Το δώρο και η δύναμη του συναισθηματικού κουράγιου

Η ψυχολόγος Σούζαν Ντέιβιντ μοιράζεται πώς ο τρόπος που διαχειριζόμαστε τα συναισθήματά μας διαμορφώνει ό,τι είναι σημαντικό: τις πράξεις μας, την καριέρα, τις σχέσεις, την υγεία και την ευτυχία. Σε αυτήν τη βαθιά κινητήρια, χιουμοριστική και πιθανόν καθοριστική για αλλαγές στη ζωή ομιλία, αμφισβητεί έναν πολιτισμό που επιβραβεύει τη θετικότητα υπέρ της συναισθηματικής αλήθειας και πραγματεύεται τις ισχυρές στρατηγικές της συναισθηματικής ευελιξίας. Είναι μια ομιλία που αξίζει να μοιραστείτε.

Γεια σας!

Σαουμπόνα!

Στη Νότια Αφρική, απ' όπου κατάγομαι,

«Σαουμπόνα» στα Ζουλού σημαίνει «Γεια».

Έχει μια όμορφη και ισχυρή
πρόθεση αυτή η λέξη,

γιατί η «σαουμπόνα»
μεταφράζεται κυριολεκτικά

ως «Σε βλέπω και βλέποντάς σε
σε αναγνωρίζω σαν ύπαρξη».

Τι όμορφο! Φανταστείτε
να σας χαιρετάνε έτσι!

Όμως τι χρειάζεται ο τρόπος
που βλέπουμε τους εαυτούς μας;

Οι σκέψεις, τα συναισθήματα
και οι ιστορίες μας

που βοηθούν να αναπτυχθούμε

σε έναν συνεχώς πιο πολύπλοκο
κι έντονο κόσμο;

Αυτή η κρίσιμη ερώτηση είναι
στο επίκεντρο του έργου της ζωής μου.

Γιατί ο τρόπος διαχείρισης του εσωτερικού
μας κόσμου ωθεί τα πάντα·

κάθε πτυχή του πώς αγαπάμε, πώς ζούμε,

πώς αναθρέφουμε τα παιδιά μας
και πώς καθοδηγούμε.

Η συμβατική άποψη των
συναισθημάτων μας ως καλά ή άσχημα,

θετικά ή αρνητικά

είναι άκαμπτη.

Και η ακαμψία ενώπιον
της πολυπλοκότητας είναι τοξική.

Χρειαζόμαστε μεγαλύτερα επίπεδα
συναισθηματικής ευελιξίας

για πραγματική ανθεκτικότητα και ανάπτυξη.

Το ταξίδι μου με αυτό το κάλεσμα

δεν ξεκίνησε στους ιερούς διαδρόμους
ενός πανεπιστημίου,

αλλά στην ακατάστατη,
τρυφερή επιχείρηση της ζωής.

Μεγάλωσα στα λευκά προάστια
του Απαρτχάιντ της Νότιας Αφρικής,

σε μια χώρα και κοινότητα
αφοσιωμένη στο να μη βλέπει.

Στην άρνηση.

Είναι η άρνηση που καθιστά δυνατά
50 χρόνια θεσμοθετημένου ρατσισμού,

ενώ οι άνθρωποι πείθουν τους εαυτούς τους
ότι δεν κάνουν τίποτα λάθος.

Ωστόσο, πρωτοέμαθα για
την καταστροφική δύναμη της άρνησης,

σε προσωπικό επίπεδο,

πριν καταλάβω τι έκανε
στη γενέτειρα χώρα μου.

Ο πατέρας μου πέθανε Παρασκευή.

Εκείνος ήταν 42 ετών κι εγώ 15.

Η μητέρα μου μού ψιθύρισε
να πάω να τον αποχαιρετήσω

πριν πάω στο σχολείο.

Έτσι, άφησα το σακίδιό μου
και πήρα το μονοπάτι που οδηγούσε εκεί

που η καρδιά του σπιτιού μας,
ο πατέρας, πέθαινε από καρκίνο.

