Return to Video

Wie was de eerste auteur ooit? - Soraya Field Fiorio

  • 0:07 - 0:10
    4300 jaar geleden werd in het oude Soemer
  • 0:10 - 0:15
    de machtigste mens uit de stad Ur verjaagd
    naar een zwervend bestaan in de woestijn.
  • 0:16 - 0:18
    Haar naam was Enheduanna.
  • 0:18 - 0:22
    Ze was de hogepriesteres van de maangod
    en de eerste gekende auteur ooit.
  • 0:22 - 0:28
    Bij haar verbanning had ze al 42 hymnen
    en drie heldendichten geschreven.
  • 0:28 - 0:30
    En Soemer was nog niet van haar af.
  • 0:31 - 0:35
    Enheduanna leefde 1700 jaar voor Sappho,
  • 0:35 - 0:37
    1500 jaar voor Homeros,
  • 0:37 - 0:41
    en ongeveer 500 jaar voor
    de Bijbelse aartsvader Abraham.
  • 0:41 - 0:46
    Ze werd geboren in Mesopotamië,
    het land tussen de Tigris en Eufraat,
  • 0:46 - 0:49
    en de bakermat van de eerste steden
    en de eerste hoge beschavingen.
  • 0:49 - 0:53
    Haar vader was koning Sargon de Grote,
    de eerste stichter van een groot rijk.
  • 0:53 - 0:58
    Hij verenigde de onafhankelijke stadstaten
    van Mesopotamië tot één rijk.
  • 0:58 - 1:02
    Sargon was een Noord-Semiet
    die Akkadisch sprak.
  • 1:02 - 1:06
    De oudere Soemerische steden in het zuiden
    zagen hem als een vreemde indringer.
  • 1:06 - 1:09
    Ze kwamen vaak in opstand
    om hun onafhankelijkheid terug te eisen,
  • 1:09 - 1:12
    en ondermijnden zo zijn nieuwe dynastie.
  • 1:12 - 1:14
    Om de kloof tussen de culturen te dichten
  • 1:14 - 1:18
    benoemde Sargon zijn enige dochter
    Enheduanna, tot hogepriesteres
  • 1:18 - 1:20
    in de voornaamste tempel van het rijk.
  • 1:20 - 1:23
    Vrouwelijke adel bekleedde gewoonlijk
    religieuze functies.
  • 1:23 - 1:27
    Ze had leren lezen en schrijven
    in zowel Soemerisch als Akkadisch,
  • 1:27 - 1:30
    en kon ook berekeningen maken.
  • 1:30 - 1:34
    Het eerste schriftsysteem werd in Soemer
    vooral gebruikt voor boekhouding.
  • 1:34 - 1:39
    Het liet kooplui toe over lange afstanden
    te communiceren met andere handelaars.
  • 1:39 - 1:43
    Dit pictogrammensysteem
    ontwikkelde zich tot een schrift,
  • 1:43 - 1:46
    ongeveer 300 jaar
    voor Enheduanna's geboorte.
  • 1:46 - 1:49
    Bij dit vroege schrijfsysteem,
    spijkerschrift genoemd,
  • 1:49 - 1:54
    maakte men met een rieten stylus
    spijkervormige inkepingen in zachte klei.
  • 1:54 - 1:56
    Maar vóór Enheduanna
  • 1:56 - 2:00
    gebruikte men dit schrift enkel
    voor boekhouding en afschriften,
  • 2:00 - 2:04
    en niet voor originele werken,
    toe te schrijven aan individuele auteurs.
  • 2:05 - 2:08
    Enheduanna's Ur was een stad
    van 34.000 inwoners
  • 2:08 - 2:11
    met smalle straten,
    stenen huizen met etages,
  • 2:11 - 2:14
    graansilo's en irrigatie.
  • 2:14 - 2:17
    Als hogepriesteres beheerde Enheduanna
    de graanopslag voor de stad,
  • 2:17 - 2:21
    gaf leiding aan honderden tempelwerkers,
    verklaarde heilige visioenen,
  • 2:21 - 2:24
    en leidde de maandelijkse viering
    van de nieuwe maan
  • 2:24 - 2:27
    en de rituelen ter viering van de equinox.
  • 2:27 - 2:31
    Enheduanna begon met het eenmaken
    van de oudere Soemerische cultuur
  • 2:31 - 2:33
    en de nieuwere Akkadische beschaving.
  • 2:33 - 2:36
    Om dat te bewerkstelligen
    schreef ze 42 religieuze hymnes
  • 2:36 - 2:39
    die beide mythologieën samenbrachten.
  • 2:39 - 2:42
    Elke Mesopotamische stad
    had een beschermgod.
  • 2:42 - 2:46
