Thách thức bộ não lười | Ronald Paredes | TEDxYouth@NIS

Ronald Paredes là một nghệ sĩ, nhà thiết kế đồ họa và thu âm podcast người Mỹ Latin đến từ Caracas, Venezuela. Sinh ra và lớn lên trong một gia đình có truyền thống hội họa và thiết kế, ông được tiếp xúc nhiều với nghệ thuật đồ họa và giao tiếp thị giác. Chịu ảnh hưởng từ cha mẹ, ông học cách cân bằng giữa ba niềm đam mê: vẽ tranh, thiết kế đồ họa và tâm lý học. Hơn 20 năm kinh nghiệm sáng tạo của ông là sự song hành giữa những dự án cá nhân trong vai trò nghệ sĩ thị giác với công việc trong ngành quảng cáo. Gần đây, Paredes bắt đầu nghiên cứu về sáng tạo và mối liên hệ của nó với tâm lý học, khoa học thần kinh và ức chế sáng tạo như cách để tái khám phá năng lực sáng tạo tự nhiên của chúng ta. Ông cũng phát hành chuỗi podcast The Creativity Roots (Cội rễ Sáng tạo) trên iTunes.

Bài nói diễn ra tại sự kiện TEDx sử dụng format của hội nghị TED nhưng được tổ chức độc lập bởi một cộng đồng địa phương.

Tìm hiểu thêm tại: https://www.ted.com/tedx

Tôi muốn bắt đầu
bằng một thí nghiệm nhỏ.

Chỉ là một bài tập thôi.

Mọi người đã có một tấm thẻ
hay một cây bút chì trong tay rồi chứ?

Việc ta sẽ làm bây giờ là -

tôi muốn các bạn
thử vẽ bức chân dung này.

Nhưng ta sẽ làm khác đi,
được chứ?

Nếu bạn thuận tay phải,
hãy dùng tay trái.

Nếu bạn thuận tay trái,
hãy dùng tay phải.

Nếu bạn thuận cả hai tay,
tôi muốn bạn dùng miệng.

(Cười lớn)

Hãy dành một phút để vẽ,
sau đó, ta sẽ cùng bàn luận.

Bắt đầu nào.

Nó sẽ trông rất xấu xí,
tôi biết mà.

(Cười lớn)

Đây không phải một bài
thực hành nghệ thuật;

Cũng không phải là bài tập vẽ,
nhưng tôi muốn bạn cố hết sức.

Hãy chú ý các chi tiết, kết cấu.

Thành phẩm sẽ khiến bạn ngạc nhiên.

Việc đó không dễ chút nào.

Nếu bạn không nhận ra
thì người này chính là Leonardo da Vinci.

Một trong những người
sáng tạo và khéo léo nhất.

Tôi cũng là một nghệ sĩ.

Dĩ nhiên là không bằng
Leonardo da Vinci.

Nhưng tôi phải tạo ra ý tưởng mỗi ngày.

Tôi thường nảy ra
nhiều ý tưởng mới mỗi ngày.

Nhưng thi thoảng,
não tôi ngừng hoạt động.

Có vài lý do
khiến nó ngừng hoạt động.

Vài người bạn nói
đó là do tuổi tác.

Nhưng tôi không thể
não bị tắc nghẽn thế này,

bạn biết đấy, tôi phải
làm cho xong việc.

Đúng là điều tồi tệ,
bởi tôi phải tiếp tục làm việc.

Để tránh điều này xảy ra lần nữa,

tôi đã nghiên cứu về sáng tạo,
về cách thức nó hoạt động

và mối liên hệ với tâm lý học
và khoa học thần kinh.

Và tôi đã tìm thấy

công trình nghiên cứu của giáo sư
Alan Snyder tại Trường đại học Sydney

cực kì ấn tượng
vì nhiều lý do.

Nghiên cứu của ông
đã chứng minh rằng

một cơ quan có nhiệm vụ
tạo ra những ý tưởng mới,

não,

cũng là cơ quan có nhiệm vụ

tạo ức chế và tắc nghẽn
trong quá trình sáng tạo.

Bộ não,

hay một trong những chức năng
cơ bản nhất của não,

là giúp ta thích nghi
với môi trường.

Ta làm điều này bằng cách
học hỏi về môi trường.

Khi ta hành động,
bất kì hành động hay hoạt động nào,

não sẽ phát tín hiệu đi khắp nơi.

Các tế bào thần kinh
bắt đầu trao đổi thông tin,

chúng hoạt động
ở nhiều khu vực khác nhau trong não bộ.

Hoạt động càng lặp đi lặp lại,

tín hiệu sẽ càng đi sâu vào não,

trở thành những phản hồi tự động,

những thói quen,

những hồi đáp,

phản xạ,

Và đó là lý do tại sao,
thỉnh thoảng, khi rời khỏi nhà,

bạn băn khoăn
liệu mình đã dội tolet,

tắt hết đèn,

hay khóa cửa hay chưa?

