Cilin do votojë pjesa tjetër e botës në zgjedhjet e vendit tuaj?

Dëshironi që të keni mundësi të votonit në zgjedhjet e një vendi tjetër? Simon Anholt zbulon Global Vote, një platformë online që lejon gjithëkënd, kudo në botë, "të votojë" në zgjedhjet e çdo shteti në tokë (me rezultate surprizuese).

E pra, siҫ e dijnë shumë nga ju

rezultatet e zgjedhjeve të fundit
ishin si vijon:

Hillary Clinton, kandidatja Demokrate

fitoi me një lumë votash

prej 52% të votave të përgjithshme.

Jill Stein, kandidatja e Gjelbër,

u rendit me një hendek, e dyta me 19%.

Donald J. Trump, kandidati Republikan,

e ndiqte direkt me 14%,

dhe votat e mbetura
u ndanë mes abstenuesve

dhe Gary Johnson, kandidatit Liberal.

(Te qeshura)

Tani, në çfarë universi paralel
mendoni se jetoj?

E pra, nuk jetoj në një univers paralel.

Jetoj në botë dhe bota kështu ka votuar.

Më lejoni tju kthej pas dhe të shpjegoj
çfarë nënkuptoj.

Në qershor të këtij viti,

nisa diçka të quajtur "Vota Globale".

Dhe Vota Globale bën pikërisht
atë që tregon dhe emri.

Për herë të parë në histori,

lejon këdo, kudo në botë,

të votojë në zgjedhjet e
shteteve të tjera.

Tani, pse do ta bënit këtë?

Çfarë kuptimi ka?

Më lejoni tju tregoj
se si funksionon.

Hyn në një website,

të bukur për më tepër,

dhe zgjedh një proces zgjedhor.

Këtu është një grup që e kemi
mbuluar tashmë.

Zhvillojmë afërsisht një në muaj,
ose diku rrotull.

Pra ju mund të shihni Bullgarinë, SHBA,

Sekretari i Përgjithshëm
i Kombeve të Bashkuara,

referendumi Brexit atje në fund.

Mund te zgjidhni
zgjedhjet që ju interesojnë,

dhe të zgjidhni kandidatët.

Këta janë kandidatët
e zgjedhjeve të fundit presidenciale

në vendin e vogël ishullor,
São Tomé dhe Príncipe,

199,000 banorë,

në bregun e Afrikës Perendimore.

Dhe më pas mund të shihni përmbledhjen
e shkurtër për secilin prej kandidatëve

për të cilën shpresoj të jetë
mjaft neutral,

informues dhe i përmbledhur.

Dhe kur gjeni kandidatin
që ju pëlqen, e votoni.

Këta ishin kandidatët

në zgjedhjet e fundit Presidenciale
në Islandë,

dhe kështu funksionon.

Por, pse do të donit të votonit
në zgjedhjet e një vendi tjetër?

E pra, nuk do të ishte si arsye,

ju siguroj për këtë,

ndërhyrja në proceset
demokratike të një vendi tjetër.

Nuk është fare ky qëllimi.

Në fakt, nuk mundeni,

sepse zakonisht unë e shpall rezultatin

pasi elektorati i secilit shtet
ka votuar tashmë,

kështu që s'ka asnjë mundësi
që të ndërhyjmë në atë proces.

Por më e rëndësishmja,

nuk jam posaçërisht i interesuar

në çështjet e brendshme
te vendeve të veçanta.

Kjo nuk është ajo çka votojmë.

Ajo që propozuan të bëjnë Donald J. Trump
apo Hillary Clinton për amerikanët

s'është fare puna jonë sinqerisht.

Kjo është diçka të cilën vetëm
Amerikanët mund ta votojnë.

Jo, në votimin global, ju merrni
në konsideratë vetëm një aspekt të tij,

çka është se çfarë do bëjnë ata
lidera për pjesën tjetër prej nesh?

