A Basic Income for everyone!

Panorama: iedereen een basisinkomen!

Stel: iedereen krijgt maandelijks 1.500 euro op de rekening. Onvoorwaardelijk, of men nu werkt of niet. Voor u in hoongelach uitbarst: de afschaffing van slavernij, kinderarbeid en zelfs de oprichting van Europa waren ooit soortgelijke onmogelijke ideeën. Het meest gehoorde tegenargument - dat het niet betaalbaar is - zette Panorama aan het denken. Wat doet gratis geld met een mensenleven?

Het heeft me een menswaardig
bestaan gegeven.

Vroeger hing ik van mijn man af.

Maar door het basisinkomen
is dat voor mij veranderd.

Als ik mooie kleren maak
en ze kan verkopen,

Dan voel ik me goed.
Dan heb ik er ook iets voor gedaan.

Goeienavond, welkom bij Panorama,

vergeet alles wat u dacht en denkt
over arbeid en inkomen,

wij vegen vanavond
het bord schoon en zetten

er een ander idee op:
het basisinkomen voor iedereen

Wat als en dat is nu niet om te lachen,

wat als iedereen in ons land
vanaf 18 jaar maandelijks

1500 euro zou krijgen van de overheid?

Wie meer wil, kan boven
op dat basisinkomen nog werken,

wie genoeg heeft aan die 1500 euro
kan andere leuke dingen doen.

We schrappen wel alle andere uitkeringen

zoals leeflonen, pensioenen,
werkloosheidsvergoedingen, enz.

Gewoon iedereen 1500 euro per maand.

Onvoorwaardelijk en tot het einde
van uw dagen.

Waanzin, hoor ik u al denken.

Wel, dan moet u zeker
blijven kijken,

want dan zal u zien
dat de Zwitsers een referendum

gaan houden over dat basisinkomen
en dat het in de praktijk al bestaat.

Onder meer in een dorp in Namibië.

Reportages van
Alina Kneepkens en Jozef Devillé.

Ons land staat stil, we breken
wereldrecords als het op files aankomt,

1 op de 10 Belgische werknemers
zit thuis met een burnout

en geen enkel land gaat Belgie voor

in het slikken
van antidepressiva en slaappillen.

We werken ons kapot,
maar regering na regering

wordt er van ons
een inspanning gevraagd,

want we moeten nog harder werken

en de overheid moet besparen.

De regering wil in ieder geval haar
begrotingsobjectief bereiken.

Dit zouden eerder maatregelen zijn
in het kader

van de herschikking van de begroting.

En nu moeten we ten eerste besparen.

Er is geen geld bij Vlaanderen,
bij de Federale Overheid.

De inspanning is al zwaar
en ze zal nog zwaarder worden.

Dat is ook de keuze die we maken.

Het gevoel leeft dat velen
niet meer mee kunnen

en dat ook de middenklasse
stilaan uitgeperst wordt.

De ongerustheid is groot bij
de werkende bevolking in België.

Vaak horen we zeggen
dat er geen alternatief is,

we kunnen niet anders dan besparen.

Een revolutionair idee om
overheidssubsidies te hervormen

spreekt zowel de linker-
als de rechterzijde aan.

Het geet om minimale steun:
een gegarandeerd basisinkomen.

Hoe zou de wereld eruitzien
als iedereen een inkomen kreeg,

ook als ze geen werk vinden?

Een utopie
waarin iedereen geld krijgt?

Zwitserland vervangt misschien
zijn armoedebeleid

door een basisinkomen.

Een onvoorwaardelijk basisinkomen,
wat is dat?

Precies wat het woord zegt,
dat iedereen vanaf 18 jaar,

ongeacht geslacht of huidig inkomen,

van de overheid een basisinkomen krijgt,

onvoorwaardelijk, of je nu een job hebt,

studeert of thuisblijft
om voor de kinderen te zorgen,

iedereen krijgt hetzelfde om in zijn
basisbehoeften te kunnen voorzien.

Je mag naast je basisinkomen nog zoveel
werken en verdienen als je zelf wil.

In Belgie werken al sinds de jaren 80

verschillende mensen
rond het basisinkomen.

Zo maakte Philippe Van Parijs
destijds een werkgroep

met onder andere
Guy Standing en Roland Duchâtelet.

Duchâtelet kennen we nog van Vivant

maar vooral nu als eigenaar
van enkele voetbalploegen.

Francine Mestrum is een van de zeldzame

maar zeer uitgesproken tegenstanders.

Psychiater Dirk de Wachter en Sarah
van Liefferinghe van de piratenpartij

zien de voordelen
op het welzijn van mensen.

Wij zien hoe heel veel mensen vastzitten

in de rat race van meer werken,
harder werken, langer werken,

zodat we meer kunnen consumeren
en zodat onze economie kan groeien.

Maar wij voelen en heel veel mensen voelen
dat model dat frustreert ons,

het put ons uit
en het maakt ons emotioneel leeg.

Veel mensen kan het werk niet aan,

vindt het te zwaar, komt bij mij en zegt
van ‘dokter, help mij, ik kan niet meer,

en helpen, als dokter betekent,
werkonbekwaamheid schrijven’.

De laatste tien jaar is het aantal mensen

dat dus langdurig werkonbekwaam wordt,

is met 50% toegenomen, we moeten

daar heel fundamenteel beginnen
over nadenken

en basisinkomen is
een van die fundamentele dingen

die daar mee aanzet kan toe geven.

We moeten nu
een basisinkomen invoeren.

Want door de globalisiering
die in de jaren 1980 begonnen is,

is het arbeidsaanbod in de wereld,

het aantal mensen op de globale
arbeidsmarkt, verviervoudigd.