Τα μάτια του ήταν κλειστά,
όμως ήξερε πως βρισκόμουν εκεί.

Υπό την παρουσία του πάντα
ένιωθα αντιληπτή.

Του είπα ότι τον αγαπάω,

τον αποχαιρέτησα και ξεκίνησα τη μέρα μου.

Στο σχολείο, ξεγλιστρούσα απ' τη Φυσική
στα Μαθηματικά στην Ιστορία στη Βιολογία,

ενώ ο πατέρας μου
ξεγλιστρούσε από τον κόσμο.

Απ' τον Μάη στον Ιούλιο,
στον Σεπτέμβριο, στο Νοέμβριο,

τα έβγαζα πέρα με
το συνηθισμένο μου χαμόγελο.

Οι βαθμοί μου δεν έπεσαν καθόλου.

Όταν με ρωτούσαν πώς ήμουν,
ανασήκωνα τους ώμους κι έλεγα «ΟΚ».

Με παίνευαν που ήμουν δυνατή.

Ήμουν η Μετρ του ΟΚ!

Όμως στο σπίτι ζοριζόμασταν -

ο πατέρας μου δεν μπόρεσε
να κρατήσει τη μικρή του επιχείριση

όσο ήταν άρρωστος.

Η μητέρα μου μόνη της,
πενθούσε τον έρωτα της ζωής της,

μεγαλώνοντας τρία παιδιά,

και οι δανειστές χτυπούσαν την πόρτα.

Σαν οικογένεια νιώθαμε οικονομικά
και συναισθηματικά ρημαγμένοι.

Άρχισα να παίρνω την κάτω βόλτα
και να απομονώνομαι γρήγορα.

Στην αρχή χρησιμοποιούσα το φαγητό
για να κατευνάσω τον πόνο μου.

Υπερφαγικά επεισόδια και αποβολή φαγητού.

Αρνιόμουν να αποδεχτώ
το πλήρες βάρος της θλίψης μου.

Κανείς δεν ήξερε και σε μια κουλτούρα
που εκτιμά την αδιάκοπη θετικότητα,

πίστευα πως κανείς δεν ήθελε να ξέρει.

Όμως ένα άτομο δεν έχαψε την ιστορία μου
για θρίαμβο υπέρ της θλίψης.

Η καθηγήτρια Αγγλικών μου
στην τρίτη γυμνασίου

με κάρφωσε με φωτεινά γαλάζια μάτια
καθώς μου έδινε σημειωματάρια.

Είπε: «Γράψε ό,τι νιώθεις.

Γράψε την αλήθεια».

Γράψε σαν να μη διαβάζει κανείς».

Κι έτσι απλά,

κλήθηκα να επιδείξω πραγματικά
τη θλίψη και τον πόνο μου.

Ήταν μια απλή πράξη,

αλλά τίποτα το επαναστατικό για μένα.

Η επανάσταση ξεκίνησε
στα άδεια αυτά σημειωματάρια

πριν 30 χρόνια

και σμίλεψε το έργο της ζωής μου.

Η μυστική, σιωπηλή αλληλογραφία
με τον εαυτό μου.

Σαν ένας αθλητής στίβου,

άρχισα να ξεπερνάω
τη δυσκαμψία της άρνησης

και να αγγίζω αυτό που τώρα αποκαλώ

συναισθηματική ευελιξία.

Η ομορφιά της ζωής είναι αχώριστη
από την ευθραυστότητά της.

Είμαστε νέοι έως ότου δεν είμαστε.

Περπατάμε στους δρόμους σέξι

μέχρι να διαπιστώσουμε μια μέρα
ότι είμαστε αφανείς.

Γκρινιάζουμε στα παιδιά μας
και μια μέρα διαπιστώνουμε

πως υπάρχει σιωπή εκεί
που ήταν αυτό το παιδί

που τώρα κάνει την δική του
πορεία στον κόσμο.

