ڕێگە بۆ ڕیشه‌كێشكردنی شارستانییه‌تی یه‌كی گه‌نده‌ڵیی 3
-
0:01 - 0:03ئایا هه‌رگیز ڕووبه‌ڕووی
دزی كردن بوونه‌ته‌وه؟ -
0:04 - 0:08یاخود شتێك كه زۆر به نرخ بووه
لاتان لێتان وه‌رگیراوه -
0:08 - 0:09به‌بێ ویستی خۆتان؟
-
0:10 - 0:11ئه‌مه برینداركه‌ره.
-
0:12 - 0:16هه‌ست كردن به شێتگیریی،
به هه‌ڕه‌شه -
0:16 - 0:18و بێ توانایی.
-
0:19 - 0:21گه‌نده‌ڵیی ئاوا هه‌ستی پێ ده‌كرێت.
-
0:22 - 0:24گه‌نده‌ڵیی دزی یه.
-
0:25 - 0:26له‌ناوبه‌ره،
-
0:27 - 0:28تاوانباره،
-
0:29 - 0:30ژه‌هره
-
0:30 - 0:32و تاڵانه.
-
0:34 - 0:35ئێستا، من خه‌ڵكی كینیام،
-
0:37 - 0:40و له كینیا گه‌نده‌ڵیی
شێوه‌ی جیاواز وه‌رده‌گرێت. -
0:41 - 0:44ده‌مه‌وێت باسی چیڕۆكی
دارستانی كاڕۆڕاتان بۆ بكه‌م. -
0:46 - 0:48ئه‌مه نایرۆبی یه
شوێنی له‌دایك بوونمه. -
0:49 - 0:51نایرۆبیم خۆشده‌وێت، جوانه.
-
0:52 - 0:54به‌ڵام شاری ناكۆكییه‌كانه.
-
0:55 - 0:58له هه‌مان كاتدا جوان
-
0:58 - 0:59و سه‌خته.
-
1:01 - 1:04به‌ڵام له ناوه‌ڕستی ئه‌م شاره جوانه
-
1:04 - 1:06كه من ناوی ده‌نێم ماڵ
-
1:06 - 1:08دارستانی كاڕۆڕایه،
-
1:09 - 1:15مێرگێك له جوانیی سه‌وزی فراوان كه ده‌بێت
به ئیره‌یی هه‌موو شارێك له هه‌ر شوێنێك -
1:16 - 1:20خه‌ریك بوو دارستانی كاڕۆڕا به ته‌واویی
له ده‌ست بده‌ین به‌هۆی گه‌نده‌ڵیی. -
1:21 - 1:24هه‌واڵه‌كه گه‌یشتبووه دایكم،
وانگاری ماسایی، -
1:24 - 1:27كه‌وا دارستانی كاڕۆڕا
له ژێر هێرشدایه. -
1:29 - 1:34شوێنێكی بنیاتنان هه‌بوو له
ناوه‌ڕاستی دارستانه‌كه دروستده كرا. -
1:35 - 1:38به‌رپرسه حكوومیی یه‌كان
دارستانه‌كه‌یان دزی بوو. -
1:39 - 1:46هه‌ڵسابوون به دابه‌ش كردن، فرۆشتن و
به‌خشینی سه‌دان گورزه‌ی كاڕۆڕا -
1:46 - 1:48بۆ هاوڕێكانیان.
-
1:49 - 1:511له ساڵی 977،
-
1:51 - 1:54دایكم جووڵه‌ی پشتێنه‌ی
سه‌وزی دامه‌زراند -
1:54 - 1:56بۆ ڕواندنی دار له ته‌واوی كینیا.