Dhe kjo është kaq shumë e rëndësishme
sepse ne jetojmë,

pa dyshim jeni mërzitur së
dëgjuari tju thonë,

në një Botë të globalizuar,
të hiperndërlidhur, të ndërvarur masivisht

ku vendimet politike
të popujve të vendeve të tjera

mund dhe do të kenë ndikim në jetën tonë

pa marrë parasysh se kush jemi,
dhe ku jetojmë.

Si krahët e fluturës,

që përplasen në njërën anë të Paqësorit

dhe me sa duket mund të krijojnë
një stuhi në anën tjetër,

kështu ndodh dhe me botën
në të cilën jetojmë sot

dhe botën e politikës.

Nuk ka më një vijë ndarëse midis punëve
të brendshme dhe atyre ndërkombëtare.

Çdo vend, sado i vogël qoftë,

edhe nëse është São Tomé dhe Príncipe,

mund të nxjerë Nelson Mandela-n e rradhës

ose Stalinin e rradhës.

Ata mund të ndotin atmosferën dhe
oqeanet, të cilat na përkasin të gjithëve,

ose mund të bëhen të përgjegjshëm
dhe të na ndihmojnë të gjithëve.

E megjithatë, sistemi është aq i çuditshëm

sepse ai nuk është në një hap
me realitetin e globalizimit.

Vetëm një numër i vogël njerëzish
lejohen të votojnë për ata lidera,

edhe pse impakti i tyre është gjigant

dhe pothuajse universal.

Sa ishte numri?

140 milionë amerikanë kanë votuar

për presidentin e ardhshëm të SHBA,

dhe ende, siç e dimë të gjithë,
për pak javë kohë,

dikush do të dorëzojë
kodet e hedhjeve bërthamore

te Donald J. Trump.

Tani, nëse kjo s'flet
për impaktin te të gjithë ne,

s'di se çfarë do të duhej tjetër.

Në mënyrë të ngjashme, zgjedhjet
e referendumit për Brexit,

pak miliona nga populli
Britanik votuan për të,

por sidoqë të shkonte rezultati i votimit,

do kish një impakt të rëndësishëm

mbi jetët e dhjetëra, qindra miliona
njerëzve në mbarë botën.

Dhe prapë, vetëm një numër
i vogël mund të votojë.

Çfarë demokracie është kjo?

Vendime madhore që na prekin të gjithë

vendosen nga një numër relativisht
shumë i vogël njerëzish.

Dhe nuk e di për ju,

por mua nuk më tingëllon
dhe aq demokratike.

Kështu që po përpiqem ta qartësoj.

Ashtu si e përmenda

ne nuk pyesim për pyetjet e brendshme.

Në fakt, unë drejtoj vetëm dy pyetje
për të gjithë kandidatët.

U dërgoj atyre të njëjtat
dy pyetje çdo herë.

Pyes, një,

nëse zgjidheni, çfarë do të bëni
për pjesën tjetër prej nesh,

për pjesën e mbetur të shtatë miliardëve
që jetojnë në këtë planet?

Pyetja e dytë:

Cili është vizioni juaj
për të ardhmen e vendit tuaj në botë?

Çfarë roli e shihni të luajë?

Secilit kandidat, i dërgoj këto pyetje.

Ata s'përgjigjen të gjithë.
Të jemi të qartë.

E marr parasysh që nëse je rradhitur

për t'u bërë presidenti i ardhshëm i SHBA,

me siguri je i zënë në shumicën e kohës,

kështu që s'jam krejt i befasuar që nuk
përgjigjen të gjithë, por shumë e bëjnë.

Çdo herë e më shumë.

Dhe disa prej tyre,
japin më tepër se përgjigje.

Disa prej tyre përgjigjen në mënyrën
me entuziaste dhe emocionuese

që mund ta imagjinoni.

Dua të them një fjalë këtu
për Saviour Chishimba,

që ishte një prej kandidatëve

në zgjedhjet e fundit
presidenciale në Zambia.