De voorbije dertig jaar is er dus sprake
van een neerwaartse druk

op onze reële lonen.

De Britse econoom Guy Standing

heeft het grootste experiment ooit
met een basisinkomen geleid.

In India ontvingen 20.000 mensen twee jaar
lang een echt basisinkomen.

Over die verbluffende resultaten

gaat hij overal ter wereld spreken.

Onlangs was hij nog te gast in Brussel,

op uitnodiging
van voormalig EU commissaris

van werk en sociale zaken, Laszlo Andor.

Heel erg bedankt.

We mogen vooral niet terugvallen
op de oude norm.

Professor Standing komt uit de hoek
van de International Labour Organisation.

Nu vertelt hij in zijn boeken

over de groeiende onderklasse
in onze samenleving

en wat hij met zijn neologisme
het precariaat noemt.

Het precariaat bestaat
uit vele miljoenen mensen

die te maken krijgen
met onzekere arbeid.

Ze hebben geen richting.
Ze bouwen geen carrière uit.

Het is een trend waar
dat we in zitten sinds

de jaren ’80 met Thatcher en Reagan

en na dertig jaar ‘greed is good’

is het nu wel tijd voor iets anders.

Other models, now!

Investeer in mensen, niet in wapens /
Michel, marche arrière ou à la guerre

ZWIJGEN en WERKEN!

Bespaar niet op onze Toekomst!

Harder? Faster? Longer?
Like Machines?

En die onzekerheid brengt
veel stress teweeg.

Het precariaat gaat vaak
gebukt onder de dreiging

van een onhoudbare schuldenlast.

Eén tegenvaller
en ze staan op straat.

We zijn nu 2 of 3 keer,
volgens de landen, rijker,

pro capita dan in de golden sixties,

en we zitten hier nog altijd met een

enorme werkloosheid.

Mensen die angstig zijn voor hun job

en we zijn 2 tot 3 keer rijker.

Zijn we niet helemaal dwaas
aan het functioneren?

Armoede los je op met inkomen,

dus je moet arme mensen
een uitkering geven die hoog genoeg is,

wat vandaag niet gebeurt.

Daar hebben de voorstanders
van het basisinkomen volledig gelijk,

arme mensen hebben een inkomen nodig

waarmee ze waardig kunnen leven.

Om met eigen ogen te zien
wat een basisinkomen

met mensen in armoede doet,
reisden we naar Namibie,

een land van grote contrasten.

De gigantische opbrengsten
van de diamantexport

staan er in schril contrast
met de gevaarlijke situatie

waar mensen in armoede leven.

Otjivero is een arme nederzetting
in de woestijn

waar de mensen werkelijk niets hadden.

We waren arm in Otjivero.
Straatarm.

Maar door het basisinkomen hadden
we iets om te eten en te slapen.

Otjivero werd in 2009 uitgekozen
voor een experiment

waarbij haar 930 inwoners
elke maand 100 Namibische dollar

of zo’n 7 euro per persoon kregen.

Onvoorwaardelijk,
mensen kregen zelf de vrijheid

om te beslissen
wat ze met dat geld zouden doen.

Het waren meestal huizen
van plastic en karton

waar de mensen in woonden.
En door het basisinkomen

zag je zes maanden
tot een jaar later

dat Otjivero er anders
begon uti te zien.

De Namibische raad van kerken,
enkele vakbonden en NGO’s

zorgden voor de fondsen
van dit uitzonderlijke project.

Priester Wilfred Diergaart
en bisschop Zephania Kameeta

kozen Otjivero uit als ideale nederzetting
voor dit experiment.

Dit stukje niemandsland in de woestijn

is bevolkt
door verschillende etnische groepen.

Wetenschappers Claudia en Dirk Haarmann

hebben grondig onderzoek
ter plaatse gevoerd

en in samenwerking
met de universiteit van Kaapstad

de resultaten geanalyseerd.

In het begin leek honderd Nabimische
dollar geen groot bedrag

We dachten dat het zou helpen
met voedselzekerheid

en mensen zou helpen omgaan
met het dagelijkse leven in armoede.

Maar de resultaten waren
verrassend.

De ondervoeding in het dorp daalde
van 42 percent naar 10 percent.

Er was genoeg te eten.

Maar de mensen schoten
ook in actie

en namen hun leven in eigen handen.

Er kwam een process
van empowerment op gang.

Door het basisinkomen
bloeide mijn zaak op.

Ik ben meubelmaker.
Ik maak bedden en zo.

We dachten na over hoe we
ons leven konden verbeteren.

Marie-Rose is als kapster begonnen.
Ze verkoopt ook brood en koekjes.

Dit is mijn werk.

Zij betaalt me hiervoor.

Koopkracht heet dat,
van zodra je mensen geld geeft,

kunnen ze het ook spenderen.

Het grootste succesverhaal
dat ik daar gezien heb,

was het oprichten
van een bakkerij

met de opbrengsten
van het basisinkomen.

Ik heet Frida.

Die bakkerij is nu zelfvoorzienend.

Als je iemand geld geeft,
waarom zouden ze dan lui worden?

Ik ben niet lui.
Ik heb weer hoop gekregen.

en ik heb elke dag mijn bezigheid.

Als je iemand geld geeft, kunnen ze
zelf beslissen wat ze ermee doen.

De overheid gaf ons
allen maar maïsmeel

Maar niet iedereen eet pap.

Hoe weet je
dat iedereen maismeel wil eten?

Niet iedereen eet het.

Je geeft hen geld en zij beslissen
wat ze ermee kopen.

Zo leert een volwassene
hoe het leven in elkaar zit.