-
1:57 - 1:58گێڕانه‌وه‌ی ڕووبه‌ری سه‌وز
-
1:58 - 2:02و پاراستنی ڕووبه‌ری سه‌وز،
هه‌روه‌كو دارستانی كارۆرا. -
2:03 - 2:05هاوڕێ و هاوكاره‌كانی كۆكرده‌وه،
-
2:05 - 2:07و به‌یه‌كه‌وه، ئه‌وه‌یان
دامه‌زراند كه بووه -
2:07 - 2:11یه‌ك له هه‌ره سه‌ركه‌وتووترین
كه‌مپینه‌كانی ڕواندنی دار له جیهان. -
2:11 - 2:14له‌به‌ر ئه‌وه هیچ مایه‌ی
سه‌رسوڕمان نه‌بوو -
2:14 - 2:17كاتێك هه‌واڵی پێگه‌یشت كه
كاڕۆڕا له‌ژێر هێرشدایه، -
2:17 - 2:20یه‌كسه‌ر ده‌ستیان به كار كرد.
-
2:21 - 2:24شه‌ری پۆلیسیان كرد و
ڕێگریان به‌كرێگرت -
2:24 - 2:27بۆ ئه‌وه‌ی دزیی ئه‌و دارستانه ڕابگرن،
-
2:28 - 2:32به‌ڵام خۆشبه‌ختانه،
شۆڕشێكی هاندان هه‌بوو -
2:32 - 2:38له لایه‌ن پیاوی ئایینی، سیاسه‌تمه‌داران،
قوتابی و هه‌موو خه‌ڵك، -
2:38 - 2:43هه‌موویان هاتنه ده‌ره‌وه تا بڵێن
نه‌خێر بۆ گه‌نده‌ڵیی و چڵێسیی. -
2:44 - 2:49و هه‌ر زوو، ئه‌و هاندانه زۆر
به‌هێز و مه‌زن بوو -
2:49 - 2:52بۆ ده‌سه‌ڵات بۆ ئه‌وه‌ی دایبمركێننه‌وه.
-
2:52 - 2:55و دارستانی كاڕۆڕا ڕزگار كرا.
-
2:57 - 3:00له 2000 ه‌كان. چوومه پاڵ دایكم
له جووڵه‌ی پشتێنه‌ی سه‌وز -
3:00 - 3:05و گه‌واهیده‌ری په‌ره‌سه‌ندنی چاڵاكییه‌كانی
داكۆكیكردنی جووڵه‌كه بووم، -
3:05 - 3:08فراوان بوونی له ده‌ره‌وه‌ی كینیا
-
3:08 - 3:12و به‌هاوده‌نگییه‌كی گه‌وره‌ی
ئێجگار گرنگ -
3:12 - 3:16له باره‌ی خه‌ڵاتی نۆبڵ بۆ ئاشتی
له 2004 كه وەردەگرێت-- -
3:16 - 3:22كه ژینگه، دیموكراسیی و ئاشتی
زۆر به توندیی به‌یه‌كه به‌سترا بوون. -
3:22 - 3:27و فێری ئه‌وه‌ش بووم كه ئه‌وه‌ی دایكم
چه‌ندین ساڵ پێش ئێستا ڕووبه‌ڕووی ببوه‌وه -
3:27 - 3:30له هه‌وڵ دان بۆ ئه‌وه‌ی
دارستانی كاڕۆڕا بپارێزێت -
3:30 - 3:32ڕووداوێكی جیاكراوه نه‌بوو.
-
3:32 - 3:36ئه‌و گه‌نده‌ڵیی و چڵێسییه‌ی كه
له‌و كاته‌دا دیار كه‌وت -
3:36 - 3:38ئه‌مڕۆ هه‌ر ماوه و زۆریش باشه،
-
3:39 - 3:42له لایه‌ن سیاسه‌تمه‌داره چڵێسه‌كان و
خزمه‌تكاره ڕه‌مه‌كییه‌كان -
3:42 - 3:44كه ده‌یانه‌وێت سندووقه
گشتی یه‌كان تاڵان بكه‌ن -
3:45 - 3:47له‌سه‌ر تێچوونی خۆیان.
-
3:47 - 3:49گه‌نده‌ڵیی له هه‌موو شوێنێكه.