Είμαστε υγιείς μέχρι
να μας γονατίσει μια διάγνωση.

Η μοναδική βεβαιότητα είναι η αβεβαιότητα,

μα δεν πλοηγούμαστε σε αυτό το ελάττωμα
επιτυχώς ή με βιώσιμο τρόπο.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας
μας λέει ότι η κατάθλιψη

είναι πλέον η μοναδική κορυφαία
αιτία ανικανότητας παγκοσμίως...

που ξεπερνάει τον καρκίνο,

τις καρδιακές παθήσεις.

Σε εποχές μεγαλύτερης πολυπλοκότητας,

πρωτοφανούς τεχνολογικής,
πολιτικής και οικονομικής αλλαγής,

βλέπουμε πώς η τάση των ανθρώπων

ακόμη περισσότερο διασφαλίζει δύσκαμπτες
αντιδράσεις για τα συναισθήματά τους.

Αφενός, μπορεί εμμονικά να κολλάμε
στα συναισθήματά μας.

Κολλάμε στο μυαλό μας.

Εθιζόμαστε από το να είμαστε σωστοί.

Θυματοποιούμαστε από τη ροή ειδήσεών μας.

Αφετέρου, ίσως καταπιέζουμε συναισθήματα,

παραμερίζοντάς τα

κι επιτρέποντας μόνο
όσα θεωρούνται αποδεκτά.

Σε μια έρευνα που διεξήγαγα πρόσφατα,
με πάνω από 70.000 ανθρώπους

βρήκα πως το ένα τρίτο από εμάς -

το ένα τρίτο -

είτε κρίνουμε τον εαυτό μας για
τα αποκαλούμενα «κακά συναισθήματα»,

όπως η λύπη,

ο θυμός ή ακόμη και η θλίψη.

Ή ενεργά προσπαθούμε
να παραμερίσουμε αυτά τα συναισθήματα.

Αυτό το κάνουμε στους εαυτούς μας,

αλλά και σε όσους αγαπάμε,
όπως τα παιδιά μας -

ίσως ακούσια να τα ντροπιάζουμε
για συναισθήματα που θεωρούνται αρνητικά,

βιαζόμαστε να βρούμε λύση

και δεν τα βοηθάμε

να δουν αυτά τα συναισθήματα
ως εγγενώς πολύτιμα.

Τα φυσιολογικά, φυσικά συναισθήματα
τώρα θεωρούνται καλά ή κακά.

Το να είσαι θετικός έχει γίνει
μια νέα μορφή ηθικής ορθότητας.

Σε ανθρώπους με καρκίνο αυτόματα
λέγεται απλά να παραμένουν θετικοί,

σε γυναίκες, να σταματήσουν
να είναι τόσο θυμωμένες.

Και η λίστα συνεχίζεται.

Είναι τυραννία.

Είναι μια τυραννία θετικότητας.

Και είναι ανελέητη.

Αγενής.

Και αναποτελεσματική.

Και το κάνουμε στον εαυτό μας,

το κάνουμε σε άλλους.

Αν υπάρχει ένα κοινό χαρακτηριστικό

κατήφιας, καταπίεσης ή λανθάνουσας
θετικότητας, αυτό είναι το εξής:

όλα αυτά είναι άκαμπτες αντιδράσεις.

Αν υπάρχει ένα μόνο μάθημα
που μπορούμε να μάθουμε

από την αναπόφευκτή πτώση του απαρτχάιντ

αυτό είναι ότι η άκαμπτη
άρνηση δεν λειτουργεί.

Είναι μη βιώσιμη.

Για τα άτομα, για τις οικογένειες,

για τις κοινωνίες.

Καθώς παρακολουθούμε
τους πάγους να λιώνουν,

αυτό είναι μη βιώσιμο για τον πλανήτη μας.

