Dedikodular, güven ve aşılar
-
0:02 - 0:04Dedikodular üzerine çalışıyorum.
-
0:04 - 0:05Sansasyonel dedikodular
-
0:05 - 0:09ya da stok marketlerini
iflas ettiren veya yükselten -
0:09 - 0:10türde dedikodular değil,
-
0:10 - 0:13kendi sağlığınızı ve dünyanın
sağlığını etkileyen -
0:13 - 0:15türde dedikodular üzerine çalışıyorum.
-
0:15 - 0:18Bir sürü sarımsak yemenin
-
0:18 - 0:19ya da çok su içmenin
-
0:19 - 0:22bizi koronavirüsten korumaya yardım
edeceği gibi. -
0:22 - 0:23Keşke etse.
-
0:24 - 0:27Dedikoduların kötü bir ünü var.
-
0:27 - 0:29Bir gerçek olarak değil,
-
0:29 - 0:30yanlış ya da sadece "bir dedikodu"
-
0:30 - 0:32olarak görülüyorlar.
-
0:33 - 0:36Ama yıllardır dedikodular
üzerine çalışıyorum -
0:36 - 0:39ve öğrendiğim tek bir şey varsa
o da hepsinin bir hikayesi olduğu. -
0:39 - 0:42Genellikle önemli bir hikaye.
-
0:42 - 0:48Araştırdığım en etkili ve korkutucu
dedikodu vakalarından bir tanesi -
0:48 - 0:51Kuzey Nijerya'daydı.
-
0:51 - 0:54UNICEF'in Küresel Bağışıklık programı
ile çalışıyordum. -
0:55 - 0:59Çok korkutucu bulduğum şey
dedikoduların kendisi değil -
0:59 - 1:02bu dedikoduların üzerindeki
evrensel etkiydi. -
1:03 - 1:05Dedikodular polyo aşısının
-
1:05 - 1:09aslında gebelik önleyici olduğunu,
-
1:09 - 1:12nüfusları kontrol ettiğini
-
1:12 - 1:15ya da AIDS'e neden olabileceğini
söylüyordu. -
1:16 - 1:20Hayır, hayır belki de CIA onları
gözetliyor ya da onlara güveniyordu. -
1:20 - 1:26Demek istediğim neden aynı
polyo aşısıyla insanların kapısını -
1:26 - 1:29tekrar tekrar çalsınlar ki?
-
1:29 - 1:32Çocuklar kızamıktan ölürken
-
1:32 - 1:35kimse kızamık aşısıyla çıkagelmedi.
-
1:38 - 1:41Bu, gerçeklerin hatasız
olmasıyla ilgili değildi. -
1:41 - 1:43Güvenle ilgiliydi.
-
1:43 - 1:45Yıkılmış güvenle ilgiliydi.
-
1:45 - 1:48Niye bu kadar güvensizlik var?
-
1:48 - 1:52Aslında özellikle güvenmeyen
anneler değildi. -
1:52 - 1:54Yerel liderlerdi,
-
1:54 - 1:55dini liderlerdi,
-
1:55 - 1:57yerel politik liderlerdi.
-
1:57 - 2:0011 ay boyunca o bölgedeki
-
2:00 - 2:02polyoyu yok etme çabalarını
-
2:02 - 2:07boykot etmeye karar veren
-
2:07 - 2:10Kano bölgesinin valisiydi.
-
2:10 - 2:12Bu kadar güvensizlik niye?
-
2:12 - 2:152003 yılıydı.
-
2:15 - 2:1811 Eylül'den 2 yıl sonraydı.
-
2:18 - 2:22Batı'nın, özellikle de Amerika
Birleşik Devletleri'nin -
2:22 - 2:26Müslümanlarla savaşta
olduğuna inanmışlardı. -
2:26 - 2:28Batı'nın, özellikle de ABD'nin
-
2:28 - 2:31polyoyu yok etme evrensel girişiminin
-
2:31 - 2:32büyük bir destekçisi
-
2:32 - 2:34ve fon sağlayıcısı
-
2:34 - 2:37olduğunu biliyorlardı.
-
2:37 - 2:38Kendi sebepleri vardı.