-
3:50 - 3:54ئێستا، گه‌نده‌ڵیی له‌ناوبه‌ری
هه‌موو ئابووری، دیموكراسی -
3:55 - 3:56و ژینگه‌یه‌كه.
-
3:56 - 4:00هاوڵاتیان تاڵان ده‌كات له خزمه‌تگوزارییه
كۆمه‌ڵایه‌تی یه ژێوه‌ره‌كان -
4:00 - 4:03و ژیانی مرۆڤه‌كان بێ به‌ها ده‌كات.
-
4:05 - 4:07كاتێك گه‌نجه‌كان له ئامه‌ده باشیدان
-
4:07 - 4:09بۆ چوونه پاڵ چه‌ته‌كان
-
4:10 - 4:13و ئازاری كۆمه‌ڵگەكانیان ده‌ده‌ن
-
4:13 - 4:14بۆ كرێیه‌كی كه‌م،
-
4:15 - 4:18و ژنه‌كان ئه‌تك ده‌كرێن له ڕێگەی
چوونه سه‌ر كاره‌كانیان، -
4:18 - 4:20و كاتێك هه‌واڵی ئه‌مه ده‌ده‌ن،
-
4:20 - 4:23تاوانكاره‌كان به‌رتیل ده‌ده‌ن
بۆ چوونه ده‌ره‌وه له به‌ندیخانه، -
4:23 - 4:26وكاتێك كچه گه‌نجه‌كان
پێویستیان به‌وه ده‌بێت جه‌سته‌یان بقرۆشن -
4:27 - 4:29بۆ ئه‌وه‌ی خاولی پاك بكڕن،
-
4:31 - 4:33ئێوه ده‌زانن كۆمه‌ڵگە
پارچه پارچه بووه. -
4:35 - 4:37له‌و ساڵانه‌ی دوایی،
كینیا -
4:37 - 4:42له نێوان 10 له گه‌نده‌ڵترین
وڵاته‌كان له جیهانە. -
4:44 - 4:48ته‌نانه‌ت ئه‌وه‌ی زۆر بێ ئومێدم ده‌كات
ئه‌وه‌یه كینیا به هۆی -
4:48 - 4:52گه‌نده‌ڵیی ساڵانه سێ یه‌كی
بوودجه‌ی نیشتمانیی له ده‌ست ده‌دات. -
4:52 - 4:55كه شه‌ش ملیار دۆلاره.
-
4:56 - 4:59ئه‌مه به‌ته‌واوی قبووڵ نه‌كراوه.
-
4:59 - 5:04-له وڵاتێك كه هه‌وڵه‌كانی به‌ره‌نگاربوون
نه‌وه‌ی گه‌نده‌ڵیی بێ ئومێد كراوه و -
5:04 - 5:06پشتگوێ خراوه و
ده‌ستی تێوه‌ردراوه، -
5:06 - 5:11پێویستیمان به به‌رنامه‌ڕێژیی نوێیه
بۆ مامه‌ڵه كردن له‌گه‌ڵ ئه‌م به‌دكارییه. -
5:12 - 5:14ناتوانین بۆ هه‌میشه سكاڵا بكه‌ین.
-
5:14 - 5:17یاخود بڕیار ده‌ده‌ین كه‌وا
له‌گه‌ڵی بژین -
5:17 - 5:18یاخود ده‌یگۆڕین.
-
5:20 - 5:22هه‌ندێك هه‌واڵی باش هه‌یه.
-
5:23 - 5:26مرۆڤه‌كان به گه‌نده‌ڵ له دایك نه‌بوون
-
5:27 - 5:31له قۆناغێك، ئه‌م ڕه‌فتارانه له لایه‌ن
شارستانییه‌تێك هان ده‌درێن -
5:31 - 5:35كه ده‌ستكه‌وتی تاك له‌سه‌ر
پێشكه‌وتنی به‌ك ۆمه‌ڵ به‌رز ده‌كاته‌وه. -
5:36 - 5:39بۆیه گه‌ر بمانه‌وێت گه‌نده‌ڵیی
له ڕه‌گ و ڕیشه‌وه ده‌ربێنین، -
5:39 - 5:44پێویسته ده‌ست پێ بكه‌ین
پێش ئه‌وه‌ی ڕه‌گ دابكوتێت. -
5:45 - 5:48پێویسته زوو ده‌ستی تێبخه‌ین.