Het is eerder een volwassen
dan een paternalistisch beleid.

Maar waarom hebben we
een basisinkomen nodig in Belgie

als we al zo’n uitgebreid
uitkeringssysteem hebben.

Wel, alleen als je de koning bent krijg
je zomaar geld, onvoorwaardelijk.

Belgie heeft inderdaad
een prima sociaal vangnet,

maar het is ook vreselijk complex.

Als men partieel gaat werken,
wat soms wel kan,

dan heeft men minder inkomen
dan zijn ziekte-uitkering.

Dus daar wordt men voor gestraft.

Dat is bijzonder contraproductief.

Dat maakt u afhankelijk,
dat neemt ook compleet de motivatie weg,

met een laagbetaalde job verdien je minder

dan dat je een uitkering zou krijgen.

En dus een van de basisargumenten

in de Belgische of de Europese context

is dat het huidig systeem
een soort armoedeval,

een werkloosheidsval creert,
door het feit dat die voorwaardelijk,

door het feit
dat die uitkeringen voorwaardelijk zijn.

Wij hebben het zover gebracht
dat wij mensen betalen

om te controleren wat een niet
-werkende persoon doet.

Dat is dus eigenlijk krankzinnig.

Met een basisinkomen heb je geen
groot ambtenarenapparaat nodig.

Nu kost het herverdelen van geld
heel veel geld,

aan mensen die daar dus
eigenlijk nutteloos mee bezig zijn.

Of die op die manier
dus wel vervangbaar zijn.

Men kan die herverdeling
dus veel efficienter maken

door gewoon een basisinkomen te geven.

En de mensen hoeven
niet te frauderen.

Er valt niks te frauderen.

Als niemand nog kan frauderen
om een basisinkomen te krijgen,

dan hoeft niemand
nog gecontroleerd te worden.

Een van de voornaamste onderdelen

in ons uitkeringssysteem
wordt zo overbodig.

Wie was er nog op zoek
naar plaatsen om te besparen?

Basisinkomen is an idea
that refuses to die.

Het begon al met Thomas Payne in 1795.

Maar ook in 1848 in Brussel

schreef de Belgische Liberaal
Joseph Charlier erover in dit huis.

Dat voorstel is dus echt een voorstel

van een echt
onvoorwaardelijk basisinkomen.

Bescheiden, maar echt onvoorwaardelijk.

Alleen de man van wie de
materiële behoeften verzekerd zijn,

is onafhankelijk.

Wie afhangt van anderen voor zijn
absolute behoeften, is een slaaf.

Misschien nog een laatste passage
die ook de ambitie goed uitdrukt.

Het antwoord op het sociale probleem
is even simpel als verreikend.

Dat een simpel idee
immense gevolgen kan hebben,

bewijst ook dit Belgisch fenomeen.

Dank u. Gracias. Grazie.

Ah ja, met 2000 Euro per maand
ben je gerust voor de rest van je leven.

Win for Life, ge moogt gerust zijn.

Ik heb dat lotje gekrabd in 2010

en dat drong nog altijd niet
goed tot mij door.

Maar als je dan dat lotje effectief
in de machine steekt, bij haar,

en dat muziekske gaat af
en dat ge zo iets hebt van

‘het is echt wel echt’.

En dan zei ze ‘oh, ge hebt chance,

want het wordt altijd de eerste
van de maand uitbetaald,

dus vanaf overmorgen staat
er elke maand 2000 euro

op uw rekening.

Voor de rest van uw leven.

We noemen onze winnares Anja.

Ze is bezorgd over het stigma

dat ze zou gaan luieren
voor de rest van haar leven.

Eigenlijk werk ik meer
dan ik vroeger werkte,

sinds ik de Win for Life heb.

Maar ook omdat ik het ook wel graag doe.

Wat ik als zelfstandige doe,
dat voelt voor mij niet aan als werken,

omdat ik het graag doe, maar als
ik die Win for Life niet had gehad,

dan had ik nooit die kans gehad
om iets te doen wat ik graag doe.

Dat is schitterend gewoon.

Die vrouw die doet haar goesting.

Die is vrij, en dat
is eigenlijk het hele punt.

Een basisinkomen
is een vrijheidsinkomen en dat hebben

de mensen nog niet door.

En eigenlijk als je ziet, het collectieve
geluk dat verspild wordt,

door het feit dat men weigert
daar serieus over na te denken,

dat is gigantisch.

Die full time job, voor mij is
ook zo geen druk niet meer,

op de ketel zoals vroeger.

Bij veel mensen denk ik,
ik moet die job hier houden,

want dat is alles
wat ik heb en dat is een houvast

en bij mij is dat ‘ja als
ik die job verlies dat is geen ramp’.

Wat ik als ondernemer
ook heb vastgesteld dat is

mensen die graag dingen doen,

die doen dat ook heel goed en die zijn
ook productiever dan mensen die

tegen hun zin aan het werken zijn.

Dat is ook de functie
van dat onvoorwaardelijk inkomen,

in termen van humaan kapitaal
van de mensen.

Ik zou nooit mijn eigen zaak gestart zijn
als ik die Win for Life niet had gehad,

uit angst om te falen
of in een faillisement terecht te komen.

Anja had voor het winnen
van haar Win for Life ook meer zorgen.

Allez zeg, mijne haardroger die
is nu kapot.

Bijvoorbeeld over de veiligheid
van het bouwvallige huis waar ze woonde

en ze kon ook niet rekenen
op financiële hulp van thuis

voor het kopen van een degelijke woning.

Ik had ook nooit kunnen dromen dat
we in zo’n mooi huis zouden kunnen wonen.