-
2:40 - 2:43O güven yetersizliği,
-
2:43 - 2:46o "sadece bir ya da iki dedikodu"
-
2:46 - 2:52saati sıfırlamaları
-
2:52 - 2:54ve 11 ay boyunca ve sonrasında
-
2:54 - 2:58kaybettikleri gelişmeyi kazanmak
için polyoyu yok etme programına -
2:58 - 2:59500 milyon dolara mal oldu.
-
2:59 - 3:06Polyo virüsünün Nijerya soyu
Endonezya'ya kadar -
3:06 - 3:0720 ülkeye seyahat etti.
-
3:09 - 3:11Bir dedikodunun bedeli.
-
3:12 - 3:16Nijerya vakası UNICEF'le
çalışırken araştırdığım -
3:16 - 3:17birçok vakadan bir tanesiydi.
-
3:17 - 3:22"UNICEF'in itfaiye yöneticisi"
unvanını aldım. -
3:23 - 3:24(Güler)
-
3:24 - 3:28O noktada hiç yeterli zamanımın
olmadığını fark ettim. -
3:28 - 3:32Yangınları söndürmekle çok meşguldüm
-
3:32 - 3:36ve sadece bireysel vakalara
neyin sebep olduğunu değil -
3:36 - 3:41neden dünyada böyle bir salgın olduğunu
anlamaya da zamanım yoktu. -
3:41 - 3:45UNICEF'den ayrıldım ve araştırmaya,
-
3:45 - 3:47uygulamalı araştırmalara geri döndüm.
-
3:47 - 3:542010'da Londra Hijyen ve Tropik
Tıp Okulu'nda -
3:54 - 3:58Aşı Güvenliği Projesi adını
verdiğim bir proje kurdum. -
3:58 - 4:01Antropologları, epidemiyolojistleri
-
4:01 - 4:03psikologları,
-
4:03 - 4:06dijital medya uzmanlarını
-
4:06 - 4:08ve matematiksel modelleyicileri topladım.
-
4:08 - 4:11Kendimize dedikoduların
-
4:11 - 4:14tarihi vakalarını
-
4:14 - 4:17ve etkilerini araştırma görevini alıyoruz.
-
4:17 - 4:21Erken işaretlerin ne olduğunu,
-
4:21 - 4:23bunları kuvvetlendiren faktörlerin
-
4:23 - 4:25ve etkilerinin ne olduğunu,
-
4:25 - 4:27nasıl ilgi çektiklerini
bulmaya çalışıyoruz. -
4:27 - 4:30Böylece ne aramamız gerektiğini,
-
4:30 - 4:32devletlere ve bağışıklık programlarına
-
4:32 - 4:37problemlerin erken işaretlerine
daha tetikte ve duyarlı olmalarında -
4:37 - 4:40nasıl yardım edebileceğimizi
anlayabiliriz. -
4:40 - 4:43Bu, bir erken uyarı sistemiydi.
-
4:43 - 4:472015'te bir aşı güven indeksi geliştirdik.
-
4:47 - 4:54İnsanların hangi ölçüde
aşıların önemli olduğuna, -
4:54 - 4:57güvenli, etkili olduklarına,
-
4:57 - 4:59işe yaradıklarına
-
4:59 - 5:01ve bir şekilde dini inançlarına
-
5:01 - 5:04uygun olduğuna katılıp katılmadıklarını
ölçmeye çalışan bir anket. -
5:04 - 5:08Bu anketi dünya çapında
binlerce insana sorduk. -
5:08 - 5:14Güven ve inançla ilgili her şeyden
haberdar olmaya çalıştık. -
5:14 - 5:20Ama aynı zamanda daha da önemlisi o
güvenin artmasına ya da azalmasına baktık -
5:20 - 5:23çünkü ne zaman azalmaya
başladığını görmek istedik -
5:23 - 5:26işte o zaman dört elle sarılma zamanıydı,
-
5:26 - 5:30Nijerya'da olduğu gibi bir kriz olmadan
önce oraya ulaşma zamanıydı. -
5:32 - 5:37Aynı zamanda birçok dilde dünya çapında
7/24 medya ve sosyal medya -
5:37 - 5:38gözetimi kurduk.
