Return to Video

Nasze rozumienie płci biologicznej jest błędne

  • 0:00 - 0:03
    [Prelekcja zawiera treści
    przeznaczone dla osób dorosłych]
  • 0:04 - 0:05
    Mam pochwę.
  • 0:05 - 0:07
    (Śmiech)
  • 0:07 - 0:09
    Pomyślałam, że powinniście wiedzieć.
  • 0:09 - 0:12
    To może nie być niespodzianką
    dla niektórych z was.
  • 0:12 - 0:13
    Wyglądam jak kobieta.
  • 0:14 - 0:16
    Jestem ubrana jak kobieta, tak myślę.
  • 0:17 - 0:19
    Tylko że mam też jądra.
  • 0:20 - 0:22
    Wymagało to ode mnie dużo odwagi,
  • 0:22 - 0:26
    żeby przyjść tu i mówić wam
    o moich genitaliach.
  • 0:26 - 0:27
    Tylko trochę.
  • 0:28 - 0:31
    Ale nie mówię tu o odwadze.
  • 0:31 - 0:33
    Dosłownie - mam jądra.
  • 0:33 - 0:35
    O tutaj,
  • 0:35 - 0:37
    tu, gdzie wiele z was ma jajniki.
  • 0:37 - 0:39
    Nie jestem ani mężczyzną, ani kobietą.
  • 0:39 - 0:40
    Jestem osobą interpłciową.
  • 0:41 - 0:45
    Większość uważa, że biologicznie
    jest się albo mężczyzną albo kobietą,
  • 0:45 - 0:48
    ale to tak naprawdę jest bardziej złożone.
  • 0:49 - 0:52
    Interpłciowość może oznaczać różne rzeczy.
  • 0:52 - 0:55
    W moim przypadku wygląda to tak,
    że urodziłam się z chromosomami XY,
  • 0:55 - 0:58
    które znacie pewnie
    jako chromosomy męskie.
  • 0:58 - 1:02
    Urodziłam się z ciałem,
    w którym jest i pochwa, i jaja.
  • 1:02 - 1:05
    Moje ciało nie reaguje na testosteron,
  • 1:05 - 1:08
    więc podczas dojrzewania urosły mi piersi,
  • 1:08 - 1:12
    ale nigdy nie miałam trądziku
    ani włosów na ciele, sebum.
  • 1:12 - 1:14
    Możecie mi tego zazdrościć.
  • 1:14 - 1:16
    (Śmiech)
  • 1:16 - 1:18
    Ale nie mam macicy -
  • 1:18 - 1:19
    urodziłam się bez niej,
  • 1:19 - 1:23
    więc nie mam miesiączki,
    nie mogę mieć biologicznych dzieci.
  • 1:24 - 1:27
    Szufladkujemy ludzi
    ze względu na ich genitalia.
  • 1:28 - 1:31
    Zanim dziecko się w ogóle urodzi,
    pytamy, czy to chłopiec czy dziewczynka,
  • 1:31 - 1:34
    tak jakby to miało znaczenie,
  • 1:34 - 1:36
    tak jakby mielibyśmy się mniej cieszyć
    na przyjście dziecka,
  • 1:36 - 1:39
    gdyby nie miało takich
    genitaliów, jak się chce;
  • 1:39 - 1:43
    tak jakby to, co ktoś ma między nogami,
    świadczyło jakkolwiek o tej osobie.
  • 1:43 - 1:46
    Czy ten ktoś jest miły, hojny, zabawny?
  • 1:47 - 1:48
    Mądry?
  • 1:48 - 1:50
    Kim chce być, kiedy dorośnie?
  • 1:51 - 1:53
    Genitalia nie mówią nam właściwie niczego.
  • 1:53 - 1:56
    Mimo to definiują nas.
  • 1:57 - 1:59
    W tym społeczeństwie
    uwielbiamy szufladkować ludzi,
  • 1:59 - 2:01
    etykietować się nawzajem.
  • 2:01 - 2:03
    To daje nam poczucie przynależności
  • 2:03 - 2:07
    i uczy nas, jak ze sobą współgrać.
  • 2:07 - 2:10
    Ale jest pewien bardzo duży problem:
  • 2:10 - 2:13
    Płeć biologiczna
    nie jest biała ani czarna.
