Elk kunstwerk dat je ooit wilde zien -- van dichtbij en makkelijk vindbaar

Hoe ziet een culturele Big Bang eruit? Voor Amid Sood, directeur van Googles Cultural Institute and Art Project, is dat een online platform waarop iedereen 's werelds mooiste kunstcollecties en kunstvoorwerpen kan verkennen in levendig, uitvergroot detail. Zie hoe Sood en Google 'artist in residence' Cyril Diagne een waanzinnige demo geven van hun experimenten bij het Cultural Institute en ontwaar de spannende toekomst van toegankelijkheid van kunst en cultuur.

De wereld is boordevol geweldige objecten

en rijk cultureel erfgoed.

Wanneer we daarmee in contact komen

worden we overrompeld en raken verliefd.

Voor het overgrote deel echter,

leeft de wereldbevolking zonder
directe toegang tot kunst en cultuur.

Welke connecties zouden we vinden
op een ontdekkingstocht naar ons erfgoed,

de wonderschone locaties
en de kunst van deze wereld?

Voordat we beginnen met de presentatie,

even wat huishoudelijke mededelingen.

Allereerst: ik ben geen expert
in kunst of cultuur.

Ik raakte hier per ongeluk in verzeild,
maar vind het fantastisch.

Ten tweede: alles wat ik je ga laten zien,

is eigendom van de grandioze musea,
archieven en stichtingen

waarmee we samenwerken.

Niets hiervan is Googles eigendom.

En tenslotte: wat je achter me ziet,

is op dit moment beschikbaar
op je telefoon, op je laptop.

Dit is ons huidige platform,

dat duizenden musea en objecten
voor je toegankelijk maakt

in extreem hoge resolutie.

Het meest verbijsterende
is de diversiteit van de content.

Als we enkel Europese schilderijen hadden,

of alleen moderne kunst,

zou ik het wat saai vinden.

Deze maand lanceerden we
het 'Zwarte geschiedenis'-kanaal,

met 82 gecureerde exposities,

die gaan over kunst en cultuur
in die gemeenschap.

Ook hebben we
geweldige objecten uit Japan

rondom het thema ambachtelijkheid,
genaamd 'Made in Japan'.

Een van mijn favoriete exposities,

en dit is feitelijk
het idee achter deze talk,

is -- ik had nooit verwacht
fan te worden van Japanse poppen.

Maar dat ben ik,
dankzij deze tentoonstelling

die me liet zien
hoeveel ambacht schuilgaat

achter de ziel van een Japanse pop.

Echt, het is ongelofelijk spannend,

dat garandeer ik je.

Ik ga snel verder.

Wat ik jullie even
wilde laten zien van dit platform,

wat je nu al aan je kinderen
en vrienden kan laten zien,

is dat je ook virtueel naar allerlei
fantastische instellingen kan reizen.

Een van onze recente ideeën
betrof het Guggenheim museum in New York,

waar je kan proeven hoe het is

om daadwerkelijk daar te zijn.

Je kunt naar de begane grond

-- ik neem aan dat jullie
er al eens geweest zijn --

waar je dit architectonische meesterwerk
kan aanschouwen.

Maar stel je voor: deze toegang heeft ook

de jonge architectuurstudent in Bombay

die nog nooit de gelegenheid had
om naar het Guggenheim te gaan.

Je kunt in het museum
uiteraard de objecten bekijken;

daar kun je helemaal induiken.

Er is een hoop informatie hier.

Maar dit is niet het doel
van mijn talk vandaag.

Dit bestaat nu al.

Wat we nu hebben, zijn de bouwstenen
voor een reuzespannende toekomst

in de wereld van kunst en cultuur

en toegankelijkheid daarvan.

Vandaag staat bij mij op het podium
mijn goede vriend

en 'artist in residence'
in onze Parijse vestiging,

Cyril Diagne, professor interactief design

aan de ECAL Universiteit
in Lausanne, Zwitserland.

Cyril en ons team van technici

hebben getracht om connecties te vinden
en enkele ervan te visualiseren.