-
5:38 - 5:43Aşı sohbetlerinde neler
olduğunu dinledik, -
5:43 - 5:47düşüncelerdeki dikkat etmemiz
gereken erken endişeleri -
5:47 - 5:49ve değişimleri toplamaya çalıştık.
-
5:49 - 5:54Halkın ne düşündüğünü ve nasıl
etkileşim kurabileceğimizi -
5:54 - 5:56anlamak için
-
5:56 - 6:00farklı türdeki bilgilerle
bir ekosistem yarattık. -
6:00 - 6:02Erken işaretleri arıyoruz.
-
6:02 - 6:03Bir tanesini bulduğumuzda
-
6:03 - 6:07bu işaretin yanlış bilgi olup olmadığını
-
6:07 - 6:10ya da bilmemiz gereken bir şeylerin
dönüp dönmediğini -
6:10 - 6:11anlamaya çalışan
-
6:12 - 6:14o ortamdaki yerel zihne sahip
-
6:14 - 6:17birkaç ülkedeki işbirlikçilerle
evrensel ağlarımız var. -
6:17 - 6:19Londra'da daha büyük
bir resme sahibiz. -
6:19 - 6:24Dedikodu sürülerinin sadece yerel
olarak seyahat etmesini değil -
6:24 - 6:25ülkeden ülkeye sıçramasını izliyoruz.
-
6:25 - 6:29Japonya'dan Kolombiya'ya,
Avrupa üzerinden çevresine -
6:29 - 6:31sıçradıklarını gördük.
-
6:31 - 6:32Hareket halindeler.
-
6:32 - 6:36Aşırı bağlı bir çevrede yaşıyoruz.
-
6:36 - 6:39Bu, büyüleyici bulduğumuz
şeylerden biri -
6:39 - 6:41ve 10 yılda çok şey öğrendik.
-
6:41 - 6:44Bu bizim 10. yıldönümümüz.
-
6:44 - 6:47Bu dedikodu problemi dün
başlayan bir şey değildi. -
6:47 - 6:48Evrensel gözetimimizde
-
6:48 - 6:51öğrendiğimiz şeylerden bir tanesi
-
6:51 - 6:55Avrupa'nın dünyadaki en şüpheci
bölge olduğuydu. -
6:55 - 6:57Aslında ödülü Fransa kazandı.
-
6:58 - 6:59(Gülüşmeler)
-
6:59 - 7:00Açık ara.
-
7:00 - 7:04Aslında bu dedikodulardan bazıları
dünyanın diğer bölgelerine seyahat etti. -
7:05 - 7:07Ama biz Avrupa'yı anlamaya çalışıyorduk.
-
7:07 - 7:09Neden Avrupa?
-
7:09 - 7:11En şüpheci tavrın
-
7:11 - 7:13Amerika'da olduğunu sanmıştım
-
7:13 - 7:15ama oldukça yanılmışım.
-
7:15 - 7:18Birlikte çalıştığımız bir
iş arkadaşımız, siyaset bilimci -
7:18 - 7:20Jon Kennedy
-
7:20 - 7:2428 Avrupa ülkesinden
topladığımız veriyi aldı, -
7:24 - 7:26inceledi
-
7:26 - 7:28ve politik görüş
oylamasıyla ilişkilendirdi. -
7:29 - 7:31Peki ne buldu?
-
7:31 - 7:37Yüksek ihtimalle popülist bir partiye
oy verecek olanların -
7:37 - 7:41aynı zamanda aşıların önemli,
güvenli ve etkili olduğu görüşüne -
7:41 - 7:44katılmayanlar olduğunu buldu.
-
7:44 - 7:46Ne öğrendik?
-
7:46 - 7:51Aşılar bizi saran politik ve sosyal
-
7:51 - 7:53türbülanstan kaçamıyorlar.
-
7:53 - 7:58Bilim insanları bu şüphe,
soru ve güvensizlik tsunamisine -
7:58 - 8:01hazırlıklı değillerdi.