-
5:50 - 5:51له باره‌ی وڵاتی ئێوه نازانم،
-
5:51 - 5:53به‌ڵام له‌و شوێنه‌ی لێی هاتووم،
-
5:53 - 5:56گه‌نجه‌كان ڕێبه‌ریمان ده‌كه‌ن بۆ داهاتوو.
-
5:57 - 6:02ئه‌مڕۆ له كینیا، 80 له سه‌دی
دانیشتووان له ژێر ته‌مه‌نی 35 ساڵیی دان. -
6:04 - 6:08به‌ڵام به دانپێدانانی خۆیان،
به‌های دژواریان هه‌یه. -
6:09 - 6:12به‌مزووانه په‌نجا و هه‌شت له سه‌دی
گه‌نجه‌كان له كینیا پێیان ڕاگه‌یاندین -
6:12 - 6:15هه‌موو شتێك ده‌كه‌ن بۆ په‌یداكردنی پاره.
-
6:17 - 6:2045 له سه‌دی دیكه گوتیان
-
6:21 - 6:25گه‌نده‌ڵیی ئامرازێكی ڕه‌وایه
بۆ ئه‌نجامدانی كاره بازرگانییه‌كان. -
6:27 - 6:29حه‌فتاو سێ له سه‌د
-
6:30 - 6:34گوتیان كه ئاماده نابن به‌رگری
له‌وه بكه‌ن كه بڕوایان پێی هه‌یه -
6:34 - 6:36له ترسی سزادان.
-
6:39 - 6:41ئه‌وه‌ی كه له دایكم فێری بووم
-
6:42 - 6:44چه‌ند ساڵێك پێش ئێستا
-
6:45 - 6:49چه‌مكی"ده‌سه‌ڵاتی تاك"--
-
6:49 - 6:52كه هه‌ر یه‌ك له ئێمه ده‌توانێت ببێته
هۆكارێكی به‌هێز بۆ گۆڕان -
6:52 - 6:55و به‌یه‌كه‌وه، ئێمه هێزێكین،
-
6:57 - 7:02كه گه‌ر ده‌ست بخه‌ینه ناو ده‌سته‌وه
ده‌توانین بارودۆخه‌كه بگۆڕین -
7:02 - 7:04و كێشه نییه زۆرگه‌وره بێت.
-
7:06 - 7:08دایكم زۆر به قووڵیی له‌وه گه‌یشت
-
7:08 - 7:11كه له ناوه‌ڕاستی كاره‌كه‌یدا بوو.
-
7:11 - 7:15گۆڕینی شارستانییه‌ته‌كان پێویستی به ئارام
گرتن، به‌رده‌وایی و پابه‌ند بوونه، -
7:15 - 7:19و كارێكی زۆر هێواش و قووڵه.
-
7:21 - 7:25-به‌ڵام گه‌رده‌مانه‌وێت شارستانییه‌تێك بگۆ
ڕین، پێویسته ده‌ست به كاره‌كه بكه‌ین. -
7:25 - 7:29له‌و كاته‌ی ماڵئاوایی كردووه، دامه‌زراوه
یه‌كمان به ناوی ئه‌وه‌وه دامه‌زراندووه -
7:29 - 7:31بۆ ئه‌وه‌ی ده‌قاوده‌ق ئه‌وه بكات
-
7:31 - 7:35به‌ڵام بۆ ئه‌وه‌ی ئیش له‌گه‌ڵ خه‌ڵكی
گه‌نج و منداڵ بكه‌یت -
7:35 - 7:38ده‌ست به بنیاتنانی كه‌سایه‌تیی
و سه‌ركردایه‌تیكردنی كه‌سیی بكه‌یت -
7:38 - 7:40بۆ ئیلهام به‌خشینی ئامانج و ده‌ست پاكیی.
