Πώς η ανθεκτικότητα στις καταστροφές σώζει ζωές | Ντέρικ Τιν | TEDxUniMelb

Οι καταστροφές είναι στο κατώφλι μας και έχουν περισσότερα θύματα από ποτέ. Από φυσικές καταστροφές μέχρι τρομοκρατικές ενέργειες, αυτά τα γεγονότα έχουν αυξηθεί σε κλίμακα και σε συχνότητα. Πόσο προετοιμασμένοι είμαστε, και τι κάνετε για να αυξήσετε την ανθεκτικότητά σας; Ο Ντέρικ εκθέτει τις απόψεις του για την συλλογική ανθεκτικότητα στις καταστροφές στην κοινωνία μας.

Ο Δρ. Ντέρικ Τιν είναι γιατρός με πείρα στην διαχείριση καταστροφών με πολλά θύματα. Στο παρελθόν έλαβε μέρος σε θαλάσσιες διασώσεις και στήσιμο νοσοκομείων σε πεδία καταστροφών. Έλαβε την υποτροφία της Κοινοπολιτείας για το 2019 από το Ινστιτούτο Ανθεκτικότητας στις Καταστροφές της Αυστραλίας (Australian Institute of Disaster Resilience) για την μελέτη του στον τομέα της διαχείρισης καταστροφών.

Αυτή η ομιλία δόθηκε σε μια εκδήλωση TEDx, χρησιμοποιώντας τη μορφή των συνεδρίων TED αλλά με ανεξάρτητη παραγωγή από μια τοπική κοινότητα. Μάθετε περισσότερα στο http://ted.com/tedx

Τι σας έρχεται στο μυαλό

όταν ακούτε για τον πρόσφατο σεισμό

που κατέστρεψε πόλεις
και σκότωσε χιλιάδες;

Ή για ένα ακόμα κύμα ζέστης ή ξηρασίας
που κτύπησε την ήπειρό μας;

Νοιώθετε λύπη και συμπόνοια

ή την επιθυμία να βοηθήσετε;

Ή μήπως σας κούρασε

ο συνεχής βομβαρδισμός
από ειδήσεις για καταστροφές.

Αλλά σκεφτήκατε ποτέ,

«Και αν είχε συμβεί σε μένα αυτό;»

Είμαι ο Ντέρικ Τιν, και σήμερα θα σας πω
για το πώς οι σεισμοί σώζουν ζωές

και το πώς αυτή η ομιλία ίσως μια μέρα
σώσει και την δική σας.

Στο παρελθόν, όταν συνέβαινε
κάποια καταστροφή,

η πρώτη μας σκέψη ήταν ότι κάτι κάναμε
που δυσαρέστησε τους θεούς.

Γινόμασταν στόχος της οργής των θεών.

Αλλά η επιστήμη μας λέει άλλα,

ότι δηλαδή εμείς οι άνθρωποι
έχουμε παίξει ρόλο

στην κλιματική αλλαγή που αντιμετωπίζουμε,

που προκαλεί όλο και συχνότερα
και σοβαρότερα περιβαλλοντικά συμβάντα.

Έστω και αν δεν πιστεύετε
στην κλιματική αλλαγή,

ένας σεισμός εδώ σήμερα

θα επηρεάσει πολύ περισσότερους ανθρώπους

από τον ίδιο ακριβώς σεισμό
στο ίδιο μέρος 100 χρόνια πριν,

απλά και μόνον λόγω της αύξησης
της πυκνότητας του πληθυσμού.

Αναμφίβολα οι καταστροφές σήμερα

επηρεάζουν περισσότερους
ανθρώπους από ποτέ.

Πέρασα ένα μεγάλο μέρος της καριέρας μου
ασχολούμενος με καταστροφές,

στον Ινδικό Ωκεανό και τον νότιο Ειρηνικό,

βοηθώντας σε θαλάσσιες διασώσεις
και στήνοντας νοσοκομεία σε εστίες κρίσης.

Εδώ είμαι σε μια
από τις πρώτες αποστολές.

Στην κάτω δεξιά γωνία είναι
μια ζωγραφιά από ένα παιδάκι

που σώσαμε

και η ζωγραφιά ήταν μέρος των τραυμάτων,
και της θεραπείας του μέσω της τέχνης.

Η δουλειά, όπως θα φαντάζεστε,

είναι πολύ τραυματική
για μας που κάνουμε τις διασώσεις.