-
8:01 - 8:06Neden aşılar dayanıklılık
için bu kadar uygun? -
8:06 - 8:08Birkaç şey tanımladık,
-
8:08 - 8:09biri hariç:
-
8:09 - 8:12Talep eden, düzenleyen
ve bazen aşıları öneren -
8:12 - 8:18ya da sıklıkla öneren ve bazen talep eden
-
8:18 - 8:21çoğunlukla devlet
tarafından sağlanıyorlar. -
8:22 - 8:24Büyük işletmeler aşıları yapıyor
-
8:24 - 8:28ve ne kuruluşlar ne devlet
ne de büyük işletmeler -
8:28 - 8:31bu günlerde güven sıralamasında
üst sıralarda. -
8:31 - 8:35Bir de aşıları bulan ve geliştiren
bilim insanları var. -
8:35 - 8:37Oldukça seçkin kişiler
-
8:37 - 8:39ve kamuya ulaşamıyorlar,
-
8:39 - 8:42en azından konuştukları dil ulaşamıyor.
-
8:43 - 8:48Üçüncüsü, bu günlerde sosyal medyayla
aşırı bağlı bir çevredeyiz. -
8:48 - 8:51İnsanlar kendi özgür görüşlerini,
-
8:51 - 8:55endişelerini, kuruntularını,
kaygılarını paylaşabiliyor, -
8:55 - 8:59kendileri gibi düşünen ve kaygılarının
-
8:59 - 9:05dikkate değer olduğu görüşünde
bir sürü insan buluyorlar. -
9:05 - 9:06Sonunda,
-
9:06 - 9:11aşılar gezegendeki her
canlının hayatına dokunuyor. -
9:11 - 9:13Suyun dışında
-
9:13 - 9:16her hayata dokunan başka hangi
-
9:16 - 9:19sağlık girişimi var?
-
9:19 - 9:22Eğer engellemek için bir şey arıyorsanız
-
9:22 - 9:24bu mükemmel bir evre.
-
9:25 - 9:29Belki de bu daha çok dikkat etmemiz
ve olaylara karşı olan -
9:29 - 9:33güvenimizi tekrar inşa etmemiz gereken
nedenlerden bir tanesi. -
9:33 - 9:36İnsanlar her türde soruyu soruyor.
-
9:36 - 9:38Neden aşılar var?
-
9:38 - 9:40Bunlar sosyal medyada
-
9:40 - 9:44duyduğumuz türde şeyler,
-
9:44 - 9:50neden çocuğum kişisel bir aşılama
programına sahip olamıyor? -
9:50 - 9:53Bu kadar çok aşının hikmeti ne?
-
9:54 - 9:58Diğer tüm içeriklere ve
koruyuculara ne demeli? -
9:58 - 10:00Onlar deli insanlar değiller,
-
10:00 - 10:02eğitimsiz değiller,
-
10:02 - 10:04aslında hepsi endişeli anneler.
-
10:05 - 10:10Ama bazıları bana geldi ve "göz ardı
edilmiş hissediyoruz, -
10:10 - 10:14bir soru sorduğumuzda
yargılanmış hissediyoruz, -
10:14 - 10:16hatta şeytan gibi gösterilmiş hissediyoruz
-
10:16 - 10:19belki aşı karşıtı bir
grubun parçasıyızdır." dedi. -
10:20 - 10:23Yani dinlememiz gereken bazı şeyler var.
-
10:23 - 10:25Belki de bu, neden geçen yıl
-
10:25 - 10:27bir araştırmanın
-
10:27 - 10:312019'da 6 ayda,
-
10:33 - 10:35online olarak
-
10:35 - 10:36yüzlerce kişiyle
-
10:36 - 10:40sosyal medyadaki 100 milyon farklı
kullanıcıyla yapıldığının, -
10:40 - 10:46birçok bireyin kendilerini
sosyal medya gruplarında -
10:46 - 10:48pozitif görüşte ifade
etmesine rağmen -
10:48 - 10:49grup olarak
-
10:49 - 10:51en negatif görüşe sahip olanların
-
10:51 - 10:55aşı olup olmamak konusunda
kararsız olduklarına -
10:55 - 11:00sohbetleri ikna ettiklerini
bulmasının sebebidir. -
11:00 - 11:01Aşı karşıtı olarak tanımladığımız
-
11:01 - 11:04bir hayli negatif görüş,
-
11:04 - 11:06kararsızlığı aşı yanlısı gruplardan
-
11:06 - 11:11%500 daha hızlı
-
11:11 - 11:14kuvvetlendiriyorlardı.
