Teknolojinin gerçekliği nasıl çerçevelediğini ortaya çıkaran sanat

Bir şeyleri nasıl gördüğünüzü değiştirebilecek bu konuşmada, tasarımcı ve sanatçı Jiabao Li, dijital medyanın içsel ön yargısını ortaya çıkaran kavramsal projesini tanıtıyor. Sizi kırmızı renge karşı ''alerjik'' yapabilecek bir kasktan, interneti beklenmedik bir şekilde tarayan bir tarayıcı ek yazılımına kadar Li'nin buluşları teknolojinin gerçeği algılama şeklimize nasıl aracılık ettiğini ortaya çıkarıyor.

Ben bir sanatçı ve mühendisim.

Son zamanlarda, sık sık teknolojinin
gerçeği algılama biçimimize

nasıl aracılık ettiğini düşünüyorum.

Bu, çok görünmez
ve incelikli bir biçimde gerçekleşiyor.

Teknoloji, kendisini dünyadaki
esas tecrübe olarak maskeleyerek

gerçeklik algımızı
biçimlendirmek üzere tasarlanmıştır.

Sonuç olarak, bunun gerçekleşmesine karşı

bilinçsiz ve habersiz hâle geliyoruz.

Örneğin çoğu zaman taktığım
gözlükleri ele alalım.

Çevremdekileri tecrübe etme biçimimin
bir parçası hâline geldiler.

Onlar benim için
sürekli gerçeği çerçevelese bile

onları nadiren fark ediyorum.

Bahsettiğim teknoloji de
aynı şey üzerine tasarlandı.

Gördüğümüzü ve düşündüğümüzü değiştirmek

ama fark edilmemek.

Sadece camlarının kirlenmesi
ya da reçetemin değişmesi gibi

dikkatimi çekecek şeyler olduğunda
gözlüklerimi fark ediyorum.

Böylece kendime sordum "Bir sanatçı olarak
haberler, organizasyonlar,

sosyal medya platformları,
reklamlar ve arama motorları gibi

dijital medyanın gerçekliğimizi
şekillendirme yollarına

aynı şekilde dikkat çekmek için
ne yapabilirim?"

Dünyaya bakış açımızı yabancılaştırmamıza

ve sorgulamamıza yardımcı olacak

bir dizi algısal makine yarattım.

Mesela bugünlerde çoğumuz

kendimizinkinden farklı fikirlere karşı
alerjik bir reaksiyon gösteriyoruz.

Bu tür zihinsel alerji geliştirdiğimizin
farkında olmayabiliriz.

Bu yüzden kırmızı renge karşı
yapay alerji oluşturan bir kask yaptım.

Bu kaskı giydiğiniz zaman,
kırmızı renkleri daha büyük göstererek

aşırı duyarlılık durumunu uyarır.

Bu kaskın Nocebo
ve Placebo adında iki modu var.

Nocebo modunda bu kask,
duyusal hiperalerji deneyimini oluşturur.

Kırmızıyı ne zaman görsem kırmızı büyür.

Bu, sosyal medyanın
amplifikasyon etkisine benzer;

sizi rahatsız eden bir şeye baktığınızda

benzer düşüncelere
sahip insanlarla beraber olmaya

ve mesajlar, esprili fotoğraflar
paylaşmaya yönelir

fakat sonra daha sinirli hâle gelirsiniz.

Bazen, önemsiz bir tartışma büyür

ve olay çığırından çıkar.

Belki de bu yüzden
öfke politikası içinde yaşıyoruzdur.

Placebo modu ise bu alerji için
yapay bir tedavi görevi görür.

Bu modda kırmızıyı gördüğünüzde
kırmızı küçülür.

Dijital medyadaki bir yatıştırıcı gibi.

Farklı görüşlere sahip insanlarla
karşılaştığımızda

onları takip etmeyi bırakırız,

onları akışımızdan atarız.

Bu buluş alerjiden uzak durarak
onu tedavi eder.

Fakat kasıtlı olarak
karşıt görüşleri görmezden gelmek,

insan topluluğunu aşırı parçalanmış
ve ayrılmış hâle getirir.

Kask içindeki cihaz,
gerçeği yeniden şekillendirir

ve artırılmış gerçeklik yaratmak için

bu yeniden şekillendirilmiş gerçeği
bir dizi lens ile gözümüze yansıtır.

Kırmızı rengi seçtim
çünkü yoğun ve duygulu,

görünürlüğü yüksek ve politik.

Ya son Amerikan başkanlığı
seçim haritasına

kask ile bir bakış atarsak?

(Kahkaha)

Bir Demokrat veya Cumhuriyetçi olmanızın
fark etmediğini görürsünüz.