  • 2:14 - 2:15
    To spektrum.
  • 2:16 - 2:20
    Poza genitaliami ma się chromosomy,
  • 2:20 - 2:22
    gruczoły płciowe,
    jak na przykład jajniki czy jądra.
  • 2:22 - 2:24
    Ma się wewnętrzne organy płciowe,
  • 2:24 - 2:27
    produkcję hormonów, odpowiedź na hormony
  • 2:27 - 2:32
    i drugorzędowe cechy płciowe,
    jak rozwój piersi, włosy na ciele itp.
  • 2:33 - 2:38
    Wszystkie te siedem aspektów
    płci biologicznej jest tak różnorodnych,
  • 2:38 - 2:40
    a nadal mamy tylko dwie opcje:
  • 2:40 - 2:41
    mężczyzna lub kobieta.
  • 2:41 - 2:43
    To jest dla mnie absurdem,
  • 2:43 - 2:46
    bo nie przychodzi mi do głowy
    żadna inna cecha ludzka,
  • 2:46 - 2:48
    która wiąże się
    tylko z dwiema możliwościami:
  • 2:48 - 2:51
    kolor skóry, włosy, wzrost, oczy.
  • 2:52 - 2:56
    Można mieć tylko nos A lub nos B,
    to wszystko, nie ma innych opcji.
  • 2:57 - 3:00
    Jeśli zakres możliwych różnic
    między naszymi ciałami jest nieskończony,
  • 3:00 - 3:04
    jak zakres możliwych opinii, charakterów,
  • 3:04 - 3:06
    czy nie jest logiczne,
    że taka różnorodność
  • 3:06 - 3:08
    musi dotyczyć także płci biologicznej?
  • 3:10 - 3:14
    Czy wiedzieliście, że można mieć
    nie tylko chromosomy XX lub XY,
  • 3:14 - 3:18
    ale także jednocześnie XX i XY?
  • 3:18 - 3:20
    Albo że można mieć dodatkowy X - XXY.
  • 3:20 - 3:22
    Albo dwa dodatkowe - XXXY.
  • 3:23 - 3:24
    Tu się zaczyna dziać.
  • 3:24 - 3:27
    A co to znaczy dla tych "normalnych" ludzi
    z chromosomami
  • 3:27 - 3:28
    XX czy XY?
  • 3:28 - 3:30
    Mam chromosomy XY.
  • 3:30 - 3:33
    Jeśli moje ciało znaleziono by
    na miejscu przestępstwa...
  • 3:33 - 3:36
    Nie mówię, że tak będzie, ale kto wie.
  • 3:36 - 3:38
    (Śmiech)
  • 3:38 - 3:42
    Jeśli mój szkielet
    odkryto by za tysiące lat,
  • 3:42 - 3:43
    byłabym uznana za mężczyznę.
  • 3:44 - 3:45
    Czy to prawda?
  • 3:46 - 3:48
    Moje jaja powiedziałyby, że tak.
  • 3:48 - 3:50
    Ale co z resztą mnie?
  • 3:51 - 3:55
    Co jeśli kobieta ma raka jajników
    i musi je usunąć?
  • 3:55 - 3:57
    Czy nadal kwalifikuje się jako kobieta?
  • 3:58 - 4:01
    Co z resztą osób interpłciowych,
    urodzonych bez jąder ani jajników,
  • 4:01 - 4:04
    albo tylko z jedną z tych opcji
    lub ich kombinacją?
  • 4:04 - 4:06
    Do jakiej grupy należą?
  • 4:07 - 4:09
    Czy musisz mieć macicę, żeby być kobietą?
  • 4:09 - 4:11
    Wiele z nas urodziło się bez niej.
  • 4:12 - 4:15
    I ulubiona część każdego, genitalia:
  • 4:15 - 4:17
    ma się albo opcję A, albo B, tak?
  • 4:17 - 4:20
    Masz albo piętnastocentymetrowego penisa
    dokładnie takiej grubości,
  • 4:20 - 4:22
    stojącego w erekcji pod kątem 90 stopni,
  • 4:22 - 4:25
    albo pochwę, która wewnątrz
    jest taka szeroka
  • 4:25 - 4:28
    i łechtaczkę półtora centymetra
    nad otworem pochwy
  • 4:28 - 4:31
    i wargi sromowe, które wyglądają
    dokładnie tak, jak powinny,
  • 4:31 - 4:34
    według tego filmu porno,
    który raz oglądaliście.