Ik ga er snel doorheen.

Dit object dat je achter me ziet --
oh, even ter verduidelijking:

in het echt is alles beter.

Voor het geval mensen denken
dat ik dingen probeer te repliceren.

Verder nu.

Dit object achter me
is de Venus van Berekhat Ram.

Het is een van de oudste
objecten ter wereld:

zo'n 233.000 jaar oud.

Het is gevonden in de Golanhoogten,

en bevindt zich momenteel
in het Israel Museum in Jeruzalem.

Het is tevens een van de oudste
objecten op ons platform.

Laten we aannemen

dat we starten bij dit object.

Stel, we zoomen uit

en proberen om onze eigen
culturele big bang te beleven.

Hoe zou dat eruitzien?

Dit is waar we bij het Cultural Institute
dagelijks mee te maken hebben --

meer dan zes miljoen
culturele kunstvoorwerpen,

beheerd en ons ter beschikking gesteld
door instellingen,

om die connecties te maken.

Je kan hiermee reizen door de tijd,

en onze samenleving beter begrijpen.

Je kunt het natuurlijk bekijken
vanuit het perspectief van onze planeet,

en proberen te zien
hoe het zou zijn zonder grenzen,

als we enkel kunst en cultuur
zouden ordenen.

We kunnen het ook indelen
op basis van tijd,

wat uiteraard voor de datageek in mij
buitengewoon fascinerend is.

Je kunt uren kijken naar elk decennium

en wat er in die jaren is bijgedragen

aan kunst, geschiedenis en culturen.

We zouden jullie graag urenlang
elk decennium laten zien,

maar daar hebben ze de tijd niet voor.

Dat kun je zelf doen op je telefoon.

(Applaus)

Ik hoop dat je het niet erg vindt
om je applaus te bewaren voor later.

Ik wil jullie binnen mijn tijdslimiet

nog een hoop coole dingen laten zien.

Heel snel even:

je hebt van hieruit toegang
tot andere interessante data.

Los van het mooie plaatje,

los van de gave visualisatie,

welk doel heeft het, welk nut dient het?

Het volgende idee komt
uit discussies met conservatoren

die we hebben gehad in musea,

op wie ik trouwens verliefd ben geraakt,

want zij wijden hun hele leven
aan het vertellen van deze verhalen,

Een van de conservatoren zei:
"Amit, hoe zou het zijn

om een virtueel overzicht te maken

dat al deze zes miljoen objecten weergeeft

zodat we kunnen kijken
naar de verbanden tussen hen?"

Geloof me, er gaat heel wat tijd in zitten

als je begint te kijken naar objecten
en hun herkomst.

Het is een waanzinnige matrixervaring.

(Gelach)

Laten we nu eens kijken

naar de wereldberoemde Vincent Van Gogh

die sterk vertegenwoordigd is
op dit platform.

Dankzij de verscheidenheid
aan instellingen die aangesloten zijn,

hebben we 211 geweldige kunstwerken
in hoge resolutie van deze kunstenaar,

nu samengebracht in één overzicht.

Naarmate de beelden laden
en Cyril dieper gaat,

kun je alle zelfportretten zien,

de stillevens.

Maar ik wilde één voorbeeld
heel snel aanstippen,

dat heel toepasselijk is:

'De slaapkamer'.

Van dit kunstwerk bestaan drie versies --

een in het Van Goghmuseum in Amsterdam,

een in het Musée d'Orsay in Parijs,

en een in het Art Institute in Chicago,

dat momenteel een reünie organiseert

van alle drie de schilderijen,

voor de tweede keer ooit, geloof ik.

Maar ze zijn digitaal samengebracht
om virtueel te bewonderen,

op een heel andere wijze,

zonder geduwd te worden in de rij.

Laten we 'de slaapkamer'
even wat nader bekijken,

zodat je kan ervaren wat we
voor ieder object aan het doen zijn.

We willen het beeld
zo duidelijk mogelijk laten spreken

op een digitaal platform.