-
11:14 - 11:17%500 daha hızlı.
-
11:17 - 11:19Daha atik ve duyarlılardı
-
11:19 - 11:21ve dinliyorlardı.
-
11:21 - 11:24Birçok insan aşıların iyi olduğuna
-
11:24 - 11:26ve önemine inanıyor.
-
11:26 - 11:29Ama bu inanç saldırı altında.
-
11:29 - 11:34Sohbet için daha çok
fırsat oluşturmalıyız. -
11:34 - 11:36Bunu yapmanın yolları var.
-
11:36 - 11:38Sağlık uzmanları için
yetkilerinin sorgulandığı -
11:38 - 11:42sohbetlerde bulunmak kolay değil.
-
11:42 - 11:44Rahatsız edici.
-
11:44 - 11:48Bütün bu soruları dinlemek
için de çok meşguller. -
11:48 - 11:50Ama bunun için bir şey yapmalıyız
-
11:50 - 11:54çünkü sadece bir sohbet isteyen
-
11:54 - 11:57birçok endişeli aileyi kaybediyoruz.
-
11:57 - 12:02Bekleme odalarında oturmaları,
-
12:02 - 12:04yardım hattında,
online sohbet forumlarında, -
12:04 - 12:06sohbet kutularında olmaları için
-
12:06 - 12:08eğitilmiş gönüllüler bulmalıyız.
-
12:08 - 12:11Okuldaki küçük çocuklara
-
12:11 - 12:14bağışıklılık sistemini öğretmeli
-
12:14 - 12:15ve aslında onlara,
-
12:16 - 12:18"Küçük kardeşinin olduğu
aşıyı biliyor musun, -
12:18 - 12:23o sadece senin doğal bağışıklık
sistemini canlandırdı." demeliyiz. -
12:23 - 12:26Bu müthiş ve nedeni de bu.
-
12:27 - 12:29O güveni inşa etmeliyiz,
-
12:29 - 12:31dinlemeliyiz.
-
12:32 - 12:35Bütün o sorgulamalara rağmen
-
12:35 - 12:37ki bir sürü var.
-
12:37 - 12:40Birçok insandan duyuyorum,
-
12:41 - 12:42ben iyimser biriyim.
-
12:42 - 12:47Benim iyimserliğim genç nesille.
-
12:47 - 12:53Sosyal medyanın, yanlış haberlerin
-
12:53 - 12:55yanlış kimliklerin
-
12:55 - 12:57risklerinin farkında olan
-
12:57 - 12:58genç nesille.
-
13:00 - 13:03Bilimi kucaklamaya başlıyorlar.
-
13:03 - 13:08Bazıları, anneleri aşı yapılmasını
reddeden bir grup çocuk. -
13:10 - 13:132019'un geçen baharında
-
13:13 - 13:1718 yaşındaki Ethan Lindenberger
-
13:17 - 13:20Reddit'e girdi ve bir paylaşım yaptı.
-
13:22 - 13:25"Annem aşılara inanmıyor.
-
13:25 - 13:27Otizme neden olduklarını
düşündüğünden çok endişeli. -
13:27 - 13:30Aslında buna çok inanıyor.
-
13:30 - 13:32Ama ben 18 yaşındayım.
-
13:32 - 13:34Lise son sınıf öğrencisiyim.
-
13:34 - 13:36Araba kullanabiliyorum, oy verebiliyorum
-
13:36 - 13:39ve gidip kendi aşımı kendim olabilirdim.
-
13:39 - 13:41Nerede olmam gerektiğini
söyleyebilecek birisi var mı?" -
13:41 - 13:44Bu paylaşım çok yayıldı.
-
13:44 - 13:48Genç bir hareket başlattı.
-
13:49 - 13:52Ethan'ı geçen sonbaharda AB'deki bir
-
13:52 - 13:56Küresel Aşı Zirvesi
konferansında gördüm. -
13:56 - 13:58Bütün bir oturumun önünde
-
13:58 - 14:00etkileyici bir şekilde konuştu,
-
14:00 - 14:02çok etkilendim.