  • 4:34 - 4:35
    Wiecie, którego.
  • 4:35 - 4:38
    Jeśli mieliście więcej niż jednego
    partnera seksualnego w życiu
  • 4:38 - 4:40
    i ustawilibyście ich koło siebie,
  • 4:40 - 4:44
    gwarantuję, że moglibyście
    poznać ich tylko po genitaliach.
  • 4:44 - 4:45
    (Śmiech)
  • 4:45 - 4:46
    Zastanówcie się.
  • 4:46 - 4:47
    No dalej.
  • 4:47 - 4:49
    (Śmiech)
  • 4:49 - 4:50
    Widzę was.
  • 4:50 - 4:51
    Nie oceniajcie.
  • 4:52 - 4:54
    Tylko sobie przypomnijcie.
  • 4:54 - 4:55
    Każde inne, prawda?
  • 4:57 - 5:01
    Idea dwóch płci biologicznych
    i kulturowych jest tak zakorzeniona,
  • 5:01 - 5:03
    że automatycznie tak myślimy.
  • 5:03 - 5:07
    Po prostu domyślnie umieszczamy się
    nawzajem w jednej z tych dwóch kategorii,
  • 5:07 - 5:09
    tak jakby to w ogóle miało znaczenie.
  • 5:09 - 5:13
    Póki ktoś nie sprawi,
    że zaczyna się wątpić.
  • 5:14 - 5:20
    Myślicie, że jestem wyjątkiem, anomalią?
  • 5:20 - 5:24
    Osoby interpłciowe stanowią
    około dwóch procent populacji.
  • 5:25 - 5:28
    To tyle, ile osoby rudowłose.
  • 5:29 - 5:33
    W przybliżeniu 150 milionów ludzi,
  • 5:33 - 5:35
    co stanowi więcej niż populacja Rosji.
  • 5:36 - 5:40
    Nie muszę więc chyba mówić,
    że jest nas wiele.
  • 5:41 - 5:42
    Nie jesteśmy czymś nowym, rzadkim.
  • 5:43 - 5:45
    Jesteśmy po prostu niewidzialni.
  • 5:46 - 5:49
    Byliśmy w każdej kulturze w historii.
  • 5:49 - 5:51
    Ale nigdy się o tym nie rozmawia.
  • 5:52 - 5:55
    Wiele osób nie wie nawet
    o swojej interpłciowości.
  • 5:56 - 5:59
    Badaliście sobie kariotyp,
    żeby sprawdzić chromosomy?
  • 6:01 - 6:04
    A poziom wszystkich hormonów?
  • 6:04 - 6:08
    Kolega dowiedział się w zeszłym roku,
    w wieku ponad 50 lat.
  • 6:08 - 6:10
    Dyrektorka wykonawcza interACT,
  • 6:10 - 6:14
    wiodącej w USA organizacji zajmującej się
    walką o prawa osób interpłciowych,
  • 6:15 - 6:17
    dowiedziała się, że jest
    osobą interpłciową w wieku 41 lat.
  • 6:18 - 6:21
    Jej lekarze odkryli to, gdy miała 15 lat,
  • 6:22 - 6:23
    ale jej o tym nie powiedzieli.
  • 6:24 - 6:27
    Skłamali mówiąc, że ma raka,
  • 6:27 - 6:29
    bo to wydawało się
    łatwiejszą opcją dla pacjenta
  • 6:29 - 6:32
    niż odkrycie, że nie jest
    "w pełni" kobietą.
  • 6:33 - 6:35
    Często zdarza się,
  • 6:35 - 6:39
    że okłamuje się nas, nie ujawnia
    informacji o naszym ciele,
  • 6:39 - 6:41
    co dla wielu ludzi jest niespodzianką.
  • 6:41 - 6:46
    Ale żyjemy w społeczeństwie,
    w którym nie mówi się o płci i ciałach,
  • 6:46 - 6:48
    chyba że po to,
    by drwić z innych i ich obrażać.
