Vì sao nên đọc tác phẩm của Edgar Allan Poe - Scott Peeples

Một tù nhân bị trói dưới lưỡi dao lắc đang dần hạ xuống. Một con quạ không chịu rời phòng của người dẫn chuyện. Một trái tim còn đập được chôn dưới sàn gỗ. Những truyện ngắn rùng rợn và sáng tạo mang phong cách Gô-tích của Poe đã để lại dấu ấn khó phai trong lịch sử văn chương. Nhưng điều gì khiến Poe trở thành một trong những tác giả vĩ đại nhất của nền văn học Mỹ? Hãy cùng Scott Peeples tìm hiểu.

Bài giảng bởi Scott Peeples, đạo diễn bởi Compote Collective.

Một vầng trán rộng
bị tóc đen xoăn rối che phủ,

một làn da xanh xao bệnh hoạn,

một cái nhìn của trí tuệ sâu sắc
và vẻ kiệt sức còn sâu sắc hơn

trong đôi mắt tối tăm,
hõm sâu của ông.

Hình tượng Edgar Allan Poe
không những dễ nhận ra

mà còn hoàn toàn phù hợp
với tiếng tăm của ông.

Từ một tù nhân bị trói dưới lưỡi dao lắc
đang dần hạ xuống,

tới một con quạ không chịu
rời phòng của người dẫn chuyện,

những câu chuyện sáng tạo đầy rùng rợn
mang phong cách Gô-tích của Poe

đã để lại dấu ấn khó phai
trong lịch sử văn chương.

Nhưng điều gì
đã đưa Edgar Allan Poe

trở thành một trong những
nhà văn Mỹ vĩ đại nhất?

Ở thời ông,
thể loại kinh dị khá phổ biến

với nhiều tác giả,

nhưng Poe vẫn nổi bật nhờ sự tỉ mỉ
trong thể loại và phong cách.

Trong vai trò
nhà phê bình văn học,

ông đã xác định hai quy tắc cốt yếu
cho thể loại truyện ngắn:

một, truyện phải đủ ngắn
để có thể đọc hết trong một lượt,

và hai, mỗi từ mỗi chữ
đều phải có mục đích.

Áp dụng thuần thục
hai quy tắc này,

Poe thu hút sự chú ý của độc giả,

và đem lại cho họ trải nghiệm
căng thẳng và rất riêng -

mà ông gọi là
sự kết hợp các hiệu ứng

- vượt cả nỗi sợ đơn thuần.

Truyện ngắn của Poe gồm yếu tố bạo lực,
rùng rợn để khám phá nghịch lý và bí ẩn

của tình yêu,

nỗi đau,

và tội lỗi,

với các thông điệp đạo đức
được diễn giải mập mờ và phức tạp.

Dù các tác phẩm của Poe
thường hàm ẩn yếu tố siêu nhiên,

mảng tối thực sự mà chúng hướng tới
chính là tâm trí con người

và khuynh hướng tự diệt của nó.

Trong truyện ngắn "The Tell-Tale Heart",
một vụ giết người tàn nhẫn

được đặt tương phản cạnh sự cảm thông
của kẻ thủ ác với nạn nhân

- mối liên kết sẽ quay về ám ảnh hắn.

Nhân vật Ligeia trong truyện ngắn cùng tên
từ cõi chết trở về

qua xác chết
người vợ thứ của chồng cô,

hoặc ít nhất là người kể chuyện
nghiện ngập nghĩ vậy.

Và khi nhân vật chính
của "William Wilson"

dằn mặt kẻ mà anh ta
cho là đã bám đuôi mình,

có lẽ chỉ đang đối mặt với hình ảnh
của chính mình trong gương.

Tiên phong trong việc sử dụng
những người dẫn chuyện không đáng tin,

Poe buộc độc giả
phải tham gia chủ động

và tự mình quyết định xem
người kể chuyện có đang hiểu sai

hay thậm chí là nói dối
về những chuyện họ kể.

Tuy được biết đến nhiều nhất
nhờ các truyện ngắn kinh dị,

Poe thực ra lại là
một trong những tác giả đa tài

và chịu khó thử nghiệm nhất
thế kỷ XIX.

Ông sáng tạo ra thể loại
truyện trinh thám ta đọc ngày nay,

với "Án mạng phố Rue Morgue,"

tiếp đó là
"Bí ẩn Marie Roget"

và "Lá thư bị đánh cắp."

Cả ba truyện ngắn này
đều xuất hiện nhân vật thám tử ghế bành

C. Auguste Dupin,

dùng năng lực quan sát, suy luận
thiên tài và khác người

để phá các vụ án
làm đau đầu giới cảnh sát.

Poe cũng viết tác phẩm châm biếm
xã hội và các trào lưu văn học,

cũng như một số tin vịt giúp
định hướng khoa học viễn tưởng sau này.

Các tin vịt gồm chuyến bay
khinh khí cầu tới mặt trăng

và báo cáo về một bệnh nhân hấp hối
bị đưa vào trạng thái thôi miên

để có thể nói chuyện từ thế giới bên kia.

Poe thậm chí còn viết tiểu thuyết
phiêu lưu về chuyến đi đến Nam Cực

và viết luận về vật lý thiên văn,

khi đang làm biên tập,

và xuất bản hàng trăm trang
phê bình sách và lý thuyết văn học.

Sẽ thật thiếu sót nếu đánh giá
sự nghiệp văn chương của ông

mà không có những áng thơ
đầy mê hoặc và ám ảnh.

Nổi tiếng nhất là những khúc ca
về nỗi đau, hay như Poe viết,

"nỗi nhớ thống khổ và khôn nguôi".

Bài "Con quạ", với người kể chuyện
trút nỗi đau vào con chim

- con vật chỉ lặp đi lặp lại
một âm thanh duy nhất,

đã giúp Poe nổi danh.

Dù thành công
trong sự nghiệp văn chương,

Poe sống trong nghèo khổ
suốt những năm làm việc,

và có một cuộc sống tăm tối
như chính các tác phẩm của mình.

Cái chết ở tuổi 24
của cả mẹ và vợ do bệnh lao

đã ám ảnh Poe cả đời.

Ông đánh vật với chứng nghiện rượu

và thường đối đầu
với các nhà văn nổi tiếng khác.

Phần nhiều danh tiếng
của ông tới từ

các tác phẩm chuyển thể rất khác
với nguyên gốc sau khi ông qua đời.

Nếu có thể biết được
các tác phẩm của mình đã đem lại

bao niềm vui và cảm hứng
cho nhiều thế hệ độc giả và tác giả,

có lẽ nụ cười đã nở
trên khuôn mặt ưu sầu nổi tiếng ấy.