WEBVTT

00:00:06.835 --> 00:00:10.040
Birçok açıdan hafızamız; bizi biz yapar,

00:00:10.040 --> 00:00:12.059
geçmişimizi hatırlamamıza,

00:00:12.059 --> 00:00:14.029
öğrenmemize, yeteneklerimizi sürdürmemize

00:00:14.029 --> 00:00:16.273
ve gelecek planlamamıza yardımcı olur.

00:00:16.273 --> 00:00:19.916
Bilgisayarlarda ise durum bizdeki gibidir,

00:00:19.916 --> 00:00:22.126
bellek neredeyse aynı roldedir;

00:00:22.126 --> 00:00:23.711
iki saatlik film olsun ya da

00:00:23.711 --> 00:00:25.283
iki kelimeli bir yazı dosyası veya

00:00:25.283 --> 00:00:27.833
açılış komutları.

00:00:27.833 --> 00:00:33.372
Bilgisayar belleğindeki her şey
bitler veya ikili sayılar (binary digit)

00:00:33.372 --> 00:00:35.846
denilen temel formu alır.

00:00:35.846 --> 00:00:38.387
Her biri, iki olası durum olan 0 ve 1

00:00:38.387 --> 00:00:42.185
değerleri arasında değişebilen 


00:00:42.185 --> 00:00:44.057
bellek hücrelerinde saklanırlar.

00:00:44.057 --> 00:00:47.177
Dosyalar ve programlar bu bitlerin
milyonlarcasından oluşurlar

00:00:47.177 --> 00:00:50.428
ve hepsi bilgisayarda beyin görevi gören

00:00:50.428 --> 00:00:51.746
merkezi işlem ünitesi

00:00:51.746 --> 00:00:54.096
CPU'da işlenir.

00:00:54.096 --> 00:00:58.671
İşlenmesi gereken bit sayısı
üssel olarak büyüdükçe

00:00:58.671 --> 00:01:01.532
bilgisayar tasarımcıları
boyut, maliyet ve hız

00:01:01.532 --> 00:01:05.295
arasındaki mücadeleyle karşılaşırlar.

00:01:05.295 --> 00:01:10.126
Bizim gibi, bilgisayarlarda anlık 
işlemler için kısa ömürlü belleğe,

00:01:10.126 --> 00:01:13.407
sürekli saklama için ise
uzun ömürlü belleğe sahiptirler.

00:01:13.407 --> 00:01:15.277
Bir program çalıştırdığınızda

00:01:15.277 --> 00:01:18.950
komutları gerçekleştirmek için
işletim sisteminiz kısa ömürlü

00:01:18.950 --> 00:01:20.845
bellek içerisinde alan tahsis eder.

00:01:20.845 --> 00:01:24.392
Örneğin; kelime işlemcisinde bir
tuşa bastığınızda

00:01:24.392 --> 00:01:29.536
CPU, verinin bitlerini okumak için
bu yerlerden birine erişir.

00:01:29.536 --> 00:01:33.861
Değiştirebilir veya yenisini
oluşturabilir.

00:01:33.861 --> 00:01:38.258
Geçen süre, belleğin gecikme süresi
olarak bilinir.

00:01:38.258 --> 00:01:43.801
Program komutlarının hızlı ve aralıksız 
işlenmesi gerektiğinden

00:01:43.801 --> 00:01:48.563
kısa ömürlü bellekteki her yere 
herhangi bir sırada erişilebilir,

00:01:48.563 --> 00:01:51.714
dolayısıyla ismi
(RAM) Rastgele Erişimli Bellek'tir.

00:01:51.714 --> 00:01:55.900
En çok bilinen RAM türü
dinamik RAM yani DRAM' dir.

00:01:55.900 --> 00:02:00.989
Bellekte, her bellek hücresi 
elektriksel yük barındıran;

00:02:00.989 --> 00:02:02.987
yüksüzken 0, yüklü iken 1 olan,

00:02:02.987 --> 00:02:07.555
küçük bir transistör ve 
kapasitörden oluşur.

00:02:07.555 --> 00:02:09.167
Bu tür belleklere dinamik denir,

00:02:09.167 --> 00:02:13.380
çünkü tekrardan veri tutmak için 
periyodik yüklenme gerektirdiğinden

00:02:13.380 --> 00:02:16.759
kısa bir süre yüklü kalırlar.

00:02:16.759 --> 00:02:20.006
100 nanosaniye gibi düşük bir gecikme bile

00:02:20.006 --> 00:02:22.651
modern CPU'lar için oldukça fazladır.

00:02:22.651 --> 00:02:26.563
Bu yüzden ayrıca statik RAM'den
yapılan küçük, yüksek hızlı

00:02:26.563 --> 00:02:28.513
dâhilî önbellek vardır.

00:02:28.513 --> 00:02:31.722
Genellikle yenilemeye
gerek duymayan 6 adet

00:02:31.722 --> 00:02:33.624
kilitlemeli transistörden oluşur.