  • 6:50 - 6:52
    Odkryłam, że jestem
    interpłciowa, mając 10 lat,
  • 6:52 - 6:56
    i ogólnie nie miałam z tym problemu.
  • 6:56 - 6:57
    Nie przeszkadzało mi to.
  • 6:57 - 7:00
    Nadal rozwijałam swoje rozumienie świata.
  • 7:01 - 7:03
    Dopiero kiedy dorosłam,
  • 7:03 - 7:07
    zdałam sobie sprawę, że nie spełniam
    oczekiwań społeczeństwa,
  • 7:07 - 7:11
    że nie pasuję, że jestem nienormalna.
  • 7:11 - 7:13
    Wtedy zaczął się wstyd.
  • 7:14 - 7:16
    Jak często widzicie dzieci
    bawiące się zabawkami
  • 7:16 - 7:17
    "nieodpowiednimi" dla ich płci?
  • 7:17 - 7:20
    Albo mierzące "niewłaściwe" ciuchy?
  • 7:20 - 7:21
    Cały czas, prawda?
  • 7:21 - 7:24
    Dzieci nie wiedzą o normach płciowych,
  • 7:24 - 7:27
    nie wstydzą się tego, kim mają być
  • 7:28 - 7:30
    albo co mają lubić lub kochać.
  • 7:32 - 7:34
    Nie obchodzi ich żadna z tych rzeczy.
  • 7:34 - 7:37
    Nie czują wstydu,
    dopóki ich nim nie obarczymy.
  • 7:39 - 7:41
    Mnie również lekarze okłamywali.
  • 7:41 - 7:45
    Gdy miałam 10 lat powiedzieli mi,
    że dostanę raka,
  • 7:45 - 7:47
    jeśli nie usunę jąder.
  • 7:48 - 7:51
    Powtarzali mi to co rok.
  • 7:51 - 7:54
    Do dziś są lekarze, którzy chcą,
    bym je usunęła.
  • 7:55 - 7:57
    Ale nie ma do tego powodu.
  • 7:58 - 8:03
    Jeśli typowy mężczyzna z chromosomami XY,
    taki, jak wy, ma jądra
  • 8:03 - 8:05
    i jedno z nich jest niezstąpione,
  • 8:05 - 8:07
    istnieje duża szansa,
    że pojawi się nowotwór,
  • 8:07 - 8:10
    albo raczej ryzyko większe niż przeciętne.
  • 8:10 - 8:11
    Jądra potrzebują termoregulacji.
  • 8:12 - 8:15
    Przesuwają się w dół ciała,
    żeby się ochłodzić
  • 8:15 - 8:17
    lub wracają do góry, żeby się ogrzać.
  • 8:18 - 8:19
    Moje nie muszą tego robić.
  • 8:19 - 8:23
    Nie reagują na testosteron,
    nie produkują spermy.
  • 8:23 - 8:26
    Siedzą sobie bezpiecznie w moim ciele.
  • 8:26 - 8:30
    Ale ponieważ istnieje taki brak wiedzy
    na temat interpłciowości,
  • 8:30 - 8:32
    moi lekarze nigdy nie rozumieli różnicy.
  • 8:32 - 8:34
    Nigdy naprawdę nie rozumieli mojego ciała.
  • 8:35 - 8:37
    Kiedy urosłam,
  • 8:37 - 8:40
    kolejna lekarka powiedziała mi,
    że muszę mieć operację pochwy
  • 8:41 - 8:45
    bo bez takiej operacji
  • 8:45 - 8:50
    nie będę mogła pewnego dnia
    "normalnie" uprawiać seksu z mężem.
  • 8:50 - 8:51
    To cytat.
  • 8:53 - 8:56
    W końcu nie zdecydowałam się na operację
  • 8:56 - 8:58
    i bardzo się cieszę z tej decyzji.
  • 9:00 - 9:02
    Nie przyszłam tu mówić
    o moim życiu łóżkowym.
  • 9:02 - 9:03
    (Śmiech)
  • 9:03 - 9:06
    Powiem tyle: nie narzekam.
  • 9:06 - 9:08
    (Śmiech)
  • 9:09 - 9:11
    Wszystko ze mną dobrze, z moim ciałem też.