Maar dat was dan geen probleem,

want de bank zag ons ineens graag.

Met dat extra inkomen van 2000 Euro.

Dus in het geval van Win for Life
is het ‘For Life’.

Maar het groot probleem daar
is dat het een enorm verschil is tussen

10 mensen, 100 mensen,
1000 mensen op 11 miljoen.

Maar wat gebeurt er in het hoofd
van die 11 miljoen Belgen

wanneer wij lukraak enkele mensen
onvoorwaardelijk

de kans op 2000 euro per maand aanbieden.

Zouden zij stoppen met werken?

Tweeduizend is een aardig bedrag.

Ik zou niet direct minder gaan werken,
mijn echtgenote misschien wel.

Je kunt eens vaker op vakantie gaan.
Een korte vakantie.

Dat zou het leven aangenamer
en gemakkelijker maken.

Misschien een verbouwing?

Ik zou ook wel sparen. Ik zou het niet
meteen opdoen aan fancy dingen.

Dan hoef je niet meer
voor een baas te werken.

Ik zou een winkel opendoen
en ontslag nemen.

Een winkel of een restaurant
opendoen.

Ik zeg u vlakaf dat ik het zou
gebruiken voor goede doelen.

Kleinschalige projecten
van mensen die iets willen doen

of de minderbedeelden.

Weeskindjies, daar heb ik
ook veel medelijden mee.

Mag ik nu krabben?

De reacties hier bevestigen
toch wel de verwachtingen

van het maatschappelijk effect
van een basisinkomen,

het doet nadenken over vrije tijd,

het maakt zelfstandiger
en niemand denkt aan luieren.

Helaas.

Jammer.

Maar wat denken zij over de invoering

van een inkomen door de overheid
voor elke Belg?

Dat is natuurlijk geen slecht idee,
maar dat is niet haalbaar.

Haalbaar is dat niet.

Ik ben gevoelig voor vrijheid.

Het is een fantastisch systeem,
als het voor iedereen is.

Als iedereen daarnaast kan beslissen
wat ze doen,

onmiddellijk.
Ik teken nu.

Als iedereen het goed heeft,
is er ook geen miserie.

Waar gaan ze ten eerste
die centen halen, denk ik dan.

Maar ik ga niet te lang krabben,
want ik moet nog patatjes koken.

Als er 1 land is waar genoeg centen zijn
voor een basisinkomen,

dan wel Zwitserland.

De burgers van het land
van de banken stemmen in 2016

over een basisinkomen voor elke Zwitser.

Een groep van enkele kunstenaars

noemt zichzelf
‘Generation basic income’.

Zij haalden meer
dan 100.000 handtekeningen op

en verplichtte haar overheid
tot een referendum,

via het Zwitsers systeem
van directe democratie.

Indien met een ja gestemd wordt,

dan zal daar de Zwitserse overheid

grondwettelijk verplicht zijn
om het systeem

hoe dan ook te implementeren,

daarmee staat Zwitserland internationaal

het verst op het vlak van de mogelijkheid
van een utopie.

Daniel Häni is ondernemer en de man

achter ‘Unternehmen mitte’ in Basel.

Een koffiebar in een voormalig bankgebouw

waar iedereen welkom is,
zonder iets te moeten consumeren.

De volksraadpleging is
een politiek proces.

Maar er komt ook iets uit voort.
De mensen stellen zich vragen

en als mensen zich vragen
stellen, denken ze na.

Zo ontstaat er bewustzijn.

In die context past ook de actie
van de geldhoop in Bern.

Het basisinkomen is eigenlijk
een idee in een situatie

waar alles voorhanden is,
in overvloed.

Dit zijn wel degelijk 8 miljoen
echte Zwitserse muntjes.

Met deze stunt trok ‘Generation basic
income' internationaal de aandacht.

Je staat voor die geldhoop
en vraagt je af:

wat ontbreekt er nog,
als alles er is?

De Zwitsers mogen
dan zogezegd neutraal zijn.

Enno Schmidt is heel duidelijk:

een basisinkomen is zelfs
in een rijk land als Zwitserland

mogelijk en noodzakelijk.

Of er ja of nee gestemd zal worden,
is natuurlijk erg belangrijk voor ons.

We willen winnen.

Maar op te begrijpen hoe een
democratie werkt, moet je zeggen:

ook als de meerderheid
het basisinkomen wegstemt,

zegt dat gewoon waar we staan.
En dat is goed.

Enno en Co hebben nog een lange
weg te gaan met hun campagne,

want de man in de straat,
die twijfelt nog.

Ik weet het echt nog niet.
Je moet een afweging maken.

Ik heb er nog te weinig
over nagedacht.

Ik kan niet zeggen
of ik het goed of slecht vind.

Ik weet het echt nog niet.

Met het basisinkomen wordt
een discussie opgestart...

...over wat je echt wilt doen, niet?

Ik zou de tijd nemen
om me af te vragen

of dat wat ik nu doe
ook echt is wat ik wil doen.

Het is een ontwikkeling.

Dit is wat we nu doen als een deel
van de geschiedenis.

Het is noodzakelijk dat veel mensen
omgaan met het basisinkomen

en ook het vermogen ontwikkelen
dat je daarvoor nodig hebt.

Dat blijkt,
als je over de kwestie nadenkt.

Veel mensen kunnen
niet zelf nadenken.

Ze leggen zich neer
bij het argument 'punt uit'

Ze moeten dus zelf standigheid
ontwikkelen,

net als andere krachten
die ze nog niet hebben.

dan kom je al dicht in de buurt
van het basisinkomen

Goed, beste Zwitsers, zo uitzonderlijk
zijn jullie nu ook weer niet.

