0:00:01.167,0:00:02.625
Здагадаецеся, што гэта?

0:00:04.083,0:00:08.226
А калі б я сказала, што існуе месца,[br]дзе істоты зроблены са шкла?

0:00:08.250,0:00:11.268
Ці што ёсць такія формы жыцця,[br]якія мы не можам пабачыць,

0:00:11.268,0:00:14.309
але касманаўты бачаць іх пастаянна?

0:00:14.333,0:00:18.559
Гэтыя нябачныя шкляныя істоты ‒ [br]зусім не іншапланяцяне.

0:00:18.583,0:00:20.226
Гэта дыятомы:

0:00:20.250,0:00:22.297
фотасінтэтычныя, аднаклеткавыя[br]водарасці,

0:00:22.297,0:00:26.407
якія вырабляюць кісларод і спрыяюць[br]засейванню хмар у планетарным маштабе.

0:00:26.407,0:00:30.358
Яны маюць незвычайна сканструяваны[br]экзашкілет зроблены з...

0:00:30.358,0:00:32.677
‒ правільна, шкла.

0:00:32.677,0:00:36.904
Іх можна пабачыць з космасу[br]ў разнакаляровых вірах акіяну.

0:00:36.904,0:00:37.988
А калі яны паміраюць,

0:00:37.988,0:00:40.880
іх шкляныя панцыры ідуць[br]глыбока на самае дно акіянаў,

0:00:40.880,0:00:42.275
забіраючы вуглярод з паветра

0:00:42.275,0:00:43.225
з сабой у магілу.

0:00:43.225,0:00:47.450
Што вядзе да значнага змяншэння[br]колькасці вугляроду ў акіянах.

0:00:47.450,0:00:49.890
Мы жывем на планеце, поўнай чужакоў.

0:00:49.890,0:00:52.732
Існуе столькі дзіўных формаў жыцця,[br]і трэба іх вывучаць.

0:00:52.732,0:00:55.622
Звычайна яны жывуць на краі свету.

0:00:55.622,0:00:58.937
Мы іх не заўважаем і не разумеем.

0:00:58.937,0:01:01.878
Адзін з такіх краёў свету ‒ Антарктыда.

0:01:01.878,0:01:03.753
Калі мы звычайна [br]думаем пра Антарктыду,

0:01:03.753,0:01:06.014
то ўяўляем штосьці[br]мёртвае і бясплоднае,

0:01:06.014,0:01:08.172
акрамя некалькіх пінгвінаў.

0:01:08.172,0:01:12.118
Але Антарктыда заслугоўвае[br]тытулу палярнага аазісу жыцця,

0:01:12.118,0:01:16.372
дзе жыве безлік [br]проста неверагодных істотаў.

0:01:16.372,0:01:19.555
Але чаму іх не было [br]ў апошняй перадачы пра прыроду?

0:01:19.555,0:01:22.516
Нуу, таму што яны ціха чакаюць[br]пад снегам і льдом,

0:01:22.516,0:01:24.699
зусім намі не заўважаныя.

0:01:24.699,0:01:25.988
Гэта мікробы ‒

0:01:25.988,0:01:28.902
маленькія расліны і жывёлы,[br]што жывуць унутры ледавікоў,

0:01:28.902,0:01:30.840
пад акеанічным ільдом,

0:01:30.840,0:01:32.623
і плаваюць у падледніковых[br]прудах.

0:01:32.623,0:01:35.698
І яны не менш харызматычныя,[br]чым уся вядомая мегафаўна,

0:01:35.698,0:01:39.328
якую мы звычайна бачым[br]у прыродазнаўчых праграмах.

0:01:39.328,0:01:43.713
Але як можна прымусіць людзей[br]вывучаць тое, што яны не могуць убачыць?

0:01:43.713,0:01:46.738
Нядаўна я цягам пяці тыдняў[br]кіравала экспедыцыяй у Антарктыду,

0:01:46.738,0:01:51.080
каб нарэшце зняць дзікую прыроду [br]ў мікробным маштабе.

0:01:51.080,0:01:53.153
Я ўзяла з сабой [br]185 кілаграмаў абсталявання

0:01:53.153,0:01:54.829
і загрузілася ў ваенны самалёт.