-
7:42 - 7:46به‌ڵام شه‌ڕكردن له‌گه‌ڵ گه‌نده‌ڵیی
ئه‌وه‌نده ئاسان نییه كه بڵێین خراپه. -
7:47 - 7:50ئه‌مانه سێ به‌رنامه‌ڕێژین كه
ئێمه كاری پێ ده‌كه‌ین -
7:50 - 7:54-كه باوه‌ڕمان وایه ده‌توانرێت له هه‌ركۆ
مه‌ڵگەیه‌كی فێرگه‌یی دوو باره بكرێته‌وه -
7:55 - 7:59یه‌كه‌م: پێویسته له
:هۆكاره‌كه تێ بگه‌ین -
7:59 - 8:02بۆچی گه‌نده‌ڵیی ڕوو ده‌دات
-
8:03 - 8:07ئایا به‌وه ناوی ده‌به‌ین كه --دزی كردن--
-
8:07 - 8:10یاخود به وشه‌ی تر جوانی ده‌كه‌ین؟
-
8:12 - 8:16كاتێك منداڵه بچووكه‌كان توانای خستنه
ڕووی ئه‌وه‌یان هه‌یه كه چییه و چۆن -
8:17 - 8:19هه‌ستی پێ ده‌كه‌ن بۆ مامه‌ڵه‌كردن
له‌گه‌ڵ گه‌نده‌ڵیی، -
8:21 - 8:24له‌وانه‌یه، كاتێك له داهاتوویان
ڕووبه‌ڕووی كێشه‌یه‌ك ده‌بنه‌وه ، -
8:25 - 8:27ئه‌وه‌ی كه فێری بوون نیشانی بده‌ن.
-
8:30 - 8:35دووه‌م: پێویسته كه‌سایه‌تییه‌كه به
ڕاشكاویی فێر بكه‌ین. -
8:36 - 8:38ئێستا، له‌وانه‌یه ئه‌مه ئاشكرا دیار بێت،
-
8:39 - 8:42به‌ڵام منداڵێك كه هۆشمه‌ندیی
گه‌شه كردن ده‌خاته‌ڕوو -
8:42 - 8:44له‌گه‌ڵ هه‌ستی خۆ كۆنتڕڵ كردن
-
8:45 - 8:46باوه‌ڕی به خۆی هه‌یه.
-
8:47 - 8:52و ڕه‌نگه منداڵی باوه‌ڕبه‌خۆبوو به‌رگریی
بكات له‌وه‌ی كه باوه‌ڕیان پێی هه‌یه. -
8:56 - 9:03سێیه‌م: پێویسته زوو سه‌ركردایه‌تیی كه‌سیی
له منداله‌كانمان درووست بكه‌ین -
9:04 - 9:08بۆ ئه‌وه‌ی هه‌لێكیان پێ بدرێت
بۆ ئه‌وه‌ی بزانن كه چ هه‌ستێكه -
9:08 - 9:11كه هاوار له گه‌نده‌ڵیی ده‌كه‌ن
كاتێك ده‌یبینن، -
9:13 - 9:18چ هه‌ستێكه كه هه‌ڵسنه‌وه سه‌ر پێ و
بژمێردرێن كانێك پێویستیان پێیان هه‌یه -
9:19 - 9:23و بۆ من، په‌یوه‌ندیی زیاتر و زیاتر
درووست بكه‌ن -
9:23 - 9:26له نێوان له لایه‌كه‌وه ئازاره‌كانی مرۆڤ
-
9:27 - 9:31و له‌لایه‌كی تریشه‌وه گه‌نده‌ڵیی،
چڵێسیی و خۆپه‌رستیی. -
9:33 - 9:37پێویسته له سه‌رمان باوه‌ڕمان
به تواناكانی خۆمان هه‌بێت -
9:38 - 9:40بۆ هێنانه‌دی ئه‌و داهاتووه‌ی كه
ده‌مانه‌وێت بیبینین، -
9:41 - 9:44هه‌ریه‌ك له ئێمه به ڕێگەی بچووكی خۆمان.