Ook in Europa kunnen burgers
een initiatief indienen.

Het Europese burgerinitiatief

is een initiatief
van de Europese Commissie.

Christina Lambrecht van de Belgische
beweging rond basisinkomen

legt uit hoe dat werkt.

Wij hebben dus een tekst uitgeschreven
rond het basisinkomen.

Wij hebben dat voorgelegd aan de commissie

en zij hebben gezegd
‘ok, jullie mogen ervoor gaan’.

Eerst moeten we de minimumdrempel
van zeven landen halen.

Vijftien landen voeren al campagne
en zamelen handtekeningen in.

Dus in Belgie moesten
we 16500 handtekeningen halen

wij hebben er 19500 gehaald.

Toen ik in het ministerie toekwam

hebben ze mij gezegd,
heel vriendelijk, dat wel,

beste mevrouw, wij kunnen daar
op dit ogenblik niets mee doen,

op dit ogenblik zit iedereen
in de verkiezingssfeer

en de huidige minister
van binnenlandse zaken,

ik zal haar naam niet vernoemen,
dat is niet heel vriendelijk,

die gaat dat gewoon in een schuif leggen

en daar wordt niet meer naar gekeken.

Ik heb dus thuis bij mij,
19500 handtekeningen van al die Belgen,

uit noord en zuid
die ons initiatief gesteund hebben

en eigenlijk niet erkend
geweest zijn om te zeggen

‘kijk, wij willen dat idee, wij willen dat
de Europese commissie dat op tafel legt’.

Goed, terug naar Zwitserland dan maar.

Toevallig het land
dat geen lid is van de EU

en waar een nationaal burgerinitiatief
wel bindend is.

Thomas is biologisch landbouwer

in het wondermooie gebergte
van Lower Engadin.

Wat zou er gebeuren, als
het basisinkomen ingevoerd wordt?

Hoe staat u daar tegenover?

Ik zou vrijheid krijgen
die ik nu niet heb.

Het basisinkomen zou
een soort subsidie zijn.

Maar ik zou toch blijven werken.
En er zijn nog meer voordelen aan.

Wat bijvoorbeeld?
-Het is de enige oplossing

voor onze gestoorde verhouding...

...of liever ons gestoorde
financiële systeem.

Dat is eigenlijk een sociaal probleem
waar een oplossing voor nodig is.

En momenteel is er geen beter idee
dan het basisinkomen.

In Zwitserland is het idee aan het rijpen,

maar hoe zit dat bij ons?

Wij willen wel dromen
over een betere toekomst,

maar ons dagelijks doen en laten

wordt nog beheerst door
vastgeroeste ideeën.

Het concept van een werkweek

dat is een voorbijgestreefd concept.

Het concept van pensioen
op een bepaalde leeftijd,

is eigenlijk
ook een voorbijgestreefd concept.

En dan zijn er nog de robots, die worden
alleen maar beter in hun werk

en ze krijgen geen burnouts.

Robots nemen nu al een groot deel
van ons werk over

en dat zal in de toekomst
nog met 47% stijgen.

Wij kunnen ons eigenlijk permitteren
van aan iedereen geld uit te delen

en diegenen die willen werken,
die krijgen dan wat meer geld

en diegenen die niet willen werken,

die werken niet en die doen
wat ze wel willen doen.

De maatschappij is rijk genoeg in principe
om dat te doen.

Met een basisinkomen krijgt echt iedereen

in de geschiedenis van de mensheid

de keuze over welk soort werk
we willen doen.

Eindelijk de flexibele arbeidsmarkt
die men zo graag wil.

'Arbeidsmarkt' is eigenlijk een lelijk
woord. Mensen zijn geen koopwaar.

Maar met een basisinkomen
wordt het eindelijk een echte markt.

Je kunt dan ja of nee zeggen
tegen een baan. Dus ook nee.

Met een basisinkomen voor iedereen

ga je radicaal in tegen
het heersende status quo.

Vrijheid moet primeren en diegenen
die veel willen werken mogen

en die die niet willen werken
mogen dat ook.

Power to the people.

Wie zou daar iets op tegen kunnen hebben?

Als mensen een keus hebben,
kunnen ze zelf beslissingen nemen.

en verantwoordelijke,
democratische burgers worden.

Dat is niet altijd interessant voor
het bedrijfsleven of de politiek.

Het basisinkomen zal werknemers
de mogelijkheid geven

om neen te zeggen tegen
onaantrekkelijke jobs.

Op een recent debat over basisinkomen

gaat het ook heel snel over dit aspect.

Het basisinkomen is een vloer, een sokkel,

waarop men kan staan, een leven bouwen.

Geen net waarin men
dan gevangen kan blijven.

Wel, wanneer men er dan een beetje
over nadenkt,

blijkt het iets te zijn
dat niet alleen rechtvaardig is,

maar ook beter voor de economie

en beter voor de gezondheid
van onze maatschappij.

Wat ik daarnet al gezegd heb,
en waar we denk

ik het volledig over eens zijn,

onze arbeidsmarkt
is grondig aan het veranderen

maar daar een basisinkomen voor invoeren,
dat slaat nergens op.

Francine Mestrum blijft zich verzetten
tegen het basisinkomen,

uit bezorgdheid
voor de liberale gedachte erachter

en mogelijke afbraak
van de huidige sociale bescherming.

Er staan duizenden mensen te wachten,

die eender welk werk aannemen.

Dus, geen schijn van kans
dat werkgevers zullen zeggen

‘wij betalen u nog evenveel’

‘oh, u wilt dat werk niet doen,
ik zal u wat meer betalen’.

Die kans is nihil, nul.