-
14:03 - 14:05Kendi hikayesini anlattı
-
14:05 - 14:06ve gruba
-
14:06 - 14:10"Herkes yanlış bilgi hakkında konuşuyor
-
14:10 - 14:14ama size farklı türdeki bir
yanlış bilgiyi söylemek istiyorum -
14:14 - 14:19ve bu yanlış bilgi annem gibi insanların,
-
14:19 - 14:21ki kendisi sevgi dolu bir anne,
-
14:21 - 14:26bana aşı yaptırmadığı için kötü
insanlar olduğunu söylüyor. -
14:26 - 14:31Hepinize söylemek istiyorum
ki bana aşı yaptırmadı -
14:31 - 14:33çünkü beni seviyor
-
14:33 - 14:38çünkü bunun benim için en
iyi şey olduğuna inanmıştı. -
14:38 - 14:39Ben farklı düşünüyorum
-
14:39 - 14:42ve onun düşüncelerini asla değiştiremem
-
14:42 - 14:44ama o kötü bir insan değil." dedi.
-
14:45 - 14:48Bu bir gençten gelen mesajdı.
-
14:48 - 14:52Empati, nezaket ve anlayış.
-
14:53 - 14:57Sahte dedikoduları çürütmek için
-
14:57 - 14:59bilimsel bilgi bolluğuna sahibiz.
-
15:00 - 15:02Bu bizim problemimiz değil.
-
15:02 - 15:04Bizim ilişki sorunumuz var,
-
15:04 - 15:06yanlış bilgi sorunumuz yok.
-
15:06 - 15:09Yanlış bilgi semptomdur,
-
15:09 - 15:11sebep değildir.
-
15:11 - 15:13Eğer insanlar güvenirse
-
15:13 - 15:17daha büyüğünün önüne geçmek
için küçük bir riske katlanacaklardır. -
15:17 - 15:21İstediğim ve umduğum tek şey
-
15:21 - 15:25tıp ve sağlık topluluğu olarak bizlerin
-
15:25 - 15:29bizim görüşümüze katılmayan insanlarla
-
15:29 - 15:31verimli bir şekilde etkileşim kurmak için
-
15:31 - 15:33medeni cesaret ve tevazuya
sahip olmamız. -
15:33 - 15:36Tıpkı Ethan'ın yaptığı gibi.
-
15:36 - 15:37Umarım öyle olur.
-
15:37 - 15:38Teşekkür ederim.
-
15:38 - 15:40(Alkış ve tezahürat)
- Title:
- Dedikodular, güven ve aşılar
- Speaker:
- Heidi Larson
- Description:
-
Neden insanlar aşılara güvenmiyor? Antropolog Heidi Larson tıbbi dedikoduların dünya çapında nasıl oluştuğunu, yayıldığını ve aşılara karşı direnci yükselttiğini keşfediyor. Aşılar onları saran "politik ve sosyal türbülans"tan kaçamazken hastalıkların yayılmasını durdurmanın ilk adımının insanlarla konuşmak, onları dinlemek ve güveni tekrar inşa etmek olduğunu söylüyor.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 15:54
Cihan Ekmekçi approved Turkish subtitles for Why rumors about vaccines spread -- and how to rebuild trust | ||
Cihan Ekmekçi edited Turkish subtitles for Why rumors about vaccines spread -- and how to rebuild trust | ||
Beyza Çınar accepted Turkish subtitles for Why rumors about vaccines spread -- and how to rebuild trust | ||
Beyza Çınar edited Turkish subtitles for Why rumors about vaccines spread -- and how to rebuild trust | ||
Beyza Çınar edited Turkish subtitles for Why rumors about vaccines spread -- and how to rebuild trust | ||
Sara Ozturk edited Turkish subtitles for Why rumors about vaccines spread -- and how to rebuild trust | ||
Sara Ozturk edited Turkish subtitles for Why rumors about vaccines spread -- and how to rebuild trust | ||
Sara Ozturk edited Turkish subtitles for Why rumors about vaccines spread -- and how to rebuild trust |