0:01:54.829,0:01:56.433
Я прывезла мікраскопы,

0:01:56.433,0:02:00.160
каб вывучыць і засняць [br]гэтых мікраскапічных экстрэмафілаў.

0:02:00.160,0:02:03.567
Усё гэта, каб малазразумелая экасістэма,[br]у якой мы жывем,

0:02:03.567,0:02:06.180
стала для нас больш яснай.

0:02:06.180,0:02:08.287
Каб засняць гэтых нябачных істот у руху,

0:02:08.287,0:02:09.953
мне трэба было дабрацца да іх дому.

0:02:09.953,0:02:14.108
Я рызыкнула пагрузіцца глыбей пад лёд.

0:02:14.108,0:02:18.495
Штогод акеанічны лёд амаль падвойвае[br]велічыню Антарктыды.

0:02:18.495,0:02:21.230
Каб паглядзець, што там,[br]за трыма метрамі льда,

0:02:21.230,0:02:24.952
я спусцілася па доўгай, металічнай трубе,[br]устаўленай ў акеанічны лёд,

0:02:24.952,0:02:28.243
бо хацела паназіраць за[br]схаванай, але поўнай жыцця экасістэмай.

0:02:28.477,0:02:34.546
Я была наўпрост паміж акеанічным дном[br]і зіхоткай столяй з ільду.

0:02:34.546,0:02:36.651
Вось як гэта выглядала звонку.

0:02:36.651,0:02:39.660
Гэта было проста магічна.

0:02:39.660,0:02:43.077
Некаторыя знаходкі, як ракушкавыя, [br]аказаліся проста цудоўнымі,

0:02:43.077,0:02:46.473
а яшчэ там была безліч прыгожых, [br]геаметрычных дыятомаў.

0:02:46.473,0:02:49.559
Затым я выправілася ў даследчую вандроўку[br]у рэгіён Сухіх Далінаў

0:02:49.559,0:02:50.925
на пару тыдняў.

0:02:50.925,0:02:54.242
98 працэнтаў Антарктыды[br]пакрытыя льдом,

0:02:54.242,0:02:58.111
а Сухія Даліны ‒ найбуйнейшы[br]абшар Антарктыды, дзе можна пабачыць,

0:02:58.111,0:03:01.936
як сам кантынент выглядае пад ільдом.

0:03:01.936,0:03:04.167
Я ўзяла пробу бактэрый з[br]Крывавых Вадаспадаў ‒

0:03:04.167,0:03:07.482
прыроднай з'явы, калі з падлёдных [br]вадаёмаў выдзяляецца аксід жалеза.

0:03:07.482,0:03:12.065
Яшчэ крыху больш за дзесяцігоддзе таму[br]гэта месца лічылася безжыццёвым.

0:03:12.065,0:03:15.252
Я залезла на ледавік,[br]каб прасвідраваць дзіру ў яго нетрах,

0:03:15.252,0:03:18.750
і ўбачыць безліч крэпкіх істотаў,[br]што там жывуць

0:03:18.750,0:03:21.390
на розных слаях ільда.

0:03:21.390,0:03:23.293
Гэтыя так званыя "крыяканітавыя дзіры"

0:03:23.293,0:03:25.797
фармуюцца, калі маленькія кавалкі[br]цёмнага пылу

0:03:25.797,0:03:27.615
трапляюць на ледавік, пачынаюць таяць

0:03:27.615,0:03:31.478
і становяцца вадкімі дзіркамі,[br]якія потым зверху замярзаюць.

0:03:31.478,0:03:34.418
Яны захоўваюць сотні кавалкаў пылу[br]ўнутры ледавіка,

0:03:34.418,0:03:36.327
як невялікія выспы-сусветы,

0:03:36.327,0:03:38.543
кожная з якіх мае сваю экасістэму.

0:03:38.543,0:03:41.257
Некаторых істотаў, што яна знайшла,[br]вы, магчыма, пазнáеце.

0:03:41.257,0:03:42.930
Напрыклад, чароўныя ціхаходкі ‒

0:03:42.930,0:03:44.426
я іх абажаю!

0:03:44.426,0:03:46.957
Нібыта маленькія[br]мядзведзі-мармеладкі з кіпцюрамі.

0:03:46.957,0:03:48.978
Іх яшчэ называюць вадзянымі мядзведзікамі.

