak görüyoruz

ama doğada ağaç dallarına yayılan
bitki kısmen asalak bir bitki.

Ökse otu haustoria olarak bilinen

ve ağaç dallarını delerek kendilerini

taşıyan ağaçtan su ve mineral sömüren

modifiye köklerle yaşıyor.

Yakın ağaçları tohumlarıyla
kolonize eden ökse otu,

serpilme işlemi için kuşlar

ve diğer canlılardan yararlanıyor.

Ökse otunun yapışkan
beyaz yemişlerini yiyen kuşlar

bazen bu tohumlardan ağaç kabuğuna
sürtünerek kurtuluyorlar.

Ya da şansın yardımıyla, sindirilmez
tohumları bir ağaca dışkılıyorlar,

tohumlar çimlenerek büyüyorlar.

Esnekliği ve çevredeki ağaçlar
yaprak döktüğünde,

özlü kalan yapraklarıyla ökse otunun

neden batıl inançlı atalarımızı
cezbettiğini anlayabilirsiniz.

Bunları bitkinin sihirli özellikleri
ve verimliliğine işaret olarak gördüler.

Bugün dahi, ökse otu beslediği
yabani hayat

çeşitliliği ile mucizeleri esinliyor.

Bir asalaktan çok temel bir
canlı türü olarak biliniyor.

Çeşitli hayvanlar tarafından tüketiliyor,

mesela karaca,

Kanada geyiği,

sincap,

çizgili sincap,

kirpi,

nar bülbülü,

mavi kuşlar,

matemli kumru,

ve Delias sınıfı kelebekleri kapsıyor.

Bazı ökse otu türleri
sıkı çalılar oluşturuyor,

bunlar da farklı kuşlar için
mükemmel yuvalar sağlıyor.

Ağaçlarla olan asalak ilişkilerine rağmen,

diğer bitkiler için faydası da oluyor.

Örneğin, ardıçlar yemişe gelen kuşlardan

faydalanmak için ökse otu
çevresinde filizleniyor.

Sağladığı bir çok faydayla
ökse otu çeşitliliği etkiliyor

ve eko-sistemin büyümesini sağlıyor.

Bu ikonik bitki için yaşamın efsaneyi
taklit ettiğini söyleyebilirsiniz.

Ökse otu, doğada, nesneleri
bir araya getirme gücüne sahip

ve geleneklerimizde de bunun
gerçekleştiğini görüyoruz.