Return to Video

Bilgisayar hafızası nasıl çalışır - Kanawat Senanan

  • 0:07 - 0:10
    Birçok açıdan hafızamız; bizi biz yapar,
  • 0:10 - 0:12
    geçmişimizi hatırlamamıza,
  • 0:12 - 0:14
    öğrenmemize, yeteneklerimizi sürdürmemize
  • 0:14 - 0:16
    ve gelecek planlamamıza yardımcı olur.
  • 0:16 - 0:20
    Bilgisayarlarda ise durum bizdeki gibidir,
  • 0:20 - 0:22
    bellek neredeyse aynı roldedir;
  • 0:22 - 0:24
    iki saatlik film olsun ya da
  • 0:24 - 0:25
    iki kelimeli bir yazı dosyası veya
  • 0:25 - 0:28
    açılış komutları.
  • 0:28 - 0:33
    Bilgisayar belleğindeki her şey
    bitler veya ikili sayılar (binary digit)
  • 0:33 - 0:36
    denilen temel formu alır.
  • 0:36 - 0:38
    Her biri, iki olası durum olan 0 ve 1
  • 0:38 - 0:42
    değerleri arasında değişebilen
  • 0:42 - 0:44
    bellek hücrelerinde saklanırlar.
  • 0:44 - 0:47
    Dosyalar ve programlar bu bitlerin
    milyonlarcasından oluşurlar
  • 0:47 - 0:50
    ve hepsi bilgisayarda beyin görevi gören
  • 0:50 - 0:52
    merkezi işlem ünitesi
  • 0:52 - 0:54
    CPU'da işlenir.
  • 0:54 - 0:59
    İşlenmesi gereken bit sayısı
    üssel olarak büyüdükçe
  • 0:59 - 1:02
    bilgisayar tasarımcıları
    boyut, maliyet ve hız
  • 1:02 - 1:05
    arasındaki mücadeleyle karşılaşırlar.
  • 1:05 - 1:10
    Bizim gibi, bilgisayarlarda anlık
    işlemler için kısa ömürlü belleğe,
  • 1:10 - 1:13
    sürekli saklama için ise
    uzun ömürlü belleğe sahiptirler.
  • 1:13 - 1:15
    Bir program çalıştırdığınızda
  • 1:15 - 1:19
    komutları gerçekleştirmek için
    işletim sisteminiz kısa ömürlü
  • 1:19 - 1:21
    bellek içerisinde alan tahsis eder.
  • 1:21 - 1:24
    Örneğin; kelime işlemcisinde bir
    tuşa bastığınızda
  • 1:24 - 1:30
    CPU, verinin bitlerini okumak için
    bu yerlerden birine erişir.
  • 1:30 - 1:34
    Değiştirebilir veya yenisini
    oluşturabilir.
  • 1:34 - 1:38
    Geçen süre, belleğin gecikme süresi
    olarak bilinir.
  • 1:38 - 1:44
    Program komutlarının hızlı ve aralıksız
    işlenmesi gerektiğinden
  • 1:44 - 1:49
    kısa ömürlü bellekteki her yere
    herhangi bir sırada erişilebilir,
  • 1:49 - 1:52
    dolayısıyla ismi
    (RAM) Rastgele Erişimli Bellek'tir.
  • 1:52 - 1:56
    En çok bilinen RAM türü
    dinamik RAM yani DRAM' dir.
  • 1:56 - 2:01
    Bellekte, her bellek hücresi
    elektriksel yük barındıran;
  • 2:01 - 2:03
    yüksüzken 0, yüklü iken 1 olan,
  • 2:03 - 2:08
    küçük bir transistör ve
    kapasitörden oluşur.
  • 2:08 - 2:09
    Bu tür belleklere dinamik denir,
  • 2:09 - 2:13
    çünkü tekrardan veri tutmak için
    periyodik yüklenme gerektirdiğinden
  • 2:13 - 2:17
    kısa bir süre yüklü kalırlar.
  • 2:17 - 2:20
    100 nanosaniye gibi düşük bir gecikme bile
  • 2:20 - 2:23
    modern CPU'lar için oldukça fazladır.
  • 2:23 - 2:27
    Bu yüzden ayrıca statik RAM'den
    yapılan küçük, yüksek hızlı
  • 2:27 - 2:29
    dâhilî önbellek vardır.
  • 2:29 - 2:32
    Genellikle yenilemeye
    gerek duymayan 6 adet
  • 2:32 - 2:34
    kilitlemeli transistörden oluşur.
  • 2:34 - 2:37
    SRAM bilgisayardaki en hızlı aynı zamanda
  • 2:37 - 2:39
    en pahalı bellektir
  • 2:39 - 2:42
    ve DRAM'den 3 kat daha fazla yer kaplar.
  • 2:42 - 2:47
    Ancak RAM ve önbellek güç kaynağı