Çünkü uzlaşmak, algılarımızı değiştirir.

Alerji, her iki tarafta da mevcuttur.

Dijital medyada, her gün gördüklerimiz
genelde uzlaşmalıdır

ama aynı zamanda
aralarında küçük farklar vardır.

Eğer bunun farkında olmazsak

birçok türden zihinsel alerjiye karşı
savunmasız olmaya devam edeceğiz.

Algımız, yalnızca kimliğimizin değil

aynı zamanda sosyal medyada
bir değer zincirinin parçası.

Görsel alanımız
öylesine çok bilgiyle dolu ki

algımız, gayrimenkul değeri olan
bir emtia hâline geldi.

Tasarımlar, bilinçsiz ön yargılarımızı
sömürmek için kullanılıyor,

algoritmalar fikrimizi onaylayan
fikirleri destekliyor

böylelikle bakış açımızın
en küçük alanı bile

reklam satmak için sömürgeleştiriliyor.

Mesela bu küçük kırmızı nokta
bildirimlerinizde belirdiğine

büyüyor, genişliyor
ve aklınızda devasa hâle geliyor.

Gözlük camlarımı biraz kirletmenin
ya da onları değiştirmenin

ve başka bir proje fikri ortaya çıkarmanın
yollarını düşünmeye başladım.

Bunun kavramsal olduğunu aklınızda tutun.

Bu gerçek bir ürün değil.

Bu, genelde görmezden geldiğimiz şeyleri

fark etmemize yardımcı olacak
bir internet tarayıcısı yazılım eki.

Kask gibi, bu yazılım eki de
gerçekliği yeniden şekillendirir

fakat bu sefer direkt olarak
dijital medyayı şekillendirecek.

Bu ek, gizli filtrelenmiş
sesleri haykırıyor.

Fark etmeniz gereken şey buradaki gibi,
şimdi daha büyük ve canlı olacak,

cinsiyet ön yargısı hakkındaki bu hikâye
birçok kedinin arasında öne çıkarılmıştır.

(Gülüşme)

Bu ek, bir algoritma tarafından
sağlamlaştırılmış şeyleri seyreltebilir.

Bu yorum bölümündeki gibi,
aynı düşünen birçok insan var.

Bu uyumlu ek onların yorumlarını
çok küçük hâle getiriyor.

(Gülüşme)

Ekranlarındaki piksel miktarı

konuşmaya kattıkları
asıl değer ile orantılı.

(Kahkaha)

(Alkış)

Bu ek, aynı zamanda
görsel alanımızın gerçek emlak değerini

ve algımızın ne kadar
metalaştırıldığını gösteriyor.

Reklam engelleyicilerden farklı olarak
internette gördüğünüz her reklam için

ne kadar para kazanıyor
olmanız gerektiğini gösteriyor.

(Gülüşme)

Gerçeklik ve ticari gerçekliğin arasında
bir savaş alanında yaşıyoruz.

Bu yüzden bu ekin bir sonraki versiyonu
bu ticari gerçekliği ortadan kaldırabilir

ve her şeyi gerçekte olduğu
şekliyle gösterir.

(Kahkaha)

(Alkış)

Bu olayın kaç farklı yöne gidebileceğini
hayal edebilirsiniz.

İnanın bana, eğer bu ürün gerçek olacaksa

riskin ne kadar fazla olduğunu biliyorum.

Bu buluşu, algımızı eğitip
ön yargıları elemek için

iyi niyetlerle yarattım.

Fakat aynı yaklaşım,
kötü niyetlerle de kullanılabilir.

Örneğin kamusal anlatıyı
kontrol etmek için

vatandaşları bir ek yüklemeye
zorlamak gibi.

Bunu, başka bir
ara buluculuk katmanı olmadan

adil ve kişisel yapmak oldukça zor.

Peki bunların bizim için anlamı nedir?

Teknoloji bu izolasyonu yaratıyor olsa da

biz bunu, var olan modeli yıkıp
onun ötesine geçerek

dünyayı tekrar bağlı hâle
getirmek için kullanabiliriz.

Bu teknolojilerle nasıl
arayüz kurabileceğimizi keşfederek

makineye benzeyen
rutin davranışlarımızın dışına çıkabilir

ve nihayet ikisi arasında
ortak bir zemin bulabiliriz.

Teknoloji asla tarafsız değildir.

Bir bağlam sağlar
ve gerçekliği çerçeveler.

Bu, sorunun ve çözümün bir parçası.

Bunu, kör noktalarımızı ortaya çıkarmak

ve algımızı yeniden
eğitmek için kullanabiliriz.

Sonuç olarak birbirimizi
nasıl gördüğümüzü seçebiliriz.

Teşekkürler.

(Alkış)