  • 9:11 - 9:13
    Właściwie nie zobaczylibyście różnicy
  • 9:13 - 9:16
    między mną a inną osobą,
    gdybym wam nie powiedziała.
  • 9:16 - 9:20
    Nie rozpoznalibyście we mnie
    osoby interpłciowej.
  • 9:20 - 9:24
    Ale powtarzam, przez brak zrozumienia ciał
  • 9:24 - 9:26
    mój lekarz nie rozumiał różnicy.
  • 9:27 - 9:29
    I moje życie łóżkowe
    przeważnie jest spoko.
  • 9:30 - 9:32
    Jedyny problem to fakt, że czasem
  • 9:32 - 9:37
    inicjacje seksualne przywołują wspomnienia
    lekarzy dotykających mnie
  • 9:37 - 9:40
    bez przerwy, odkąd miałam 10 lat.
  • 9:41 - 9:45
    Miałam wielkie szczęście uniknąć...
  • 9:45 - 9:48
    Nie myślałam, że się wzruszę.
  • 9:48 - 9:52
    Miałam wielkie szczęście
    uniknąć fizycznej krzywdy,
  • 9:52 - 9:54
    jaką wyrządzają te niepotrzebne operacje.
  • 9:56 - 10:00
    Ale żadna osoba interpłciowa
    nie jest wolna od emocjonalnej krzywdy,
  • 10:00 - 10:02
    jaka wynika z życia w społeczeństwie,
  • 10:02 - 10:04
    które stara się zatuszować
    twoje istnienie.
  • 10:06 - 10:09
    Większość moich interpłciowych
    przyjaciół przeszła takie operacje.
  • 10:10 - 10:13
    Często usuwa się jądra takie, jak moje,
  • 10:13 - 10:19
    mimo że u mnie ryzyko raka jąder
    jest niższe, niż raka piersi
  • 10:19 - 10:24
    u typowej kobiety bez predyspozycji,
    bez historii rodzinnej.
  • 10:25 - 10:28
    Ale takiej kobiecie
    nie każemy usunąć piersi, co?
  • 10:30 - 10:34
    Trudno znaleźć osobę interpłciową,
    która nie przeszła operacji.
  • 10:36 - 10:41
    Często takie operacje są przeprowadzane,
    by ulepszyć życie dzieciom interpłciowym,
  • 10:42 - 10:44
    ale zwykle działają odwrotnie,
  • 10:44 - 10:50
    powodując więcej krzywd i komplikacji
    fizycznych i emocjonalnych.
  • 10:53 - 10:56
    Nie mówię, że lekarze są źli czy złośliwi.
  • 10:56 - 11:01
    Chodzi o to, że żyjemy w społeczeństwie,
    które popycha lekarzy do "naprawiania"
  • 11:01 - 11:04
    tych z nas, którzy nie pasują
    do ich definicji "normalności".
  • 11:06 - 11:09
    Nie jesteśmy problemami,
    które trzeba rozwiązać.
  • 11:09 - 11:13
    Żyjemy w społeczeństwie,
    które trzeba oświecić.
  • 11:14 - 11:16
    Staram się w tym pomóc,
  • 11:16 - 11:19
    między innymi tworząc poradnik
    o dojrzewaniu nienacechowany płciowo,
  • 11:19 - 11:22
    w którym dorastające dzieci
    znajdą informacje o swoim ciele.
  • 11:23 - 11:25
    Nie o ciałach dziewczynek czy chłopców,
  • 11:25 - 11:26
    po prostu o ich ciałach.
  • 11:27 - 11:29
    Często mamy nierealne oczekiwania
  • 11:29 - 11:32
    wobec tego, co dzieje się w naszym
    organizmie bez naszej kontroli.
  • 11:33 - 11:36
    Jeśli jeden mężczyzna może zapuścić
    pełną, wspaniałą, hipsterską brodę,
  • 11:36 - 11:40
    a inny tylko kilka włosków,
  • 11:40 - 11:43
    czy to niesie jakiekolwiek informacje
    o tym, jakimi są mężczyznami?
  • 11:43 - 11:45
    Nie.
  • 11:45 - 11:47
    To prawdopodobnie po prostu znaczy,
  • 11:47 - 11:50
    że ich mieszki włosowe
    inaczej reagują na testosteron.