Alles wat je nodig hebt,
is een internetverbinding en een computer.

(Applaus)

En, Cyril, als je even wat dieper gaat...

Sorry, dit is allemaal live,

dus we moeten Cyril even de tijd geven --

en dit is beschikbaar voor ieder object:

moderne kunst, hedendaagse kunst,
Renaissance -- noem maar op,

zelfs sculptuur.

Soms weet je niet wat jou kan trekken,

naar een kunstwerk of museum
of culturele ontdekking.

Voor mezelf was het
een behoorlijke uitdaging

want toen ik besloot
om dit voltijds te gaan doen bij Google,

was mijn moeder niet erg enthousiast.

Ik ben dol op mijn moeder,

maar zij vond dit museumgedoe
zonde van mijn tijd.

Voor haar was een museum iets
waar je op vakantie heen gaat,

en daarna is het een vinkje op je lijst.

Pas na vierenhalf jaar had ik
mijn lieve Indiase moeder overtuigd

van het nut van dit alles.

Dat deed ik als volgt:

ik realiseerde me op een dag
dat ze gek is op goud.

Dus liet ik haar allemaal objecten zien
die het materiaal goud in zich hebben.

De eerste vraag van mijn moeder was:

"Hoe kunnen we dit kopen?"

(Gelach)

Mijn salaris is natuurlijk niet zo hoog,

dus zei ik: "Dat gaat niet lukken, mam,

maar we kunnen ze virtueel ontdekken."

Nu vraagt mijn moeder me
elke keer dat ze me ziet:

"Heb je nog nieuw goud of zilver
in je project? Laat eens zien."

Dat is het idee dat ik wil illustreren.

Hoe je begint, maakt niet uit,

zolang je maar begint.

Eenmaal bezig, ben je verkocht.

We gaan weer even snel verder

met een nogal speels idee

om die toegankelijkheid te illustreren.

In een sneltreinvaart.

We weten allemaal hoe geweldig het is
om een kunstwerk van nabij te zien.

Maar dit is voor de meesten
van ons onmogelijk,

en al heb je het geld ervoor,
het blijft gecompliceerd.

Dus -- Cyril, kun je onze kunstreis laden?
Of hoe noemen we het?

We hebben geen goede naam hiervoor.

We hebben zo'n 1000 geweldige instituten

in 68 landen.

Laten we beginnen met Rembrandt.

Misschien hebben we enkel tijd
voor één voorbeeld.

Maar dankzij de diversiteit

hebben we zo'n 500 prachtige
kunstwerken van Rembrandt,

van 46 instituten in 17 landen.

Stel je wil tijdens je volgende vakantie

al deze objecten zien.

Dit is je programma,

je legt waarschijnlijk 53.000 km af,

bezoekt ongeveer 46 instituten,

en dat je het weet: je veroorzaakt
wellicht 10 ton CO2-uitstoot.

(Gelach)

Maar het is omwille van de kunst,
zullen we maar denken.

We gaan weer snel verder

met iets interessants
van meer technische aard.

Wat je tot nu toe zag, berust op metadata
voor het maken van de connecties.

Maar we hebben tegenwoordig
uiteraard iets cools

waar iedereen het over heeft,
en dat is machinaal leren.

Dus wij dachten:
we laten alle metadata weg

en kijken waartoe
machinaal leren in staat is,

puur op basis van visuele herkenning
van de gehele collectie.

Dat leverde deze
zeer interessante kaart op,

van clusters die niet ontstaan zijn
rondom geformuleerde referentiepunten

maar die puur op basis van
visuele kenmerken gevormd zijn.

Elke cluster is een kunstvorm op zich
in termen van ontdekking.

Een van de clusters
die we even willen tonen,

is deze fantastische groep portretten

van musea over de hele wereld.

Zoom even wat meer in, Cyril.

Je kan dus een reis maken
door enkel de portretten.

Hetzelfde is mogelijk met natuur, paarden,

en talloze andere clusters.