Είναι πολύ τραυματική και για όσους
προσπαθούμε να σώσουμε,

και επίσης για τις κοινότητες

που βλέπουν και πολλές φορές
εμπλέκονται στην δοκιμασία.

Όταν αποφάσισα να γίνω γιατρός,

ήξερα ότι θα έβλεπα τραυματικά θεάματα,

και θα έβλεπα τον θάνατο.

Αυτή είναι η καθημερινότητά μου
στο τμήμα διάσωσης όπου δουλεύω.

Και ακριβώς πριν την πρώτη μου αποστολή

ένοιωθα ότι, με 10 χρόνια πείρα
στα επείγοντα περιστατικά,

ήμουν έτοιμος.

Και όμως δεν ήμουνα.

Όση εκπαίδευση ή εξάσκηση και να κάνεις
τίποτα δεν σε προετοιμάζει για την στιγμή

που ο άνθρωπος που μόλις έσωσες βγάζει
μια φωτογραφία της μικρής του κόρης

και σε ρωτάει αν την έχεις δει,

κι εσύ ξέρεις ότι πνίγηκε.

Όση εκπαίδευση ή εξάσκηση και να κάνεις
τίποτα δεν σε προετοιμάζει για την στιγμή

που θα πρέπει να μπεις
σε ένα αυτοσχέδιο νεκροτομείο

με πτώματα μέχρι το ταβάνι,

όπου θα πρέπει να ανοίξεις τις σακούλες
και να κάνεις αναγνώριση των πτωμάτων.

Αυτές οι στιγμές μου προκάλεσαν
σκοτεινές σκέψεις.

Είχαν μεγάλη επίδραση επάνω μου.

Και με έκαναν να αναρωτηθώ

αν κάποιος με το παρελθόν
και την πείρα μου

μπορούσε να επηρεαστεί
τόσο πολύ από όλο αυτό,

πώς θα αντιδρούσατε εσείς

σε μια παρόμοια περίπτωση;

Με έκανε να αναρωτηθώ

τι κάνει ένα άτομο ή μια κοινότητα
να συνέλθει καλύτερα ή γρηγορότερα

μετά από μια τόσο τραυματική εμπειρία;

Και αυτό είναι το μήνυμα
που θέλω να σας περάσω σήμερα:

την σημασία της ομαδικής ανάκτησης.

Η ανάκτηση είναι η ικανότητα
να υπερνικά κανείς το άγχος

και να ξεπερνά ένα τραυματικό γεγονός,
δημιουργώντας ένα νέο πρότυπο.

Η ατομική και ομαδική ανάκτηση

είναι ο σημαντικότερος παράγοντας

που βοηθά τις κοινότητες
να συνέλθουν μετά από ένα γεγονός.

Χρειάζεται χρόνο,

χρειάζεται προσπάθεια,

και τα αποτελέσματα δεν είναι
εμφανή ή μετρήσιμα.

Επίσης δεν είναι και τόσο δύσκολο.

Όλα εξαρτιούνται από την ύπαρξη
κάποιου Σχεδίου Β,

την ύπαρξη μιας καλής αλληλοϋποστήριξης
στις τοπικές κοινότητες,

γνωρίζοντας τους γείτονες,

ξέροντας τις δυνατότητες της περιοχής,

και σε συνεργασία με δημόσιους
και ιδιωτικούς φορείς

να δημιουργηθεί το συγκεκριμένο Σχέδιο Β.

Να ενδυναμωθούν οι άνθρωποι
και οι κοινότητες

για να πάρουν ενεργά
την ευθύνη στα χέρια τους

για ευημερία, ασφάλεια και υγεία,
για τον εαυτό τους και για τους άλλους.

Μετά τις διασώσεις,

μπόρεσα να μιλήσω
με κατοίκους της περιοχής,

και με εξέπληξε η αντιμετώπισή τους.

Έχουν μονίμως έλλειψη πόρων.

Δεν έχουν καλή τηλεφωνική δυνατότητα,

το διαδίκτυο είναι ανύπαρκτο.

Συχνά τα τρόφιμα
παίρνουν εβδομάδες να φτάσουν.

Και όμως είναι πολυμήχανοι
και αυτο-εξαρτώμενοι.