Maar wat kan er dan wel gebeuren?

Wat kan er dan wel gebeuren, wel,
waar mijn organisatie aan werkt

en wat wij proberen te verdedigen

is een hervorming
van het sociale beschermingssysteem.

Wij hebben 100 jaar lang gewerkt
aan een systeem

van sociale bescherming met rechten.

En, nogmaals, dat systeem werkt
op dit ogenblik onvoldoende goed.

Het betekent dat we dat moeten verbeteren,

maar we mogen dat niet overboord gooien,

dat recht hebben we niet.

Ik denk niet dat het nut heeft
aan de knopjes te zitten draaien,

en kindergeld een beetje omhoog
voor het eerste

en een beetje omlaag
voor het tweede en dan weer,

dat heeft geen nut meer,
we moeten echt radicaal durven denken.

Jongeren durven bestaande systemen meer
in vraag te stellen

en dat horen en zien we ook op dit debat.

Ja net zoals de meeste mensen
die komen luisteren zijn,

heb ik goede argumenten
voor en tegen gehoord.

Ja, een vriend van mij introduceerde
het een jaar of 2 geleden

en ik was meteen tegen.

Want ik dacht, dat is zo’n linkse utopie,

daar kan geen realistisch mens
voor zijn.

Maar ondertussen
heb ik daar zoveel over gelezen

en ik ben van gedachten veranderd.

Ik zie een jonge generatie mensen

en de jonge generatie
zal de volgende jaren

zijn stem moeten verheffen.

Een jonge generatie mensen
die heel anders nadenken

over arbeid, over samenleving.

Neem mij maar als voorbeeld,
ik ben werkloos,

ik heb gestudeerd, ik ben werkloos,

diploma, nog steeds werkloos,

opleiding gevolgd, behaald,
nog steeds werkloos,

betaald opleiding gevolgd, nog werkloos,

als iemand anders in mijn plaats zou zijn,

die zou zeggen, niet doen, ik ga slapen.

Jongeren denken ook niet zoals
de vorige generatie,

voor hen is de wereld iets nieuw,
ze zijn het aan het ontdekken.

Ik denk dat de jongeren
er ook veel meer wel

van uitgaan dat er welvaart is.

Ik vind het wel goed
dat er eens nagedacht wordt

over sociale rechten van een mens

en heden ten dage wordt er vooral
op de plichten gewezen.

Heden ten dage wordt er vooral nagedacht
over activeren, activeren.

Maar ja, inderdaad,
de plicht om bij te dragen,

maar je hebt ook het recht
om iets te krijgen.

Basisinkomen benadrukt dat recht
en maakt gelukkig.

Dan wil ik u de vraag stellen wat u gaat
doen met uw systeem van basisinkomen

waarin dat die bijvoorbeeld
op een ogenblik

waarin dat die diep in de put zit,

hij gaat eens een avondje gokken,
hij verliest alles.

Rugzakje leeg, wat doe je met zo iemand?

U heeft uw kans gehad. Pech gehad.

Ga nu maar in de goot creperen of wat?

In een algemeen systeem weet ik dat jij
het krijgt en jij weet dat ik het krijg.

Ik kan dus tegen jou zeggen:

Je krijgt een basisinkomen.
Doe er iets nuttigs mee.

Dat kun jij ook tegen mij zeggen.

Als ije met de mensen in Otjivero
praat, zullen ze je zeggen:

Wij zijn één grote familie.

Ze vertelden ons dat de mensen zich
vroeger niks van elkaar aantrokken.

Als er ruzie was bij een van de buren,
ging niemand vragen wat er was.

Maar nu vormen ze
één grote familie.

Het basisinkomen versterkt
dus het community gevoel,

maar wat met inflatie?

Als gezonde, consumerende Belgen,

willen wij toch ook wel weten of ons brood

niet plots drie keer zo duur zal worden?

Het heeft feitelijk een mogelijk
verlagend effect op de prijzen.

Als je een basisinkomen geeft en
als dat leidt tot een verhoogde vraag

naar lokale voeding of lokale
diensten, wat gebeurt er dan?

Het komt er, want mensen hebben
een grotere drijfveer

om het aanbod te verhogen.

Geld moet rollen om de economie
van een land te stimuleren.

En dan vooral de economie
in de plattelandsgebieden.

Je stimuleert de lokale economie,
je creëert meer banen.

En dat leidt tot importsubstitutie.

Het geld gaat niet weg,

zoals diamanten die het land
utigevoerd worden.

Het blijft hier.

Het brengt meer geld op,

want de productie en
de belastinginkomsten verhogen.

Een basisinkomen kan dus
voor groeipotentieel zorgen.

Er zijn geen pilotprojecten
meer nodig

om te bewijzen wat het kan doen.

Otjivero is een goed voorbeeld van
hoe Namibië zich kan ontwikkelen.

Ja, Namibië kan dat voorbeeld zijn.

Als de autoriteiten genoeg moed
en politieke wil tonen,

kan Namibië een voorbeeld
voor de wereld zijn.

Mensen zeggen plots:
We hebben jaren gedacht

dat een basisinkomen in Afrika
onmogelijk was.

Onze coalitie heeft alles becijferd.

En volgens ons is een basisinkomen
op nationaal niveau haalbaar.

En voor België?

Is het betaalbaar in België?

Het is niet betaalbaar.

Bullshit, er is genoeg welvaart
op deze wereld.

Iedereen weet ondertussen
dat de 85 rijkste mensen op deze planeet

evenveel bezitten als 3,5 miljard armsten.

Je kan met het basisinkomen
een aantal posten

schrappen in je sociale bescherming.