Përgjigjet e tij në këto dy pyetje
ishin në thelb një disertacion 18-faqësh

për këndvështrimin e tij mbi rolin
potencial të Zambia-s në botë

dhe në komunitetin ndërkombëtar.

E postova në website që
gjithkush të mund ta lexojë.

Tani, Saviour fitoi votën globale,

por nuk i fitoi zgjedhjet në Zambia.

Kështu që po pyesja veten,

çfarë do të bëj me këtë grup
të jashtëzakonshëm njerëzish?

Kam disa njerëz të mrekullueshëm këtu
që kanë fituar votën globale.

Ne gjithmonë gabojmë, sidoqoftë.

Ai që kemi zgjedhur

s'është kurrë personi i zgjedhur
nga elektorati vendas.

Pjesërisht mund të jetë sepse
duket se ne anojmë nga gratë.

Por mendoj se kjo mund të jetë një shenjë

se elektoratit vendas është ende
duke menduar në shkallë tepër kombëtare.

Janë ende duke menduar shumë së brendshmi.

Ata janë ende duke pyetur veten:
Çfarë ka për mua këtu? ...

në vend të asaj që
duhet të kërkojnë sot,

që është, çfarë ka për ne këtu?

Por ja që ndodh.

Pra sugjerime, jo tani, ju lutem,

por më dërgoni email nëse ju vjen një ide

për atë që mund të bëjmë me këtë ekip
mahnitës humbësish të lavdishëm.

(Të qeshura)

Kemi Saviour Chishimba,
që e përmenda.

Kemi Halla Tómasdóttir,

e cila ishte favoritja në zgjedhjet
presidenciale islandeze.

Disa mund ta kenë parë
fjalimin e saj mahnitës në TEDWomen

vetëm disa javë më parë

ku ajo foli rreth nevojës për më shumë
gra pjesëmarrëse në politikë.

Kemi Maria das Neves
nga São Tomé dhe Príncipe.

Kemi Hillary Clinton.

Nuk e di nëse ajo është e disponueshme.

Kemi Jill Stein.

Dhe kemi mbuluar gjithashtu
zgjedhjet e radhës

për Sekretarin e Përgjithshëm
të Kombeve të Bashkuara.

Kemi ish-kryeministrin e Zelandës së Re,

që do ishte një anëtar
i mrekullueshëm i ekipit.

Pra mendoj ndoshta ata njerëz,

klubi i humbësve të lavdishëm,
mund të udhëtojnë nëpër botë

kudo ku ka zgjedhje

dhe në kohën tonë moderne
tju kujtojnë njerëzve nevojën

e të menduarit së jashtmi

dhe për pasojat ndërkombëtare.

Pra, çfarë vjen pas votës globale?

Epo, padyshim,

shfaqja Donald dhe Hillary
është pak e vështirë për tu ndjekur,

por ka disa zgjedhje të tjera
të rëndësishme që po vijnë.

Në fakt, duket sikur janë shumëzuar.

Diçka po ndodh, në botë
Jam i sigurt që e keni vënë re.

Dhe zgjedhjet e ardhshme të radhës
të gjitha kanë rëndësi kritike.

Në vetëm pak ditë,

kemi ripërsëritjen e zgjedhjeve
presidenciale të Austrisë,

me mundësinë që Norbert Hofer

të bëhet siç përshkruhet zakonisht,

presidenti i parë ekstremist i djathtë
në Evropë prej Luftës së Dytë Botërore.

Vitin tjetër kemi Gjermaninë,

Francën,

kemi zgjedhjet presidenciale në Iran

dhe një duzinë të tjera.

Nuk bëhet më pak e rëndësishme.

Bëhet gjithmonë e më e rëndësishme.

Në mënyrë të qartë, vota globale
nuk është vetëm një projektit i veçuar.

Nuk qëndron më vete.

Ai ka një sfond të caktuar.