Έχουν ηγέτες στην βιομηχανία,
πρεσβύτερους και ηγέτες νεολαίας,

και συνεργάζονται όλοι μαζί,
δημιουργώντας ένα δίκτυο συνεργασίας,

και συνεχώς ασχολούνται με πιθανά σενάρια.

Είναι κοινή πρακτική
σε αγροτικές περιοχές της Αυστραλίας,

κυρίως γιατί έπρεπε να αναπτύξουν
αυτούς τους μηχανισμούς επιβίωσης

για να ξεπεράσουν
τις καθημερινές προκλήσεις

και τις απρόβλεπτες καταστάσεις
με τις οποίες τους ξαφνιάζει η φύση -

πλημμύρες, δασικές πυρκαγιές και ανομβρία.

Όλες αυτές οι εμπειρίες και τα μαθήματα
σε αυτές τις καταστροφές

βοηθούν αυτές τις κοινωνίες να είναι
πιο προετοιμασμένες στο μέλλον.

Όταν γυρνάω από κάποια αποστολή -

συνήθως σε κάποια απομονωμένη
κοινότητα που δεν ξέρουν πολλοί -

πίσω στο Σίδνεϊ ανοίγω το κινητό μου,

και σκέφτομαι, «Τέλεια! Επιτέλους
διαδίκτυο στο κινητό μου!

Είναι καταπληκτικό!»

Δεν χρειάζεται να μετράω τις μπουκιές μου,

μπορώ να παραγγείλω ό,τι θέλω.

Μπορώ να βλέπω Netflix χωρίς παύσεις.

(Γέλια)

Και σκέφτομαι

«Πώς επέζησα όλες αυτές τις εβδομάδες

χωρίς τις τεχνολογικές μου πολυτέλειες;»

Και θα σας πω πώς το έκανα.

Αντί να έχω διαδίκτυο στο κινητό μου,

κάθε μέρα πήγαινα στην καφετέρια
της γειτονιάς μου,

όπου είχαν Wi-Fi.

Με τον καιρό τους γνωρίζεις όλους.

Με τι ασχολούνται, πόσο καιρό είναι εκεί.

Μαθαίνεις με ποιους ανταλλάζουν μειλ,
ποια σκορ τσεκάρουν,

και έχεις μια επικοινωνία με ανθρώπους.

Αντί να παραγγέλνω απ' έξω,

κάθε πρωί πήγαινα με τα πόδια
στο κοινοτικό κτίριο

όπου οι κάτοικοι μαγειρεύουν
και πουλάνε φαγητό.

Δεν ξέρεις από πριν τι θα βρεις,

γιατί εξαρτάται κυρίως από τα υλικά
που θα βρουν την προηγούμενη βδομάδα.

Και θυμάμαι ακόμα
την πρώτη φορά που πήγα εκεί.

Ήταν πολύ εκλεκτή κουζίνα.

Είχαν ρότι από την Μαλαισία,

κάποια ζυμαρικά,

τηγανιτά ντόνατς!

Σκέφτηκα: «ΟΚ, ας πάρω
τηγανιτά ντόνατς για πρωινό!»

(Γέλια)

Και όταν είσαι ο καινούριος,

κυρίως όταν μαθευτεί ότι εργάζεσαι
στον τομέα της υγείας,

δείχνουν περισσότερο ενδιαφέρον

για το τι κάνεις, το γιατί βρίσκεσαι εκεί
και το πόσο θα μείνεις.

Οπότε αντί να είμαι στο δωμάτιό μου
και να παρακολουθώ Netflix,

με προσκαλούσαν σε καταπληκτικές
εκδηλώσεις στην κοινότητα

και έγινα μέλος της παρέας τους.

Αυτό που κατάλαβα πολύ σύντομα,

ήταν ότι όλες αυτές
οι στιγμές και οι συνομιλίες

ήταν ο υποσυνείδητος τρόπος της κοινότητας
να κτίζει την δυνατότητα ανάκτησης.

Και αυτό δεν συμβαίνει
στις μεγάλες πόλεις.

Σήμερα το 85% των κατοίκων
της Γης ζει σε πόλεις.

Και μπορεί από οικονομική άποψη

να είμαστε πιο ευέλικτοι
από όσους ζουν εκτός πόλης,

αλλά οι υπερβάσεις μας
και η τεχνολογική μας εξάρτηση

σε συνδυασμό με την αύξηση του πληθισμού

μας θέτουν σε διαφορετικούς κινδύνους,

οι οποίοι είναι απρόβλεπτοι
και μεταβάλλονται συνεχώς.