Leefloon, bijvoorbeeld, valt weg.

Ik heb de berekening gemaakt,

er is zo’n 12 tot 13 miljard
wat je zo kan schrappen.

12 tot 13 miljard, je komt er dus niet.

En ik daag alle voorstanders
van het basisinkomen uit

om met een gedetailleerde,

gefundeerde berekening te komen
van het basisinkomen.

Goed, mevrouw Mestrum,
dit zijn Pierre Catelin,

Ismaël Daoud en Axelle De Brandt.

Axelle en Pierre zijn therapeuten
en werken aan hun boek

over hun model ‘revenue de base XXL’.

Ismaël is ingenieur en werkte
in zijn vrije tijd 6 maanden

aan een berekeningsmodel.

In zijn vrije tijd, want we hebben
voorlopig nog geen basisinkomen

om vrije en innoverende burgers
te kunnen zijn.

Het basisinkomen naar het model
van Pierre en Axelle is heel genereus.

Ik dacht eerst:
nee, dat is onmogelijk.

Maar toch was ik nieuwsgierig
genoeg om alles te becijferen.

Als het ooit gestemd wordt,
zal het hier zijn.

De gedeputeerden zullen dan minder
macht hebben. Dat vergt moed.

We zitten hier in de Kamer,
het federale parlement van België.

Enige tijd terug is hier de zesde
staatshervorming gestemd

waarbij meer bevoegdheden
werden overgeheveld

naar de gewesten
en gemeenschappen.

Maar de burger werd vergeten.

Ze moeten meer bevoegdheden
overhevelen naar de burgers.

Daarvoor hebben we een zevende
staatshervorming nodig.

Beroepshalve ben ik
al een hele tijd bezig

met mensen te helpen
om hun leven op orde te krijgen.

En zij zeggen me vaak

dat ze daarvoor meer geld
en meer tijd nodig hebben.

De becijfering ziet eruit als volgt,

in miljarden franken.

187 miljarden euro’s hebben we nodig
voor een basisinkomen

van 1500 Euro
voor elke volwassene, levenslang.

Ook voor elk kind 200 euro
en voor iedereen

alle mogelijke persoonlijke verzekeringen,
betaald door de overheid.

Wij hebben het nagerekend
en de cijfers blijken te kloppen.

Maar is dit allemaal niet
een beetje te genereus?

Als de sommen lager
zouden liggen,

gaan we voorbij aan het potentieel
van het systeem:

meer vrijheid krijgen.

Eerst zijn er de staatsuitgaven
die overbodig worden,

want die worden vervangen.

De staat hoeft geen 41 miljard meer
uit te trekken voor de pensioenen,

want het basisinkomen is
een soort pensioen.,

Ook werkloosheidsuitkeringen
worden overbodig,

want in dit systeem is er
geen werkloosheid.

Of je nu werkt of niet,
je krijgt 1500 euro per maand.

Een hele rits zaken zoals uitkeringen

en pensioenen kunnen vervangen worden,

waarmee we zo’n 71 miljard besparen,

maar we moeten nog op zoek
naar 116,7 miljard.

Door een stevige rationalisering
van het overheidsapparaat

vindt Ismaël nog eens ruim 25 miljard.

Het derde luik zijn de extra
opbrengsten via een taxshift.

Men gaat zich richten op degenen
die nu weinig belast worden.

De lasten op kapitaal bedragen
in België zo'n 6 percent,

de lasten op arbeid 43 percent.
Dat is een groot verschil.

Het idee is om de lasten op kapitaal,
roerend of onroerend goed,

te verhogen. Daardoor kun je
de lasten op arbeid verlagen.

Zo krijg je
een evenwichtiger systeem

waarin de mensen niet
hoeven te betogen,

omdat ze vinden dat ze genoeg
bijgedragen hebben.

Wij vinden het een nobele bijdrage.

Het biedt een ruime marge
in de maatschappij.

Als mensen nu
het woord 'bijdrage' horen,

vinden ze het geldklopperij.
Dat is niet het doel.

Er moet een gedifferentieerd
btw-systeem komen:

hoger voor luxegoederen,
lager voor basisgoederen.

Maar de btw-opbrengst zou
gemiddeld 25 percent bedragen.

Dat levert nog eens
16 miljard euro op.

Door een gemiddelde verhoging
van de BTW naar 25%,

en andere shifts in taxen en lasten komen
we aan 95,4 miljard.

Zo komen we uit bij een positief saldo.

Dit model levert een winst van meer
dan 4 miljard op voor de overheid.

Dat koopkracht kan stijgen zien we
in Namibië.

Maar een exacte projectie van koopkracht

is met dit statisch model niet mogelijk.

Maar deze mensen houden ook rekening

met blijvende inkomsten
en kosten van de overheid.

De prijs voor de lancering
van het basisinkomen is 0 euro

mits het privatiseren
van enkele overheidsbedrijven.

Beste Pierre, Ismaël en Axelle,
zijn jullie echt zeker van dit model?

Ja.
- Absoluut.

Er wordt de facto bespaard,

zonder dat de dienstverlening
achteruitgaat.

Want het systeem zit
veel simpeler in elkaar.

Je begint eigenlijk
met een schone lei.

Er zijn geen politieke a priori's
of ideologiëen.

Nogmaals, waarom zou je het doen?

Waarom zou je aan rijke mensen
het basisinkomen geven?

Dat iemand me
dat simpele gegeven eens uitlegt.

Het basisinkomen is voor iedereen.
Dat is het verschil.

Sommigen hebben niet door dat ze in feite
het liefst de rijken willen uitsluiten

Dat is ook mensen uitsluiten.