Η έρευνα για την καταστολή
των συναισθημάτων δείχνει

ότι όταν παραγκωνίζονται
ή αγνοούνται τα συναισθήματα,

γίνονται ισχυρότερα.

Οι ψυχολόγοι το ονομάζουν αυτό διεύρυνση.

Όπως αυτό το νόστιμο
κέικ σοκολάτας στο ψυγείο...

όσο προσπαθείς να το αγνοήσεις...

(Γέλια)

τόσο σε κατακυριεύει.

Ίσως νομίζεις πως ελέγχεις ανεπιθύμητα
συναισθήματα όταν τα αγνοείς,

όμως στην πραγματικότητα,
αυτά σε ελέγχουν.

Ο εσωτερικός πόνος πάντα
έρχεται στην επιφάνεια.

Πάντα.

Και ποιος πληρώνει το τίμημα;

Εμείς.

Τα παιδιά μας,

οι συνάδελφοί μας,

οι κοινότητές μας.

Τώρα, μην με παραξηγείτε.

Δεν είμαι ενάντια στην ευτυχία.

Μου αρέσει να είμαι ευτυχισμένη.

Είμαι ένα αρκετά χαρούμενο άτομο.

Όταν παραμερίζουμε φυσιολογικά
συναισθήματα για να ασπαστούμε

την ψευδή θετικότητα

χάνουμε την ικανότητα να αναπτύξουμε
δεξιότητες αντιμετώπισης του κόσμου

όπως έχει,

όχι όπως θέλουμε να είναι.

Εκατοντάδες άτομα μου λένε
τι δεν θέλουν να αισθάνονται.

Λένε για παράδειγμα:

«Δεν θέλω να προσπαθήσω επειδή
δεν θέλω να αισθάνομαι απογοητευμένος».

Ή «Απλώς θέλω να φύγει
αυτό το συναίσθημα».

«Καταλαβαίνω», τους λέω.

«Αλλά έχετε στόχους νεκρών ανθρώπων».

(Γέλια)

(Χειροκρότημα)

Μόνο οι νεκροί

ποτέ δεν είναι ανεπιθύμητοι ή ξεβολεμένοι
από τα συναισθήματά τους.

(Γέλια)

Μόνο οι νεκροί δεν αγχώνονται ποτέ ,

η καρδία τους δεν συντρίβεται ποτέ,

δεν βιώνουν ποτέ απογοήτευση
που προέρχεται από αποτυχία.

Τα δύσκολα συναισθήματα είναι μέρος
του συμβολαίου μας με τη ζωή.

Δεν χρειάζεται να έχεις
βαρυσήμαντη καριέρα

ή να κάνεις οικογένεια

ή να αφήσεις τον κόσμο καλύτερο

χωρίς άγχος και ταλαιπωρία.

Η ταλαιπωρία είναι το τίμημα της εισδοχής
σε μια ζωή γεμάτη νόημα.

Λοιπόν, πώς αρχίζουμε
να αποδομούμε την ακαμψία

και να ασπαστούμε
τη συναισθηματική ευελιξία;

Όπως εκείνη η μικρή μαθήτρια

όταν έγειρα πάνω στις κενές σελίδες,

άρχισα να απαλλάσσομαι από συναισθήματα

που θα έπρεπε να βιώνω.

Αντί τούτου, άρχισα να να ανοίγω
την καρδιά μου σε ό,τι αισθανόμουν.

Πόνος.

Θλίψη.

Απώλεια.

Μεταμέλεια.

Η έρευνα τώρα δείχνει

ότι η ριζοσπαστική αποδοχή
όλων των συναισθημάτων μας -

ακόμη και των άσχημων και δύσκολων -

είναι ο ακρογωνιαίος λίθος
για ανθεκτικότητα, ευδοκίμηση

και αληθινή, αυθεντική ευτυχία.

Αλλά η συναισθηματική ευελιξία είναι
πάνω από απλή αποδοχή συναισθημάτων.