Και διαπιστώνουμε ότι γνωστές καταστροφές

κάνουν την εμφάνισή τους
με διαφορετικούς τρόπους

και καινούριες καταστροφές

εμφανίζονται με τρόπους
που δεν μπορούμε καν να φανταστούμε.

Ας πάρουμε τους σεισμούς Τοχοκου
στην Ιαπωνία το 2011.

Ένας σεισμός προκάλεσε ζημιές στην υποδομή

και πυροδότησε τσουνάμι,

που έφερε πλημμύρες
στην πυκνοκατοικημένη ακτή.

Τα φράγματα που θα μας προστάτευαν
σε περίπτωση πλημμύρας

και θα μας προμήθευαν με νερό

έπαθαν ζημιές και ξεχείλισαν

και προκάλεσαν ακόμα μεγαλύτερη ζημιά.

Οι ατομικοί αντιδραστήρες

που θα μας έδιναν ενέργεια

κατέρρευσαν,

και όχι μόνο μείναμε χωρίς ενέργεια,

αλλά δημιουργήθηκε
και κίνδυνος ραδιενέργειας.

Αυτή η καταστροφή
προκάλεσε 15.000 θανάτους.

Και μιλάμε για την Ιαπωνία,

μια από τις πιο τεχνολογικά
ανεπτυγμένες χώρες στον κόσμο

που αντιμετώπιζε σεισμούς από πάντα.

Και όμως υπέστη

μια από τις μεγαλύτερες καταστροφές
στην πρόσφατη ιστορία του κόσμου.

Η Αυστραλία σαν ήπειρος
δεν είναι επιρρεπής σε σεισμούς

και είμαστε πολύ τυχεροί

που δεν έχουμε υψηλό δείκτη κινδύνου

και έχουμε μεγάλη ανθεκτικότητα.

Έχουμε όμως κυκλώνες,
ανομβρίες και δασικές πυρκαγιές.

Και ας μην ξεχνάμε
τις τρομοκρατικές επιθέσεις

ή τις ασθένειες που δεν έχουν σύνορα.

Θυμηθείτε το ΣΟΑΣ (SARS) το 2003,

το αναπνευστικό σύνδρομο
που σάρωσε την Νότια Ασία;

Ή τον Έμπολα,

όταν ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας

κήρυξε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης
σε παγκόσμια κλίμακα;

Φέτος είχαμε ένα από τα πιο
πολύνεκρα ξεσπάσματα γρίπης

της τελευταίας δεκαετίας
εδώ στην Αυστραλία.

Οπότε δεν ξέρουμε αν κάτι πολύ χειρότερο

θα εμφανιστεί ξαφνικά

για να αφανίσει πυκνοκατοικημένες πόλεις

και να επιβαρύνει ένα ήδη
βαρυφορτωμένο σύστημα υγείας;

Οι καταστροφές είναι πολύπλοκες,

οι πόροι είναι περιορισμένοι.

Ίσως να μην μπορέσουμε
να έρθουμε να σας σώσουμε.

Πρέπει να απαλλαγούμε από τη σκέψη:
«κάποιος θα έρθει να με σώσει»,

να την αντικαταστήσουμε με αυτόνομους
τρόπους αντιμετώπισης.

Και αν δεν έρχεται βοήθεια;

Ποιο είναι το Σχέδιο Β;

Οι κάτοικοι της Νέας Ορλεάνης το έμαθαν
μετά από τον τυφώνα Κατρίνα.

Οι περισσότεροι από εσάς δεν φαντάζονται

το να γίνει κάποια καταστροφή
στο μέρος που ζείτε.

Και έχετε δίκιο, είναι κάτι σπάνιο.

Αλλά αυτό δεν σημαίνει
ότι οι επιπτώσεις δεν θα είναι μεγάλες.

Θα περιγράψω κάτι
που μπορείτε να φανταστείτε.

Ας πούμε μια παρατεταμένη
διακοπή ρεύματος.

Πόσο καιρό μπορείτε να επιβιώσετε;

Εγώ πιστεύω θα μπορούσα
μια-δυο μέρες χωρίς πρόβλημα.

Μετά θα αποφορτιστεί το κινητό μου,

δεν θα έχω ίντερνετ,

και δεν θα έχω τρόπο να καλέσω βοήθεια.