Është pjesë e një projekti
që kam filluar që në vitin 2014,

që e kam quajtur Vendi i Mirë.

Ideja e Vendit të Mirë në thelb
është mjaft e thjeshtë.

Është diagnoza ime e thjeshtë
se çfarë nuk shkon në botë

dhe si mund ta rregullojmë.

Çfarë nuk shkon në botë
e kam lënë të kuptohet tanimë.

Në thelb, ne përballemi me
një numër të madh e në rritje

sfidash gjigande, ekzistenciale, globale:

ndryshimi i klimës, abuzimet
me të drejtat e njeriut,

migrime masive, terrorizmi,
kaosi ekonomik, përhapja e armëve.

Të gjitha këto probleme
të cilat kërcënojnë të na zhdukin

janë nga vetë natyra
probleme të globalizuara.

Asnjë vend nuk e ka aftësinë
e trajtimit të tyre më vete.

Pa dyshim,

që ne duhet të bashkëpunojmë
dhe duhet të bashkëpunojmë si kombe

nëse duam t'i zgjidhim këto probleme.

Është kaq e qartë dhe prapë nuk e bëjmë.

Nuk e bëjmë aq shpesh sa duhet.

Shumicën e kohës,
vendet vazhdojnë ende të sillen

sikur po përballen, si fise egoiste
që luftojnë ndaj njëri-tjetrit,

pak a shumë sic kanë vepruar
kur u shpikën kombet-shtete

qindra vjet më parë.

Dhe kjo duhet të ndryshojë.

Ky nuk është ndryshim sistemesh
politike ose ndryshim ideologjish.

Ky është një ndryshim në kulturë.

Të gjithë ne duhet ta kuptojmë

që të menduarit nga brenda nuk ofron
zgjidhje për problemet e botës.

Duhet të mësojmë se si
të bashkëpunojmë shumë më tepër

dhe të konkurojmë disi më pak.

Përndryshe gjërat do të
vazhdojnë të përkeqësohen

Dhe do të shkojnë shumë më keq,
shumë më shpejt sesa e parashikojmë.

Ky ndryshim do të ndodhi vetëm

nëse ne njerëzit e zakonshëm

ju themi politikanëve tanë
se gjërat kanë ndryshuar.

Duhet t'u tregojmë atyre
se kultura ka ndryshuar.

Duhet t'u tregojmë atyre
se kanë një mandat të ri.

Mandati i vjetër ishte mjaft i thjeshtë
dhe mjaft i vetëm:

nëse jeni në pozitë pushteti
ose autoriteti,

jeni përgjegjës për njerzit dhe për
atë pjesë të vogël të territorit tuaj,

dhe kaq.

Dhe nëse, që të bëni më të mirën
për njerzit tuaj,

do të shkelni mbi çdokënd tjeter
në planet, akoma më mirë.

Kjo konsiderohet pak si macho.

Sot, mendoj se çdokush në një
pozitë pushteti dhe përgjegjësise

ka marrë një mandat të dyfishtë,

I cili thotë që nëse je në pozitë
pushteti dhe përgjegjësise,

je përgjegjës për njerëzit e tu

dhe për çdo burrë, grua, fëmijë
apo kafshë në këtë planet.

Je përgjegjës për pjesën
tënde të territorit

dhe për çdo metër katror
të sipërfaqes së tokës

dhe atmosferës sipër saj.

E nëse s'të pëlqen kjo përgjegjësi,
atëhere s'duhet të jesh në pushtet.

Ky është sundimi i epokës moderne për mua,

Dhe ky është mesazhi që ne
duhet tju japim politikanëve tanë,

dhe tju tregojmë se kjo është mënyra se
si bëhen gjërat ditët e sotme.

Ndryshe, jemi të gjithë të mbaruar.

Në fakt, nuk kam ndonjë problem

me kredon e Donald Trumpit,
"Amerika e para".