Επίσης γνωρίζουμε
ότι η ακρίβεια έχει σημασία.

Σε δική μου έρευνα βρήκα
ότι οι λέξεις είναι σημαντικές.

Βάζουμε γρήγορα κι εύκολα ταμπέλες
για να περιγράψουμε συναισθήματα.

«Είμαι αγχωμένος» είναι
το πιο συνηθισμένο που ακούω.

Αλλά υπάρχει τεράστια διαφορά ανάμεσα
στο άγχος και στην απογοήτευση

ή στο άγχος και στον φόβο ότι
«Βρίσκομαι σε λάθος επάγγελμα».

Όταν χαρακτηρίζουμε
τα συναισθήματά μας με ακρίβεια,

μπορούμε να διακρίνουμε καλύτερα
την ακριβή αιτία των συναισθημάτων μας.

Αυτό που οι επιστήμονες αποκαλούν
δυνατότητα ετοιμότητας του εγκεφάλου

ενεργοποιείται, επιτρέποντάς μας
να κάνουμε ξεκάθαρα βήματα.

Αλλά όχι οποιαδήποτε βήματα -
τα σωστά βήματα για εμάς

επειδή τα συναισθήματά μας είναι στοιχεία.

Τα συναισθήματά μας περιέχουν
φωτεινή σήμανση για ό,τι νοιαζόμαστε.

Τείνουμε να μην έχουμε δυνατά συναισθήματα

για πράγματα που δεν έχουν
κανένα απολύτως νόημα στη ζωή μας.

Αν αισθάνεσαι οργή όταν διαβάζεις τα νέα,

αυτή η οργή είναι ένδειξη, ίσως,
ότι εκτιμάς την αμεροληψία και το δίκιο -

και την ευκαιρία να δράσεις ενεργά

να διαμορφώσεις τη ζωή σου
προς αυτήν την κατεύθυνση.

Όταν είμαστε ανοιχτοί
σε δύσκολα συναισθήματα,

μπορύμε να παράγουμε αντιδράσεις
ευθυγραμμισμένες με αξίες.

Όμως υπάρχει ένας σημαντικός όρος.

Τα συναισθήματα είναι στοιχεία,
δεν είναι κατευθύνσεις.

Μπορούμε να παρουσιάσουμε και να δούμε
τα συναισθήματα μας για την αξία τους

χωρίς να χρειάζεται να τα ακούσουμε.

Όπως μπορώ να εμφανίστω στον γιο μου
στην απογοήτευση του με την αδερφούλα του-

αλλά να μην εγκρίνω την ιδέα του
να την χαρίσει

στον πρώτο τυχόντα που συναντά
στο εμπορικό κέντρο.

(Γέλια)

Μας ανήκουν τα συναισθήματα μας,
δεν ανήκουμε εμείς σε αυτά.

Όταν εσωτερικεύσουμε τη διαφορά ανάμεσα
στο πώς αισθάνομαι με όλη μου την σοφία

και τι κάνω με μια ενέργεια
που είναι ευθυγραμμισμένη με αξίες,

δημιουργούμε το μονοπάτι
για τον καλύτερό μας εαυτό

μέσω των συναισθημάτων μας.

Πώς φαίνεται αυτό στην πράξη;

Όταν έχεις δυνατό, δύσκολο συναίσθημα,

μην πας τρέχοντας
προς τη συναισθηματική έξοδο.

Μάθε τις παραμέτρους του, εμφανίσου
στο περιοδικό της καρδιάς σου.

Τι σας λέει το συναίσθημα;

Προσπάθησε να μην πεις «Είμαι», όπως
«Είμαι πεινασμένος» ή «Είμαι λυπημένος».

Όταν λέτε «Είμαι»

ακούγεται σαν να είστε
εσείς το συναίσθημα.

Εσείς είστε εσείς και το συναίσθημα
είναι η πηγή ενός στοιχείου.