    Haar hymnes waren dus gewijd
    aan de beschermgoden van elke grote stad.
  • 2:46 - 2:50
    Ze eerde de tempel van de stad,
    hemelde de kenmerken van de goden op,
  • 2:50 - 2:54
    en beschreef de relatie van de godheid
    tot de andere goden in het pantheon.
  • 2:54 - 2:58
    In haar werken vermenselijkte ze
    de ooit zo afstandelijke goden --
  • 2:58 - 3:04
    nu zagen ze af, vochten ze, beminden ze
    en aanhoorden ze de menselijke gebeden.
  • 3:04 - 3:06
    Enheduanna's waardevolste
    literaire bijdrage
  • 3:06 - 3:11
    was de poëzie die ze schreef voor Inanna,
    godin van oorlog en verlangen,
  • 3:11 - 3:15
    de goddelijke chaotische energie
    die het universum levenskracht geeft.
  • 3:15 - 3:18
    Inanna had plezier in alle vormen
    van seksuele expressie
  • 3:18 - 3:22
    en werd gezien als zo machtig
    dat ze de geslachtsgrenzen oversteeg.
  • 3:22 - 3:28
    Ook haar aardse dienaars konden
    prostituee, eunuch of travestiet zijn.
  • 3:28 - 3:33
    Enheduanna plaatste Indanna
    bovenaan het pantheon als machtigste god.
  • 3:33 - 3:38
    Haar odes aan Inanna zijn de eerste werken
    geschreven vanuit de 'ik'-persoon,
  • 3:38 - 3:43
    en de eerste werken geschreven
    om diepe, individuele emoties te uiten.
  • 3:43 - 3:47
    Na de dood van haar vader, koning Sargon,
  • 3:47 - 3:51
    profiteerde een generaal
    van het machtsvacuüm en pleegde een coup.
  • 3:51 - 3:56
    Als machtig lid van de koninklijke familie
    was Enheduanna een doelwit.
  • 3:56 - 3:58
    De generaal verbande haar uit Ur.
  • 3:58 - 4:02
    Haar neefje, de legendarische
    Soemerische koning Naram-Sin,
  • 4:02 - 4:07
    sloeg de opstand uiteindelijk neer,
    en herstelde de positie van zijn tante.
  • 4:07 - 4:12
    In totaal was Enheduanna
    gedurende 40 jaar hogepriesteres.
  • 4:12 - 4:14
    Na haar dood werd ze aanbeden
    als een kleine godheid,
  • 4:14 - 4:19
    en haar poëzie werd gekopieerd,
    bestudeerd en opgevoerd in heel het rijk
  • 4:19 - 4:21
    gedurende meer dan 500 jaar.
  • 4:21 - 4:24
    Haar gedichten beïnvloedden
    het Hebreeuwse Oude Testament,
  • 4:24 - 4:27
    de epen van Homeros
    en christelijke hymnes.
  • 4:27 - 4:31
    Tot op vandaag houdt
    Enheduanna's erfenis stand,
  • 4:31 - 4:33
    op kleitabletten die de tand des tijds
    weerstaan hebben.
Title:
Wie was de eerste auteur ooit? - Soraya Field Fiorio
Speaker:
Soraya Field Fiorio
Description:

Zie de volledige les hier: https://ed.ted.com/lessons/who-was-the-world-s-first-author-soraya-field-fiorio

4300 jaar geleden werd in het oude Soemer de machtigste persoon uit de stad Ur verbannen en veroordeeld tot een zwervend bestaan in de woestijn. Haar naam was Enheduanna. Toen ze werd verbannen, had ze al 42 hymnen en drie heldendichten geschreven. En Soemer was nog niet van haar af. Wie was deze vrouw en waarom werd ze verbannen? Soraya Field Fiorio bespreekt het leven van 's werelds eerste auteur.

Les door Soraya Field Fiorio, geregisseerd door Laura White.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:34
Axel Saffran approved Dutch subtitles for Who was the world's first author?
Axel Saffran edited Dutch subtitles for Who was the world's first author?
Axel Saffran accepted Dutch subtitles for Who was the world's first author?
Axel Saffran edited Dutch subtitles for Who was the world's first author?
Lara Van Thuyne edited Dutch subtitles for Who was the world's first author?

Dutch subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.