Και αν γλιστρήσω στο σκοτάδι
και σπάσω το πόδι μου;

Τι θα κάνω τότε;

Μια έρευνα που έγινε στις ΗΠΑ έδειξε
ότι 54% των κατοίκων που ζουν σε πόλεις

έχουν λίγη ή καθόλου
εμπιστοσύνη στους γείτονες.

Και όμως όταν έρθει μια καταστροφή,
ο γείτονας ίσως να είναι η μόνη ελπίδα.

Ρωτήστε τον εαυτό σας.

Πόσο καλά ξέρω τον γείτονά μου;

Αρκετά ώστε να λέω «καλημέρα» κάθε πρωί;

Προφανώς.

Ίσως αρκετά ώστε να του δώσω
κλειδί του σπιτιού

σε περίπτωση που θα κλειδωθώ έξω;

Αλλά τον ξέρω αρκετά καλά

ώστε να του εμπιστευτώ τη ζωή μου;

Όταν το Σικάγο είχε καύσωνα το 1995

το Όμπορν και το Έγκλεγουντ
ήταν δύο προάστια

που ήταν σχεδόν ίδια δημογραφικά.

Αλλά το ένα είχε δεκαπλάσιους θανάτους

γιατί δεν είχε κοινωνική
συνοχή στον ίδιο βαθμό

που είχε το άλλο.

Ο Αμερικανός κοινωνιολόγος
Έρικ Κλίνενμπεργκ,

έγραψε γι αυτό στο βιβλίο του

και το ονόμασε «κοινωνική αυτοψία»
της καταστροφής στο Σικάγο.

Οι συνθήκες της γειτονιάς
που μας απομονώνουν όταν όλα είναι καλά

μπορεί να στοιχίσουν ζωές
σε μια κακή στιγμή.

Και από την δεκαετία του '90 και μετά
τα πράγματα χειροτέρευσαν.

Παρόλο που είμαστε πιο συνδεδεμένοι

και παρόλο που ζούμε
σε μια κοινωνία υπερβάσεων

πρόσφατες μελέτες δείχνουν

ότι η κοινωνική απομόνωση
είναι «η σύγχρονη πανούκλα».

Μια από τις δυσκολίες του να είμαστε
καλύτερα προετοιμασμένοι

είναι το να πείσουμε εσας

ότι χρειάζεται να επενδύσετε
προσπάθεια και χρόνο

για να προετοιμαστείτε για ένα γεγονός
που μπορεί να μην συμβεί ποτέ.

Η ανθρώπινη μας φύση
σημαίνει ότι εστιάζουμε

πολύ περισσότερο στην αντίδραση
και στην ανάκτηση

παρά στην περίοδο πριν την καταστροφή.

Αλλά με όσα ξέρουμε σήμερα

βλέπουμε ότι όσο περισσότερο εστιάσουμε
στην πρόληψη και την προετοιμασία

τόσο λιγότερες θα είναι οι επιπτώσεις
μετά την καταστροφή.

Υπολογίζεται ότι για κάθε δολάριο

που ξοδεύουμε σε στρατηγικές
για την αντιμετώπιση καταστροφών

εξοικονομούμε περίπου
έξι δολάρια στη συνέχεια.

Πολλοί θα έλεγαν ότι αν κάναμε περισσότερα

σε σχεδιασμό πριν συμβεί η καταστροφή,

οι τεχνητές καταστροφές, όπως το 9/11,
θα μπορούσαν να μην είχαν συμβεί καν.

Και αυτό μας δείχνει

ότι πρέπει να επαναφέρουμε
το επίκεντρο της προσοχής μας

στις λαϊκές τοπικές κοινότητες

και να συμπεριλάβουμε όλους εσάς.

Η βάση της ικανότητας για ανάκαμψη

βρίσκεται εκεί που θα καταλάβετε
το πόσο σημαντική είναι.

Η δύναμη μιας κοινότητας
πηγάζει από τα μέλη της,

και η δύναμη του κάθε μέλους
είναι η ίδια η κοινότητα.

Όταν ο Νώε έκτισε την κιβωτό, δεν έβρεχε.

Διδαχτήκαμε από την Ιστορία,

και ξέρουμε ότι έρχεται η καταιγίδα.

Αλλά το θέμα είναι,

είστε έτοιμοι;

Ευχαριστώ.

(Χειροκρότημα)