Dlaczego niektóre ptaki nie latają? - Gillian Gibb

Obejrzyj całą lekcję: https://ed.ted.com/lessons/why-can-t-some-birds-fly-gillian-gibb

Pomimo że wspólny przodek dzisiejszych ptaków latał, wiele gatunków przestało to robić. Latanie ma wiele zalet, dzięki niemu można uciec przed drapieżnikami, polować i przemierzać długie dystanse. Wiąże się też jednak
z wysokimi kosztami: zużywa się dużo energii, a waga i rozmiar ciała są ograniczone. Gillian Gibb opowiada o tym, co sprawiło, że niektóre ptaki stały się nielotami.

Lekcja: Gillian Gibb. Animacja: Anton Bogaty.

W bujnych lasach deszczowych w Australii

ptaki siedzą na gałęziach,
wędrują po dnie lasu,

ciesząc się z cienia
i egzotycznych owoców.

Jednak nie są w dżungli same.

W cieniu skrada się dingo,

a owoce nie poskromią jego apetytu.

Ptaki odlatują w bezpieczne miejsce,

ale nie kazuar,

który nie wzbije się
na słabych skrzydłach.

Ptak atakuje dingo,
który ucieka co sił w nogach

przed ostrymi jak brzytwa pazurami.

Kazuar jest jednym z około
60 gatunków nielotnych ptaków.

Nieloty żyją na całym świecie,

od australijskiego interioru,

po afrykańskie sawanny
i wybrzeża Antarktyki.

Należą do nich niektóre kaczki,

wszystkie gatunki pingwinów,
żyjący w ukryciu mieszkańcy bagien,

szybkie strusie,
wielkie emu i malutkie kiwi.

Pomimo że wspólny przodek
dzisiejszych ptaków latał,

wiele z nich w toku ewolucji

straciło tę zdolność.

Umiejętność latania ma wiele zalet.

Można uciec przed drapieżnikiem, polować

i podróżować na długie dystanse.

Latanie wiąże się też z wysokimi kosztami.

Wymaga dużo energii.

Ogranicza wagę i rozmiar ciała.

Nielot gromadzi energię,

żeby przetrwać na skąpym,

ubogim w składniki odżywcze pożywieniu.

Na przykład takahe południowy
z Nowej Zelandii

odżywia się prawie wyłącznie

miękkimi alpejskimi trawami.

U ptaków, które gniazdują
i żywią się na ziemi,

predyspozycja do bycia nielotem

jest jeszcze większa.

Gdy dany gatunek nie podlega
presji ewolucyjnej, żeby latać,

może całkowicie tego zaprzestać

w ciągu zaledwie kilku pokoleń.

Następnie przez tysiące lub miliony lat

ich organizm przystosowuje się
do nowych warunków.

Kości, dawniej puste,
żeby zmniejszyć wagę, gęstnieją.

Mocne pióra stają się puchate.

Skrzydła maleją,

a u niektórych gatunków zanikają.

Grzebień na mostku,
który przypomina kil statku,

stanowiący przyczep
dla mięśni piersiowych,

maleje lub całkowicie zanika.

Pingwiny stanowią wyjątek,

bo wykorzystują mięśnie
i grzebień na mostku do pływania.

Ptaki na ogół przestają latać,

gdy zadomowią się na wyspach,

na których nie ma drapieżników.

W zależności od czasu,
ile taki stan się utrzymuje,

ptaki ewoluują,
ale pozostają wrażliwe

na zmiany środowiska.

Osadnicy sprowadzają na wyspy psy,

koty i pasażerów na gapę, czyli gryzonie.

Te zwierzęta często polują na nieloty,

co może doprowadzić do ich zagłady.

W Nowej Zelandii gronostaje sprowadzone
przez europejskich osadników

zagrażają miejscowym gatunkom nielotów.

Niektóre całkowicie wymarły,
a inne są zagrożone.

Pomimo oszczędności energii
płynącej z bycia nielotem,

wiele gatunków ptaków

wkrótce może podzielić los dodo.

Jednak kilka nielotów przetrwało na lądzie

i żyje obok wielu drapieżników.

W przeciwieństwie do
małych gatunków nielotów,

które przychodzą i odchodzą,

te giganty są nielotami
od dziesiątek milionów lat.

Ich przodkowie pojawili się
w tym samym czasie,

co pierwsze małe ssaki.

Przetrwały dzięki ewolucji
i wzrostowi w tym samym czasie,

co ich drapieżcy, ssaki.

Większość z nich, jak emu i strusie,

przybrały na masie ciała do tego stopnia,

że skrzydła ich nie uniosą.

Ich nogi są silne, stopy - mocne,

a nowo rozwinięte mięśnie ud sprawiły,

że są niedoścignionymi biegaczami.

Wiele z tych ptaków
nie używa skrzydeł do lotu,

ale do innych celów.

Chowają pod nie głowę, żeby się ogrzać,

popisują się przed wybrankami,

chronią jaja,

a także sterują nimi
podczas biegu po równinach.

Nie latają, ale nadal używają skrzydeł.