00:02:33.624 --> 00:02:36.779
SRAM bilgisayardaki en hızlı aynı zamanda

00:02:36.779 --> 00:02:38.680
en pahalı bellektir

00:02:38.680 --> 00:02:42.414
ve DRAM'den 3 kat daha fazla yer kaplar.

00:02:42.414 --> 00:02:46.597
Ancak RAM ve önbellek güç kaynağı
açık olduğu sürece veri tutabilir.

00:02:46.597 --> 00:02:49.625
Cihaz kapatıldığında verilerin
kaybolmaması için

00:02:49.625 --> 00:02:53.005
veriler, üç ana türü olan
uzun süreli saklama

00:02:53.005 --> 00:02:55.291
aygıtlarına transfer edilmelidir.

00:02:55.291 --> 00:02:57.739
En ucuzu olan manyetik bellekte veriler,

00:02:57.739 --> 00:03:00.560
manyetik film ile kaplanmış


00:03:00.560 --> 00:03:03.560
dönen bir diskte manyetik olarak saklanır.

00:03:03.560 --> 00:03:06.643
Veri, sıralı olduğundan okunabilmesi için

00:03:06.643 --> 00:03:08.621
diskin dönmesi gerekir

00:03:08.621 --> 00:03:14.510
ve bu tarz sürücülerde gecikme
DRAM'den 100.00 kez daha yavaştır.

00:03:14.510 --> 00:03:16.076
Öte yandan DVD ve Blu-ray gibi

00:03:16.076 --> 00:03:18.626
optik tabanlı depolayıcılarda

00:03:18.626 --> 00:03:20.621
döner diskler kullanır

00:03:20.621 --> 00:03:22.813
ancak yansıtıcı kaplamaya sahiptirler.

00:03:22.813 --> 00:03:25.029
Bitler, lazer tarafından okunabilen


00:03:25.029 --> 00:03:28.029
siyah ve beyaz noktalar
olarak kodlanmıştır.

00:03:28.029 --> 00:03:31.151
Optik depolama ortamları 
ucuz ve taşınabilirken,

00:03:31.151 --> 00:03:34.878
manyetik belleklere göre daha yavaş

00:03:34.878 --> 00:03:37.236
ve daha düşük kapasiteye sahiptirler.

00:03:37.236 --> 00:03:39.871
Son olarak, en yeni ve en hızlı uzun

00:03:39.871 --> 00:03:42.871
ömürlü bellek türü 
katı hal sürücüleri (SSD)

00:03:42.871 --> 00:03:44.025
flash bellek gibidir.

00:03:44.025 --> 00:03:45.957
Hareketli parçaları yoktur,

00:03:45.957 --> 00:03:48.627
onun yerine, özel olarak 
tasarlanan iç yapısında

00:03:48.627 --> 00:03:53.134
elektrik yüklerini yakalayarak 
veya kaldırarak bitleri depolayan

00:03:53.134 --> 00:03:56.453
kayan geçit transistörleri kullanırlar.

00:03:56.453 --> 00:03:59.739
Peki bu milyarlarca bit
ne kadar güvenilirdir?

00:03:59.739 --> 00:04:01.529
Bilgisayar belleğinin değişmez

00:04:01.529 --> 00:04:03.463
ve daimi olduğunu düşünürüz

00:04:03.463 --> 00:04:06.363
ancak oldukça kolay bozulur.

00:04:06.363 --> 00:04:09.003
Cihazın ve ortamının oluşturduğu ısı,

00:04:09.003 --> 00:04:11.739
zamanla sabit diski manyetiksizleştirir,

00:04:11.739 --> 00:04:13.991
optik cihazdaki rengi bozar

00:04:13.991 --> 00:04:17.115
ve kayan geçitlerde
güç sızıntısına sebep olur.

00:04:17.115 --> 00:04:20.081
SSD'lerin ek bir zaafı vardır.

00:04:20.081 --> 00:04:24.095
Kayan geçit transistörleri,
defaatle yazmakla aşınır,

00:04:24.095 --> 00:04:26.705
zamanla kullanışsızlaşır.

00:04:26.705 --> 00:04:29.215
Veri saklanmış çoğu depolama araçları

00:04:29.215 --> 00:04:31.958
on yıldan daha az ömre sahiptir,

00:04:31.958 --> 00:04:36.213
bilim insanları malzemelerin
fiziksel özelliklerinden

00:04:36.213 --> 00:04:38.649
kuantum seviyesine kadar 
yararlanmaya çalışıyorlar,

00:04:38.649 --> 00:04:40.998
bellek aygıtlarını daha hızlı,

00:04:40.998 --> 00:04:42.003
küçük,

00:04:42.003 --> 00:04:43.609
ve daha dayanıklı kılma umuduyla.

00:04:43.609 --> 00:04:49.045
Şu an için ölümsüzlük erişilemez,
insanlar ve bilgisayarlar için.