0:03:48.978,0:03:50.738
Яны вядомыя сваёй суперздольнасцю,

0:03:50.738,0:03:53.210
якая дазваляе ім выжываць[br]у экстрэмальных умовах,

0:03:53.210,0:03:56.065
нават у вакууме космасу.

0:03:56.065,0:03:59.375
Але не трэба быць касманаўтам[br]ці ехаць на Антарктыду, каб іх знайсці.

0:03:59.375,0:04:01.405
Яны жывуць у імху па ўсім свеце,

0:04:01.405,0:04:04.252
ад расколін тратуару да паркаў.

0:04:04.252,0:04:08.289
Хутчэй за ўсё, вы праходзіце між тонамі [br]гэтых нябачных жывёлаў штодня.

0:04:08.289,0:04:10.482
Іншыя істоты могуць[br]толькі выглядаць знаёмымі,

0:04:10.482,0:04:12.623
і пры гэтым быць дзівакамі, [br]як круглыя чэрві.

0:04:12.623,0:04:14.722
Не будучы ні змеямі, [br]ні землянымі чарвякамі,

0:04:14.722,0:04:16.625
круглыя чэрві ‒ істоты ўнікальныя.

0:04:16.625,0:04:20.345
Яны не могуць ані аднаўляцца[br]як звычайныя чэрві, ані паўзці як змеі.

0:04:20.345,0:04:23.002
Але маюць маленькія кінжалы-іголкі ў роце,

0:04:23.002,0:04:27.710
з дапамогай якіх яны ловяць здабычу[br]і затым высмоктваюць яе вантробы.

0:04:27.710,0:04:29.724
На кожнага чалавека на планеце

0:04:29.724,0:04:33.873
існуе 57 мільярдаў круглых чарвякоў.

0:04:33.873,0:04:36.495
Частку з іх вы можаце зусім не распазнаць.

0:04:36.495,0:04:38.423
Але яны жывуць не менш цікавым жыццём.

0:04:38.423,0:04:43.207
Як, напрыклад, калаўроткі з каронамі, [br]якія ператавараюцца ў Румба-рты,

0:04:43.207,0:04:45.560
альбо інфузорыі [br]з такім празрыстым страваваннем,

0:04:45.560,0:04:47.380
што пра яго часам не хочацца ведаць.

0:04:47.380,0:04:52.090
Ці цыянабактэрыі, што выглядаюць[br]як рассыпанае канфеці ў сподку Петры.

0:04:52.090,0:04:55.747
Вельмі часта тое, што мы бачым у медыя, ‒

0:04:55.747,0:04:58.990
гэта насканаваныя электрамікраскопамі[br]мікраарганізмы,

0:04:58.990,0:05:01.210
што выглядаюць, як страшныя монстры.

0:05:01.210,0:05:04.618
А без назірання іх рухаў,[br]іх жыццё выглядае для нас ілюзорным,

0:05:04.618,0:05:07.955
нават негледзячы на тое, [br]што яны атачаюць нас паўсюль.

0:05:07.955,0:05:09.708
Як яны жывуць?

0:05:09.708,0:05:12.208
Як узаемадзейнічаюць з асяроддзем?

0:05:12.208,0:05:15.998
Калі б вы толькі бачылі фота пінгвіна[br]ў заапарку,

0:05:15.998,0:05:19.540
але не бачылі б яго нажыва, [br]калі ён брындае і слізгае па льдзе,

0:05:19.540,0:05:22.250
вы не змаглі б цалкам зразумець[br]іх існавання.

0:05:22.250,0:05:24.038
Назіраючы за мікраістотамі ў дзеянні,

0:05:24.038,0:05:28.132
мы атрымліваем лепшае разуменне[br]жыцця, нябачнага ў штодзённасці.

0:05:28.132,0:05:32.495
Без дакументавання незаўважных форм жыцця[br]на Антарктыдзе і на нашых падворках,

0:05:32.495,0:05:36.130
мы не можам зразумець, з якой колькасцю[br]істотаў мы разам жывем у гэтым свеце.

0:05:36.130,0:05:38.500
І гэта азначае, што мы яшчэ[br]не маем поўнай карціны

0:05:38.500,0:05:41.540
нашай дзіўнай, капрызнай,[br]але цудоўнай планеты.

0:05:41.540,0:05:43.508
Дзякуй.