  • 11:51 - 11:55
    Ile razy słyszymy, że faceci
    wstydzą się czegoś takiego?
  • 11:59 - 12:02
    Wyobraźcie sobie świat, gdzie
    moglibyśmy żyć w społeczeństwie,
  • 12:02 - 12:05
    które uczy nas nie wstydzić się tego,
  • 12:05 - 12:08
    co robi, lub czego nie robi nasz organizm.
  • 12:12 - 12:17
    Chcę zmienić myślenie o płci biologicznej
    w naszym społeczeństwie,
  • 12:17 - 12:19
    a to naprawdę wielkie wyzwanie.
  • 12:20 - 12:22
    Można powiedzieć, że mam jaja.
  • 12:22 - 12:24
    (Śmiech)
  • 12:25 - 12:28
    Ale w końcu zaakceptowaliśmy to,
    że Ziemia jest okrągła, prawda?
  • 12:29 - 12:32
    Już nie uważamy homoseksualności
    za chorobę psychiczną,
  • 12:32 - 12:34
    a kobietom nie dajemy diagnozy "histerii".
  • 12:35 - 12:39
    Nie sądzimy już, że epilepsję
    powoduje diabeł, więc super.
  • 12:39 - 12:40
    (Śmiech)
  • 12:40 - 12:44
    Stale się zmieniamy i ewoluujemy,
    im więcej rozumiemy jako społeczeństwo.
  • 12:45 - 12:47
    Płeć biologiczna to spektrum.
  • 12:47 - 12:49
    Nie jest biała czy czarna.
  • 12:49 - 12:52
    Ta wiedza nie tylko
    chroniłaby interpłciowe dzieci
  • 12:52 - 12:54
    przed fizyczną i emocjonalną krzywdą.
  • 12:54 - 12:56
    Uważam, że pomogłaby wszystkim.
  • 12:58 - 13:01
    Czy ktoś z was poczuł się kiedyś
    nieodpowiedni lub zawstydzony,
  • 13:01 - 13:05
    bo nie był wystarczająco
    dziewczęcy, był zbyt dziewczęcy,
  • 13:05 - 13:07
    niewystarczająco męski lub zbyt męski?
  • 13:08 - 13:11
    Ciągle piętnujemy ludzi
    za niedopasowywanie się,
  • 13:11 - 13:12
    ale tak naprawdę,
  • 13:12 - 13:16
    myślę, że zawstydzamy innych,
    bo nie chcemy, by zauważyli,
  • 13:16 - 13:19
    że my też nie jesteśmy dopasowani.
  • 13:20 - 13:24
    Prawda jest taka, że nikt
    właściwie nie jest dopasowany,
  • 13:24 - 13:25
    bo szufladki nie istnieją.
  • 13:26 - 13:30
    To podejście albo-albo,
    ta fałszywa męsko-żeńska fasada,
  • 13:30 - 13:33
    to coś, co zbudowaliśmy sobie sami.
  • 13:33 - 13:35
    Ale to nie musi istnieć.
  • 13:37 - 13:38
    Możemy to obalić.
  • 13:38 - 13:41
    I to właśnie chcę zrobić.
  • 13:42 - 13:43
    Dołączycie do mnie?
  • 13:45 - 13:46
    Dzięki.
  • 13:46 - 13:51
    (Brawa)
Title:
Nasze rozumienie płci biologicznej jest błędne
Speaker:
Emily Quinn
Description:

Czy wiedzieliście, że prawie 150 milionów ludzi na świecie to osoby interpłciowe – z anatomią, która nie pasuje do standardowej definicji mężczyzny i kobiety? (To tyle, ile populacja Rosji.) Emily Quinn o swojej interpłciowości dowiedziała się w wieku 10 lat. W swojej mądrej, zabawnej prelekcji dzieli się otwierającymi oczy lekcjami życia spędzonego na zmaganiu się z bezmyślnymi oczekiwaniami społeczeństwa, lekarzy, którzy nakłaniali ją do niepotrzebnej operacji i stawaniu w obronie siebie samej i niezwykłej różnorodności ludzi. (Prelekcja zawiera treści dla dorosłych)

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
14:01

Polish subtitles

Revisions Compare revisions