-
9:46 - 9:48گه‌نجه‌كان پێویسته باوه‌ڕیان وابێت
-
9:48 - 9:51كه ڕاستی یه‌كی نوێ ده‌كرێت ڕوو بدات.
-
9:53 - 9:56گه‌نده‌ڵیی، گۆڕانی كه‌ش و هه‌وا،
-
9:56 - 9:59داڕمانی سیسته‌می ژینگه‌یی،
له ناو چوونی هه‌مه‌چه‌شنی بایه‌لۆجی-- -
9:59 - 10:02هه‌موو ئه‌و پرسانه پێویستییان
به سه‌ركردایه‌تیكردنه. -
10:04 - 10:07و له وته‌كانی بابا دیۆمی سه‌نیگالیی،
-
10:09 - 10:10"له كۆتا شیكاریی،
-
10:12 - 10:15پارێزگاریی ده‌كه‌ین
-
10:15 - 10:16ته‌نیا ئه‌وه‌ی كه خۆشمان ده‌وێت،
-
10:18 - 10:19خۆشمان ده‌وێت
-
10:20 - 10:22ته‌نیا ئه‌وه‌ی كه تێی ده‌گه‌ین
-
10:23 - 10:25و تێی ده‌گه‌ین
-
10:25 - 10:29ته‌نیا ئه‌وه‌ی كه فێركراوین."
-
10:29 - 10:30سوپاس.
-
10:30 - 10:33(چه‌پڵه)
- Title:
- ڕێگە بۆ ڕیشه‌كێشكردنی شارستانییه‌تی یه‌كی گه‌نده‌ڵیی 3
- Speaker:
- وانجیرا ماسایی
- Description:
-
more » « less
چالاکی كۆمه‌ڵایه‌تیی وانجیرا ماسایی ده‌ڵێت، گه‌نده‌ڵیی مه‌ترسییه‌كی به‌رده‌وامه له كینیا--بۆ ئه‌وه‌ی له‌وێ (یاخود هه‌ر شوێنێكی تر) بیوه‌ستێنین، پێویسته زوو ده‌ستی تێ بخه‌ین. به شوێنكه‌وتنی سپارده‌ی دایكی، چالاكوانی سیاسی و وه‌رگری خه‌ڵاتی نۆبڵ وانگاری ماسایی، ماسایی سێ به‌رنامه‌ڕێژیی ده‌خاته ڕوو بۆ ڕیشه‌كێشكردنی شارستانییه‌تی یه‌كی گه‌نده‌ڵیی به فێر كردنی مناڵه‌كان و گه‌نجه‌كان ده‌رباره‌ی سه‌ركردایه‌تی كردن، مه‌به‌ست و ده‌ست پاكیی.
- Video Language:
- English
- Team:
closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 10:47
|
Daban Q Jaff approved Kurdish subtitles for 3 ways to uproot a culture of corruption | |
|
|
Daban Q Jaff accepted Kurdish subtitles for 3 ways to uproot a culture of corruption | |
|
|
Daban Q Jaff edited Kurdish subtitles for 3 ways to uproot a culture of corruption | |
|
|
Daban Q Jaff edited Kurdish subtitles for 3 ways to uproot a culture of corruption | |
|
|
Daban Q Jaff edited Kurdish subtitles for 3 ways to uproot a culture of corruption | |
|
zhila mawlood edited Kurdish subtitles for 3 ways to uproot a culture of corruption | |
|
|
zhila mawlood edited Kurdish subtitles for 3 ways to uproot a culture of corruption | |
|
|
zhila mawlood edited Kurdish subtitles for 3 ways to uproot a culture of corruption |