Een basisiinkomen sluit niemand uit.
Het is geen klassenstrijd.

Het gaat om het menselijke.

Dat probleem is ook geregeld.

(Applaus)

Politici zijn bang dat
als je mensen te veel stimuleert,

dat ze eisen gaan stellen
en mondige burgers worden.

Daar zijn politici bang voor.

In Otjivero kon je dat proces
van empowerment zien.

Ze konden hun verhaal doen
en zelfs tegen de president zeggen:

Als u nog twijfels hebt
over het basisinkomen.

kom dan met ons
in Otjivero praten.

Het is niet zo dat er in de politiek
niet over gesproken wordt.

Veel politici in Duitsland, Zwitserland
en Canada spreken er wel over.

Het zal binnenkort
op de politieke agenda staan.

Een van de problemen met basisinkomen

is dat je binnen elke partij
zowel voorstanders als tegenstanders

en soms zeer emotionele
voorstanders en tegenstanders vindt

en dat maakt het natuurlijk
moeilijker om vooruit te gaan.

Omdat het moeilijk is voor een partij
om genoeg eenheid te vinden

binnen de partij omdat idee te verdedigen.

Voor mij bewijst
dat ook dat het een idee is

van de toekomst en niet van het verleden,

want die links-rechts polarisatie
is een illusie.

Het komt voort uit ons parlementair
systeem dat van de 19e eeuw dateert.

De enige Belgische partij met het
basisinkomen in hun programma

is de piratenpartij.

Basisinkomen nu, is hun boodschap.

Er wordt niet gediscussieerd
over een ander economisch paradigma

of een andere manier
om de welvaartsstaat op te bouwen,

omdat iedereen vastzit
in ‘dit hebben we nu’

en ‘we durven daar niet meer buiten’,

want we moeten onze kiezers aan ons binden

en tevreden houden
en die geloven daar niet in.

En elke nieuwe partij, zeker als
die er een is met frisse en goede ideeën,

die zijn gevaarlijker
dan als het een idioot

is die daar wat zever komt vertellen.

En wij waren
een heel gevaarlijke partij in die zin

omdat we wel degelijk
een sterk imago hadden,

we hadden dat wel goed voorbereid en zo.

Duchatelet kwam eind jaren ’90 ook met
een duidelijk voorstel voor basisinkomen

met zijn partij Vivant.

Wij hebben ook veel stemmen
gehad tussen haakjes.

We hadden 1 stem op 40 in 1999
voor een partij

die amper op televisie is geweest.

Dus dat is enorm.

Zodra dan, na die verkiezingen heeft men
hier in Belgie

onmiddellijk die kiesdrempel ingevoerd,

om zeker te zijn dat we er de volgende
keer toch niet zouden geraken.

Voor het profijt van de rijken
moeten de werknemers wijken.

Het is dringend noodzakelijk.

om een progressief beleid
van herverdeling in te voeren.

En een nieuw systeem
van inkomensherverdeling

waarin mensen het recht hebben
op zekerheid

om in de moderne maatschappij
te leven.

Als het basisinkomen
geen deel uitmaakt

van dat progressieve beleid,

moeten we ons terecht zorgen
maken over wat er gebeurt.

En daarom is die utopie en die droom
belangrijk om mensen hoop te geven

en om mensen de boodschap te geven

‘het is niet fout om optimistisch
en hoopvol te zijn’.

‘Indignez-vous, engagez-vous’

zegt hij en daar ben ik het erg mee eens

‘denk na over uw wereld, uw bestaan,
uw job en uw leven

en probeer van daaruit iets te betekenen
in de wereld

en wacht niet tot een
of andere grote leider

van bovenaf zegt ‘van zo moet het’.

Als we toelaten dat de samenleving
steeds ongelijker wordt,

en dat de onzekerheid
voor veel mensen groter wordt,

is dat onrustbarend.

Een maatschappij
met minder onzekere en boze mensen,

zou een basisinkomen
daar echt voor kunnen zorgen?

Het basisinkomen roept ook
veel nieuwe vragen op,

want wat doen we met immigratie

als je enkel in België
een basisinkomen hebt?

Zou de invoering niet op Europees vlak

en zelfs wereldwijd
onderzocht moeten worden?

Of spreken we dan pas
over een echte utopie?

Ja, ik zal u zeggen ‘het is niet
denkbaar van het niet te doen’.

Ja, omdat een 8% van de mensen
produceren eigenlijk alles wat nodig is.

En die 92% anderen dan, moeten
we daar perse werk voor gaan uitvinden,

in een administratie of weet
ik veel om ze geld te geven?

Nee geef gewoon geld aan iedereen.

Mensen zijn bang voor het systeem
van basisinkomens.

Want het stopt niet bij honderd
Namibische dollar voor de armen.

Het raakt veel problemen.

Bij elk nieuw idee

of elk idee dat oude problemen
aankaart,

is de grootste uitdaging
om ruimdenkend te zijn.

Dit is mijn leven. Niet alleen
mijn werk, maar mijn leven.

Geef toe, stof om over na te praten
tijdens de familiediners

die u te wachten staan.

Als u extra argumenten zoekt,

op onze Facebook-pagina
vindt u nog meer informatie

over het berekeningsmodel
van Ismaël, Pierre en Axelle.

En voor wie dat basisinkomen
een belachelijk idee vindt,

nog dit, stemrecht voor vrouwen was
dat ook in een niet zo ver verleden.

Rest me nog u een menselijk
warm jaareinde toe te wensen

en een nieuw jaar
met enkel aangename verrassingen.

Ik zie u graag terug voor een nieuwe
Panorama op donderdag 8 januari.

Bedankt voor het kijken.