Më duket një deklaratë mjaft banale

e asaj që politikanët kanë bërë
e ndoshta duhet të bëjnë gjithmonë.

Sigurisht që janë zgjedhur të përfaqësojnë
interesat e popullit të tyre.

Por ajo që më duket kaq e mërzitshme,
e modës së vjetër,

dhe kaq pa imagjinatë
përsa i përket kësaj kapje

është se Amerika e para
nënkupton gjithë të tjerët të fundit,

bërja e Amerikës së madhe përsëri do thotë
bërja e gjithkujt tjetër të vogël përsëri,

e kjo s'është e vërtetë.

Në punën time si këshilltar i politikave
gjatë këtyre 20 viteve,

Kam parë kaq e kaq qindra
shembuj politikash

që harmonizojnë nevojat e brendëshme
me ato ndërkombëtare,

dhe ato janë politika më të mira.

Nuk ju kërkoj kombeve të
bëhen altruist apo vetë-sakrifikues.

Kjo do ishte qesharake.

Asnjë komb nuk duhet ta bëjë.

Po u kërkoj të zgjohen dhe të kuptojnë se
kemi nevojë për një formë të re qeverisje,

e cila është e mundshme

dhe i harmonizon këto dy nevoja,

për tju bërë mirë njerzve tanë
dhe për tju bërë mirë gjithë të tjerëve.

Që nga zgjedhjet e SHBA dhe Brexit,

po bëhet gjithnjë e më e qartë për mua

se dallimet e vjetra të krahut
të majtë dhe të djathtë

nuk kanë më kuptim.

Ato nuk përshtaten me modelin.

Çfarë duket me rëndësi sot

është shumë e thjeshtë,

nëse pikëpamja juaj për botën

është që gjeni komfort duke u bazuar
së brëndshmi dhe në të kaluarën,

apo nëse ashtu si unë, gjeni shpresë
duke parë përpara dhe jashtë.

Kjo është politika e re.

Kjo është ndarja e re që po
e ndan botën në mes.

Mund të tingëllojë si paragjykuese,
por nuk e ka këtë qëllim.

Nuk e keqkuptoj fare

pse ka kaq shumë njerëz që gjejnë komfort
duke parë brenda dhe te e kaluara.

Kur vijnë kohë të vështira,
kur s'keni shumë para,

Kur ndiheni të pasigurt
dhe të pambrojtur,

është prirje njerëzore
të kthehesh nga brenda,

të mendosh për nevojat tua

dhe të shmangësh nevojat
e gjithë të tjerëve,

dhe ndoshta të fillosh të imagjinosh
se e kaluara ishte disi më e mirë

se e tashmja apo sa mund të jetë
e ardhmja.

Por besoj se ky është
një fund pa krye.

Historia tregon ky që është
një fund pa krye.

Kur njerëzit kthehen nga brënda dhe mbrapa

progresi njerëzor kthehet mbrapsh

e gjërat përkeqësohen shumë shpejt
për të gjithë në fakt.

Nëse jeni si unë

dhe besoni te ardhmja dhe jashtë,

besoni se gjëja më e mirë për
njerëzimin është diversiteti i tij,

dhe gjëja më e mirë e globalizimit

është mënyra se si e nxit diversitetin,
atë përzierje kulturore

duke sjellë diçka më krijuese,
më emocionuese, më produktive

seç ka qenë ndonjëherë më parë
në historinë e njerëzimit,

atëherë, miq, ne kemi
një punë për të bërë,

sepse brigada brenda dhe prapa

janë bashkuar si kurrë më parë,

dhe se besimi i brenda dhe prapa,

ajo frikë, ai ankth,

që luan me instinktet më të thjeshta,

është duke gjithëpërfshirë botën.

Të gjithë ata prej nesh që,

njësoj si unë besojnë, përpara dhe jashtë,

ne duhet të organizohemi,

sepse koha po vrapon shumë, shumë shpejt.

Ju falemnderit.

(Duartrokitje)