Toen we al die portretten zagen,

dachten we: 'Kunnen we
iets leuks maken voor kinderen,

of iets ludieks opzetten

om mensen te interesseren
voor portretten?"

Want ik heb nooit echt kinderen gezien

die staan te trappelen om
naar een portrettengalerij te gaan.

Ik wilde daar iets op vinden.

We creëerden de portret-vinder.

Veel uitleg is niet nodig,

dus ik laat gewoon
Cyril zijn mooie gezicht tonen.

Bij elke beweging van het hoofd

vinden we een corresponderend portret.

(Applaus)

En ik weet niet wat jij vindt,

maar ik toonde dit aan mijn neefje en zo

en de reacties waren fenomenaal.

Hun enige vraag is dan:
"Wanneer kunnen we die gaan zien?"

Trouwens, als we braaf zijn,

misschien kun je even lachen
om een blije te vinden?

Oh, perfect.

Dit is overigens onvoorbereid.

Chapeau Cyril, heel mooi.

We gaan verder, anders
neemt dit alle tijd in beslag.

(Applaus)

Hoe kunst en cultuur ook leuk kunnen zijn.

Voor ons laatste experiment --

we noemen dit allemaal 'experimenten' --

en het laatste voert ons terug
naar machinaal leren.

We zagen nu visuele clusters.

Kunnen we de machine vragen
om deze clusters te benoemen?

Kan ze die automatisch taggen,
zonder enige metadata?

We hebben een soort navigator,

met daarin volgens mij zo'n 4.000 labels.

Wij hebben niets bijzonders gedaan,

alleen de collectie ingevoerd.

We vonden interessante categorieën.

Paarden zijn een
voor de hand liggende categorie.

Je verwacht dat de machine
afbeeldingen van paarden clustert, toch?

Dat is ook zo, maar kijk eens hier:

dat is een heel abstracte afbeelding

die ze toch herkend
en geclusterd heeft als 'paard'.

We hebben ook een fantastisch hoofd
bij wijze van paard.

Bij elk van deze staat beschreven
waarom het zo gecategoriseerd is.

Dan een andere,
die ik grappig en interessant vond,

want ik begrijp niet
hoe deze categorie ontstond.

Ze heet 'Wachtende dame'.

Als je dit even snel doet, Cyril,

dan zie je al deze fraaie afbeeldingen

van dames, die... wachten, poseren?

Ik begrijp het niet echt.

Maar zoiets vraag ik
aan mijn museumcontacten:

"Wat is dit? Hoe zit dit?"

Het is fascinerend.

Even terugkomend op goud;

ik wilde zoeken naar goud

en zien hoe de machine alle goud tagt.

Maar ze tagt het niet als 'goud'.

Dit zijn andere tijden.

Ze noemt het 'bling-bling'.

(Gelach)

Ik maak het Cyril niet makkelijk,
want we gaan nogal snel.

Je ziet hier alle bling-bling

van 's werelds musea voor je gerangschikt.

Na deze talk en deze experimenten

hoop ik dat je geluk en emotie voelt.

Hoe zou dat eruitzien?

Als we alle objecten bekijken

die staan onder 'geluk',

verwacht je waarschijnlijk geluk...

maar er was één
bijzonder fascinerend plaatje:

dit werk van Douglas Coupland,

onze vriend en 'artist in residence',

getiteld 'Ik mis mijn pre-internetbrein'.

Ik weet niet waarom de machine
haar pre-internetbrein mist

en dit hier getagd heeft,

maar het is een interessante gedachte.

Ik mis soms ook mijn pre-internetbrein

maar niet bij het ontdekken
van kunst en cultuur online.

Pak dus je telefoons,
je computers,

en bezoek musea.

En even een schijnwerper
op alle geweldige archivisten,

historici, conservatoren,

die in musea bezig zijn
al deze cultuur te bewaren.

Het minste wat wij kunnen doen,
is onze dagelijkse dosis halen

voor onszelf en onze kinderen.

Dankjewel.

(Applaus)