Αντίθετα, παρατηρείστε
το συναίσθημα όπως είναι:

«Παρατηρώ ότι αισθάνομαι θλιμμένος»

ή «Παρατηρώ ότι αισθάνομαι θυμωμένος».

Αυτές είναι ουσιώδεις δεξιότητες για εμάς,

τις οικογένειές μας, τις κοινότητές μας.

Είναι επίσης κρίσιμες στον εργασιακό χώρο.

Στην έρευνά μου,

όταν κοίταξα τι βοηθά τους ανθρώπους
να δίνουν ό,τι καλύτερο στη δουλειά

βρήκα ένα ισχυρό βασικό συντελεστή:

τον εξατομικευμένο σεβασμό.

Όταν επιτρέπεται να αισθανόμαστε
την συναισθηματική μας αλήθεια,

η δέσμευση, η δημιουργικότητα και
η καινοτομία ευδοκιμούν στην επιχείρηση.

Ποικιλότητα δεν είναι μόνο οι άνθρωποι.

Είναι και ό,τι βρίσκεται μέσα τους

μαζί με την ποικιλότητα των συναισθημάτων.

Τα πιο ευέλικτα, ανθεκτικά άτομα, ομάδες,

οργανισμοί, οικογένειες,
κοινότητες χτίζονται

πάνω στην δεκτικότητα
των φυσιολογικών ανθρωπίνων συναισθημάτων.

Αυτό μας επιτρέπει να πούμε:

«Τι μου λέει το συναίσθημά μου;»

«Ποια δράση θα με φέρει
κοντά στις αξίες μου;»

«Ποια θα με απομακρύνει από αυτές;»

Συναισθηματική ευελιξία είναι η ικανότητα
να είσαι με τα συναισθήματά σου

με περιέργεια, συμπόνια,

και ειδικά το κουράγιο να κάνεις
βήματα συνδεδεμένα με αξίες.

Όταν ήμουν μικρούλα,

ξυπνούσα το βράδυ τρομοκρατημένη
από την ιδέα του θανάτου.

Ο πατέρας μου με παρηγορούσε
με απαλά χτυπηματάκια και φιλιά.

Αλλά ποτέ δεν έλεγε ψέματα.

«Όλοι πεθαίνουμε, Σούζι», έλεγε.

«Είναι φυσιολογικό να φοβάσαι».

Δεν προσπάθησε να εφεύρει έναν ρυθμιστή
ανάμεσα σε μένα και την πραγματικότητα.

Μου πήρε καιρό να καταλάβω

τη δύναμη της καθοδήγησής του
εκείνα τα βράδυα.

Μου έδειξε πως το κουράγιο
δεν είναι απουσία του φόβου·

το κουράγιο είναι να περπατάς
μέσα στον φόβο.

Κανένας μας δεν γνώριζε ότι σε δέκα χρόνια

θα έφευγε.

Αυτός ο χρόνος είναι πολύτιμος
για τον καθένα μας

και πολύ σύντομος.

Αλλά όταν έρχεται η στιγμή

να αντιμετωπίσουμε την ευθραυστότητά μας,

αυτήν την έσχατη στιγμή,

θα μας ρωτήσει:

«Είσαι ευέλικτος;»

«Είσαι ευέλικτος;»

Αφήστε τη στιγμή να είναι
ένα ανεπιφύλλακτο «Ναι».

Ένα «ναι» γεννημένο από μια δια βίου
αλληλογραφία με την καρδιά σας.

κι από την κατανόηση του εαυτού σας.

Επειδή κατανοώντας τον εαυτό σας,

είστε επίσης ικανοί
να κατανοείτε και άλλους:

ο μοναδικός βιώσιμος τρόπος ανέλιξης

σε έναν εύθραυστο, όμορφο κόσμο.

Σαουμπόνα!

Ευχαριστώ.

(Γέλια)

Ευχαριστώ.

(Χειροκρότημα)

Ευχαριστώ.

(Χειροκρότημα)