Bắt đầu băn khoăn rồi chứ?

Điều này xảy ra bởi đây
là những việc ta đã làm quá nhiều lần

đến nỗi không cần
phải suy nghĩ về nó nữa.

Bộ não luôn muốn tiết kiệm
năng lượng và thời gian cho bạn.

Thực chất, não chúng ta cực lười.

Nó muốn xong việc
một cách nhanh chóng, tiết kiệm

rồi đi nghỉ.

Đó là lí do bạn mang giày,

mà không cần phải học
cách cột dây giày lần nữa,

không cần phải học lại cách lái xe,

hay học cách nhớ đường
về nhà nữa.

Điều này khiến cuộc sống ta
thuận tiện và dễ dàng hơn nhiều.

Ta có một cái máy tính
trữ toàn bộ thông tin,

toàn bộ công việc hằng ngày
cho mình.

Nhưng đó cũng là điều tồi tệ
Gây hệ quả cho chúng ta.

Một trong những hệ quả
nghiêm trọng nhất

là não mất dần
một trong những khả năng quan trọng.

Đó là tính khả biến thần kinh.

Tính khả biến thần kinh, cơ bản,
là khả năng não tự thích nghi

để học, để tự mình thay đổi.

Trở lại với bài tập vẽ tranh khi nãy,

đây là những bài tập về sáng tạo
mà tôi dạy cho học trò mình,

những học sinh cấp ba.

Mỗi khi làm bài tập này,

học trò của tôi đều thừa nhận
rằng chúng vẽ không giỏi

dù ta đã thấy
những thành phẩm đáng kinh ngạc.

Tôi dám chắc rằng thành phẩm
của một số người ở đây cũng rất tốt đấy.

Trong lúc ta làm bài tập này,
đã có một quá trình diễn ra trong não.

Não chúng ta, ngay lúc này,
bắt đầu tạo kết nối,

những kết nối mới.

Não nói rằng:
''Hmm, mày đang làm cái gì đây?

Đó đâu phải tay phải
mày thường viết.

Mày dùng nhầm tay rồi.

Mấy đứa, tìm cách xoay sở đi chứ?

Thằng chủ dùng nhầm tay rồi,
đúng là thằng ngốc.

Hãy tạo ra những kết nối mới.

Kêu đứa nào có thể giúp
nhận ra vị trí,

kết cấu của tờ giấy
kết cấu của cây bút chì,

và trọng lượng của chúng.

Thử làm điều này đi.''

Bạn đã đánh thức
những đường thần kinh mới trong bộ não.

Bạn đã làm tăng tính khả biến
trong não bộ lên một chút rồi đấy.

Và điều đó rất quan trọng.

Có những nghiên cứu chỉ ra
rằng ở độ tuổi khoảng 25,

bộ não sẽ nói:
"Tao hết nhiệm vụ rồi.

Những gì cần làm
tao đã làm hết rồi.''

và rồi nó nghỉ ngơi.

Bạn phải thách thức bộ não
của mình mỗi ngày.

Nhưng bằng cách nào?

Khi học một ngôn ngữ mới,
bạn đang thử thách bộ não đấy.

Khi học cách chơi một nhạc cụ,

bạn đang thách thức nó.

Khi viết hay vẽ tranh

khi cố gắng sáng tác thơ,

khi tập nhảy,

bạn đang thách thức nó.

Bạn đang bảo não mình
làm những điều khác biệt,

hoặc cùng một việc
nhưng theo cách khác nhau.

Đó là cách
bạn giữ cho bộ não hoạt động.

Hãy để ý những người nghệ sĩ,

họ sống rất lâu
và chết khi đã quá già,

nhưng bộ não của họ
vẫn rất minh mẫn

bởi khi còn sống, họ không ngừng
hoạt động não bộ.

Vì thế, hãy làm mọi cách
để khiến bộ não luôn bận rộn,

hãy để nó hoạt động.

Bạn làm thế -
không phải để trở thành nghệ sĩ

hay nhà văn -

mà vì nó tốt cho bạn.

Hãy làm nó như việc
đánh răng, tắm rửa hay đi ngủ vậy.

Hoàn toàn có ích cho bạn.

Vì thế, tôi xin bạn,
đừng nghỉ ngơi nữa.

Hãy thách thức bộ não mỗi ngày.

Ngay cả khi phải thử bước lùi,

đừng áp dụng
để đi xuống cầu thang nhé.

Nhưng, thỉnh thoảng
hãy bước lùi hoặc ...

nhảy nhót một chút.

Xin cảm ơn.

(Vỗ tay)