    açık olduğu sürece veri tutabilir.
  • 2:47 - 2:50
    Cihaz kapatıldığında verilerin
    kaybolmaması için
  • 2:50 - 2:53
    veriler, üç ana türü olan
    uzun süreli saklama
  • 2:53 - 2:55
    aygıtlarına transfer edilmelidir.
  • 2:55 - 2:58
    En ucuzu olan manyetik bellekte veriler,
  • 2:58 - 3:01
    manyetik film ile kaplanmış
  • 3:01 - 3:04
    dönen bir diskte manyetik olarak saklanır.
  • 3:04 - 3:07
    Veri, sıralı olduğundan okunabilmesi için
  • 3:07 - 3:09
    diskin dönmesi gerekir
  • 3:09 - 3:15
    ve bu tarz sürücülerde gecikme
    DRAM'den 100.00 kez daha yavaştır.
  • 3:15 - 3:16
    Öte yandan DVD ve Blu-ray gibi
  • 3:16 - 3:19
    optik tabanlı depolayıcılarda
  • 3:19 - 3:21
    döner diskler kullanır
  • 3:21 - 3:23
    ancak yansıtıcı kaplamaya sahiptirler.
  • 3:23 - 3:25
    Bitler, lazer tarafından okunabilen
  • 3:25 - 3:28
    siyah ve beyaz noktalar
    olarak kodlanmıştır.
  • 3:28 - 3:31
    Optik depolama ortamları
    ucuz ve taşınabilirken,
  • 3:31 - 3:35
    manyetik belleklere göre daha yavaş
  • 3:35 - 3:37
    ve daha düşük kapasiteye sahiptirler.
  • 3:37 - 3:40
    Son olarak, en yeni ve en hızlı uzun
  • 3:40 - 3:43
    ömürlü bellek türü
    katı hal sürücüleri (SSD)
  • 3:43 - 3:44
    flash bellek gibidir.
  • 3:44 - 3:46
    Hareketli parçaları yoktur,
  • 3:46 - 3:49
    onun yerine, özel olarak
    tasarlanan iç yapısında
  • 3:49 - 3:53
    elektrik yüklerini yakalayarak
    veya kaldırarak bitleri depolayan
  • 3:53 - 3:56
    kayan geçit transistörleri kullanırlar.
  • 3:56 - 4:00
    Peki bu milyarlarca bit
    ne kadar güvenilirdir?
  • 4:00 - 4:02
    Bilgisayar belleğinin değişmez
  • 4:02 - 4:03
    ve daimi olduğunu düşünürüz
  • 4:03 - 4:06
    ancak oldukça kolay bozulur.
  • 4:06 - 4:09
    Cihazın ve ortamının oluşturduğu ısı,
  • 4:09 - 4:12
    zamanla sabit diski manyetiksizleştirir,
  • 4:12 - 4:14
    optik cihazdaki rengi bozar
  • 4:14 - 4:17
    ve kayan geçitlerde
    güç sızıntısına sebep olur.
  • 4:17 - 4:20
    SSD'lerin ek bir zaafı vardır.
  • 4:20 - 4:24
    Kayan geçit transistörleri,
    defaatle yazmakla aşınır,
  • 4:24 - 4:27
    zamanla kullanışsızlaşır.
  • 4:27 - 4:29
    Veri saklanmış çoğu depolama araçları
  • 4:29 - 4:32
    on yıldan daha az ömre sahiptir,
  • 4:32 - 4:36
    bilim insanları malzemelerin
    fiziksel özelliklerinden
  • 4:36 - 4:39
    kuantum seviyesine kadar
    yararlanmaya çalışıyorlar,
  • 4:39 - 4:41
    bellek aygıtlarını daha hızlı,
  • 4:41 - 4:42
    küçük,
  • 4:42 - 4:44
    ve daha dayanıklı kılma umuduyla.
  • 4:44 - 4:49
    Şu an için ölümsüzlük erişilemez,
    insanlar ve bilgisayarlar için.
Title:
Bilgisayar hafızası nasıl çalışır - Kanawat Senanan
Speaker:
Kanawat Senanan
Description:

Tüm ders için : http://ed.ted.com/lessons/how-computer-memory-works-kanawat-senanan

Birçok açıdan hafızamız; bizi biz yapar, geçmişimizi hatırlamamıza, öğrenmemize, yeteneklerimizi sürdürmemize ve gelecek planlamamıza yardımcı olur. Ve bilgisayarlarda ise durum bizdeki gibidir. Kanawat Senanan, bilgisayar hafızasının işleyişini anlayıyor.

Ders: Kanawat Senanan, animasyon: TED-Ed
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
05:05

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.